Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 49, 5 December 1902 — Page 4

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Kekai Robinson
This work is dedicated to:  Benjamin N. Kahalepuna

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, DEKEMABA 5, 1902.

 

            Ua kau iho la oia i kona poo iluna o kona mau lima a honi iho la ia laua.  Ua manao loa iho la no o Sir Kilinetona eia no oia ke moeuhane nei.  Ua puliki paa loa mai la o Lede May i kona mau lima, a manao iho la no oia he moeuhane no keia ana e ike nei.  Ua haule iho la ke koloka eleela ana i komo mai ai ilalo i ka papahele, a ike maopopo lea mai la oia i ka oiwi kino hiehie.  Ua wehe ae la oia i kona papale a me ke uhi ona; a ike mai la no oia i ka helehelena u'i ana i mili kaa ai mamua, aohe no i pau kela manao ona eia no oia ke moeuhane nei.  Ua hoomaka mai la o loko o kona poo e niniu pu, ua hahana mai la kona lolo, ke pana ala kona puuwai me ka ikaika.  Ua hoomanao mai la oia i ka nui o kona aloha iaia, i ke ano o kona hoomana ana aku iaia me he mea la he Akua oia, a eia oia ia nei i keia wa, ke kukuli nei ma kona mau wawae, ke puliki mai nei i kona mau lima, a ke honi iho nei me kona mau lehelehe, oia o ka mea ana i hoomana aku me he Akua kii la.

            "Aole loa oe e kahea hou mai ana ia'u he hookano a i ole ia, he puuwai puanuanu?" wahi a Lede May i olelo mai ai.  "O, Kilinetona, pehea la i hiki ai ia oe ke hele i kahi e, a noho loihi loa ia wahi?  O, e kuu aloha, pehea la i hiki ai ia oe ke haalele mai ia'u?  Ua ike no oe e mihi ana no au no ia hana ana a'u.  Ua ike no au he hana hewa loa ia a'u i hana ai.  Ua hewa loa ia no au i ko'u komo pu ana iloko o kela hana keaka.  E manaoio mai oe ia'u, e Kilinetona, aole no au i olioli ia hana ana a'u.  Aohe no he maikai iki i ko'u manao, e noonoo mau ana au ia oe e ke aloha, e noonoo mau ana au ia oe."

            Alaila honi hou iho la oia i na lima ana e puliki ana, aole nohoi o Sir Kilinetona i pane hou aku iaia-ua paa loa mai la kona mau pepeiao a ua hoopohihihi loa ia kona noonoo no ka pane ana aku iaia.

            "Ina nohoi aohe oe i huhu ino loa, e kuu aloha, me nei ua hai aku nohoi au ia oe i kekahi ahiahi mai, ua kaumaha nohoi au no ia hana ana a'u; aka, ua huhu mai oe ia'u, a ua ike no oe he haakei au.  Ua hoinoino ia ko'u kulana mamuli o na hana pai ia mai, aka, aole loa au i manao e haalele mai ana oe ia'u, e kuu aloha-aole loa."

            I keia manawa, ke hoomaka mai la ko Sir Kilinetona noonoo kanaka e hoi hou mai, a olelo aku la oia me ka leo haalulu:

            "O oe maoli io no anei kena, e May?"

            "Ae, o wau no keia; a e Kilinetona, ua hoopaa iho au i ko'u manao, ina no oe e noho ana i kekahi wahi mamao a loihi loa, e kali ana no au ia oe, a i hele mai nei au ia nei e kukuli ai ma kou mau wawae a hiki i kou ae ana mai e kala mai ana oe ia'u."

            Aole no i pane aku o Sir Kilinetona, ina he mea ia nana e hoopakele mai i kona ola aohe no he hiki iaia ke pane aku i hookahi huaolelo.

            "Aole i loaa iki ia'u ka noho'na hauoli," wahi a Lede May i olelo wale mai ai no.  "Ua olelo mai o Miss Lokawahine ia'u ua pono no ko'u hoehaeha ia ana.  Manao au aole loa i loaa iki ia'u e wahi manawa hauoli mai kela po @ ai.  E Sir Kilinetona, kuu aloha, kuu @ aloha!"  I hele mai nei au e hoohaahaa ia'u iho imua ou, a waiho iho i ka'u mau hana haakei a pau malalo o kou mau wawae, no ka nonoi ana aku ia oe e kala mai oe ia'u, a e aloha iki mai hoi oe ia'u."

            He ui maoli nohoi ko Lede May helehelena i ka nana aku, he ku nohoi i ke aloha ke ano o kana olelo ana mai, kana mihi ana, kana mino aka ana, a me kona mau waimaka i helelei mai ai, a oi loa iho la ka pilihua o/ko Sir Kilinetona manao.  Ua maopopo ole maole no iaia kana hana e hana ai.

            "Ke hoohiki aku nei au ia oe," wahi a Lede May i olelo mai ai, "ina oe e hui kala mai ana ia'u, aole loa au e hookiekie hou maluna ou; a e hooko no au i kou mau makemake a pau au e olelo mai ai ia'u-e hoolohe no au e like me ka hoolohe ana o kekahi keiki uuku.  E kala mai ana anei oe ia'u, e kuu aloha, aole anei?"

