Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 49, 5 December 1902 — Page 6

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Toni Scannell
This work is dedicated to:  AHA Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.  DEKEMABA 5, 1902

 

 

INA HE WAHNE OE

 

A INA HE MA’I KOU, ALAILA E PONO E LAPAAU KOKE IA.  Aohe ma’I wahne e nele ka loai o ka eha.  A I mea e ola ai, ua eha la e pono e lapaau koke ia, me ke kali ole.  Nolaila e kau aku I ka laau ma kahi o ka eha.  Ina e moku pahi kou lima, e kau anei oe I ka laau ma kahi o ka eha?  Ina e oki oe I kou lima a wawae paha I loaa ai he moku hou, e inu anei oe I ka laau lapaau no ia eha?  Aole, e kau aku oe I ka laau hoola e hiki ai ke hooluolu a hoopau koke I ka eha a ola ae a pau ka pilikia.  O kau wale no ke kau aku I ka laau a na ke kanawai kumau ia o na mea kino e hana mai I kana hana hoola, a o ka pau noi a o ka pilikia.

 

            E like me ka oiaio oi, pela no ka lapaau ana I na ma’I wahine oloko o ka puao, na eha ino o na manawa, ame na ma’I like o ia ano. Aia he eha o ia ano e pono e lapuau  koke ia, a o ka laau e ai ia ai a waiho iloko o ka opu aole ana pomaikai e hana aku ai, oiai, aohe ona kokoke aku I kahi o ka eha.  Oka laau kupono loa no ia mau ma’I apau oia no ka.

 

PRAIRIE PLANT

 

he hiki ke kaula ma kahi o ka pilikia a o ke ola no ia I ka manawa pokole a iloko no hoi o ke ano mai kai.  Ua ikeia no hoi keia laau he hoola no na wahine I loaa ia mau ano pilikia.  He kupaianaha kana hoola ana, he oluolu no hoi a e noole ua ola ae la.

 

            E na makamaka, e hoomakili ae I kou mau maka, mai hoohala wale I kou kino iloko o ka nawaliwali, e kiola ana  I kou ano opiopio ame kou ui ame kou ikaika ma ka manao ana aohe hoola e hiki ai ke holoi ae ia mau @ pono e lawe koke I keia laau lapaau a o ka pau koke no ia o ka eha.

 

            He loaa no keia iaau ma na halekuai laau lapaau, a e hoouna aku no makou I ka laau e lawa ai no ka lapaau ana iloko o ekolu mahina no hookahi dala wale no.  A I mea e hooiaio ai I ka makou olelo ua hiki ia makou ke hooun aaku I na kuhikuhi o ka laau lapaau me ka auhau ole.

 

Kikapoo Indian Medicine Co., New Haven Conn.

KUAIIA E HOBRON DRUG COMPANY.

 

 

Nuhou o na Uapo.

-

HAALELE SIERRA NO KAPALAKIKO.

-

 

Ma ka Palua nei I hala, Dekemaba la 2, ua piha kui ae ka wapo Oceanica me na makaikai I ake nui e ike ia ka haalele ana o ka mokuani Sierra no ka Ipuka Gula o Kapalakiko.  Ua ku mai mai ka moku mai na Panalaau mai I ke kakahiaka nui me na mea hou o ka uwea olelo hoomoe  moana mai Fanning Island mai ame na ohua maluna o kona mau oneki.

 

            Ua haalele iho oia I keia awa nei me kanaiwa ohua maluna o kona oneki, elima haneri ona ukana ame ka lanahu maloko o kona mau lua.

 

            He nui o na makaikai I hoea aku makai o ka uwapo e ike ai I ka holo ana o ka moku, a o na ohua maluna o kona mau oneki mai kekahi kihi a hiki aku I kekahi kihi, ua ohuohu piha me na lei pua onaona o na kaikamahine kalewa lei o Hawaii.  O kela la, he la hauoli ia no na wahine kalewa lei.  Ua ulele ae na keiki puhi ohe I na leo honehone o ko lakou mau hokeo, e hoohauoli ana hoi I na ohua maluna o ka oneki o ke kulanakauhale nani o ka mokuahi Sierra, oiai ka pailaka e hoohana ana I kana hana no ka hoohuli ana I ka moku no waho o ke awa.

 

            He nui na makana Kalimaka I hoouna ia aku maluna o ka Sierra I hiki koke aku ma kau wahi o Europa I ka manawa Kalikimaka.

