Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 42, 17 October 1902 — Nui ke Ohohia ma Kipahulu. [ARTICLE]

Nui ke Ohohia ma Kipahulu.

Va ma.lamaia ka halawai. a na moho , lUpubalika ma Kipahulu i ka la 1 o , oot-. ISQ2, hora 6 p. m. a i noho hoomaiuia e 3. K. Piimanu ame J. K. Io- , a ua piha kui hoi ka luakini i na , kanaka i hiki ae e hoolohe i na hana a ka af»ao Repubalika. Ua malamaia na hana me ke ohohia . nui anie ka hauoli. a mailoko ae o keia anaina i ku mai ai kekahi alakai o ka n<*&o Home Rula, a oia hoi o J. K. Naholoaa, ka mea nana kela olelo kaulana I nīnau iho ai i ka aoao Repuba» lika I kela kau i hala, "heaha ke kape*ru e hei ai o Naholoaa?" a nana no j oielo hou iho i keia olelo, "he uouoa ka Home Rula, he i'a pipiii i ke a-a," aka, i keia la. ua hei oia i ka upena a ka. Repubalika, a ke hele pu nel oia me ka aoao Repubaiika e hoike aku i r.a hana apakee a ka aoao Home Rula o l&kou. a ke hiu nei a wela ka aoao Repuba!ika i keia kau. KAUPO. Ma ka la 2 ae ua malamaia ka halawai a na Repubalika maloko o ka Halekula o Kaupo hor£l 6 p. m., a ua hoopihaia ae hei ia hale e ka poe koho baiota, ame na wahine, a he anaina nui hewahewa maoli ko ia po i loaa i ka Repubalika. a i noho hoomaluia hoi e j. K. losepa. Ua malamaia na hana elike me ka papahana 1 waihoia aku i ka lunahoowialu, a ona haiolelo a na moho ame aa kokua i hoolei aku iwaena o ke analaa, ua lilo ia i mea e hooniia ai ko lakou mau puuwai, a na ia mau mea, i kono aku ia Keike. Kamoau ame Nae huai ae i ka mea a ko lakou mau noonoo e nu ana iloko. Ua ku mai keia poe keonimana me helehelena hauoli ame na manao o j ka hauoli a hoike ae la i ke akea e kukaia aku ana i ke ao holookoa eia makou he poe Repubalika inailoko a waho a mai ka piko o ke poo a na manea wawae, a ua hoohiki paupele pau «īano, aole e ku hou e alakai i ka Home Hula, a no ka mea, he mau hana hoopunipuni *ale no ka lakou i hana ai, aole hoi i hooko i ka makemake o ka lehulehu e like me ka lakou olelo ana, ina e puka lakou i ka ahaolelo e hool»au ana iakou i na luna aupuni, aka, aole he mea i hanaia. Ua nui ka hauoli o ke anaina. Ke kono a ke ninau aku ■et, owai hou ae e like me lakou nei? Va hauoli kakou, aole nae i* pau ka hana. Ua hookuuia na hana me ka waiwai nui i loaa i na Repubalika. ULUPALAKUA. Ma ka hora 6 a. m. i haalele aku ai ka iuakai ia Kaupo a hoonee aku la noj Ulupalakua, oia ka la 3 ae, a ua hiki; io Ulupalakua i ka hora 12 m. a malaila i hookuu iho ai e hooluolu i ka oiu o ka lau paina, a na ia olu i hoo-1 aanea iho i ka huakai a hiki i ka hora ! p. m. ua hoomakaia na hana. | Ua holopono na mea apau a e kali aku ana o ka hiKi mai o ka la e koho ai. I lla ka hora 4 p. m. haalele ia laila mo Makena, a ua malamaia ka hana ma 1 ka hora 8 p. m. iloko o ka iuakini me' ka holopono, mamuli hoi o ka noho hoo- J malu ana o Pohakimohewa. Ua hookunia na hana me ka hauoli. Ua ho-. aumoe iho la m&laila a hiki i ke ao ana. PULEHU, KULA. | Ma ka la 4 ae ua haalele aku la ka Kuakai a na Repubalika ia Makena no' Pulehu, Kula, me na manao ohohia, ej r aalele ana hoi i ka wela o Makena a k .mo aku hoi i ka olu paina o Ulupala- j kua, e kaalo ana hoi ma ke alahele o na aina la i piha 1 ka eepa, a e kaomi una hoi ka makani "Moekololio ka uahi • Kula." | Ma ka hora 2 p. m. ponoi i hiki ai ka huakai no Pulehu, kahi hoi i manaoia ai malaila e launa pu ai me na hoaloha ; ■o ke kaana pu ana i na pono ame na pomaikal ke ku ae ke kanaka a hoohui iaia ma ka aoao Repubalika. j Ua halawai mai la na lohe he Home Rula wale no ka poe olaila, a aole e *īha ana ka halawai a na Repubalika, aka, ma ka bora 3 ponoi, ua ikeia aku •a kanaka e moe mai ana kaoo i ke aianui no ka halepule o ka hoomana o aa !a Hope, oiai, ua oluoluia e ia hoomana ka wehe hamama ana i na ipuka • ko lakou betela no na hana a ka aoao Rfpubalik«Ua hooplHaia keia betela me na ka■aka a koe aku iwaho. a i ka manawa i halolelo ai na moho ame na kokua haiolelo, ua komo pono aku lloko o lakou ka io o na mea 1 kamallloīa, a ua ike la aku ka oni mai o ke anaina, a e lou ana hoi kela ame keia, e hoohe ana hoi, "pololei. E hauoll mau

