Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 49, 5 December 1902 — Page 3

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Kevin Callahan
This work is dedicated to:  This one's for Sheila

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEP KUOKOA, DEKEMABA 5, 1902  3

 

HOOLAHA KUMAU

Ka Hui Alahao ame Aina o Oahu

MANWA HOLO

Mahope aku o Ianuari 1, 1902

 

MAI HONOLULU AKU

HALE HOOLULU

Na la apau koe ke Sabati         Na la apau       Na la apau koe ke Sabati         Na la apau       Na lau apau

            a.m.     a.m.     a.m.     p.m.     p.m.

Honolulu         7:10     9:15     11:05   3:15     5:10

Manana           8:03     9:48     11:40   3:45     5:30

Ewa Mill         8:32     10:08   12:00   4:05     6:10

Waianae                      10:50               4:45    

@Waialua                   11:55               5:40    

@Kahuku                    12:32               6:15    

MAI WAHO MAI

 

HALE HOOLULU

Na la apau koe ke Sabati         Na la apau koe ke Sabati         Na la apau       Na la apau

@Kabuku                    5:35                 2:08

@Waialua                   6:10                 2:50

Waianae                      7:10                 3:55

Ewa Mill         5:50     7:45     1:05     4:32

Manana           6:15     8:03     1:30     4:52

Honolulu         6:50     8:35     2:05     5:26

 

P. Dennison     F. C. Smith,

Luna Nui         Luna Kuai Kikiki

 

Kakela me Kuke

[KAUPALENAIA]

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

::A HE::

POE LAWELAWE KOPAA

 

POE AGENA NO NA MAHIKO LEHULEHU

 

 

S. OZAKI

--- WAIHO I KA ----

OIHANA KUAI PAPALE.

 

Kuai Hoemi Loa

I NA

PAPALE

35c NO KA PAPLE $1.00

Helekuai 178 - Alanui Hotele

 

Ina He Makemake

--- KOU I KA ---

Lauoho Maikai

E HELUHELU I KEIA.

 

@ paha ke pau nei kou lauoho i @ elelei, a koe kakaikahi. E kau  @ laau mamua o ka pau loa ana @ helelei, e hana i laau e ulu hou @ ka laau

"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"

@ mea e ulu hou ai. He nani ka @ ke ulu mai, a he nui hoi. @ nawali ka ulu ana o kou lau-

@ ka

"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"

@ mea a manoanoa ai ka ulu ana, a @ a i keia laau pau loa ka he- @ ana. I na he piha kou poo @ Kepia, o ka

"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"

@ e pau ai a maemae kou poo. @ i keia laau e hoi hou ana ka @ o kou lauoho a like me ko @ bebe.

@ kaukau ia e Kauka J. C. Ayer @ Company, Lowell, Mass., U. S. A. @ no keia mau Huaale ma ka @ Kuai Laau o Hollister, alanui @

 

E hoi ka Lepo i ka Lepo

@ Lunahooponopono o ke Kuokoa: @ Ma ka la 26 o Oct. A. D. @ kii mai la ka make i ka hanu @ Palea, he Hai Eunelio no @ mai ka manawa mai no @ maka ana o ka ma'i i loaa @aia a @ make ana.

@ ka nui o kona mau makahiki @ kupa oia no Kohala.

@ nui o Lahamaluna oia @ ana a Anaru Makua.

@ Rula kona aoao kalaiaina @ hi mai a hiki i kona pauaho @ ua haalele iho oia ma keia @ kamahine me ka maopuna, ka @ ame kona kaikuaana, a me @ kaikuahine, ame kona mau hoa-

 

Me ke aloha,

Rev. J. E. KEKIPI,

 

 

Maleia no ke Aloha

HE MOOLELO NO KE KAIKAMAHINE ALII IETIWA

 

Ka Ui nohea i ahai ae i ka puuwai.

 

KE ALOHA ILOKO O KA HALEALII.

KE KAUA AME KONA MAU HUA.

MOKUNA XII.

 

 

He mea oiaio ua hoololiia kahi o Lore e moe ai e like me ka mea i hoomaopopoia. Mamua o ka hiki ana mai o ka ainaahiahi ua laweia aku la oia a ka lumi okoa.

Mahope o ka pau ana o ka ainaahiahi, ua hoomaka iho la na malihini e hoonanea ma na kukai kamailio ana. No Anagusi nae aia kona noonoo maluna o ka wahine Kaukaualii Degamoa, ka ukali hoi o ke Aliiwahine Ietiwa, a mahope o ka hala ana o kekahi manawa ua pane aku ia o Anagusi i kana mau mea i ike ai a lohe ai :

"He mea maopopo aole i loaa ia oe e Lore ka ike nui e pili ana i ke Aliiwahine Ietiwa, a e hai aku wau ia oe aole oia i like me na wahine e ae. He okoa loa kana ano. Aole no oia i hoopalau iki me kekahi poe keikialii o keia mau wahi a i ole me kekahi poe duke e ae. Ua kau nui mai ko lakou maka iaia me ka manao e male eia nae aole he mea o lakou makemakeia."

"Pehea i maopopo ai keia mau mea ia oe?" wahi a ka ninau a Lore.

O ninauia e a'u. Oia wale no ka'u i manao ai malaila e puka mai ai kai oiaio," wahi a Anagusi me ke ano hoooioi.

