Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 40, 3 October 1902 — Ka Palapala Hoopii mai ka Panalaau mai o ka Ehaeha. [ARTICLE]

Ka Palapala Hoopii mai ka Panalaau mai o ka Ehaeha.

I ke ku ana mai nei o ka mokuahi mai Molokal mai i ke Sabati iiei, Sepatemaba 2S, ua loaa mai ia ia Hon. W. O. Smith he palapala hoopil mai na ma'i e noho la i ka Panalaau o ka Ebaeha, a i kakaninoaia e 750 poe e noho la malaila. O keia palapala hoopii ua hoounaia mai no ka waiho ana aku i na Komisina Amenka, a o Hon. W. O. Smith oia ko lakou agena maanei. Mamuli o ka loaa ana aku o ka lono ma Kalaupapa no ka hiki ole aku o na Komisina malaila, ua maiamaia ae he ha.'awai makaainana nui ma ka Poaha 0 ka*pule i haia (Sept. 25). Ma ia halawai ua haiolelo ae kekahi j>iau alakai o lakou e ku-e ikaika ana i ka biia kanawai a Wilikoki e piii ana no ka ma'l lepera ame kana mau olelo lmua o na Komisina. Ua komo kuhohonu aku kela mau mamala olelo a Senatoa Burton e olelo ana: "E hookaawale no makou ia iakou me ka hakalia ole," iloko o na ma'i, a ua ike moakaka lakou e hiki mai' ana ka manawa e like ai lakou me na koa ka ai i na mea kupono oie ame ka hoopaa ia e like me na holoholona iloko o na pa kiekie. Wahi a lakou, ua oi aku ka hoomanawanui ana 1 na inea a ka ma'i me na malama ana o keia au mamua o na mea e ikeia nei kona mau ouli ke kaa aku ka inalama ana o keia wahi malalo o ke Aupuni Federala (Huiia). Eia malalo 1110 nei ua palapala la: "O makou, ka poe e noho nei ma ke Kahua Ma'i Lepera o Molokai, ke waiho a'ku nei me ka haahaa i keia hoopii e pili ana no ko makou kulana ame na mea e ae, a ke noi aku nei h'oi e noonoo iho i keia a waiho aku i ko oukou mau hoa ia oukou e hiki aku ai i \Vakinek.)na. ! "Akahi. Ke noi nei. makou me ka' | haahaa no ka hoolohe ia mai, aole makou i hiki mai ianei mamuli o ko ma- ! kou makemake iho, aka, me ke kumu i ame ka mana o Ke aupuni i haawiia, i mea e loaa ai ka noho'na maemae a e ' puiamaia ai ke oia o ka lehulehu, a he inea kaumaha no hoi ia mamuli o ka hookonokono ia ana e hookaawaleia makou mai ko makou mau home ame na hoaloha.. Ua hoomamaia mai no nae keia kaumaha ma kekahi ano mamuli 0 ko makou kulana malaelae e noho nei maanei maialo o keia kuiana e ku nei. Nolaila, ke ku-e ikaika aku nei makou i kekahi hana e paa ana i ko makou kuiana ianakila a e hookomo aku ana hoi ia jnakou iioko o ka ehaeha i oi ae njamua o keia e kau nei maluna iho o makou i keia manawa. Ma ke ano nui, e ku-e no makou i ka hanaia o kekahi kanawai no ka hookaawale ana i na kane ame na wahine; he kanawai hoi ma ka makou noonoo akahele ana e hoea mai ana he uluaoa nui ma ka loaa oie he wahi pono ma ia niea. "Elua. Ke noi aku nei no makou no ka hooiohe ia mai aole o makou apono 1 ka hoihoi ana i na lawelawe ana o k(>ia kahua malalo o ke Aupuni Federala (Ameiika), a kc kakoo nei i ke kahua a Kakauolelo Ivupa, ua hiki no i ke Teritore ke malama ia makou. He mea oiaio aia no he mau mea liilii no makou e pono ai ke 'hooponopono ia. aka, ma ke ano nui ua hauoli makou a lawa no hoi malaio o keia lawelawe aupuni, a ke manaolana nei me ke kuio, aole e hanaia kekahi hooioli, ma kahi 0 ka mana hoomalu o ke aupuni." O keia maluna ae ka mahao maoll o na hoakanaka, Q_kakou e noho mai la 1 ka ehaeha, a o keaha ka kakou hana? E ae ana anei ka lahui holookoa e kumakaia ia lakou ma k<» koho ana no i ke kanaka nana i lawe ae i keia bila kanawai e hoouiuku nei i keia mau hoa iahui & kakou? He mau ieo keia o ka ehaelfa e kaiahea mai nei i ko kakou mau puuwai o ke aioha. a o ke aloha e hana ana ia no ka pono. E hooko ana anei ka lahui aole paha? Ke hooko ole kakou i keia mau leo uwalo, e hoomanao iho i ka oielo a ke kanaka naauao: "O ka mea i pani i kona pepeiao i ka uwe ana o ka poe i nele: e uwe aku no ia. aoie no nae e hoolohe ia mai." Kalaupapa, Molokai, Sept. 30, 1902. Lunahooponopono "Nupepa Kuokoa." Aloha oe: Ma ka halawai a ke komite kakauinoa no ka memoriala a na nw'i iepera imua o na Komisina Ame-i-ika ua hooholoia na'u e hoouna aku i na kope o ua memoria!a !a i na nupepa Hawaii ame na nupepa haole o *akou a eia mai kau kope. Ua kakauinoaia ua tnemoriala ia e na ma'i no lakou ka huina o 750 inoa. Nui ke ohohla o na ma'i i na moho a ka aoao Kepubalika i hoea mai nei io makou nei a ma ko'u hoomaopopo iioko o keia mau ia e ianakila ana ke Keikiaiii me na moho o ka ao&o Repuballka o keia mau mokupuni i ka ia koho e hoea inai anā. He halawai makaainana nui kal n lamaia mamua iho o ke alo o ka haie* kuai o makou nei i ka po nei i hcx»maiamalamaia me na ipukukui he lehulehu maluna o ke kumuhana e kue loa ana i ko makou hooiiio ia ana malaio o ka maiama ana a Amerika a pela pu no hoi me ka hookaawaie ana i ko makou noho pu ana me ka makou mau wahine elike no me ka manao o ke kope o ka makou memoriala a'u e hoouna nei ia oe. Owau no me ka haahaa. | THOS. K. KAKANAELA.