 

            Ua hoea mai maluna o ka mokuahi Sierra mai ke Komohana mai o Mr. Butler, ke kanaka e hoohana nei I ka uwea hoomoe moana ame ke kukulu ana I na hale ma ka mokupuni o Fanning.  Ua pau ka hana nui o keia mau hale I ke kukuluia a ua manao oia ma ka mahina o Maraki e pau loa ana keia mau hale I ke kukuluia.

 

            E weheia ana keia uwea olelo hoomoe moana Pelekane no na hana pili laula ma ka mahina o Dekemaba ma ka la 8.

 

PAPA NO KA PILIPINE.

 

            SEATTLE, Nov. 17 – Ua weheia ae ia keia la na koho ana no ka halihali ana I ka papa 2,000,000 kapuai no ka mokupuni o Pilipine a ua loaa mai he ekolu mau koho ana mai kekahi mau hui moku mai.

 

            Ua like a like an huahelu o keia mau hui moku, aka o ka hua helu no ka halihali ana I ka papa maluna o ka mokukuna ua oi loa ae ia o ka kiekie, oiai no nae he lohi ka halihali ana.  Ua waiho ae o James Laidlaw I kana hoike aole oia e halihali malalo iho o 3,000,000 kapuai papa maluna o ka mokuahi Yedde me ke kaki o $11.50 o ke 1,000 kapuai, a e hookakaukaula ka moku ma ka mahina o Ianuai la 10.

 

            Ua ae mai o Dodwell & Company e halihali ko lakou moku Ningchow I 2,000,000 kapuai me ke kaki o $11.50 o ke kaukani a e makaukau ka moku ma ka la 28 o Ianuari, a ua ae mai ka Glove Navigation Company e halihali I ka papa maluna o na mokukuna me ke kaki o 12 dala o ke kaukani.

 

HONGKONG MARU NO KA HIKINA.

 

            Ma ka Poalua nei I hala aku nei, Dekemaba la 2, ua haalele mai la ka mokuahi Hongkong Maru I ke awa nei o kou no ka Hikina me ke Kuhina Pake WU TING FANG maluna o kona oneki, e huli hoi ana hoi no kona aina makuahine, no ka hooponopono hou ana I kona aupuni a e kukulu hoi maluna o ke kahua o ka holomua e like me na aupuni e ae o ka honua nei.

 

            Ua hoea pu ae malaila na keiki puhi ohe o ke kulanakauhale nei a na lakou I hoohauoli aku I ke Kuhina ame na laia o ka hui See Yup o ke Kaona nei.  I ka moku Hongkong Maru I liuliu ae ai no ka holo ana aku ma kona alahehele moana no na aina o ka Hikina, ua ku mai la o Kuhina Wu maluna o kona oneki me ka nana ana mai I na makaikai e kuku ana maluna o ka uwapo.

 

            I ka moku I kaawale aku ai mai ka uwapo mai ua umeia aku la ka noonoo maikai o ke Kuhina I na keiki Hawaii e noke ana I ka uwa iloko o ke kai.  Ua ike aku la ke Kuhina I kekahi kanaka I ke kiola ana I kekahi mea iloko o ke kai, a ua ike pu aku la no hoi oia I ka luu ana o na keiki me ka ea ana ae me ke kenikeni iloko o kona lima.

 

            I keila manawa ua hekau iho la ka mino aka maluna o ka papalina o ke Kuhina, unuunu ae la I kona pulima a kiola aku la I kekahi mea iloko o ke kai a aole I liuliu ua ike aku la oia I kekahi wahi keiki I ka oili ana mai me ke kenikeni iloko o kona lima.  Ua makemake loa ke Kuhina I keia hana a no ia kumu ua hoolei aku la oia I kekahimau dala na na kamalii e noke ana I ka uwa a ha ka leo.

 

            I keia manawa ua ea ae la oia iluna a aia la ua kokoke nalowale ke kanaka mai ka ike aku a ka maka, ame ka manaolana e ikeia mai ana no ua ani peahi aku la oia me kona hainaka keokeo me ke aloha no ka manawa hope loa I ka aina ame kona lahui.

 

 

MOKUKAUA MALOKO O KE AWA.