ana ke anahia i kela ame keia manawa e kuu iho ai na mapuna olelo a ka mea e kamailio ana. Ke iana nei ka manao i na hoahanau o ka Hoomana o na la Hope, no ka mea, ua hookumu ia mai iakou mai'kela Repubalika Nui mai o ke ao nei, a he mea pono ia lakou ke kakoo i ka aoao Repubaiika. Nou e Kula ka halia ana i ke ao ame ka po, a e koho me ka lokahi. Ua hookuuia na hana me ka hauoli.» Ma keia wahi i kaawale iho ai ka huakai, a hoi aku la ke keikl o ke kuahiwi o Haleakala no kona home ame na keiki hookani pila, Sam Kapu me Naholoaa no Haiku, Mr. ame Mrs. Keliinoi, Pilipo Pali, David Kahauleiio, G. W. Keawehaku no Waikapu ame Jas. H. S. Kaleo no Wailuku no ka hoomaha ana a hiki i ka £oakahi, alaila hoopau aku i na hana i koe. KIHEI. Ma ka Poakahi la 6 ae, ua Jhoon)aka hou na hana ma Kihei, i ka hora 7 p. m. malalo o ka noho hoomalu ana a ka Luna Nui o ka mahiko o Kihei, a ua akoakoa ae na moho Sam Keliinoi me Piiipo Pali ame na kokua haioielo, a malaila pu ae hoi ka Mea Hanohano J. W; Kalua. Ua malamaia ka haiolelo a na moijo ame na kokua haiolelo, a ma kahi o Lui Tempsky i hiki ole mai, ua kono ia ka mea hanohano e kokua nona, a nana i huai pau mai a waiho wale na iwi o Hua i ka la, a he nui ka hauoli no na mea i hoike ia. I ka wa hea la kakou e ike iho ai a hoololi ae i na ma-. nao paakiki. Ua V\ookuuia na hana me ka hauoll a hoi aku la kela ame keia. E hoomanao e na keiki o ka "makani kuehu lepo o Kihei," e aiu ka pule i ka Repubalika i'ka la 4 o Novemaba e hiki mai ana. WAIHEE.

