Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 42, 17 October 1902 — Jonah Kuhio Kalanianaole. IKAIKA KAUAI NONA-HANA APUHI A NA HOME RULA MA KAUAI AME HAWAII—KA LONO OIAIO OLE MA HONOLULU NEI. [ARTICLE]

Jonah Kuhio Kalanianaole.

IKAIKA KAUAI NONA-HANA APUHI A NA HOME RULA MA KAUAI AME HAWAII—KA LONO OIAIO OLE MA HONOLULU NEI.

E like me ka hai mua ia ana aku ma ka helu i hala i ko ke Keikiaiii holo ana aku no Kauai no ka hui anā me kona mau hoa makaainana malaila, pela hoi makou e hai aku nei i kona huli hoi ana mai Kauai mai no Honolulu nei ma ke Sabati nei. Ma Hanalei kahi i malama mua ia ai ka halawai. Maanei o ka manap hookahi aia maluna o ke Keikialii ame na moho Repubalika. I ka wa i haiia ai na olelo no ka aoao Repuballka ua nui ke ohohia ia a ua hoolohe pono na kanaka. 1 ka wa i hoolaunaia ai ke Keikialii ua oi aku ko na kanaka paipai ana ame ka hoolohe pono ana i kana mau olelo naauao. Ua haiia aku na alakai pono ole a ka aoao Home Ru!a ame ka hana alakai a na alakai oia aoao e alakai ana i ka lahui a mamao mai kahi aku o ka pono ma ka hui ole ana me ka aoao ikaika iloko o Amerika. Ua haiia aku ka manao o ka Papa Kahuahana o ka aoao Repubalika a ua apoia mai me na m£nao lokahi. Ua lilo ka haiolelo a ke Keiliialii maanei i mea nana e mawehe ae i na manao kuhihewa a na Home Rula i kipapa ai a paa iloko o ka naau o na kanaka, a i keia manawa ke wehe ae la ke alaula nani o ka lanakila o ka aoao Repubalika ma ia apana. Ua malamaia ae ka halawai ma Kilauea ame Kealia. Aole no he nui loa o ka poe i ae ma ia mau halawai, eia nae, o ka muimuia o ka manao lokahi no ka aoao Repubalika oia ka mea nui i iKeia ma ia mau wahi. Ua hala loa aku ka huakai a ke Keikialii no Waimea, a maanei i loaa ai ke kuia mua Jala. O keia kuia mamuli no ia o ke kaiioha ana aku nei o na alakai o ka aoao Home Rul i na kiai o lakou malaila e paa aku i na kanaka mai ka hele ana aku e hoolohe a e ike aku i ke Keikialii. Maanei, ke ike nei ka lehulehu holookoa i ke ano o ka hana a na alakai Home Rula he paa i na kanaka mai ka hele ana i kahi e lohe ai i na olelo naauao. Ua like keia hana a na alakai Home Rula me ke paniku ana i ke kanaka I ka hele ana i kahi ana i makemake ai

e heU-. Ina ua makewai W» K.ittrtk,. o ka hana a na Hakai o ka aoa» Horv. Rula oia ka paa ana i ka hele a;i i4 » t hiea makewai e inu. Kupalanaha r liana a na alakai H.i>ine Kul:t. He k makaia maoli no, a he ake h noii■> uliuli mau' na kanaka Hawaii main 0 ko lakou mau aiakai ana. Aoie i lilo keia hana ana a na alak Homo Ruia i mea « hoi hope a! rut ltpuhalika a ua maiama ae ro ke Keik - aiii i ka lmlawai malaila, a ma ia h , ua hoi aku n& mea apau \ i<>! 1 ka haiolelo a ke Keikialii me k t rim lamalama ano hou iloko o lakou. i hoopaa ae kela ame keia mea \ loh* keia manao e hooikaika ana lakau haawi aku i keia mal&malama i Ko i, : kou mau hoa kanaka & e ioaa ana i na manaoiana no k& aoao o ke Keik. alii. , Ma Kekaha, Koloa, Lihue ame kawa kumoku o Nawlliwili ua malamau na haiolelo a ua nui na kanaka Hawu. i hoolohe a manaoio i ka halolelo a k Keikialii ame kona mau hoa. 1 tu»W> ak<. nei, oia no ka Anela o Haili, Rev. s i. Desha. ame Makek&u. Iwaena .. r.. hoahele o ke Keikialli ma Kauai ( moho kekahi o ua kihapal nei o ku Vmaina Hawaii, a ua ikela keia mann., iwaena o na Hawaii malaila. o ku pau balota Repubalika ola ka paa balota nkj lakou pono a ua paa ka manao n.> ke koho ana no na R^p,ubaJika. Eia na keiki lalawai o Kauai. WU> koki, Rice ame Gay ke hooikaika nei : na Hawaii e koho i na nloho Repuba lika a ua loaa ka m&naolana ia lakou no ka holopono o na hana koho balot 1 i keia kau ma Kaual. NAIHANA APUHIA NA HOME RDLA I ka moho Elele Repubalika ma Ka uai ua hanaia na hana hoopuiwa ni;ihope nei e hookuihe ai i ka nocr.co o na kanaka ma Honoiuiu nei i kau aku i ko lakou mau manaolana maluna o kn Moho Repubalika. O keia hana hoo kuihe oia no ka lawela ana ae o ka lon > aole e hikl ana i ke Keikialii o hol balota no ka plha ole o kona mau ma kahiki ma kahi a ke kanawai i ue ai. Ke hoike aku nei makou he mau lono apuhi wale no kela i mea e hoi hope ai na manao. O ka poe apau i haule na manaolana mamuli o kela lono hakuepa ke hoike aku nei makou eia iho ka me.i pololei. K nana ma ko makou helu i puka ma ka la 18 o lulai ua hoikeia aku ua. hanauia oiafl ka makahiki 1872, a ma k.i hoike hoi ak a Buke Baibala, ma kai o ka moolelo ohana a ka Moiwahine Ka piolani ua hoikeia ua hanauia ke Ki ikialii ma ka la 26 o Maraki, 1871. In < e hoonohonoho ia malalo o ka hoike ho pe ame ka wa i koho al ka *ha Elel. Repubalika iaia i moho, oia no ka la : o Sepatemaba 1 hala, alaiia e loaa mai ana he 31 makahiki 5 mahina ame C 1 • o ke ola ana o ka Moho Repubalika t hiki i kona kohoia ana. Ina hol n:a k.i ke Kuokoa i hoikeia alaila he 3» maku hiki 5 mahina aine S la. Ma ke kuhikuhi a ke kanawai kumu aole no i hoakaka piha ia no ke kupono o kekahi mea e lilo ai i moho elele, koe wale n > na kumu e ae e like me na Senatot ame na Lunamakaainana, tJa piha n« makahiki he 30 i ke Kelkialii, nolaila. ua kupono oia e lilo i moho elele.