            Ia wa oia i nana ae ai iluna iaia, a ua piha kela mau maka i ke aloha i ke ahonui a me ka menemene; ua like loa iho la kela nanaina me ke ano ana i ike ai iloko o na moeuhane ana, ana i manaolana ai e lilo ana ia mai iaia mai, a he mau maka ohaha a nunui maoli no kela ke nana kau, a iloko o ka hapa minute ua hoi hou mai la ko Sir Kilinetona ano maa mau, a nolaila, ua haka pono o ku la iaia.  Alaila, kamailio aku la oia me he mea la ua hoomaopopo loa mai la oia i kana poe huaolelo e kamailio aku ai:

            "Alaila aohe oe i mare, e May?"

            "Ua manao loa au ua mare oe i ka Duke Rosekana.  Ua maopopo loa ia'u ua ike au i kekahi mea e pili ana no ia mea iloko o ka nupepa-he hoolaha e pili ana no ko olua mare."

            "Malia paha ua ike nohoi oe i ka hoolaha e pakike ia ana no ia hoolaha olalau," wahi a Lede May i olelo mai ai.  "Ua ukiuki loa ia au i ko'u ike ana i kela hoolaha e mare ana au me ka Duke o Rosekana!  Aole loa au e mare iaia ina he pa-kanalima kona inoa hanohano, he duke.  Aole loa au i manao e mare me kekahi mea okoa aku-o oe hookahi wale no, e Kilinetona."

            "Aole loa au i heluhelu i kela hoolaha pakike," wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai.

            "Alaila, o kou mea ia i noho loihi ai i kahi e no kou manao ua mare au me ka duke?  Hilahila ole maoli oe, e Kilinetona i kou manao ana pela!  Ua olelo mai hoi oe ia'u he mea paani wale ia no ke aloha e na wahine; nolaila, ke ike nei oe i ka oiaio ole o ia mea.  O oe, ua manaoio loa oe i kela wahi hoolaha nupepa olalau ua mare ia au, a eia no ka au ke noho aku nei me ka oiaio a me ka manao kupaa mahope ou e like me ke kupaa o na hoku ma ko lakou mau wahi ponoi iho no.  Owai la o kaua kai paani me ke aloha, o oe paha, a i ole ia, o wau paha?"

            Aole i pane aku o Kilinetona iaia, no ka mea aole he hiki pono iaia ke hoomaopopo ia wa i ka oiaio maoli o kana mau olelo aloha i olelo mai ai.  Ua hoao aku la oia e hoopa i kona lima; ua makemake oia e ike ina paha he mea oiaio ia mamua o na mea e ae a pau.  Ia wa o Lede may i leha ae ai iluna iaia me ke ano hopohopo.

            He oiaio, ua hookiekie aku au ia oe, ua pakike, a ua hana aku i na hana lokoino loa; aka, he mau hana naaupo wale no ia a'u, a ke makemake nei au e hoopau loa ae la mau hana lapuwale a'u-a me he mea la no ka'u mau hana hookiekie oia kou mea i maka'u loa ai i ka hoopa ana mai i kuu lima.  O, Kilinetona, Kilinetona kuu aloha, ka mea a'u i hoehaeha loa aku ai me ka'u mau hana lokoino, e kulou mai kou poo ilalo, e kuu aloha, a honi mai i kuu mau lehelehe-o na lehelehe keia i hoopuka aku ai i na huaolelo lokoino ia oe!"

            Aole hiki ia Kilinetona ke hoole aku i keia mea maikai; aohe manao o ia ano i komo mai iloko ona; ua pilihua maoli no oia a maopopo ole i kana mea e hana ai, me ke ano makau o ala no oia a ike iho he moeuhane.  O ka elua iho la ia o ka manawa ana i honi ai i kela mau lehelehe, alaila me he mea la o ke aloha a pau o loko o kona puuwai aia ke ala mai ia iloko o ka lapalapa ahi.

            "My darling, my darling!" wahi a Sir Kilinetona i hooho aku ai, iaia e paa ana i keia helehelena e puai ana ka ula, me he pua ulaula la mawaena o kona mau lima, e hoonuu ana oia i kona nani e like me ke kanaka i hele a makewai e inu ana i ka wai.  "My darling!" wahi no ana i hoopuka hou aku ai i kela huaolelo, no ka mea i kana hoomaopopo iho me he mea la ua hiki ole maoli no iaia ke hoopuka pono aku i na huaolelo.

            Ua mino aka mai la o Lede May, oiai no na waimaka e hiolo ana.

            "A kahi no a oluolu ko'u manao," wahi a Lede May i olelo mai ai.  "I kinohi ua ano e maoli nohoi oe a ua komo maoli iho no iloko o'u ka maka'u aole paha oe e maliu mai ana ia'u, aka, o oe no ko'u hoaloha a me ka'u aloha, aole anei pela?"

            No ka pane o ia ninau ua honi iho la oia i keia waha, i kela lae keokeo, i na papalina nohenohea, i ka lauoho, a me na lima palupalu keokeo-ua honi pakahi iho oia ia lakou a pau e like me ka makuahine e honi ana i kana keiki ana i aloha nui ai.

            "Heaha nohoi kou ano," wahi no a Lede May i hoomau mai ai i ke kamailio ana me ka leo nahenahe, "o kou manao ana e mare ana au i ka duke!  Me ke kanalua ole, e akaaka mai ana oe ia'u, e Kilinetona, aka, ke hoomanao nei no anei oe i ke ahiahi au i honi mua mai ai ia'u, mahope iho o ko'u ae ana aku ia oe, e mare ana au ia oe?"

