Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 44, 31 October 1902 — Page 4

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Lori Fitzwilliams
This work is dedicated to:  For the love of Hawaiian culture

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA

Nupepa Kuokoa

 

No ka Makahiki          $2.00

No Hono Mahina        1.00

 

Kuike ka Rula

           

PUKA ANA          1 Pule.  2 Pule.  3 Pule.  1 Mal.    2 M l.     * Mal.   1 Mak.

1 Iniha   $1.50     $2.00     $2.50     $3.00     $5.00     $6.75     $12.00

2 Iniha   2.00        2.75        3.50        4.00        7.00        9.00        18.00

3 Iniha   2.50        3.50        4.50        5.00        9.00        12.00     24.00

4 Iniha   3.00        4.00        5.00        6.00        11.00     18.00     30.00

5 Iniha   3.50        4.75        6.00        7.00        12.00     15.00     36.00

6 Iniha   4.00        5.50        7.00        8.00        13.00     18.00     42.00

 

O NA’ OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

 

O na Daia a pau o ka Pepa nei e hoouna pelo lei mai I ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO

 

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa ualaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa Elua.

 

DAVID L. A-I, Lunahooponopono.

A.W. Pearson, Luna Nui

Honolulu, Oahu

 

POALIMA            OKATOBA 31.

KALANIANAOLE.

 

NA OLELO HOPE.

 

I keia Poalua ae e hookomo ai kakou i ko kakou mau balota no ka holomua o ka aina, ma ia koho ana e ikela ai ko kakou hana ana no ka pono a i ole no ka ino, o ka hua no nae, e kupu mai ana ia i ka manawa e hala ae ai ka wa koho. He mea nui loa keia i kela ame keia mea e noho ana maluna o kela aina nani a i aloha nui ia, e noi ana ua mea la e noonoo akahele loa ke kanaka i ka mea ana e hana ai i ole ai oia e hana i ke kuhihewa.

Aole o ka hana a ke Kilohana o ka Lahui o ka pehi aku i na pohaku i ka lehulehu ache mau kuhkuhi ana ame ka hoikwike aku i na ano ino i mea ao i haalele ai ke kanaka i ka ino, a ina ua hookaula la ino maluna o ka lahui, alaiia, na kekahi mau pepa e e hana nei i keia ano hana.  O ka makou e kau leo nei, aole o ka hoino aka i kea no maikai i loaa iloko o ke kanaka ano nui o ka aina.  Ke kau leo nei makou no ka maikai loa iloko o ia ano kanaka, aoie i ka hoinoino, pela no hoi makou e kau leo aku nei i na wahine, na makuahine o Hawaii aloha e pahola ae i ko lakou mau ano maikai iloko o ka aina, no ka aoao pono ame ka maikai.

O Kuhio, mamua o ka hoomaka ana o keia kau koho balota a mamua o kona wae ia ana i moho elele ua ike mua aku makou iaia ma na kuka pu ana, i ikeia aku ai kona manao, he mea hoi na makou e haaheo ai i ka ike ana aku o kona mau kuko, aia ma ke ala o ka polo@ei.  Ua loaa ia makou ka ike aia kona mau maka ke haka pono la no na pomaikai o kona aina hanau no keia mua aku, a no ka pomaikai o ka lehulehu, ke kuko hoi e ake ole ana nona ponoi iho, aka, no ka poe no lakou na kuleana e kau mai ai na maka maluna ona no na kokua i ka wa o ka nele e @ike @ keia wa, oiai, o lakou no kona io panoi.

Ua hele io aku no kekahi o kona mau io i ona ia a ua ikeia mai me ke ohaoha o ka lima kokua.  Kapae ae la oia i kona makemake ponoi, a ina ua ku i ka makemake o ka lahui e hele wau, alaiia e hele io no wau wahi ana i pane mau ai, a hoomaka mai kela manawa mai, e hele ia ana e ia ka po ame ke ao e hai ai i ka olelo ma na wahi ona e hookipaia mai ai no ke ake e lohe iaia, e pehi ole ana hoi ia lakou me na pohaku o ka hoinoino, e hoike wale aku ana no i ka maikai no na kanaka, a e noi ana ia lakou, ka poe e aloha ana ia lakou iho ame ko lakou aina e hana a e koho i ka mea i ku i ka pono ame ka pololei.  E like me ke kapaia mai ona me na inoa maikai ole, pela oia i pani ae ai i kona mau pepeiao me ka hoolei ole aku i ka ino maluna o ia poe.  I ka wa e lawe mai ai oia i na hana o kona hoa mokomoko o ke kahua hookahi no ka hoomaikeike aku i na kanaka i ka like ole o ka pono ame ka ino, @a haiia aku ia lakou me ke kaumaha.  O na noonoo maikai a pololei oia na mea e hoike mai ana nona iho he Alii maikai e hiki ole ai i kekahi ke kanalua i kahi ana e hookomo ai i kona balota.