"Ina pela alaila ua holomua kau mau hana."

"Ua maikai maoli no ka maua kamailio ana me ke aliiwahine," wahi a Hale. "Ma ia kamailio ana a maua ua ninau mai oia ia'u i na paha ua male au i ka wahine, a ua hoole aku no hoi au me ko'u hai pu aku iaia aole no wau i hoopalau. A hoomaka aku la no hoi au e ninau ina paa ua male oia a ua hoopalau paha. Ua paneia mai no hoi me ka hoohakalia ole, aole oia i male, ka mea hoi i hoohauoli mai ia'u. Ma kela kukai kamailio ana a maua ua loaa ia'u keia ike aole oia he wahine puni wale, he kanakamakua maoli no, a wahi ana i pane mai ai ia'u e nana ana oia i ke kanaka kupono i kokoolua nona me ka loaa ole o kekahi Kuhihewa mamua o kona hooko ana i ka oihana o ka male maluna ona.

No'u iho makemake loa wau i ka hoolohe aku i na wahine o ia ano, oi loa aku nae o ka wahine opiopio e like me ia, a oi loa aku no hoi ka·poe o ke kulana kiekie a hanohano. Ke kaumaha loa nei au no ke aliiwahine ana o keia wahine u'i, ka mea hoi o kaua i hiki mai nei ianei."

Mai kaumaha oe no kona aliiwahine ana." Wahi a Lore i pane mai ai. ·

"O, o ke kumu o ko'u kaumaha mamuli o ka hiki ole iaia ke hana i ka hana ke ole ka ae o ka lehulehu."

Ua hoike mai ka ukali ona oia hoi ka wahine kaukaualii Degamoa ia'u he uwe wale no kana hana ke noonoo ae oia i ka uiha o ka manao o ke aliiwahine ke noonoo oia i ua hana la."

"E hoike mai oe ia'u i ke kumu o ka pilikia ka mea hoi o ka uiha ana!"

"Aole i loaa piha pono mai ia'u·ka ike pili i ua aliiwahine nei aka o ka mea a'u i lohe ai mai ke kaukaualii wahine mai, e male aku ana oia i ke kane ana i makemake ole ai a e hookikina ia nei e mali. He kulana keia i hiki oie ke alo a o ka mea wale no i maopopo oia ka hiki ole iaia ke hoole."

"He mea ia i ike mua ia o ka hookikina ia."

"O keia wale no ka mea a'u i ike a i lohe ai mai ka ukali mai o ka moiwahine. Ina e manao oe e lohe piha i ka moolelo piha no keia mea e hoao oe e ike aku i ka wahine kaukaualii, a nana e hoike piha mai ia oe. Ke manao nei au he hana nui kela oiai he uwe mau oia."

Ma keia manawa, o ka hoohala ana i ka auwina ia ma ke kukai kamakamailio ana ke hoomaopopo la oia aia ka hou ke iho la ma kona mau papalina he haawina e hoike ana i kona komo aku iloko o ka nui eha. ··

"Ua hele mai oe e Mr Lore mai kekahi aoao mai o ka honua a i kekahi aoao a ka honua no ka huli ana ia Miss Gagenesaloka a ua loaa io no ia oe, eia nae ua poho kou manaolana mamuli o ka hiki ole ke hana i ka mea hiki ole ke hana aku. Aka, mai haawi pio koke oe i kou ola kino mamuli o ke ko ole o ka iini. Ua hiki no ke hoi aku i ka aina hanau a hoomanawanui iho i ka haawina koikoi e waiho la, a he manawa no e maalo ae ai a hoi hou mai no ka ikaika i ka mau."

"E Hale, ua maopopo loa ia'u he hana hoopoho manaolana maoli no keia i loaa iho nei ia kaua e nele ole ai ka loaa o na manao uluaoa iloleo o ka noonoo o ke kanaka a hana aku hoi i ka mea kupono ole iaia ke hana. "Wahi a Gerenefolo i pane aku ai. "E Hale, aole oe i ike i ka nui o ko'u aloha iaia. Ua aloha maoli no wau iaia." 

"Ua ike wau he haawina koikoi kela au e auamo ai------a ke kaumaha nei au nou."

"Ke hoomaikai nei au ia oe no ia manao hoolana au i hai mai la," wahi a Lore i pane aku me ke ano kaumaha. Ma keia manawa ana i hoopau ae ai i na huaolelo hope loa ua lohe aku la laua i ke kikeke ma ka puka a emoole ku ana o Anagusi ka ma ka puka a hemo mai la ka puka ma ka ianei wehe ana aku. Ia manawa i hamama ae ai o ka puka ua onou koke ia mai la he apana pepa manoanoa me kekahi·mau huapalapala i kakauia maluna ona e hoike ana i ka inoa o ka Kaukaualii Halefonta.

"Hiki and ia mana ke ike iaia?"

Alaila, ua komo aku la ua Kaukaualii nei me ka hele palanehe ana a noho ana ma ka aoao o Lore.

"Aole he hiki ia'u ke moe pono ma kahi moe no ka noonoo i kou eha," wahi a Halefonta i pane aku ai.

"O, ke manao nei au ke oluolu ae nei oia," wahi a Anagusi i pane ae ai. "Ke manao hou nei au o ka ikaika i loaa iaia i keia manawa ua lawa ia no ke komo hou aku iloko o ke kaua i ka laapopo."