            "Ae, ke hoomanao nei no au," wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai.

            "Ae, o keia honi ana a'u i noonoo ai e like me kau i hana ai, o ka hoau ana ia o ko kaua hoopalau ana.  Ua manao loa oe ua honi mai ka Duke o Rosekana ia'u oiai keia paani e hana ia ana; aole loa-he hana hoolalau wale no ia; aole loa oia e ae e hana ma ia hana.  A e hoolohe mai oe, e kuu aloha, e hoolohe mai oe-he wa loihi loa keia ou i kaawale iho nei, a i keia wa ua hiki loa ia oe ke lawe aku ia mau honi ana mai kuu mau lehelehe aku e like no me kau i haalele iho ai.  Aole loa laua i hoopa hou ia mai kela manawa mai e kekahi kanaka, wahine, a i ole ia keiki paha; ua malama malie no au nau, e kuu aloha.

            Aohe a Sir Kilinetona hana e ae e hana ai aka, o ke kulou wale iho no ilalo a hana iho i ka hana a Lede May i kauoha aku ai iaia e hana no ka hoihoi hou ana aku i ka honi me ia.  Nolaila hoomanao iho la oia aia no o Lede May ke kukuli la, a olelo aku la oia:

            "E May, my darling, e kii aku au i noho nou."

            Aka ua nana mai la oia iaia me ka akaaka ana iho.

            "Aole," wahi ana i olelo mai ai.  "He hana ino ka'u i hana ai, a maanei no au e noho ai a hiki i kuu wa e hui kala ia mai ai."

            "Ua kala ia oe," wahi a Sir Kilinetona i pane mai ai.

            "Ua pau loa anei i ke kala ia?" wahi a Lede May i ninau mai ai.

            Ua hoopoina loa no oia ia Daisy!  Ua hoopoina oia he kanaka oia ua mareia-ua hoopoina i na mea like ole a pau a koe ke aloha imua o kona alo i keia wa.

(Aole i pau.)

 

Ka Poka Nui

ame ka

Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua

iloko o ke Kaua Kuloko wawahi

Mana Kauwakuapaa o

Amerika Huipuia.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.)

MOKUNA XIV.

HOOHAAHAAIA.

"O ka haulehia o ke kanaka koa,

Aole ia e hopo iho;

E like me kana pahikaua,

Oiai ia e kuiia ana."

            Ua hoomau aku ka nee ana a hiki wale i na hora wanaao, a i ka hora elua, ua loaa mai ke kauoha ia makou e nee aku.  I ka wehewehe ana mai keia o ke alaula o kekahi la ae, ua hala a'e la ka ululaau mahope, a mahope o ko makou hele ana no kekahi mau minute ua hoea aku la makou i kahi e hoomoana ana na pualikoa apau, a e au ana hoi no kekahi aoao o ka muliwai.  Ua noho iho ko makou mau hoa ilalo e hoomaha, a mamuli o ke kuaua i haule iho ia po ua pulu na mea kaua, ua hoomaka iho la na mea apau e, wehewehe i na kukaepele no ke kaulai ana.

            Ia lakou e hoomau ana i keia hana, ua hoea mai la o Generala Miki, ke alakai o ko makou Mahele.

            "Heaha keia a oukou e hana nei?  No ke aha keia mau hoomakekeke ana?" wahi a ua Generala la.

            "E kaulai ae ana hoi paha i ka makou mau mea kaua i hiki mai no hoi ia o na enemi, ua hiki ia makou ke paio aku.  Ina me ne ia e popopulu ai, aole loa e hiki ia makou ke ki aku i hookahi wahi poka," wahi a Denisa.

            "Ua hiki no ia oukou ke paio aku me kau oukou mau elau," wahi hou a ke Kenerala.

            "Ua pololei no kela a o ko oukou makemake hoi o na poka iki hoi kekahi e hoohana aku ai.  Nau no hoi ka olelo: "E a'u keiki mai kanalua i ka haawi aku i na poka iki i kou mau enemi."  "Pehea iho la ia," wahi hou no a Denisa.

            "E na aliikoa, e nana pono ia lakou nei, aole pono e uhauha wale i ke kukaepele," wahi a ua Kenerala la me kona hoao ana ae e uumi iho i kona aka no ka Denisa mau olelo.

            I ke awakea ua pau aku na pualikoa i ke kau ma kekahi aoao o ke kahawai.  Ma kekahi aoao aku ua huikau ae kela ame keia pualikoa a nee aku la no ko makou kahua hoomoana i noho mua ai a o ke kahua hoi o na hana hookahakaha a na Peresidena Linekona i makaikai ae ai i na pualikoa o ke Aupuni Federala.

            Ma ke alahele ua nui ka poe i noho iho ma ke ala no ka maluhiluhi, a owau a me Lenisa kekahi i noho iho mahope me Mekia Hadina oiai ua loohia iho la oia i kekahi ulia mamuli o ke poholo ana o kona wawae iloko o kekahi lua.

            He mau la keia hele ana o makou a hiki aku makou ma ke kahua hoomoana.  Ua hele kauliilii kela ame keia, a i ko makou hiki ana i ke kahua hoomoana he hapaha wale no o keia puali nui o ke Aupuni Federala i hiki aku i kahi hoomoana.