Ke olelo hewa nei na kanaka manao maikai ole ma ke ao ana i ka lehulehu ua kuaiia ke Alii e na haole a ke alakai ia nei oia e lakou, aka, ke hoike mai nei kana mau hana i hana iho nei a e hana nei ke kauoia nei na haole e ia a wahi ana aohe oia i kuaiia.  Ua ike io aku no keia poe haole iaia a o ko lakou ike io ana mai iaia he maikai ia no kakou a he makahehi ia ia nona.  Ua ike na haole o ke koho ana no ke Alii he pomaikai ia no na mea apau, oia hoi, no na haole ame na Hawaii pu.  He hookahi kakou malalo o na kanawai o ka aina, a aohe hookahi kanawai i hanaia no kekahi kanaka Amerika no ka like ole o kona ili ame kona wahi i hanau ai.  Ina oia he Amerika aohe he kamailio hou ana i koe nona.  Ua ike ke Alii i keia mea a ke makemake nei oia e ike i ka oiaio o keia haawina iloko o kakou pakahi apau, a ina he a’o okoa ka kekahi poe aole oia ka pololei.

Oiai kakou he hapa no ka lahui nui i ikeia maluna o ka honua, he aupuni Repubalika nui a ke ao holookoa e ike nei i keia manawa, aole he manaolana i koe no ke aupuni moi, aiaila e puka mai no na alakai no ka lahui mailoko mai o ke koho ana a na makaainana, a ina e lilo ole o Kuhio i moi no kakou he hiki no iaia ke lilo i alakai no kakou aole wale ma kona hanauia ana he Alii, aka mamuli o kona makaukau, noeau, naauao, hooikaika no ka pono o kona lahui.  Heaha la ke kalaunu oi keia loa mamua o ke kalaunu o ke aloha ame ka hilinai ia e kauia mai ana maluna ona e na makaainana ma o ko lakou mau mana koho la.

 

KE ALOHA AINA OIAIO.

 

Aloha i ka aina iho ame ka lahui iho ame ke aupuni iho oia ka piha pono o ka manao “Aloha Aina”.  Aia keia haawina me na mea ola apau koe ka holoholona.  I kela ame keia kanaka a wahine a keiki o kela ame keia lahui ua nono keia haawina iloko o lakou pakahi no ko lakou lahui pakahi iho.  He elua mahele o ke aloha aina, he aloha aina maluna o ke kahua i’o, a he aloha aina ma ka manao wale no.  Aia na kanaka apau maloko o keia mau mahele a pela i like ole ai ke kulana aloha aina o na kanaka.

O ke aloha aina ma ka manao wale no he kakoo no ia ano i ka aina, he hana no, no ka lahui a kakoo ikaika no i ka hae o ke aupuni me ka nana ole ae ina iloko o ka ino a pono paha o ka hana.  He haawina no keia i loaa i na kanaka apau a ke nana pono ole ke kanaka i ka hoohana ana, alaila e pilikia ana ka pono pili laula.  Iloko o keia mahele ke ikeia aku nei kekahi hapa o ka lahui Hawaii maloko o ka oihana kalaiaina no ka pono pili laula.  O ka lahui Hawaii, aia ke aloha aina iloko o keia ame keia, aka ma ke alakai a na alakai aoao kalaiaina ua hookahuaia ke aloha aina o kekahi poe maluna o ka hoino, a wahi a Wilikoki, he kau paio keia mawaena o na mikanele ame ka lahui.  He hana keia, i mea e makemakeia mai ai e ka poe no lakou na iini o ia ano i mea e nui mai ai ka mahalo la no ke ake e kohoia mai.  Ina iho la oia ka manao nui ame ke kumuhana no keia kau ahaolelo aole io no a ka naaupo ame ka hemahema o ka lawelawe hana ana ua like ia me ka hoomau ana i ka wiwi o ka aina.  Ua pili keia i ka mahele ma ka manao wale, a o ka lilo ana o ka maikai ame ka ino i hookahi alaila he hopena maopopo ole kana.

O keia kekahi o no haawina e ikeia aku nei iwaena o na moho holo balota i keia manawa e like me na a’o-na haole keko, na haole elelu, mikanele aihue aina a pela aku.  Ke olelo nei ke Kuokoa no ka holomua o ka aina he mea pono e lilo keia kau i kau aloha aina ma ke kahua o ka noonoo e hookahua ai maluna o na kumu maikai aole maluna o ka manao wale ame ka hoino e like me ka Wilikoki ao.  O na moho o ia ano aole e ku ke aupuni maluna o ke kahua o ka holomua ua like ka ino ame ka maikai i hookahi no lakou hoi na hopena maopopo ole.  Ma ka noonoo akahele ana aole e nele ka hoole o ka lunaikehala a e koho ole ia lakou a oia paha.  Ina pela, alaila e koho ana ua kanaka la i moho okoa ma kekahi olelo ana ae i moho nona na haawina aloha aina ma ke kahua o ka noonoo, imi i ko hai pono, oia no hoi ke aloha aina oiaio, ke kahua maikai loa no keia kau e hana a@.