"Pela iho la no ko oukou ano o na Amerika i haiia mai ai ia'u." Aole o lakou haawi pio wale a hiki i ke ko ana a i ole paha ku aku no a hiki i ka hopena ke ko koke ole." wahi a ka pane a ke Kaukaualii Halefonta.

 

 

"Pehea ko poo i keia manawa?" wahi hou a ka ninau.

"Aohe hoi he eha loa i keia manawa e like me ka eha o ka wa i hala. Ke manao nei au e hiki ana ia'u ke hele i ka la-apopo.

Ke hoomaikai aku nei au i kou lokomaikai o ka hele ana mai e ike ia'u," wahi a ke kanaka ma'i.

"E oluoluia mai ana anei au e ninau aku i ka Mea Hanohano i ko kulana o ke ola o ke Kaukaualiiwahine Halefonta? Ke lana nei kuu manao aole i lilo na hana i hanala i mea hoopuiwa loa a hoinoino i ka manao o ke kaukaualii," wahi hou a Lore.

"Aia oia me ke Aliiwahine i keia manawa a he maikai no aua a elua. Mai ka manawa i ikeia ae ai keia mau hana i ua maopopo loa a ua ike na wahine apau o Grostaka nei i ka wiwoole o na hana i hana ia ma ko olua aoao. Oiaio no o olua na mea i komo iloko o ka hana hoopakele, aole olua i ike i ka weliweli o ia nau hana aka o makou ka poe i ike i ke kaumaha."

"Ke haawi aku nei au i ka hoomaikai no keia mau manao hoolana," wahi a Anagusi i pane aku ai no ka panai ana aku i ka lokomaikai i haawiia mai.

"O makou o ka poe o Grostaka nei ua lawe hou mai makou i na hana i hanala, a ma·ia noonoo ana, ua hoahewa loa makou no ka maopopo ole o ka poe alakai nana keia hana. Ua komo no makou iloko o ke kaua e umikumamalima makahiki i hala aku a ke manao nei au he mea hooluhi wale no ia ia ke hoike aku ia oe ia mau hana. Aole no wau i hele mai nei e hai moolelo aku ia oe. Ua hele mai nei au e ike ia oe. A i kekahi manawa okoa aku paha e----------,"·wahi a Halefonta i kahamahaia ai.

'Aole ia he mea hooluhi o ka hoolohe ana i ka moolelo. He hauoli loa wau i ka lohe aku. E oluolu oe e hai mai ka moolelo, a mai au'a oe."

"He umikumamalima makahiki i hala aku nei e noho mai ana ka Moi Geneluka maluna o keia okana aina, oia hoi ka makuakane ponoi o ke Aliiwahine Ietiwa nei, ua komo mai la na koa o Axphain iloko o kona aupuni a lilo loa ia komo na i mea nona e huhu loa ai. Ua komoia mai kona aupuni ma ka aoao akau a hao wale ia ka mana nohona moi o ke poo aupuni. Ma keia mea ua koi ikaika aku oia i na poho apau o ko lakou komohewa ana iloko o ka aina aka ua hooleia mai.

O Grostaka he wahi okana aina ia e hoomaluia ana e ka mana o ka nohona moi nona hoi ka ili aina o ewalu haneli mile kuea, kekahi aina maikai loa maluna o kekahi hapa o ka honua nei. Eia  nae o ko makou kahi aupuni uuku loa iwaena o na aupuni ina keia aoao o ka honua nei ma o kona mau @parena aina la ame ka heluna o ka lahui kanaka e noho nei iloko olaila. No ka pualikoa e hoomalu ana i ke Aupuni ua hoolawaia me na lako kupono o ka oihana koa a ua makaukau no ma ka lawelawe ana i ka oihana aka aole i lawa ka ikaika e hui aku me na mana ikaika i oi ae·mamua o kona. Ma keia koi ia ana a hoole ia mai o kana noi, hookahi wale no mea e hiki ke hana, a he hana no hoi e hiki ole ai ke alo, oia no ke komo kaua ana aku me keia poe komohewa a hoohaunaele. Ma na mahina mua a makou o ke kaua ana ua lilo ia makou ka lanakila aka mahope mai ua emi ino mai ko makou mau koa, o kekahi kumu no ka uuku no o ka lahui, a ia manawa ua komo makawalu mai kela poe a o ka panina o ke kaua ua lilo aku la ka lanakila ia lakou. Ua opa pu ia mai na pualikoa o makou a noho ana ioko o ke kulanakauhale nei Edelewesi. O kekahi kumu o ka pilikia loa ana o ko makou mau koa oia i no ka loaa mau i ka ma'i iloko o na i mahina eono o ke kaua ana, oiai iloko no o ia mai ua kapae ae lakou ia mau ehaeha a komo aku la no i ke kaua, a no kela pilikia ua haalele·ka poe waiwai i ko lakou mau home ame ka poe mahiai i ko lakou mau home ame na ohana o lakou a hele aku la i ke kaua a ua kaua aku no lakou me ka ikaika nui aka aole i loaa ka lanakila, no ka mea, ua nui hewahewa mai keia aoao. No ko makou poe iho ua ku aku lakou me ka wiwoole, e haole ana ia lakou iho a e haawi ana ia lakou no ka make e upu ana i ka lanakila o ko lakou aina ame ka lanakila a ko lakou moi.