            Mai kela la a hiki i ka po ana ua hoomau mai ke komo ana o na koa, a i ke kakahiaka ae o kekahi la ae, i ke kahea ia ana o na inoa o ka poe iloko o ko makou mahele, ua ikeia aole loa he mea i nalowale mai loko mai o kela huina i haalele aku ai i ke kahua kaua.

 

MOKUNA XV.

He Hoomaha.

"O ke kaua, i haulehia

Apopo e pa hou no ia,

Elike me ka makani nui."

 

            O keia auhee ana o makou oia ka nahaha liilii ana o na pualikoa o ka Akau malalo o ke alakai ana a Generala Huka, aka nae, o ka oiaio maoli o ka hana e hanaia nei aole loa ia i naha ae; nolaila, mahope o ka hui ana ae o na pualikoa apau a lilo i hookahi ua pii hou ae ka ikaika e like me kona wa i haalele iho ai i ke kahua hoomoana a nee aku no ka ululaau o Lunakanawaivila.  A ka loaa mau ana ia makou o na kulana pakalaki oia ka moa nana i kono mai ia makou apau e hooikaika a'e i ko makou kulana hoonee kaua.  O na haawina i loaa mai ia makou oiai o Makalelana e noho alakai ana i pakuiia mai ai hoi me ko Pope haulehia ana ma Manasasa, he mau mea no ia e hoi hope ai o na manao, aka, ua hoalaia mai no nae ka ikaika i ka wa i loaa ai o ka lanakila ma Anetietama, a oia ikaika nae, ua opa pu ia mai e Bunukaika me ka weliweli ma Federikabega.  O keia hoi malalo o ke alakai ana a Generala Huka.  Oiai no nae aia no he nawaliwali ma kekahi mau mahele, o ke ake nae e halawai aku me na enemi aole ia i emi mai.

            Ua hala ae na mahina o Aperila ame Mei, aia no nae makou iloko o ke kahua hoomoana, aka ua hoea koke mai ka mahina o Iune me kona mau hiohiona o kekahi hoonee kaua nui.  Ma ko Sewika huli pono ana i ke kulana o na aoao elua e hoomoana nei ua loaa mai la ka ike ia makiou eia o Li ke liuliu mai nei no ke kaua, a ma ia la i lohe ai makou i keia mea hou, ua nee ae ko Pelisetona pualikoa kaulio a hala aku mawaho o ko makou wahi e hoomoana ana.  I kekahi la ae ua liuliu ae la ka pualikoa holookoa.  O ko makou Mahele ka i kukuluia ae ma kapa o ka Muliwai Rapidana; a malaila makou i ku kiai iho ai a hiki i ka hapalua o ka mahina o Iune.  Ua malamaia ae he paio mawaena o ka pualikoa kaulio o Pelisetona ame ko Satauka ma ke kula o Balana, a na keia paio i hoahuwaie ae i ko Li nee ana ae no ke Awawa Senanadoa, a oia ka mea nana i kono aku ia Generala Huka e ku paio aku me Li.  No ia mea, ua hoomaka mai la oia e hoonee i kona mau pualikoa e ku ana i kahi hoomoana a hoopuipui ae ia lakou apau ma kahi hookahi e kokoke ana i kahi e manaoia ana e paio aku.

            He mau la mahope mai o ka hui ana o ka Pelisetona puali kaulio me na enemi, ua hiki mai la ko'u poe kanaka me na mea ai e lawa ai no umi la, oiai ua maopopo ka loihi o ko makou wa e hele ai ma ke ala ame kahi e kiai ai.  O ke ku kaawale ana aku mai kahi o ke kahua hoomoana he mea hoopau a'e ia i ka uluhua ame na hana o ke kahua hoomoana; nolaila, i ka wa i loaa mai ai o keia kauoha, ua hauoli ae la na mea apau, a no'u iho hoi, ua hooponopono iho wau i ko'u mau wahi pono me ka hauoli;-o kuu aikane a hoa uhaia-holo o ke kahua kaua, Denisa, ua hooponopono iho la oia i ka maua mau mea ai a ua like oia me ka lio lawe ai ka hele a nunu a haawe.

            "He mea oiaio e Palanike, he kaumaha i'o no keia, aka nae, aole no hoi he loihi loa o kahi e hele ai," wahi a Denisa ia'u i olelo aku ai no kona hookina nui loa i ka lawe ana i ka maua mea ai.

            "Well, e hana aku e like me kau i ike ai he pono," wahi a'u oiai ua maopopo ia'u he mea makehewa ka papa leo ana aku me ia.

            "Sua, e hana no wau e like me ka'u i ike ai.  Ke hiki mai i ka wa e paio ai, e hoolohe aku no wau i kou leo a hiki i ka luakupapau; aka, ma kahi o ka lawe ai i na mea ai o ko'u kua no ka haku malaila."