O ke kanaka iaia kela haawina o ke aloha aina oiaio, he haawina e hooikaika ana i ke kanaka e hana i ka pono pili laula maloko wale no o ke apo kupono, aole e nele ka ikeia aku aia me ia ua haawina la ma o kana mau hana ame ke ano o kona ola honua ana.  He kanaka hooikaika e hana ma ka pololei e like me kana i manaoio ai he pololei, he kuio, kuoo, aole hookama@, he malama i kona mau mea iho, haawi i kona ola no ka pono laula o ka lehulehu maloko o na palena kupono, aole e like me ka Wilikoki haawi ana i kona ola iho no ke no kona pono ponoi iho, aole no ka lehulehu, pela no hoi ke aloha aina oiaio o ke kanaka ma ka hooiaio iaia iho ma ka na hana apau o kona ponoi iho a i ko ha’i.  He kanaka i hoowahawaha i ka lawe ana i na ino o ka wa i haia i mau hana no keia mua aku me ka manao ola ka holomua.  Mawaena o na moho elele, hookahi mea maopopo o ke Keikialii ka mea i ku i keia mahele o ke aloha aina oiaio oiai ke a’o nei oia aole i ka ino o na la i haia no ka hoomau ana no ka pono o keia mua aku, ke a’o nei oia e haalele i na a’o hoonui ino a na Home Rula a e noonoo no na hana e holomua ai ka aina ame na hanauna hou no keia mua aku.  O kekahi keia o na a’o pookela loa.  He opiopio ke kino he kanakamakua nae ka manao ame na hana.  O ke koho ana nona he ola ia no ka aina, oia hoi, pomaikai na Repubalika ame na Home Rula pu ame ka poe apau o ka Paeaina.

O ka poe e mahalo aku nei i na hoinoino ame na kuamuamu ame na ino no apau e poho ana ka manaolana no ka aina ame ka lahui a e wiwi ana ke aupuni e like me ka kakou e ike nei i keia manawa.  He hoike ana keia aia ka hapanui o ka poe kau kanawai o ke kau ahaolelo i hala ma ka mahele o ke aloha aina manao wale he aloha pepehi holomua o ka aina nona hoi ka hopena maopopo ole.

E hookuku i na moho elele e holo nei R.W. Wilikoki ame ke Alii Kalanianaole aole no e pohihihi i ka poe noonoo akahele ko laua ano pakahi iho, o Wilikoki aia ma ka mahele hope ole e holo hope ai ka aina, a o Kalanianaole aia ma ke aloha aina oiaio mamuli o kana mau hana noeau e hana nei ame kana mau a’o e a’o nei.  Ma ka aoao o ke Kuokoa, mamuli o ka manaoio i loaa iaia e kakoo ana oia i ke Alii pela oia e paipai alu nei i ka poe kuleana koho balota no ka manawa hope loa mamua o ka hiki ana mai o ka la 4 o Novemaba e alu pu iloko o keia hana maikai.

 

KA PULE A NA LEPERA

 

“E hoomaopopo e ka lahui Hawaii ua hoouna aku makou i kekahi palapala kue i na hana a Wilikoki i kakauinoaia e 750 inoa, he hoike no ko makou lokahi ma ke kue ana aku i kela bila makona a Wilikoki a ke iana nei ko makou manao ke pule a ke uwalo aku nei i kela ame keia kanaka Hawaii ina he aloha ko oukou ia makou, e kapae loa ae oukou i ka inoa o R.W. Wilikoki mai luna ae o ko oukou mau balota, no ka mea, ina e puka hou ana o Wilikoki aole e nele kona hooikaika hou i kela bila aloha ole ana.  Ke pule a ke uwalo aku nei no hoi makou i ko makou mau ohana ponoi ame na hoaloha he mau ohana a makamaka paha ko lakou iloko o keia Panalaau, e hoike i ko oukou aloha ia makou ma ko oukou koho ole ana ia Wilikoki i Elele no kakou i Wakinekona.”

O keia maluna ae ka pule ma ka helu o ke Kuokoa i hala iho la, he noi na na ma’i lepera o ke Kahua Ma’i Lepera o Kalaupapa ia kakou e ka lahui, e hiki ole ai i kekahi kanaka Hawaii ke alo ae mai ke aloha io aku i keia leo.  He pule keia i hanaia e kela mau makaainana o ka aina o ka ehaeha, he mau makaainana o ka i’o hookahi, ma o ke komike la a lakou i koho ai o kanakolukumamalua lala.