Hookahi mahina o ke komo ana o ka poe iloko o ke kaua ana ua emi mai la no ko makou ikaika mamuli o ka make aku o kekahi poe kanaka waiwai ame na liinahana@, he poe i ikeia ko lakou wiwoole. Ma ka aoao o ka enemi ua hoolei mai akou i na poka@ pahu i na alina o ia mau ano maluna o kekahi poe hale o Edelewesi nei. Ma ka aoao o ka poe i make aku ua eliia he mau lua kupapau a he wahi nui ia o ka aina i paa i ko lakou mau kino e hoike ana i ka nui hewahewa o ka make ma ko makou aoao. I ka manawa i puke ia mai ai makou a noho ana iloko nei o ke kulanakauhale nei a mamua iho o ke alo nei o ka Halealii nei kahi i ku aku ai ke Alii Geneluka ame kona, mau kanaka maikai o ka aina a paio a malaila lakou kahi i waiho make ai. Ua ku aku me ka haawi pio·ole a na ka make i hoopau ae i ka lakou ku paio ana. Ma kahi o ka Moi i make ai ua kukuluia he kia hoomanao nona a oia ia e ku la e ikeia nei e ke ao holookoa, oia hoi ka poe e hele makaikai mai ana i keia pe'a o ka aina.

O ka Moiwahine oia hoi ka wahinealii a ka Moi Geneluka i make oia no hoi ko'u kaikuahine ponoi a owau no hoi ke kuhina waiwai o ke aupuni, a ma o'u nei i pau ai keia kaua ana. Aia a hiki mai ka la 28 o Novemaba ae nei e piha ai ka umikumamalima makahiki o ka hana ia ana o kekahi kuikahi panailike o ka maluhia i kakauinoaia ma Sofia he umikumamalima makahiki i hala aku nei. Oia no hoi ka manawa e lilo ai kekahi hapa o keia mahele aina a e noho hoomaluia nei e ka Moiwahine Ietiwa he hapa hoi o ka aina nei aia ma ka aoao akau nona kekahi mau lua eli waiwai nui o na mea makamae oloko o ka honua kahi a lakou e ake mai nei e lilo ia ia lakou. He hana hoi kela e hiki ole ai ia makou ke alo ae. O ka aelike i hanaia e no komisina kuikahi panailike o ka maluhia he aelike ia e koi ana ia makou i ka pau ana o umikumamalima makahiki e hookaa aku he @$30,000,000 ma ke dala. I ka manawa i oleloia e ukuia aku ai keia huina dala nui me ka ukupanee. A i ka manawa e hiki mai ai i ka la 28 o Novemaba o keia makahiki e uku keia lahui he 37,000,000 a oi. A oiai ke hoo kokoke loa mai nei ka manawa oia iho la ke kumu o ko makou uluku ana i keia mau la. O keia haawina e hiki mai ana he mea ia e hookomo aku ana i ke Aupuni nei iloko o ka banakalupa."

Ma ka aoao o Lore ma aole e hiki ia laua ke kamailio aku no ko laua ike aku he haawina ku maoli ia i ka walohia. Ua noho mumule loa laua a i ka hala ana o kekahi mau minuie ua ka­

 

 

hamaha ae la o Lore i keia hamau ana ma ke kamailio ana aku i ke keonimana elemakule: "Oia hoi, e olelo mai ana oe aole e hiki kela huina nui e ohila a luluia paha?"

"Aohe wahi dala iloko o ko makou waihona aupuni i keia manawa i hookaawaleia no ia aie oiai aole no he hiki ia makou ke hana ia hana no ka mea ua pau no na loaa e hookomoia mai ana no na hana kumau o ke aupuni.

I ka manawa i pau ae ai ke kaua ana ua hooikaika nui na kanaka e kukulu nui i ko lakou mau hale me na wahi loaa o lakou i koe iho a malaila wale no ka noopapau ana ame na pono e ae e hiki ole i ke kanaka ke alo i ka hana ole aku ia mau mea pela i makaukau ole ai makou no ka hookaa aku. O keia $30,000,000 he mea maalahi loa ia i ko oukou aupuni aka i ko makou aupuni nei aole i lawa ia makou ka ikaika i ka auamo ana. He haawina keia e hookomo ana ia makou iloko o ka make. Ke hoike nei au ia olua i keia mau mea apau me ka huna ole ae no ka mea ua ike na mea apau, a aia he manao iloko o kela ame keia makaainana oiaio o keia aina e hooikaika i keia hana no ke aloha no hoi i ka aina ame ko lakou aupuni ame ko lakou Moiwahine."

"A ua komo aku oe iloko o ke kaua?" wahi a Lore i ninau aku ai.

"Ae, ua komo aku iloko o ke kaua. Ma ko'u ano ua hookuu aku wau i ko'u kuleana noho oihana kuhina ana no ke aupuni a komo aku i ke kaua, a owau kekahi iloko o ke kaua mua ana a owau no kekahi i komo ai i ke kaua hope loa."

"A o ke Aliiwahine hoi-oia ke poo aupuni o keia manawa he kaikamahine uuku wale no paha oia ia manawa?" i ninau hou aku ai o Lore. "A i ka wa hea oia i nohoalii ai?"