            Ua haawi aku la wau i kou aloha i kuu mau hoaloha, a no ko'u wahi pualikoa uuku, ua nee aku la makou no ka hooko ana i ke kauoha.  Ua poha mai ka la me kona malamalama nui a e ko mai ana hoi na ea huihui mailoko mai o ka ululaau e hoohauoli ana ia makou ma ka makou huakai.  O keia paha o ka ululaau a makou e hele nei, aole i noho mua ia e kekahi mau pualikoa, nolaila, ua noho iho na manu e hoohialaai i ka nani o na mea ulu e hooipo ana iloko o ua ululaau la.  Ma kela ame keia aoao o makou e lohe ia ana ko lakou mau leo mele, ka nakeke o na laau liilii i na holoholona ahiu, ka poha o ka wai i ka wa e kakaa aku ai o ka pohaku a haule iloko o ka wai, a ia makou e hoomau ana i ka hele ua hoomanao ae la wa i na ululaau o Kuu Nu Henesia, a ua poino iho la wau i ke kulana o ka makou hana e hele nei.

            O kahi a makou e hele aku nei no ke kiai, he ekolu mile ka mamo mai ko makou kahua hoomoana, nolaila, aole no i nui loa ka manawa i lilo ma keia hele ana.  E ku kiaiia ana keia wahi e kekahi o na pualikoa, a ia makou i hiki aku ai ua hele loa aku la wau no kahi o ke aliikoa iaia ka malama ana i ke kahua kiai a hoike aku la i ko'u mea i hiki aku ai.  Ua ike iho la wau ua like no ka nui o kona poe kanaka me ko'u, eia nae, ua manaoia e hoonui aku wau i kahi e paa ai, oiai, mamuli o kekahi hemahema i maopopo ole ia'u, ua hoihoiia aku kekahi mau mahele koa no loko o ke kahua hoomoana.  He elima no lla i ku kiai ai keia poe maanei, nolaila, ua manao no hoi wa oia'na like ana no hoi me ko'u Ia'u i makaikai ai i ko'u kahua, a ua ike iho la wau he hookahi mile ka loihi, a ua hoonohonoho aku la wau i ko'u poe koa me ke kauoha ana ia lakou e hoomau i na launa ana mawaena o lakou, a e makaala hoi aole e hoopuiwa wale.

            Ia'u e hoonohonoho nei i ko'u mau koa, ua kauoha aku wau ia Kakiana Poka e huli aku i kahua no makou e kukulu ai i ko makou mau hale lole, a ia'u i hoi mai ai ua ike iho la wau i ke kahua ana i koho ai, a oia no hoi kekahi kahua maikai, oiai, ua paa ae o mua ame na aoao i ka paluluia e kekahi mau pohaku nui kiekie a he wahi puupale maikai hoi keia no makou.  E hihi ana na kowali maluna iho o keia mau pohaku a o na kumulaau nui e hooluhe iho ana i ko lakou mau lala laau no ka hoopunana ana iho ia makou mai ka wela ae o ka la.  Ua lawa keia wahi no elua haneri kanaka, a oiai aole i hiki aku ko'u poe kanaka ia heluna, ua lawa kupono no makou me ka loaa ana he wahi kaawale no na mea e ae e manaoia ana e hana.

            Maanei makou i noho iho ai no ekolu la me ka loaa ole mai ia makou o kekahi kuia.  Aole he wahi hoeueu o na enemi i ka po, he ole hoi ka ike ia kau o na enemi i ke ao.  Ua komo mai la iloko o'u ka manao, eia paha makou ke kiai wale nei no i ka ole; oiai o na kiai Konofedereta i hui launa me ka poe mamua iho o makou, a i panai aku ai a panai mai i ke kope ame ka paka, ua nalo aku lakou.  O keia manao hookahi no ka i loaa ia Lutanela Matina, ka mea iaia ka malama ana i ke kahua kiai ma ko'u aoao, a ua hoike aku la maua i keia manao i ke aliiko kahua i hele mai ai e ike ia maua, eia nae aole i kulike kona manao me ko maua, nolaila, ua hoomau aku la no maua i ke kiai ana me ka makaala loa me he mea la ua piha u kekahi aoao mai o ke kahawai me na koa kipu pololei.

            I kekahi la a'e a'u i hoi mai ai mai ko'u hana ana i ko'u mau palena a ua loaa no hoi ia'u na mea apau me ka maikai, eia nae hoi he pamalo; aia hoi ka eheu malu o ke ano ahiahi e uhi palanehe mai ana, a o ke ala o na like o ka waokele ke moani mai la me ko lakou mau mea ume noonoo, ua noho iho la wau e hoohauoli ia'u iho mahope o ka pau ana o ko'u paina ahiahi.  Ua hiki loa ia aku ko'u mau noonoo mai kahi aku o ka'u hana, a ua ano poina iho la wau i ke kulana o na mea apau ma ko'u mau aoao, a i hoihoi hou wale a mai no i ko Denisa hoopa ana mai i ko'u lima me ka puiwa nui me ka ninau ana mai,-

            "Heaha hoi kela mea ma o?"

            "Konofauna oe e kahi kopala!  heaha iho la kou manao o kou hoohikilele ana mai ia'u e like me keia nei?.  Heaha hoi kau e puiwa nei?" wahi a'u me ko'u hoonaukiuki nui i ke kahamaha ia o kau mea e noonoo ana.

            "Ke manao nei wau la ua ike wahi kanaka aku nei wau," wahi a Denisa me kona hoomau ana i ka nana ana ma kahi ana i ike ai i ka mea ana i hai mai ai ia'u, a nana ole mai la i ka'u hoohuhu aku.

            "Me he mea la no hoi e Denisa, e ike mau ana oe i na mea apau.  Ua oki, e pono ia oe ke noho malie," wahi a'u me ko'u huhu nui.  "Aole a'u wahi mea e ike nei; a ina no hoi wau e ike aku ana aole no kakou e pau i ka ai ia ela."