Ua kakooia keia noi a lakou mamuli no o na kumu a lakou i hookomo ai iloko o ua palapala noi nei a eia kekahi o ia mau kumu a he mea pono e noonoo ke kanaka koho balota mamua o ka hiki ana mai o keia Poalua ae:

1.         O ke kanaka a kakou i hilinai ai a i hookau aku ai i ka hanohano kiekie loa i loaa iloko o ko kakou lima oia ke koho ana iaia i Elele Hanohano na ka lahui i ka Ahaolelo o Amerika ua lawe ae oia a panai mai la i ke ino no ka lokomaikai a ka lahui i haawi aku ai iaia ma kona hookomo ana aku i kekahi bila iloko o ka Ahaolelo o Amerika e hoolilo ana i ka hoomalu ana o keia Panalaau malalo o ke Aupuni Federala.

2.          O ka hana ana o ka Elele a ka Lahui i keia mea me kona ui ole mai ia makou ka poe i komo kukonukonu iloko o ua bila la ina paha he mea pono a pono ole paha ka hookomo ana aku ia makou malalo o na hoomalu ana a ke Aupuni Federala, oia kekahi hana lokoino a makona haalele loa a kekahi hoa kanaka i hana aku ai i kekahi hoa kanaka o ka ili hookahi.

3.          Aole e hooiia na pomaikai ame ka noho oluolu ke kaa malalo o ka malama ana o ke Aupuni Federala, a e papalua iho ana ke kaumaha ame ka pilihua o ka noho ana, a oi aku mamua o ka hiki ia makou ke hoomanawanui.

4.          O ka bila kanawai ma’i lepera a Wilikoki, he kanawai ia e ho-o ana ia makou iloko o ke ahi a e hooi pa-haneri aku i ko makou ehaeha ana.

  Aole keia wale no na kumu hoohalahala a lakou i waiho mai ai, no ka mea, aia no he mau leka i hoike mua ia ma ke akea, a ke hoohuiia kela mau kumu a lakou me na kumu kupono i loaa i ko waho nei poe, ua lawa ia mau kumu e hoolohe aku ai ka lahui i keia mau leo uwalo.  O ke kanaka e pani ana i kona mau pepeiao alaila, e kau aku ana keia inoa hookahi a na lepera i hookau aku ai maluna o ka Elele Wilikoki he Hawaii oiaio ole.  A i mea e kau ole mai ai keia mau haawina i ke kanaka he hana maikai a ku no hoi i ke aloha i’o ka waiho i’o ana ae i ka inoa o Wilikoki ka Elele a kakou a e hoouna aku i ka elele e kukala mai nei no ka pono, aole no kela poe ma’i lepera wale no, aka, wahi ana, no ka pono o ka Paeaina holookoa.  Aia no iloko o ka lima o ka lehulehu ka pono o ka aina, no ka mea, ma o ka lakou koho ana e maopopo ai ka pono ame ka pono ole.  O ka paipai hope loa a ke Kilohana o ka Lahui, e like me kana i manaoio ai e poni ana, e waiho i’o ae i ka Elele Wilikoki a e hoouna aku i ke Keikialii Kuhio.

  A ke hana ia ka hana pela alaila, ua hookoia ka pule a ko kakou mau hoaloha o ka aina o ka ehaeha a o ka maha no hoi ia o ka lahui holookoa oiai o ka lakou pule he pule ia no ka pono o ka Paeaina holookoa.

 

MAI HOOHUIKAU WALE

 

  O kekahi haawina kaumaha i kau mai maluna o ke Teritori o Hawaii oia no na ino i pu-a mai ma o na luna aupuni la o kakou.  Ua hoomaka mai, mai a B. H. Wright, ke kakauolelo kiekie o ke Keena o na Hana Hou mamuli o ka pokole o ke dala o ke aupuni, a hala ia, ua hohono hou mai la ia ano ino hookahi no ma o W.H. Wright la ka Puuku o ke Teritori, alaila komo pu mai la ka Luna Hooia o ke Teritori H.C. Austin a o James H. Boyd iho nei no hoi, pela no o Wright o Kauai.  Aole kakou i hiki aku i ka panina o keia mau ino, aka, aole e hiki ke alo ae i ka hohono i hekau iho maluna o ke Teritori o Hawaii.  Iwaena o keia mau luna aupuni he elua mau haole a he ekolu mau Hawaii.

  Ua hekau mai keia haawina hohono maluna o na Hawaii, oiai he mau Hawaii kekahi iloko o keia huina pela no hoi i kau pu aku ai ia haawina maluna o na haole no ka mea o lakou kekahi, aka o ke koikoi o ia mau ino i hanaia aohe i pili a kau mai maluna o ka lehulehu.  He hohono paha, e paku’i ana mai o a o, aole nae he pili o ke koikoi o ka ino i ka lahui a kekahi poe paha e hoohuikau wale mai ai no.  Hookahi mea i maopopo loa ua holo ka hohono mai o a o o ka aina, aka, mai hoohuikau wale i ke koikoi o keia ino maluna o ka lehulehu, mea ae paha na ka Hawaii a i ole na ka haole.  O ka mea pololei na kela ame keia o lakou e auamo i ka ehaeha o ka ino.  Ke hahai ke kanaka ma ka hoohuikau ole, alaila e holo ana kela ame keia mahele hana maloko o ko lakou mau auwai pakahi iho.