"O, he moolelo ko keia aupuni i ku maoli no i ka walohia e ike ole ia nei e ke ao holookoa. Mahope iho o ka make ana o ka Moi Geneluka a aole no hoi i pau ia makahiki ua make aku la kana wahine oia hoi ko'u kaikuahine a koe iho la ka laua kaikamahine Ietiwa. Ua make aku kana wahine mahope ona mamuli o ka nui kaumaha ame ke aloha kane no ka make ana o kana kane. A e like me ke no o ko makou ano ua poni koke ia aku la ke kaikamahinealii Ietlwa i moi e noho mai i ke kalaunu a hoomalu mai i ka lahui. He umikumamaha makahiki ona i noho ai ma ke ano he pooaupuni a ua hanaia e ia ka hana me ka noeau a howaiwai i ka lahui. No na makahiki mua ana i hoomalu ai ua noho aku oia me ke kokua ia aku a mahope mai nana wale no ke alakai ana.

"A pehea mai ana ka hopena ke hiki ole ia oukou ke hookaa i kela huina dala nui?" i ninau hou aku ai o Lore.

"Oia hoi ka'u i hoike mua aku nei ia olua, o ka aoao akau o Grostaka, he hapa hoi nona kela mau lua waiwai nui e eliia nei, e pau ana ia wahi i ua poe la. A ke lilo aku ia wahi e koe uuku loa iho ana keia mahele aina e kohu ole ai ke rula iho ma ke ano aupuni. "O kahi e koe iho ana aole ia i lawa no ka noho hoomalu ana pela hoi e lawa ole ai i aupuni no ke Aliiwahine Ietiwa e noho rula aku ai. Ke hoomanao ae nei au he aina, a he aupuni ano nui maoli no keia i na wa i hala aku nei a i keia manawa owau kekahi e komo nei iloko o na ehaeha·i hookaumahala iho maluna o keia lahui ame ko lakou poo aupuni opiopio. Ma keia mea e na keonimana, aole e hiki ia'u ke hoonana i keia nui kaumaha. I ko'u mau la i hala ua noho wau iloko o ka ulakolako ame ka hanohano nui i na la pii o ke kulana o ka aina, a i keia manawa----e hoopau kakou i ke kamailio ana·no keia kumuhana maikai ole o ka hoehaeha uhane."

Ma ka aoao o na mea hoolohe moolelo ua piha laua me ka manao aloha i keia ohana alli i komo aku iloko o keia pilikia nui, oiai, ua maopopo loa aku laua i ka nui ehaeha o ka manao o ke keonimana elemakule oiai nae ke nana aku iaia iaia e noho ana iluna o ka noho he kulana ano oolea kona a ano ihiihi no hoi.

Me ke kali hou ole aku ua pane koke aku la o Lore: "Ae, he mea pono e hoopau ina ia he mea hoehaeha i kou uhane. E ae mai nae oe ia'u e ninau aku ia oe ehia la ka·nui o ka huina i koe a lawa ka huina i makemakeia e hoopiha aku?" 

Ua loaa no keia manao i ka lahui e hooikaika ma ka hookaa ana i keia aie, eia nae, ua ike pu iho no makou e like me ka'u i hai mua iho nei ia olua ua haule pahu ia manao ana me ka hooikaika pu no o ka piha pono o ka huina i malemakeia i ka manawa e hiki mai ana. A no kela ninau au i ninau mai nei aole e hiki ia'u ke hoike pololei aku ia oe aka o ko makou kuhina waiwai oia ka mea e hiki ke pane i kela ninau a ina he huina kekahi iloko o ka waihona aupuni kahi i waiho ai me ko'u hoomaopopo ole ke manao nei au aole no ia i lawa no ka hookaa ana i ko makou aie.

E like no me ka'u i hai mua aku nei ia olua ua hooliloia kekahi o na loaa aupuni no ka malama ana i na koa kekahi mana ikaika e hiki ai ke kakoo i ka mana o ke aupuni, ilaila no kekahi loaa o ka lilo ana aka ke manao nei au he ikaika ko lakou e hiki ai ke kulai i ko makou mau enemi i keia manawa, eia nae, aole e hiki ia makou ke hana aku i kekahi hana e kue ana i ka makou olelo hoopaa me ua mau poe enemi la o makou ma kela kuikahi panailike.

Ua hiki loa ia makou ke paio aku ia lakou i keia manawa aka he kue ana ia i ka aelike. Nolaila aole he wahi manaolana e hiki ai i ko makou mau koa ke hana i loaa mai ai kekahi wahi manaolana o ka lanakila. Ma na kakoo makaukau i hoolakoia aku ia na puali koa aia lakou ke ku makaukau nei i na manawa apau no ke pale aku a paio aku i na enemi e komo mai ana iloko o ka aina nei. No keia mau kumu apau a'u i hoike ae la oia iho la na kumu i hoi koke mai ai makou mai ka makou huakai kaahele i Amerika a haalele aku ai makou ia oe i Wakinekona. Ia makou ma ka huakai ua loaa mai la he telegalapa o ko makou kuhina waiwai e kauoha mai ana ia makou me ka ikaika e hiki ole ai ia makou ke hookaulua iho. I ka manawa i hiki mai ai makou i ka aina ua haawi koke mai la na makaainana i ko lakou mau kokua mahope iho o ka maopopo ana o ke kulana o ke aupuni. Ua hoike aku ka Moiwahine i kona manao e hoopau i ka

malama ana i na pualikoa a o na loaa e haawiia nei ia lakou e hooliloia aku ia no ka hookaa ana i ka aie. Ua hoike koke mai la na makaainana mai kekahi pe'a o ka aina a hiki i kekahi pe'a i ko lakou manao e hoomau aku no i ka malama ana i ka pualikoa. Ma ka aoao o na makaainana koikoi a waiwai no hoi o ka aina ua haawi koke mai la lakou i ko lakou kokua ma ka haawi ana i ko lakou mau waiwai e hoaie ana ma