 

            Ma ka Poalua nei I hala, Dec. 2, ua hoohikileleia ae na kanaka apau I ka ike ana aku I kekahi mokukaua e hookomo mai ana iloko o ke awa me ka hoomaopopo mua ole ia.  O keia ka mokukaua Pelekane Shearwater I au mai nei I keia kai hanupanupa mai Esquimalt mai iloko o 12 la me ka paio hahana ana mai nei me na ale hihiu ame ka makani.

 

            He wahi moku hakaka uuku keia aka he awaawa na huaale kepau ke hoolei mai maluna o kona enemi iloko o ka manawa paio.  E kipa ana oia I kekahi o na mokupuni I kipa mua ole ia e kekahi moku mamua.

 

 

Nuhou o na Aina E.

-

 

PHILADELPHA, Penn., Nov. 12. – Me ke ola kino maikai ame ka helehelena o ka hauoli, ua ku mai la ianei ma nehinei mai ka Ululaau mai o Aferika, o Profesa R.L. Garner maluna o ka moku-ahi “Westerland,” ka aina ana I hele hookahi aku nei no ka hoopaa ana I na olelo like ole o ke Keko ame na holoholona e ae o ka ululaau.  I kona manawa I hehi aku ai I ka lepo o kona aina aloha ua hoike ae la oia I kona hauoli piha no kona hiki hou ana mai a hanu hou hoi I ka ea oluolu o ka aina.

 

                Ua haalele iho o Profesa Garner I kona aina alohe nei ma ka makahiki 1900 no na ululaau holionu o Aferika, a ua hiki loa aku oia iloko liko loa o ka opu o ka ululaau kahi hoi I hiki ole aku ai o kekahi kino kanaka Ilikea a Ulaula paha.  I wahi e hiki aku ai I kahi hoomoana o na Keko ame na holoholona e ae ana hoi I iini nui ai e hoopaa naau I ka lakou mau, olelo, ua paa pu aku oia I kekahi pahu hao I mea e hoopakele ai iaia iho mai ana holoholona hihiu mai o ka ululaau.  Ua hoihoi pu mai oia I ka pahu hao ana I lawe pu aku nei maluna o ka Westerland I hoopakele nona.  Ua olelo ae o Profesa Garner I na makahiki I kaa hope aku nei aia no he olelo iwaena o na keko ame na holoholona e ae o ka ululaau a ke manao nei oia ua loaa iaia na olelo a ke keko ame na holoholona e ae iloko o keia mau makahiki ana I noho aku nei me ka hoomanawanui no keia mau makahiki elua.

 

                O na olelo, mawaena o na keko ua pau nui mai ia I ka paa iloko ona pahu ponokalapa, (mikini hoopaa leo) ame keia ua hoopaa naau iho oia I ka io maoli o ka lakou mau olelo ame ko lakou mau ano.

 

                Aia kona home ma Roaanoke, Va.

 

MAKE O KRUPP KE KANAKA HANA PU.

 

                BERLIN, Nov. 22. – Ua make hikiwawe ma keia auina ia la ma kona home ma Hnegal o Herr Krupp, ke kanaka kaulana ma ka hana pu ame ka waiwai maloko o ke aupuni o Gelemania.

 

                Ua loaa oia I ka ona waliwali I keia mau la a ua hoikeia aku kona kulana I kana wahine ma Jena ma ka uwea olelo oiai oia e noho ana malalo o ka lawelawe ana a ke kauka.

 

                O ka ninau mua a na kanaka apau I ninau aku ai oia keia:  “Ua lawe anei o Herr Krupp I kona ola iho?”  Aole he mau hoike e hooiaio mai ana no keia mau olelo, aka ua olelo ae ke kauka I lawelawe iaia he mai kuhewa ke kumu o kona pilikia.

 

APOIA KA MOANA E MARCONI.

 

                NEW YORK, Nov. 19. – He lono I ka Herald mai North Syney, N.S.W. mai e olelo ana:

 

                Mai Cornwell a Nova Scotia ua holoaku ka mokukaua holo mama Italia Carlo Alberto ma kona alahele me ke kula ole o na kukai kamailio ana me uka oka aina.

 

                Ua hoohanaia ae na hoailona uwea olelo ole mai ka moana waena mai me Europa, Asian ame Amerika Hema ame Amerika Akau, a I ka hope loa ua hoohanaia ae la na hoailona ma ke kahua Marconi ma Poldhu, Cornwall ame Tablehead, N.S. a ua apono aku o Marconi I keia apau loa.