  Aole no hoi i pili aku keia mau ino ame ke koikoi maluna o ka oihana kalaiaina pela no hoi ka pil ole aku a kau aku maluna o na aoao kalaiaina.  E kau no ke koikoi o ka Boyd mau hana maluna iho no ona aole maluna o ka aoao Repubalika oiai he Repubalike o Boyd (Kimo Boe).  Ina no he Home Rula oia aole e kaa ke koikoi o ia ino maluna o ka aoao Home Rula, a ina no he Demokarata keia poe luna aupuni aole no e pili i ka aoao Demokarata.

  O ka hana a ke Kiaaina maloko o keia mau mea ma ke ano pili oihana, ina no he ino kana mau hana, e kaa no ke koikoi o ka hoahewa o ia mau hana maluna ona wale no, aole maluna o ka aoao Repubalika ina oia he Repubalika.  Ina no he Home Rula o Dole aole no e kau ka hoahewa maluna o ka aoao Home Rula.

  He mea pono i ka lahui e hoohuikau ole i keia mau mea iloko o ka oihana kalaiaina paha, a ano e ae paha, aka, e hele ma ko lakou mau auwai pakahi iho.  Minamina na kanaka ano nui o ka aina i manaoia aku pela i ke komo ana iloko o keia mau hihia, aka, he mea kupono loa e koho i ka poe kupono i mau hoa ahaolelo i hiki ai ke nana pono ia ame ka wae pono ana i mau luna aupuni kupono.

 

E HOOMANAO.

 

  E hoomanao mai ka poe hoouna mai i na manao i makemakeia e hoolaha maloko o na kolamu o ka nupepa Kuokoa ma ka hoopaa ana i ko lakou mau inoa, a ina he kope ia na ka mea hookahi alaila e pono e kakauinoaia e ka mea nana ka manao i hiki ke hoolaha ia aku.  O na manao e hoounaia mai ana me ke kakauinoa ole ia aole loa e hookomoia maloko o kona mau kolamu.

 

Mea hou o ka Aha Hookolokolo

 

KANI KE POHUE.

 

  Imua o ka Aha Hookolokolo Apana a Lunakanawai Wilikoki, i ka Poalua nei ua kani iho ke pohue o kekahi Pake piliwaiwai paka pio i ka newa he 50 paona (dala) ke kaumaha. Ua hoohalahalaia no nae keia hoopai.

 

AHEWAIA O HAKAFILA MA.

 

  Imua o ka Aha Hookolokolo America a Lunakanawai Estee, i hoahewaia ai ka Hui o Hakafila ma no ka hewa wawahi i ke kanawai hoopae limahana ma ka lawe ana mai i na Kepani no Hawaii nei, a maialo oia kanawai he $300 ia e panee aku ai no ko “Papa Kamuela” mau eke.  He manawa pokole wale no ka noho ana o na kiure e noonoo i ka olelo hooholo a puka mai me ka hoahewa ana.  Ke manao wale ia nei e hoopii hoohalahala ana o Hakafila ma.  He mau hoopii oka ae no kekahi e waiho nei a e hoolohe koke ia ana.

 

MAIKAI OLE KA BILA KIKOO DALA

 

  Ua waiho ae o Au Con Cheok he hoopii imua o ka Aha Kaapuni e kue ana ia Wong Feart o Kapaa, Kauai, e koi ana i $723.63 ka waiwai io o kekahi mau waiwai i hoounaia aku i ka mea i hoopiiia.  Ua hai ae oia, ma ka la 19 o Augate o keia makahiki no, ua hana iho la ka mea i hoopiiia i bila kikoo dala no $4975.80 ma ke ano he uku hapa no na wawai i laweia, aka, i ka wa i waihoia aku ai ua bila kikoo dala la i ka banako o Bihopa ma, ua hooleia mai ka uku ana mamuili o ka waihona ole o ka mea i hoopiiia iloko o ua banako la.

 

KEPANI HOU PAHI.

 

  Ua hopuia ae kekahi Kepani ma Keaau no ka hou ana i kekahi mau Kepani ekolu i ka pahi.  Wahi ana, ua konoia oia e hele aku ma kahi o kona hoaloha, a’iaia malaila, ua inu wahi sake ae a hiki i kona kanoenoe pono ana.  Ua koi aku oia e hookuu ia oia e hoi, aka nae, aole i ae aku kona mau hoa.  Ua haawi ai iho ua mau hoaloha nei ona, a na ia mea i kono iaia e hoohana aku i kana pahi.  O ka poe i eha ua kukonukonu no a aia lakou ma ka Halemai o Hilo.—Herald.