O kekahi o na kumu hoopuiwa i hali.i ma Hawaii e na alakai Home Hula, u i iiopuia ke Keikialli ma Honoiulu nei 110 ka hoopuka i na olelo kuiMiuo ol»; no Eieie Wiiikoki. Ke hoike aku nt t ke Kuokoa i na kini o Hawaii aole b» oiaio oia mau olelo i hoopukaia. Ki;i no ka milimili a oukou ke hele nei i k ioa nme ka iaula o ka aina me kekali. alina ole maluna o kona kino. Aokhoohaahaa iho ke kanawai iaia, aoW hopuia a aole loa no hoi he wahi kum hoopii a palapala hot)pii i hanaia u ka hopu ana iaia. Aole loa li*» lunaku nawai nana e hookolokolo iaia, I<> i hoi kekahi nupepa e puka aku ana n. kekahi moolelo no na hana o ka uii i hookolokolo nana ia i hookolokolo, r ka mea aoie he poialei oia mau olelo .i na alukai o ka aoao Hoim: liula a i <• 0 ka anela nana i hai aku i keia ioii 1 na kini ma Hawaii. Hookahi a makou mea i maopopo 1«k. ina ua hana io na alakai H»rof Ku!« i keia liana wahahee, a o kekahi nu paha, alaila, e hiki mai ana no ka w • e hookolokoio ia ai ka poe holke ua hahee imua o ka Nohoalii Mana Lou, a oia mooielo la e hoikeia aku ana i n i kini ma o a ma kau hana ana e uk . ia mai ai oe. O ka hoopai ana ua ko koi aku mamua o ka hoopai ana in < keia ao, no ka inea, aia maiaila ka auwe mau ana aole hoi e like me ko k. i • ao. O ka wa e hoopaiia ai ke kanak.i maanei he manaolanp. no e loaa an i ka palekana ke pau ka wa hoopai, m i 0 aole he wa e pau ai. Noiaila, e na kini mai Hawaii a Ni: hau a i hoea aku na lono o keia an papani iho i na pepeiao, o ka oiaio, «>U ka oukou e hoolohe aJ. . Ua paa ae nei ka palapala aina o k kulanakauhale nt-i 110 na iuna nana ka Papa Ola e liele ai no ka iakou mau hana iho. Ua h'»puia a paa he 25 Pake pilhv.ilwai ma Pawaa ma ka po Sab.tti i haii«. October 12. O ka puali puhiohe o na I'ukiki k.t mea nana i lioolauiea ae ma ka po Poalua nei ma ke kuea o Ka HoN-i.- Hawaii nui no ka poe i hele a.- •• hoolohe 1 ka lakou mau mele Pukiki. Ke aneane loa iifi e pau ka hana aia 1 ka pou uwea olelo narm e hoouna ak'-i a e apo aku i ka olelo mai k&mokupuni mai o Kauai e hanaia nei ma kt lae o Kaena. Ina no hoi e paa ana m«mua o ka la koho balota aole e loih loa ke kali ana a loaa mai na me • hoM o ka la koho baJota. Ua hoonaueue ae ke olai i ke kulan.« kauhale n«'i ma ka 4:30. o ke kakahiak' Poaha iho la.