 

                Nui ka hauoli maluna o ka mokukaua Carlo Alberto.

 

                ua hoonaniia ka moku me na hae like ole e pulelo ana maluna o kona mau kia a ua loaa mai ia Marconi na olelo hoomaikai mai ke ao holookoa mai a puni, a ua hoouna aku oia he olelo I ka Moi o Italia ua holopono na hana apau, a e hoomaikai ana iaia no ka launa pu ana mai o ke aupuni Italia ma keia hana hookalakupua.

 

 

Oki a powaia kekahi Iapana.

-

 

                Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Iapana Shmpo Sha keia mau hana powa o ka makau ole ame ka menemene ole:

 

                “Owau, o Okada, he kalaiwa no ke kaapio Helo 291, ua halawai iho me kekahi mau hana powa a’u hoi e poina ole ai no ke koena o ko’u mau ia. ka hora hora 9:30 P.M. o ke ahiahi Poakolu o kela pule aku nei I hala, oiai au e ku ana ma ka huina kaa @ ke ma ka uwapo o ka muliwai e like me ka maa mau ma ke alanui Beretania ua hoea mai la kekahi malihini, he ano Porto Rico kona ano, kau mai la maluna o ke kaa a kauoha mai la ia’u e kalaiwa iaia mauka o Makiki.  Oiai aole he mau hiohiona ano e maluna o ka helehelena o ka Porto Rico, ua hooko aku la au e like me ke kauoha.  Ua kalaiwa pololei aku la au ma ke alanui Beretania a hiki I ke alanui Alapai a huli hou ma ke alanui Kinau.

 

                Ia’u I hoohuli ae ai I ke poo o kuu lio ma ke alanui hope I oleloia maluna, a holo pololei aku la hoi a aole hoi I loihi ka’u wahi I kalaiwa aku ai aia hoi e like me ka anapa ana a ka uwila ame ka hopohopo ole ua pahu mai la oia ia’u (kalaiwa kaa) me kekahi mea eha mahope o ko’u kua.  Me ka leo uwe o ka ehaeha ua huli aku la wau (ke kalaiwa kaa) I hope aka ua loaa mai la wau I ka hauna a ke kanaka puuwai eleele ma ka papalina ame kuu poo a hiki I kuu haule pahu ana ua pau ka ike.”

 

                I kona manawa I mohala ae ai mai kona ehaeha mai, ua haukae oia me kona koko ponoi, a o kona pakeke keia ua huliia a aohe wahi mea hookahi iloko o kona eke, ua pau aku hoi na dala I ka laweia.

 

                Me ke kulana kulipolipo oiai ua lilo aku he mau paona o kona koko, ua motio pololei aku la keia Iapana wiwo ole no ka haukapila o na Iapana mauka o ke alanui Liliba, a olai aole he kuhohonu o kona mau palapu, ua manaoia e loaa ana no iaia ka palekana I keia mau la iho.

 

 

Pau ka manaolana o Mr. Aukakini.

-

 

                Mamuli oka hana a ke senate e hoaponoia ke noi a ke Kiaaina a e hoopauia ae o Mr. Aukakini mai kona kulana Luna Hooia mai, ua hoopau wale ia ae ka manao o ka Lunakanawai Gear e hookau aku ka hoopai maluna o ka poe I ke’ake’a aku I ke alahele o Mr. Aukakini no kona keena ame ka hoowahawaha I ka palapala kii a ka Aha I hoopuka ia.

 

                Ua waiho ae o Mr. Aukakini ma o kona loio la ma ka Poaono nei he noi nokekahi palapala kii hoowahawaha, a maloko o kekahi I kakauia a hoohikiia a kakauinoaia e Aukakini ame Ashford e olelo ana ua palapala nei, ua kue loa ka Luna Hooia Meyers, Ilamuku Kiekie Brown ame ka makai Elvin me ka ikaika ia Aukakini mai ke komo ana aku iloko o kona keena a ua hoowahawaha hoi I ka palapala a ka Aha I hoopuka ai.  Ua oleloia ae ua hoike aku ka makai Elvin I ka lio Ashford aiai oia ke hooko nei I ka olelo kauoha a ke Kiaaina a aole o kahi mea e ae.  Ua hoole mai o Lunakanawai Gear I keia noi maluna okeia mau kumu:

 

                “Ekahi, no ka mea ua maopopoloa mai ka palapala I kakauia a hoohikiia ke paniku nei ka makai Elvin ai Aukakini mai kona keena aku malalo o ke kauoha a ke Kiaaina, a oiai aole ke Kiaaina he hoa maloko o ka palapala kii aole I pili kela palapala iaia, a he mea kakanalua loa no hoi ina ua hiki ke hooliloia ke Kiaaina I hoa maloko o ka palapala kii I hoopukaia e like me keia.