 

Papaleo anei Kakou.

 

I NA MANANO O NA KUPA O KAKOU MA KAHI O NA IWAKALUA KA NUI.

 

  O na kamaaina a kupa o Honolulu nei e like no me na kupa o Amerika i makemake e hoomakaulii i ko lakou mau loaa ma ka hoohua ana aole e nele ko lakou makemake i wahi e puka io ai ka lakou mau dala.  He makemake lakou e ike i na kumu ame na hopena ame ka waiwai i’o ka ratio o na waiwai i hoomoeia a lakou i hoomoe ai ame ka noii ana i lawa ai ke koi a ka manao no na mea i hoopaaia.  I mea hoakaka e lawe mai i na waiwai i hookuleanaia.  Ina ua ike kakou i ke ola ana o kekahi hoaloha o kakou mai ka ma’i mai, alaila e loaa ana ia kakou ka manaoio no ka mana hoola o ka laau lapaau.  A ina he elua a ekolu paha i hoolaia, alaila, e nui ae ana ko kakou manaoio ana nona.  Ina ua hiki aku ka heluna ma kahi o na iwakalua, na kapa i ike nui ia alaila, o ka mea e hapai mau ana aole he mea oi aku ma a o na mahalo ma ke ano mau e pili ana i ua laau lapaau nei he hiki loa oia ke waiho ia aku iloko o ka malama ana a ka poe hookaa auhau.  Ina oia e makemake e papaleo me lakou e pili ana i ko lakou manao ua loaa no iaia he manawa e hana ai iloko o Honolulu nei.  E hoomaka ma keia mea:

  O Mr. H.H. Smythe o ka hui mokuahi holo pili-aina, Inter-Island S.S. Co., o keia kulanakauhale oia ka mea i hai mai ia makou ma ka leta e hoike ana i kona eha ma ke kua no na makahiki he nui i hala.  “I ka hoomaopopo ana i ke kumu o ka eha mai na puupaa mai a i ka heluhelu ana no na HUAALE KUAHANEENEE AME PUUPAA A DOAN ua kuai koke wau a loaa mai ka halekuai laau o Hollister ma mai.  Ua hoola mai keia mau huaale ia’u me ka oluolu o ko’u manao no na hua maikai i loaa a hiki ia’u ke hooiaio aku i ka poe i loaa i ke kuahaneenee.

  Ke ike nui ia nei keia ano huaale kuahaneenee a Doan iloko o Honolulu mamuli o na hoapono i paholaia e na kamaaina o Honolulu.  E loaa no keia ano laau ma na halekuai Laau apau, he 50 keneta ko ke poho, a he eono poho no $2.50.  E kakau mai ia Hollister Drug Co., na Agena o keia laau ma Hawaii nei.

 

E KOHO IA KALANIANAOLE

 

  Aole i halawai ka Papa Ola i ka Poakolu nei.

 

  Ohohiia ka halawai a na Repubalika ma Waiakamilo i ka po Poakolu nei.

 

  Ua hala aku nei ke Keikialii ame kona mau hoa holo balota o ka auna hookahi ma na huli Koolau i ke kakahiaka Poaha nei.

 

  Nui ke kue o na ma’i lepera o Kalaupapa ia Wilikoki.  Eia iho no keia leo aloha o lakou ke hoopukaia aku nei.  Ina he aloha ko kakou i na hoa Hawaii iloko o ka ehaeha ia wai oukou e koho ai.  O ka haina, ia Kuhio.  E maliu aku i ka lakou mau leo uwalo.

 

MA KE KAUOHA

 

HOOLAHA MANA HOOKO

 

  Ma ke kauoha a ke Kiaaina e hoikeia aku o keia p@ no lakou no inoa malalo iho nei ua ho@ohuia i mau Luna Nana Koho Balota.

 

APANA EKAHI, MOKUPUNI O HAWAII.

 

Mahele Ekahi:

  H.E. Wilson, Esq.,

  J.N. Kamoku, Esq.,

  Dr. J. Holland.

Mahele Elua:

  W.H. McQuaid, Esq.,

  W.B. Nailima, Jr.,

  J.W. Koakulana, Esq.

Mahele Ekolu:

  W.H. Little, Esq.,

  Robert Andrews, Esq.,

  David Spalding, Esq.

Mahele Eha:

  Wm. Vannatta, Esq.,

  Geo. Kaihenui, Esq.,

  J.T. Stacker, Esq.

Mahele Elima:

  J.T. Moir, Esq.,

  J.M. Kauhi, Esq.,

  Simeona Paaluhi, Esq.

Mahele Eono:

  J.B. Oliviera, Esq.,

  H.K. Unea, Esq.,

  Wm. Hay, Esq.

Mahele Ehiku:

  E.W. Barnard, Esq.,

  C.H. Swain, Esq.,

  J.K. Makuakane, Esq.