            "Pela no; aka, ina aole ou ike aku iaia, e Palanike, alaila owau o kaua ka ike.  Sua; aia la."

            "Aia mahea," wahi a'u me ka hawanawana ana aku, a ia manawa hookahi no hoi ua ala mai la ko'u noonoo.

            "Aia no hoi la ma kela wahi kumulaau.  Aia no hoi ia ke noho mai la iluna o kela pohaku e like me kekahi wahi pauku laau," a kuhikuhi aku la o Denisa ma kahi hookee ma ka aoao maluna o ke kahawai.

            Ua nana aku la wau ma kahi a Denisa e kuhikuhi ana a ike ihola wau ua pololei o Denisa.  Sua, aia i'o no he wahi kanaka e noho ana iluna o ka pohaku e kokoke ana i ke kahawai, me ka oni ole, a he kohu pohaku ke nana aku iaia.

            "Me he mea la o kekahi keia o na koa kiai o na Konofedereta, a eia hoi lako ke hoomaka mai nei e onioni hou.  E hai aku oe ia Kakiana Poka, ua makemake au iaia maanei," wahi a'u.

            Iloko o ka manawa pokole ua hoea mai la o Poka ma ko'u aoao.

            "E ke Kakiana, e kii aku i kau pu a e hele aku oe ma ka aoao akau o ko kakou kahua.  E nana oe ina aia na koa kiai ke makaala mai nei.  Aia kekahi kanaka ma kela kapa o ka muliwai, a me he mea la aia no paha kekahi poe malalo aku nei.  E hai aku la Kakiana Couta e hele aku ma ka aoao hema a e hana aku no hoi pela.

            Ua hala aku la ua mau Kakiana nei no ka laua hana; a hoomau aku la no hoi wau i ka nana ana i keia malihini, a o Denisa ame kekahi poe iho o makou ua nihi aku la mawaena o na puu pohaku no ke kiai ana.  Ua meha pu na mea apau oiai ua maopopo ae la aia kekahi mea nui e hana ia ana i ka wa pokole loa.

            Ua napoo ka la i keia manawa, aia no nae he wahi malamalama kupono e koa ana i hiki ia makou ke ike aku i kahi kanaka e noho ana iluna o ka pohaku.  Ua ike aku la wau aole ana mea kaua, a ua pahaohao wau i ke ano o kana hana, a o kona hiki ana mai ma keia wahi aole i nele me kekahi wahi hana.  He umi a i ole he umikumamamalima paha minute o kona noho ana, eia nae  aole he wahi mea a onioni ae, a ua ano uluhua iho la wau.  Mahope mai ua ku ae la oia iluna, a huli ae la a hopu aku la i kekahi wahi pauku laau nui a kau-o mai la iloko o ka wai.  Iaia i hana ai pela ua ike aku la wau aia he wahi pu panapana e lewalewa ana ma kona kani-a-i.

            "Auwe no hoi!  e hele mai ana oia maanei," wahi a Denisa i hawanawana iho ai maluna iho o'u.  "Pehea, e haawi ae paha i mau wahi huaale nana?"

            "Aole, aole!  E hookuu aku iaia e hele mai, a hopu pio aku kakou iaia.  E hai aku i na koa aole hookahi o lakou e ki i kana pu."

            Ia'u i hoopuka ai i keia mau olelo, ua kau mai la ke Konofederate iluna o ka apahu laau a hoomaka mai la e hoonee i kona wahi waapa.  Ma ka nana ana aku i ke ano o kana nae ana mai ua maopopo he laeoo keia ma ia hana, oiai ua hooholo mai la oia i kona wahi apahu waapa me ka noeau, a e hookele mai ana hoi ma kahi a makou e noho nei.  Ua maopopo pu no hoi ia'u eia oie ke makemake nei e pae mai ma kahi e ulu nui ana ka laau malalo iho o kahi a makou e noho nei, nolaila, ua kahea awiwi aku la wau i ekolu poe kanaka e kokoke ana ia'u, a nee aku la makou no ka hookipa ana mai i ka malihini.  I keia manawa ua hoea mai la oia iwaena o ka muliwai, a e holo mai ana hoi me ka awiwi me kona ike ole ae ia makou, ame ka hana e kali aku ana no kona hiki mai.  Iaia i kokoke mai ai i ka aina, ua hapai ae la oia i kona wawae akau maluna o ka apahu loaau, a noho aoao ae la, a hoomaka mai la oia e ku iluna.

            "E haawi pio, he paahao oe na'u!" wahi a'u me ko'u holo ana aku e hopu i keia kiu.

            Ua hoopuiwa loa ia wau; oiai e like me ka dia puiwa ua huli a'e la ua Konofedereta la mamua o ka paa ana aku ia'u a hoomaka aku la e lele iloko o ka wai me kona aka hoohenehene ana mai ia'u.

            "E ki aku!" wahi a'u i kauoha aku ai.