 

                “Elua, Ua hoaiai ia I ke Komite o ka Senate e hookaawaleia o Mr. Aukakini mai kona kulana Luna Hooia mai a no keia kumu ua hooliloia keia palapala kii I palapala waiwai ole oiai he hoopai wale ia no ko ka aoao pale ina e hookuli ana.

 

                “A oiai ma ka olelo hoike ua maopopo loa me ka hoohewahewa ole aole loa I hiki ia lakou ke hooko I kela palapala kii a o ko lakou hoole ana e hoopaiia no lakou me ke kaupalena ia e like me ka kuhikuhi o ke kanawai e like me ka hiki ia lakou ke hana a aole e hoopaiia e like me ka hihia hoowahawaha maa mau a ke hoole nei au I ke noi e like me ia I hoikeia maluna.

GEAR, J.”

 

 

KA PALAPALA noi a na Poko Riko.

-

IINI NUI E HOI I KA AINA.

-

 

                Ua kakauia keia palapala noi e ka mea hookahi.  he nui na manao o loko o keia palapala a eia iho malalo kekahi hakina o loko o ua palapala la:

 

                “O makou na Porto Rico I hiki mai I Hawaiinei, ke hehikaia nei mawaho aku o ka mea kupono me ka manao no ko makou make; eia makou ma Hawaii nei e like me na kauwa kuapaa a ke noi nei makou ia oe ina aole e loaa ana mai kou lokomaikai mai kekahi mau hana I hiki ai ia makou ke huli hoi aku no ko makou aina ponoi I hana ino ole ia makou, oiai aole makou I kupono e hoinoia.  Ke hoohanaia neimakou e like me ke kanaka iloko o ka halepaahao, a he mea pono e laweia makou mai keia mau mahiko I oleloia, a no ia kumu, ua hoouna aku makou I kou anohano I keia noi I hoomalamalamaia mai ai ko makou alahele me ka malaelae no ka huli hoi ana aku I ko makou Barinquen aloha, ka aina hoi a makou I haalele mua ai no ka imi ana I ko makou pono ame ka pomaikai, aka ua halawai mai makou me na ino like ole ma ka teritori o Oceania, oiai no nae aia malalo o ka malumalu o ka hae Hoku ame ke Kahakaha, kemanao nei makou aole maialo o kau mau kauoha.

 

                Ua oi ae makou @ ua o na kauwa kuapaa ma keia Paeaina, a ua hiki ole la makou ke hoomanawanui aku 4 keia mau hana hookauwakuapaa ia makou Porto Rico; ke hookauia mai nei na ehaeha lokoino maluna o makou I na ia apau.

 

                O ka mea he uuku kahi uku; aole hoi I like me ka mea I hai ia mamua o ko makou haalele ana la Porto Rico; o ka ua he hapalua o ko makou uku ke lilo nei ma ka halekuai a aole loa keia ne mau hana maikai.

 

                O ka olelo ike I laweia e Mr. Hawes ia olelo a Julio Agostini ka I oi ae o ka kaika I ke kakoo a apono ana I keia mau hoopiimaloko o ka palapala.

               

Kekahi o kana mau pane I ka ninau a Mr. Hawes, oia keial:

 

“Ua ike anei oe I kekahi mea e pili ana I keia palapala hoohalahala?”

 

                Ae, na’u no I hana ia palapala.”

 

                “Nau no anei I kakau I kela palapala me na inoa?”

                “Ae, na’u no ikakau apau loa.

                Ua haawi mai lakou I ko lakou apono e kakau wau I ko lakou mau inoa a ua ike lakou I na mea o loko o ua palapala nei.

 

                “Maloko o ka palapala e I ana ua hehiku ia lakou.  Nawai a pehea lakou I hehikuia ai?”

 

                “Ua hehikuia makou no ka mea o na hoohiki I hanaia imua o makou aole I hookoia.  Ua hooholoia e haawi la makou he 10 hora hana o ka la, aka ke hoohanaia nei makou he 11 ¼ hora o ka la.”