Mahele Ewalu:

  Albert Horner, Esq.,

  S.W. Kauwahipaula, Esq.,

  Wm. Green, Esq.

Mahele Eiwa:

  Chas. Fox, Esq.

  John Ai, Esq.,

  Geo. F. Hall, esq.

Mahele Umi:

  Wm. Horner, Esq.,

  Jas. Kuuwelu, esq.,

  J.G. Jones, Esq.

 

APANA ELUA. MOKUPUNI O HAWAII

 

Mahele Ekahi:

  W.P. McDougall, Esq.,

  Joseph Husey, Esq.,

  J.F. Woods, Esq.,

  J. Crowley, Esq.,

Mahele Elua:

  D.W.K. Maialoha, Esq.,

  Chas. Wells, Esq.

Mahele Ekolu:

  L.S. Aungst, Esq.,

  W.K. Waiamau, Esq.,

  J.K. Laioha, Esq.

Mahele Eha:

  Henry Greenwell, Esq.,

  K. Kea weahawaii, esq.,

  R. Wassman, Esq.

Mahele Elima:

  Geo. McDougall, Esq.,

  J. Nahinu, Esq.,

  Joseph Kaeo, Esq.

Mahele Eono:

  F. Buchholtz, Esq.,

  Sam Kaaialii, Esq.,

  D. Kaupika, Esq.

Mahele Ehiku:

  Robert L. Wilhelm, Esq.,

  David K. Wailehua, Esq.,

  F.C. Eaton,

Mahele Ewalu:

  W.P. Fennell, Esq.,

  E. Ikaaka, Esq.,

  J.K. Hoopii, Esq.

 

APANA EKOLU, NA MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI, LANAI AME KAHOOLAWE

 

Mahele Ekahi:

  Wm. Notley, Esq.,

  W. Clark, Esq.,

  C.H. Brewster, Esq.

Mahele Elua:

  J.H. Mahoe, Esq.,

  D. McCorriston, Esq.,

  John Kamai, Esq.

Mahele Ekolu:

  Henry Dickenson, esq.,

  C.V. Dudoit, Esq.,

  A. Makekau, Esq.

Mahele Eha:

  Geo. Kauhi, Esq.,

  D. Kapaku, Esq.,

  L.K. Kalama, Esq.

Mahele Elima:

  S. Kahoohalahala, Esq.,

  M Kealakaa, Esq.,

  Keoni Nakihei, Esq.

Mahele Eono:

  Dr. R. W. Boote,

  Moses Kauhimahu, Esq.,

  James L. Coke, Esq.

Mahele Ehiku:

  D. Quill, Esq.,

  A.C. Kaueholo, Esq.,

  J.J. Walch, Esq.

Mahele Ewalu:

  G.C. Hofgaard, Esq.,

  Sam Kuula, Esq.,

  Sam Pualoa, Esq.

Mahele Eiwa:

  Geo. Forsyth, Esq.,

  E.H. Kekapa, Esq.,

  Noa Kamakau, Esq.

Mahele Umi:

  W.F. Mossman, Esq.,

  J.E. Kekipi, Esq.,

  Henry Long, Esq.

Mahele Umikumamakahi:

  J.R. Myers, Esq.,

  J. Vincent, Esq.,

  D. Opunui, Esq.

Mahele Umikumamalua:

  Chas. Haui, Esq.,

  D.W. Napihaa, Esq.,

  G.W. Kawahamae, Esq.

Mahele Umikumamakolu:

  F. Wittrock, Esq.,

  G.W. Kauhane, Esq.,

  B.K. Kaiwiaea, Esq.

Mahele Umikumamaha:

  J.K. Piimanu, Esq.,

  P.M. Kaluna, Esq.,

  H.W. Kahale, Esq.

Mahele Umikumamalima:

  L.R. Crook, Esq.,

  J.D. Uwekoolani, Esq.,

  G.K. Kunukau, Esq.

 

APANA EHA, MOKUPUNI O OAHU.

 

Mahele Ekahi:

  John Effinger, Esq.,

  H. McCullom, Esq.,

 

HOBRON DRUG GO.

 

UA NEE AE NEI MALOKO O KA EHLERS’ BLOCK MA ALANUI PAPU.

 

  Papalua ke akea o keia Hal@ Laau hou o makou, i ko ka hale @ ma ke kihi hema o ke alanui @ me alanui Moi.  Aole makou @ keia Halekuai Laau hou, aia ma @ aoao o ka halekuai lole o Pa@ (Ehlers).  He halau maopopo keia @ ma ka nani, ame ka eleu o na k@ kako e ku makaukau ana no ka h@ ana i na makemake o ka poe k@ hiki mai ana. @ na Hawaii k@ hele mau i ko makou halekuai @.  No ia mea ua hoonanila ae nei k@ kou hale me ka waihooluu o pua @.  Ka ilima ka lei kohu, ka wehi@ ena o na pua.  E ikea ia mai@ ko makou hale me ka hoohewa@ ole.  E kuai aku no makou me k@ mukuai oluolu me ka lapaau ana @ aku mamua o na hale e ae.  Ua @ makou, ua kupono ko oukou kip@ ianei, no ka mea, o keia Hui ua @ e kekahi keiki hanau o ka aina ne@ hoi o Hopena opio (Hobron).  A@ he malihini.     