 

 

na bona haahaa loa e hiki ai ke loaa ole o kekahi wahi pomaikai ma ia hoaie ana. Aole i nana keia poe kuonoono o ka aina no ia mea, aka o ka lakou i makemake nui ai oia ke ku ana no ka aina hanau o lakou ame ka moiwahine. Aole wale no oia ka mea i hanaia ma ka aoao o ka lahui, aka, o na koa apau aole kekahi o lakou i haawi ole mai i ko lakou kokua e hookuu i ka hapalua o ko lakou uku a e haawiia kekahi·hapa no ka hookaa ana i ka aie aupuni. O na luna aupuni apau ua hoike mai lakou i ko lakou manao ikaika e hookuu i ko lakou ukuia ana a e haawi no ka hookaa ana i ka aie aupuni. Ua aa lakou e hana wale no ke aupuni ma ko lakou mau oihana iho me ka uku ole a hiki i ka manawa e pau ai ka pilikia o ke aupuni. A ina e houluuluia keia mau kokua apau ma ka aoao o ka lahui aole no ia i lawa no ka hookaa ana i ka aie aupuni iloko o ka manawa i oleloia."

"Aole anei e hiki ke hooloihi hou ia aku ka manawa no keia kuikahi panailike?" wahi a Lore i ninau aku ai me na hiohiona huhu

(Aole i pau.)

 

 

NA ALOHA ELUA

i ka

IPO HOOKAHI

MOKUNA XXV.

HE WAHINE I ALOHA OLE IA.

 

I kona hiki ana aku ilaila ua hookipa ia mai la oia me ke aloha pumehana loa. Ua lilo mau no o Sir Kilinetona i punahele iloko o na ahahui a pau, a i kona wa i ike hou ia mai ai e kona poe hoa, ua pulama ia mai la oia me ka piha olioli. Ihea la oia kahi i hele ai? Heaha la kana hana i hana mai nei? Ua poi pu ia aku la oia i na ninau like ole o kela ano ame keia ano. Heaha la ka hana ano nui nana i kono iaia e haalele ia Enelani me ka hikiwawe loa? Heaha la ke kumu o kona kaawale ana a loihi loa? Ua hoao ae la oia e alo mai kela poe ninau like ole a pau-pane aku la ia lakou a pau me·na olelo hoomakeaka, alaila noho iho la oia ilalo me ka nupepa iloko o kona mau lima: I ke komo ana mai o Sir Kale Hakaiweia, kekahi o kona poe hoaloha kahiko loa ua puiwa loa oia i kona ike ana mai iaia.

"Ua hoomaka mai au e noonoo, e Adea, aole loa makou e·ike hou ana ia oe. Ihea o ka honua nei oe i nalowale iho nei? Heaha kau hana i hana mai nei o keia kaawale loihi ana aku nei au mai ka aina aku? He mau lono like ole ka makou i lohe mai ai e pili ana nou."

"E ike ana oia i ko'u pakele maalahi ana mai iaia mai." 

Nolaila o ka hana hope loa ana i hana ai oia kona hoi ana aku i ka hale. O ka hale o Sir Kilinetona Adea oia kekahi hale nani loa iloko o ke kaona; i kupaia ma ka inoa o Lifedela Hale, no ka mea, oia ka inoa o ke alii mua nana i noho ia hale. I ka wa i hoomaopopo koke ia ae ai o kona hoopalau me Lede May, ua hooponopono hou iho la oia ia Lifedela Hale a hiki i kona lilo ana he kakela nani maoli; ua hoomaunauna wale aku oia i kekahi huina dala nui no ia hoomaemae hou ia ana; eia no nae, i kona hoomaopopo iho aohe no i lawa ia nani ana i hoomakaukau ai no kana aloha opio. Ua komo aku ia oia iloko o keia hale nani ona me na manao kaumaha e lulumi ana a puni kona kino.

He oiaio ua lawa ka hale i na mea a pau e oluolu ai ka noho ana-eia nae·ua lilo iho ia no ia mau pono a pau i mea ole ia Sir Kilinetona. Ua hoomakaukau ia mai la kekahi kiaha waina huihui nona; ua kapae aku la oia iaia ma kahi e loa me ka manao paupauaho iloko ona; aohe aku la ona manao nui no ia kiaha; e olelo wale ana no oia iaia iho ina oia e lohe wale aku ana no i ka inoa o Lede May, o ka oluolu no ia o kona manao

Ua hoi aku la oia iloko o ka lumi ana i manao ai o kona lumi ponoi iai mahope iho o kona mare ana; a iloko o laila oia i manao ai e kakau i ka leta a Daisy-no ka mea aohe mea nana e hoolauwili hou mai i kona noonoo.