            Iloko no oia manawa, ua hoomaka aku la na laau maloo a'u e ku ana e hoholo, a haule aku la wau iloko o ka wai, me ko'u lohe ana i ka olaola iho o o na poka a ko'u mau hoa.  Ua ikaika ke ko ana o ka wai, a ke hoomaopopo la au eia wau ke au nei no ko'u ola malalo iho o na haluku poka a ko'u poe kanaka e hoouna nei no kahi kiu.  He manawa pokole mahope mai, ua hapapa wale aku la no wau a paa ana ia'u kekahi wahi lala laau, a pela iho la wau i kau hou ai i ka aina maloo.  Ia'u e hapapa ana iluna o ka pohaku, ua ike aku la wau i ka a'e ana aku o ke Konofedereta ma kekahi aoao o ka muliwai me ka maalahi, a owiliwili a'e la i kona lima, a nalo aku la oia iloko o ka hihipea laau.

            "Ua pulu loa anei oe e ka lukanela?" wahi a Fegesona, kekahi hoi o na kanaka a'u i kahea aku ai e hahai mai ia'u.

            "Kahaha, he pono anei keia a lohe mai i ke ao.  Aka nae, aole o'u nana nui i keia mamua o ka hemo ana aku nei o keia kiu."

            "Aole no hoi i maopopo ia'u pehea no la hoi i loaa ole ai i ka ai a ka lua.   Me he mea la aole i emi iho malalo o iwakalua poka i kiia aku nei mahope ona."

            "Ua ki aku oukou me ka puapuahulu, a ke kokua la no hoi ka wai iaia.  Ua oi aku no nae kona pono i kona pakele ana me ka loaa ole o kekahi alina maluna iho ona.  Mai hilahila loa wau ina owau kekahi i ki akku nei iaia iloko o ka wai me he iole la," wahi a'u me ko'u uwi ana iho i ka ai mai ko'u lole wawae aku.

            "Nau no hoi i kauoha mai nei e hana aku makou pela," wahi a Fegesona.

            "Ua pololei kau.  O ka mea ia i puka mai iloko o ka wa pokole.  O ke kanaka koa e like me kona ano ua pono no ia e pakele."  Ia'u e kamailio nei ua hoe aku la wau no ko makou kahua hoomoana.

            Ua noho iho la wau ma ka aoao o ke ahi e kaulai ai i ko'u wahi lole, a i ka maloo ana ua hoomaka aku la wau e makaikai hou i ko'u kahua kiai.  Ua nui na manao pihoihoi i ulu mai mamuli o keia wahi malihini au wai a makou, a he nui na manao i hoikeia mai ia'u; no'u nae ua manao wau ua pakele aku mai ia makou aku kekahi kanaka alakai o keia mau-kualono nana e kuhikuhi i na wahi kupono e hele ai iloko o keia ululaau.

            I kekahi la a'e ua laweia mai ke kauoha ma o na koa kiai ia, ua makemake o Lutanela Matina e ike ia'u.  Ia'u i halawai ai me ia, ua ike iho la wau ua hele oia a pihoihoi.

            "Aole anei oe i ike ua haalele iho ka pualikoa holookoa i ke kahua hoomoana?" wahi ana i ko maua hui ana a'e.

            "Aole paha pela!  Aole paha lakou e hele aku me ko kakou kii ole ia mai."

            "O ka'u nae e ike nei, ua pau aku lakou i ka hele.  Ua pau pu no hoi me ka pualikoa kiai ma ko'u aoao hema i ka hele."

            "Pela anei!  Pehea i maopopo ai ia oe keia mea?"

            "Ua pau ko makou kope, nolaila, ua hoouna aku wau i kekahi o ko'u mau kanaka no ke kahua hoomoana.  Ua huli hoi mai oia a olelo mai ua pau ka pualikoa holookoa i ka hele.  Ua ike pu no hoi oia aole na koa kiai ma ko'u aoao hema."

            "O keia ka hoi ko kakou poino," wahi a'u.  "Ina pela e kauoha aku; kou mau kakiana e kiai makaala loa ia kaua e hele aku ai e hui me ke aliikoa ma ko kaua aoao akau."

            Ua hoouna aku la wau i kekahi o ko'u mau koa e hele aku e hai i ke aliikoa ma ko'u aoao akau e hiki aku ana maua, a mahope aku hoi maua.  He hapalua hora mahope mai ua halawai mai la maua me ke kanaka a'u i hoouna ai, a nana i hai mai aole na kiai ma ka aoao akau.  He lono hoopuiwa keia, no ka mea ua maopopo iho la ua haalele i'o ia no makou a he hana lapuwale a pepehi kanaka maoli no keia i hanaia mai ia makou.  O ka ninau nui i ulu mai: Heaha la ka maua hana pono e hana ai?  Oiai o ka pii ana a'e no ia o kou hoa aliikoa ma ke kulana ana e paa nei, nolaila, ua kau mai ia ke koikoi o na hana maluna o'u, oiai owau kona mua ae.

(Aole i pau.)

 

"O ka Hilinai."

wahi a Haku Chatham "he mea kanu ulu lolohi ia."  He manaoio ko na kanaka apau i ka lakou mea e ike ai me ko kakou mau maka, a ma ke kumu laula ua pololei maoli no.  O na mea e kapakapaia nei he manaoio hapopo aole loa ia he manaoio maoli ma na ano apau.  E pono e hoikeia mai na kumu ame na kumu hooia kupono i ikeia ai ka mole ame ke kahua o keia hoaie.  I na mea e pili ana i ka laau e like me keia, ke ninau mai nei ka lehulehu.  "Ua hoolaia anei kekahi poe e ae?  Ua hoooluoluia anei na palapu e like me kou?  Ua lokahi like anei ka waiwai io o keia laau me na hoike oiaio naauao o keia au malamalama?  I na pela, ua kupono maoli no i ka hilinai; a i na au e hoopa ia mai ana e kekahi o kela mau ma'i e like me ka hoakaka a keia laau, e paulele ana au me ko'u manaoio apau malalo o kona mana no ko'u lanakila ame ko'u palekana."