Ma ka po o ka la 7 ae ; ua malamaia ] ka halawai a na moho a pau a ka aoao ; Repubalika mai ke Senate a na Luna- j makaainana, a no ka mea, ua hul mai ; ko ke Komohana anie ko ka Hikina ma ( [a po, a o keia iho la ka halawai piha , o na moho a koe o Lui Tempsky ma- . muli o kona omaimai, a ua panl ia kona ( wahi e E. M. Hanūna. Ma ka hora 7:30 p. m. maloko o ka ; [uakini o Waihee kahi hoi a ka Makua ; Rev. O. Nawahine e noho kahu ai ua aeia mai la ia betela e wehe na ipuka no ka lohe ana i na leo o na moho a ka no ka pono ame na pomaikai o ko keia nohona kino ana; a i noho hoomaluia hoi e ka Mea Hanohano J. W. Kaiua ka peresidena , oia mahele Repubalika, a mahope iho 0 kana hoolauna ana i na moho i ke anaina, ua hoolaunaia aku o C. H. Dickey ka moho Senate, a nana i hoike aku i kekahi mau mea i hanaia i ke kau 1 hala, ame ka pomaikai oie o ka lehulehu, mamuli hoi o na kuee pilikino o na Home Rula i na Repubalika. A wabi ana, ua hoo-ikaika oia i ka bila e hoemi i ka auhau kino, eia nae, aole e hoio no ke kue o na Home Ru}a. (Paipai nui ia.) O ka'u bila wale no 1 hooholoia a e pomaikai nei hoi ka lehulehu oia ka bila e auhau ana i na loaa niakahiki; ua kaa maluna o ko'u mau kaikoeke ke koikoi oia kanawai a pakeie no oukou ka \)oe iiihune (paipai nui ia) a haawi mai la oia i ke koena 0 ka manawa no kona mau hoa. , Nui ka hauoli o na kanaka. Ua hoolauna ae ka lunahoomalu i ka pukuniahi o ke Komohana Pilipo Pali imua o ke anaina nui, a o na owili pauda a ua pukuniahi la i hoolei aku. ai 1 ke anaina mai ka mua a hiki i ka hope, ua lilo ia i mea hauoli loa i ke anaina, a e kahea mau mai ana lakou iaia, a i ka pau ana o kana me ka hauoli nui o ke anaina, ua hoolauna ia mai ]ft ke keiki o ka wailele o Moaeula J. Nakaleka, a pana no hoi i hookuu mai i na omaka wai hou o ua kahawai la, a nui ka hauoli, a i ka pau ana hoi o kana, alaila ikeia aku la hoi ke keiki 0 ka wai hoihoi la-i o Eleile S. Keliinoi (ka Pohakuhauoli hoi o Hawaii nei) a nana i hoolei mai i na lau la-i iloko o ke anaina i hele a makalapua i ka ua mea he hauoli i n4 hana a ka Repubaiika, a i kela keia omaka wai a ua keiki la e hoohanini aku ai, e haawi mau mai ana ke anaina i ka hauoli, a 1 ka pau ana hoi o kana, alaila, ua hoolauna ia aku la ke leeiki o ka Uakea o Hana, W. P. Haia, a nana hoi i lawe mai iloko o ke anaina i ua ninau la a ka malihini, e koiawe ana hoi ma ke alo o ka puu kaulana "Oni e lele Kauiki i ka malie," ke oni nei na hana a ka aoao, Repuablika imua a i ka pau ana o kana, ua hoolaunaia aku la ke kelki o ka Ua Ukiukiu o Makawao, a nana no hoi i kipeW ae 1 ke anaina me na pakaua tilihune o ua Ua kaulana la, ke hele la a lou ka iwiaoao o ke anaina i ka aka, a o ka hopena ana i kaena ae ai, ina no aole oukou e koho ana ia'u, e hoi ana no au e pili me ka Ua Ukiu; o ka hopena o na moho, oia no ke keiki 0 ke kuahiwi o Haleakala nona hoi keia "ke kipuka alu-kahi o ke kuahiwi o Haleakala." Nana i hoike mai i ka nui o na alu kaula ili like ole, a wahi ana: "He haole au i hanauia ma Nu Kiiani, loihi ko'u noho ana maanei, ua lohe au nui loa huhu na kanaka ia'u, no ko'u haole, ke olelo nei au, aole loaa ka waiwai i na kanaka ina aole he .haole kekahi; aole e loaa ke dala"i na kanaka ina aole he haole kekahi; aole e loaa ka lole ina aole he aole e ike i ka pono Kristiano ina aole he haole kekahi," a he nui aku na olelo a ua keiki la, a nana no i hoike mai, o ko'u inoa maloko o ka balota oia no o Lui Tempsky Nu Kilani a e koho oukou ia'u ame kuu mau hoa o ka aoao Repubalika. (Nui ka paipaiia.) Na ka lunahoomalu i hoopau mai i na hana me kekahi mau olerb mai iaia mai, e pili ana no ka poe i kakauinoa e kakoo ana i ka bila kanawai a Wilikolei, a wahi ana, o ka huina o 796 e kakoo ana 1 kela bila kanawai, no Wailuku a no Waihee nei kekahi o ia poe, a o na kanaka Hawaii apau i kakauinoa no ia mea, ua hooi aku lakou i ka ehaeha ame ke o ia mau hoaloha o kakou e noho mai la i ke Panalaau, aole anei i lawa ko lakou ehaeha i keia wa? He mea pono e mo-ku ia lakou iloko o ka moana. He nui aku na olelo walwalj i puka mai i ka mea hanohano, a ua hookuuia na hana me ka hauoli o ke anaina. Ma ka makaikai pono ana i na hana a ka aoao Repubaiika e hoike nei i ko lakou manao imua o ka lehulheu, aole lakou i hoike aku i kekahl mea hoopunipuni, aka, ua hoike aku lakou i ka mea oiaio wale no, a he mea hoi e pono a e pomaikai ai ka lehulehu ke koho me ka lokahi ia Kuhio Kalanianaole, C. H. Dickey, W. P. Haia, Sam Kalama, Lui Tempsky, Sam Keliinoi, Pilipo Pali, an\e J. Nakaleka na moho a.ka aoao Rep\ibalika e ola ai ka lahui o na mokupūni o Maui, Molokai. ame I.anai. E ola mau Xa Reputoalika. ' 1 Me k& mahalo, MEA KAKAU. Wailuku, 0«t. 7, lMi.

Ma ka Poaono o ka pule i hala i holo mua loa ai na kaa ohua o ka hui kaauwila ma ka aina o Makale a hui aku me ke alanui o Waikiki. Nui ka poe i hele holoholo aku a nui pu no me ka lakou nei mau dala.