"Aohe o'u makemake i kekahi mea, e Alalafe," wahi a Sir Kilinetona i olelo mai ai; "aohe nohoi i aumoe loa, aohe no i kani ae ka hora umi; weliweli nohoi ka loloa o na hora e nee nei. Aia no au a makemake ia oe alaila au hookani aku i ka bele; he poe leta ka'u e kakau aku ai."

Nolaila, eia oia i keia wa i kana pakaukau kakau, a aia mamua ona kana pepa kakau, ka peni a me ka inika. E pono oia e hai aku ia Daisy ua hiki mai oia me ka maikai a me ka hookomo pu ana iho nohoi i kekahi mau huaolelo e hai aku ana iaia i kona nalowale mai iaia aku-o ka hana lokomaikai wale no ia e hana aku ai; e hoopau mua ana oia i ka puhi ana i kona siga mamua o kona hoomaka ana e kakau. I ka pau ana ua hilinai aku la oia i hope o kona noho, me na manao like ole no e nalu hou ana iloko ona; he mea ano e nohoi ke kamailio ole ae o kekahi mea no Lede May; iwaena o na anaina paina a me na·aha hulahula a pau a'u i hele ai, aole hookahi mea i hoopukapuka ae i kona inoa. Aia la oia ihea?

Ua hooma-u iho la oia i kana peni iloko o ka inika, me ka hanu ana ae i kekahi hanu kaumaha no ka hoao ana e hookaawale i kona mau manao ana e, me ka olelo ana iho iaia e·kakau ana oia ia Daisy. He oiaio ua uhi iho la maluna ona ka uhane o ka maha ole; un kakau iho oia i keia poe huaolelo "Kuu Daisy aloha," a o kona wa ia i moeuhane hou iho ai.

Ua ala ino ae la o Sir Kilinetona mai kona noho ae.

"Aohe pono o keia hana ana," wahi ana i olelo ae ai; "aohe au e hiki ke kala ia no keia hana naaupo. Ke hai ae nei au imua o na Lani ua hilahila loa au ia'u iho. He ehia la o'u mau hora i hiki iho nei i Ladana nei?" A eia nae iloko o kela manawa a pau aohe mea e ae a'u i noonoo nui ai no Lede May wale no. Aohe pono o keia hana ana. Ua oi aku no ka maikai e hoi hou au i Farani."

Aka, he mea makehewa ka hoao wale ana aku no e kakau. Ua hiki ole loa iho la ia Sir Kilinetona Adea ke kakau i kana poe leta; e pono oia e waiho a ka la apopo; e hoi ana oia iloko o ka lumi hookipa e hooluolu ai

Ua hoi aku la oia, me ka hoonaukiukiaia iho no ka nawaliwali o kona manao a me kana hana naaupo, eia nae ua hiki ole iaia ke lanakila maluna o laua.

 

 

MOKUNA XXVI.

Ka Hoohaahaa ana o kekahi Wahine Hookano.

 

Iloko o kela lumi nani a Sir Kilineiona i hoi aku ai, aole i pau loa na ipu kukui i ka hoa ia. O ka lumi ia nana e kaili i ka manao o na poe pena kii, aohe mau wai hooluu hoohiehie, aohe nohoi he mau wai hulalilali me he gula la. He keokeo wale no oloko holookoa - he silika keokeo ka uhi o na noho, he keokeo ka lihilihi a me na pono a pau o loko. He mau kii kakaikahi no ke kakau ana, aka, he poe kii nani wale no. O kahi i oi loa aku ai o ka nani o keia lumi oia no kona piha pono i na ipu mea kanu, a me na pika pua o na pua ala like ole a pau; he paredaiso maopopo ia o na pua ala a pau

He hookahi no ipu kukui i hoa ia, a na kona malamalama no i hoopiha ae i keia lumi nui me ka puhaiaa ole. He elua ipuka aniani, i wehe ia, a ua hiki i kekahi mea ke ike aku i na kumu laau uliuli, i na ao a ka lani a me na hoku.

Ua lawe aku la o Sir Kilineiona i kekahi noho paipai a kokoke ma ka ipuka aniani a noho iho la oia ilalo e noonoo ai; me he mea la e olelo mai ana na hoku iaia. Aole oia i ike pehea ia ka loihi o kona noho ana malaila a hiki i ka wa o kana kauwa Adalafe i komo mai ai iloko o ka lumi.

"Sir Kilineiona," wahi ana i olelo mai ai," ua makemake kekahi lede e ike ia oe."

"Kekahi lede!" wahi a Sir Kiilneiona i olelo aku ai me ka puiwa nui;" he lede kai makemake ia'u i keia hora?"

"O ka hora umi no keia," wahi·a Adalafe i olelo mai ai," a ua makemake ka lede e olelo aku au ia oe mai kekahi wahi mamao mai nei oia, a o kana hana i hele mai nei he hana ano nui i hiki ole ke hoole ia mai."

"Ua kuhihewa ia paha ke na lede," wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai. "Aole au i ike i kekahi lede mai kekahi wahi mamao oia e hele mai ai aohe no au i ike he hana ano nui kekahi e like me ia ke ano. Aole anei oia i hai mai nei i kona inoa, e Adalafe?"

"Aole, e Sir Kilinetona, aole ona makemake e hai mai i kona inoa, a i ole ia haawi mai i kona pepa inoa."