            Maluna o keia mau laina, ua lawe ae ka WAMPOLE'S PREPARATION i ka hanohano kiekie loa o na laau iwaena o na kanaka loea lapaau ame na kanaka noeau apuni ke ao malama.  Ua manaoio aku lakou i keia laau e like me ko lakou manaoio ana i na kanawai kumu o ke kanaka ame kekahi mau mea e ae.  O keia laau kamahao ua like kona momona me ka wai o ka meli i awaiaulu pu ia me na mea hooulu a hoola o ka Pure Cod Liver Oil, i lawe ia mai, e makou mai ke akepaa o ka i'a Cod makamaka hou, mai a paipalia me ke Compound Syrup o ka Hypophosphites ame ka Extracts o ka Malt ame ka Wild Cherry.  He hikiwawe loa keia laau i ka anai ana i na mea make ame kekahi mau mea e ae iloko o ke kino, he hooikaika hoi i na mikini paahana o ka waihona o loko a he hoonoono mai i ka ai, a he laau pahu'a ole i na ma'i haalulu, piwa, alaala haanou, na mai o ka puu ame ka akemama, a pela aku.

 

WAHI A KAUKA W. A. YOUNGO

CANADA.

            "O ka laau i hoomakaukauia o ke cod liver oil ua haawi mai ia ia'u nei i ka mano hoapono ame kekahi mau hua makai e ae ma ka'u mau ma'i i lawelawe ai o na makahiki like ole."

            He laau hoi keia i hanaia me ka naauao o keia au malamalama hou a he laau holomua mamua o na laau e ae apau.

            E loaa no ma na hale kuai laau apau.

 

HOOLAHA KUMAU

 

Ka Hui Banako Hoahu

Malama Dala o Hawaii

(KAUPALENAIA.)

Huina i hoahuia..@

Peresidena..@

Hope Peresidena..W. P.@

Puuku..W. G. @

Keena Hana Nui:

Alanui Papu, kokoke i Alanui @

Keena Laia ma Hilo, Hawaii

E lawelawe ana i ka

 

Oihana Banako Hoahu Dala

ma Honolulu a me Hilo

            E laweia mai no na huina @ ka haawiia o na ukupanee @ hoahu makahiki ma ka huina@ keneta no ka makahiki.  E loaa @ Rula a me na hooponopono ana @ nau ae ma ke Keena Hoahu.

2828-lyr.

 

KAUKA T. MITAMURA

            Alanui Nuuanu, Honolulu @ Na Hora Hana: Hora 8 a 10 kakahiaka; hora @ hora 6 a 7:30  p. m. Sabati: Hora 6 a 8 p. m.  Telephone White 152.  P. O. @

 

KAUKA GEO. W. BURGESS

            Keena hana ame kahi noho @ S. Alanui Moi, -10 a. m. a 3 p. m. hora hana.  Telephone-Main 128.

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupalenaia

Na Mea Hookomo mai a @

i na

LAKO HANA HALE

O Keia ame Kena Ano

Malaila e loaa ai na mea @

 

            NA PAPA N. W., NA PAPA @ PILI HALE, NA PUKA, NA @ LEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA @ KA OIHANA KAMANA, NA @ PENA.

            NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, @  PA HALE, PALE PUKA @ MOENA, ETC.

 

            O na kauoha pono hale apau @ hiki mai ana ia makou e @ ia no e ka eleu ame na @ HAAHAA LOA.

 

LEWERS & COOKE

 

Makemake o Gear

e lilo i Puuku

            Ke makemake nei o A. @ i puuku no ka Teritori o Hawaii @ keia kumu ua hoouna pololei @ i kana palapala hoi no keia @ Kiaaina Dole me ka hoike ole @ komite kuwaena o ka aoao @

            Ma ke kau koho balota i @ nei ua lohe mahui ae na @ aoao Repubalika i ka iini nui @ keia wahi i ka manawa a @ i waiho mai ai i na inoa o ka @ Keena like ole o ke Aupuni.

            Ma keia hana ua loaa ae la @ nao i ka aoao Repubalika he @ kue loa keia i kona kulana @ manawa e noho mana ana.

            Ua hooikaika pauaho ole a @ lilo ka noonoo ana ia o ka @ poe apau no na keena like ole @ puni e ke komite kuwaena @ Repubalika a e pono ke @ noia a e kulaiia no ka @ inoa i aponoia e ke komite @ ka aoao Repubalika ka iwi @ o ia aoao Kalaiaina.

            Ua manaoia mamuli o ka @ ole mai o Gear ma ke kau @ i hala aku la ame kona @ Dole oia ke kumu o kona @ nei i kana palapala noi i @ a ke kaulele nei kona @ kela wahi maluna o ke @ hoi maluna o ke Komite.

            Ke noonoo nei ke komite @ kahi mau lala no ka @ keia palapala noi a Gear @ lana.

            Aole i koho ke komite a @ i hooholoia e lilo o Gear i @ ka Teritori o Hawaii.