  E nana mai i ka makou olelo @ laha hou ke puka aku.  He mea h@ nau.  E hele mai no i keia wa i @ kou nei.  Ke ike aku ia oukou na@ waii, e kipa mai ana ianei. “E h@ no ke kanaka e komo maloko.”  E @ no makou ma na ano apau e @ makou mau hookipa ana i oi @ mua o na Halekuai Laau e ae o @ kulanakauhale.

                HOBRON DRUG CO.

                Halekuai Melemele. Alanui P@

 

  Stephen Umauma, Esq.

Mahele Elua:

  C.M. White, Esq.,

  W.C. Wilder, Esq.,

  P.L. Weaver, Esq.

Mahele Ekolu:

  F. McIntyre, Esq.,

  Albert Waterhouse, Esq.,

  J.P. Kahahawai.

Mahele Eha:

  W.C. King, Esq.,

  T.C. Polikapu, Esq.,

  J.R. Hall, Esq.

Mahele Elima:

  A.F. Cooke, Esq.,

  E.K. Lilikalani, Esq.,

  J. Mahoney, Esq.

Mahele Eono:

  O. Swain, Esq.,

  C.L. Beal, Esq.,

  John Mahuka, Esq.

Mahele Ehiku:

  G.C. Chalmers, Esq.,

  John Kekuku, Esq.,

A.Irvine, Esq.

Mahele Ewalu:

  Will E. Fisher, Esq.,

  Fred Turrill, Esq.,

  Geo. E. Smithies, Esq.

 

APANA ELIMA, MOKUPUNI OAHU

 

Mahele Ekahi:

  H. Cobb-Adams, Esq.,

  J.M. Kealoha, Esq.,

  E.P. Aikue, Esq.

Mahele Elua:

  A.W. Crockett, Esq.,

  J.H. Keanu, Esq.,

  Joseph Kekuku, Esq.

Mahele Ekolu:

  W.S. Wond, Esq.,

  C.P. Lane, Esq.,

  Chas. David, Esq.

Mahele Eha:

  C.J. Holt, Esq.,

  H. Hui, Esq.,

  S.W. Kailieha, Esq.

Mahele Elima:

  P.A. Swift, Esq.,

  H.P. Johnson,

  B. Starr-Kapu, Esq.

Mahele Eono:

  W.G. Ashley, Esq.,

  Kauka Williams, Esq.,

  John E. Kahoa, Esq.

Mahele Ehiku:

  H.C. Birbe, Jr., Esq.,

  John Kaaeae, Esq.,

  Benjamin Kanehalau, Esq.

Mahele Ewalu:

  W.W. Bristol, Esq.,

  Asa Kaulia, Esq.,

  E.P. Sullivan, Esq.

Mahele Eiwa:

  A.W. Neely, Esq.,

  S.H. Meekapu, Esq.,

  F.W. Weed, Esq.

Mahele Umi:

  M.K. Keohokalole, Esq.,

  Abraham Bolster, Esq.,

  W.K. Kaleihuia, Esq.

 

APANA EONO, NA MOKUPUNI KAUAI AME NIIHAU

 

Mahele Ekahi:

  J.B. Kaomea, Esq.,

  J.W. Keala, Esq.,

  Nohokula, Esq.

Mahele Elua:

  O. Omsted, Esq.,

  P. Kaaiawaawa, Esq.,

  L. Kilauano, Esq.

Mahele Ekolu:

  C.B. Hofgaard, Esq.,

  S. Makaila, Esq.,

  A. Bomke, Esq.

Mahele Eha:

  H. H. Brodie, Esq.,

  J.K. Palama, Esq.,

  Walter D. McBryde, Esq.

Mahele Elima:

  David Kapahee, Esq.,

  James Kula, Esq.,

  H. Blake, Esq.

Mahele Eono:

  H.D. Wishard, Esq.,

  Kanikanihia, Esq.,

  E. De Lacy, Esq.

Mahele Ehiku:

  J.W. Neal, Esq.,

  K. Kaumualii, Esq.,

  S.W. Meheuia, Esq.

Mahele Ewaiu:

  I.M. Cox, Esq.

  Chas. A. Manu.

  G. M. Huddy.

Mahele Eiwa:

  C.H. Willis, Esq.,

  D.H. Kanehe, Esq.,

  C.B. McKee, Esq.

HENRY E@

Kakauolelo o ke @

Hale Aupuni, Honolulu. Okatoba 1902.