"Ua ike no anei oe iaia?" wahi a Sir Kilinetona i ninau hou aku ai. "Ua ike no anei oe iaia mamua?"

"Aole hiki ia'u  ke hai aku, e Sir Kilinetona. Ua paa oia i ka uhiia me kekahi uhi manoanoa, a he ano e kona leo i kona wa e kamailio mai ai no ka paa loa i ka uhi. Aole hiki ia'u  ke hai aku ua ike paha au iaia mamua, a ole ia, aole paha."

Ua nana aku la o Sir Kilinetona me ke ano hoonaukiuki.

"Aohe kuikahi ana i koe ma Ladana nei," wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai. "Manao au he mea pono paha ia'u e ike aku iaia." ·

"Pela ko'u manao, e Sir Kilinetona," oia ka pane akahele i paneia mai aiai; "i ka nana aku i kona ano ua like oia me kekahi mea aole e ae a @ e haalele i keia wahi a hiki i kona ana ia oe."

"He dukewahine paha, a i ole ia, h kauwawahine paha e imi ana i mau lako e pono ai no kekahi aha·hulahula," wahi a Sir Kilinetona i olelo ihu ai iaia iho.

Ke ku malie mai la no o Adalafe e kali me ka hoomanawanui i ka pane a kona haku, eia nae ke hakilo mai ia oia i kona ano·me ke ake nui e ike heaha la kana pane e pane aku ai.

"E hookomo mai iaia, wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai me ka leo ano okalakala. "No kekahi wa aku olelo aku aohe au o ka hale nei - aohe o'u makemake i na hana lapuwale."

Ia wa o Adalafe i kunou mai ai - a ina no i hoole aku o Sir Kilinetona iaia aohe ona makemake e ike i kela lede - e kunou mai ana no oia i kona haku; oia kekahi o kela poe kauwa i a'o pono ia, he mau maka no, eia nae aohe hiki ke ike - he mau pepeiao no, aohe nae he lohe-he noonoo kanaka no a me ka hoomaopopo ana, eia nae aohe hooko pono i na hana a ko lakou poe haku. Aole no i loihi loa kona nalowale ana aku; a i kona hoi ana mai ua komo pu mai la oia me kekahi oiwi kino loihi me ka aahu eleele. Aole oia i hoolohilohi iho, e like me ka hana a kekahi poe kauwa ka hoolalau wale iho no iloko me ke ano mahaoi no ka makemake e ike i ka hana a ko lakou poe haku. Ua kunou mai la oia i kona haku, a haalele koke iho ia no oia i ka lumi, me kona pani ana mai i ka puka mahope ona.

Ua ku ae la o Sir Kilinetona·iluna a

kunou mai la.

"E kala mai ia'u, wahi ana i olelo aku ai; "me ka oiaio loa ua hiki ole ia'u ke hoomaopopo aku owai la----."

Alaila hoomaha iki iho la oia; ua hoomaopopo aku la no oia he oiwi kino kela i kamaaina iaia-he koloka loihi eleele kona e komo ana, a ua paa kona helehelena i ka uhia me kekahi uhi manoanoa-a haili wale mai la no o loko ona i kekahi mea i hiki ole iaia ke hoomaopopo. Ua hele aku la oia a ano kokoke iaia, alaila hoi hou mai la oia a noho iluna o kona noho.

"He ano maka'u ko'u, wahi ana i olelo aku ai me ka hapai ana ae o kona lima iluna. "Ua hele au a maka'u loa."

I kekahi minute mai mahope ua kukuli mai la ua lede la me kona mau wawae; he mau lima palupalu keokeo ke puliki mai ana i kona mau lima; a he helehelena onaona opiopio ke nana ae ana iaia me ka @ hauoli.

"E Kilinetona, Kilinetona! ua ike no anei oe ia'u?" wahi a ua lede la i hooho mai ai me ka leo nui, "E kamailio mai ia'u, e kuu aloha. He mau mahina loihi a me na makahiki loihi ko'u pule ana a me ke kali ana no ka ike hou aku ia oe. Ua noke au i ka pule, ua kali me ka iini nui! Ihea la oe kahi i hele ai, e ke aloha-ihea la oe kahi i hele ai?"

I ka wa a ua lede la e kamailio mai la aia na waimaka ke hiolo makawalu mai la mai kona mau maka mai; o na lehelehe a Sir Kilinetona i hoomanao ai he haakei a he hookiekie, e haukeke ana laua; o ka helehelena ui ana i hoopa ole ai mamua, koe wale iho no he hookahi manawa, eia oia ua kokoke iaia i keia manawa, a ke apo mai nei na lima keokeo palupalu iaia. Ua opulepule anei oia? He moeuhane anei keia? E hiamoe ana anei oia?

"May!" wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai me ka pahaohao. "E Lede - Lede May e -!"

"Aole," wahi ana i olelo mai ai. "aole o Lede May, aka, o kau May ponoi no - o ka May no keia i ike i ka wa ou i hala aku ai mai iaia aku a ua haawi pau aku oia i kona ola holookoa iloko o kou; o ka May no keia i iini nui ai no kou huli hoi mai e like me ka iini nui o pa pua i na kulu kehau. Auwe nohoi oe, e kuu aloha e-, e kuhi ana au ua lilo oe mai a'u akui."