 

                “Ka hora ehia oukou e hele ai I ka hana?”

 

                “Mai ka hora 6, 6:30 a hiki I ka hora 7.”

 

                “Ka hora ehi e hooki ai oukou I ka hana?”

 

                “I ka hora 4:45 a hora 5.”

 

                “Pehea ka loihi o ko oukou ainaawakea?”

 

                “Ekolu hapaha hora.”

 

                “Ua hiki anei ia oe ke hoakaka mai pehea keia I piha ai I ka 11 ¼ hora hana o ka la?”

 

                “No ka mea ua hoalaia makou ma ka hora 5:30 a hele I ka hana.”

 

                “Ua nui anei kou uku mamua o kau I manao ai I kou wa I haalele aku ai I kou aina?”

 

                “Ae, ua oi ae mamua o ka’u I manao ai.”

 

                “Nolaila aole au mau hoohalahala maloko o keia palapala?”

 

                “Ae, he hoohalahala ka’u.  Ua oi ae ka loaa o kekahi poe ma kekahi mau mahiko e ae.”

 

                “Pehea oukou I hooliloia ai he mau kauwakuapaa elike me ka palapala hoohalahala e olelo nei?”

 

                No ka mea ua oleloia makou e aia I ka hora 5:30 I ka manawa poeleele no, a e hele I ka hana.”

 

                “Oia wale no anei ke kumu a oukou e olelo nei ua hooliloia oukou he mau kauwakuapaa?”

 

                “Oia wale no ame ka hana ana I 11 ¼ hora o ka la aole hoi I 10 hora.

 

 

NA KOMIKINA AMERIKA MAHOPE O LUNAKANAWAI KALUA.

-

(Mai ka aoao – mai.)

 

mana mai ke Kiaaina mai o Hawaii no ka mea he nui loa kona mana I keia manawa, I mea e lilo ai I aupuni maikai, a o ka lua, ke kukulu ana I mau aupuni apana kuloko ma na mokupuni apau I mea e hemo mai ai o kekahi mau mana mai ke Kiaaina mai.

 

                No ka hoolilo aina ame ka hooko wikiwiki ana I na hana kuloko ke oleloia nei he hoopilikia ke aupuni kuwaena o Honolulu nei I ka pono ame ke kaulike o na mokupuni.

 

                CHICAGO, Novemaba 17. – Me he la e haiai ana ke komite o ka senate I ka ae ana I na Pake e komo ma Hawaii me na hoakaka e ae ia lakou no ka hana wale no ma na mahiko I keia Kau Ahaolelo e noho mai ana.

 

                Ua olelo ae o Senatoa Burton o Kansas, he lala hoi no ke komite, me Senatoa Foster o Wakinekona ame Mitchell o Oregon he pono na mea apau o ka papa like ole ma Hawaii e apono I kela kumuhana.

 

                O na Pake ame na Kepani o lakou wale no na kanaka hana ma na mahiko o Hawaii, oiai ke emi nei ka Lahui Hawaii.

 

                Ke panikula nei na Pake mailoko aku o ka aina e ke Kanawai Hoopae Limahana, a no ia kumu ua hoopii ae na Iapana I ko lakou uku I hiki uopono ole na mahiko ke uku.

 

                Ua olelo ae na senaoa aia na hana like ole o na mokupuni ewalu iloko o ke kupilikii, mamuli o ke kulana o ka mahiko.

 

                Ua hoohala aku na Senatoa he elua mahina ma Hawaii no ka noii pono ana I ke kulana o na mokupuni, a e like me ka lakou I olelo ai aole he mau papa e ae a koe ka lima hana Iapana I hoapono ole I ka panikuia o na limahana Pake.

 

 

UA HALA I KE ALA HOI OLE MAI.

-

 

                Mamuli o ka oluolu ana mai o ke Akua, ua kii mai la ka anela o ka make a lawe aku la I ka hanu ola o kuu bebe Hoomanawanui K. Kameekua, I ka la 21 o Novemaba nei.

 

                Ua hanaula oia ma Kapalama o kela kulanakauhale ma ka mahina o lIulai ia 17, makahiki 1902.  O kona hala ana aku la oia ka hekau ana iho o ka haawina o ke kaumaha maluna o makou na ohana.

 

J.N. KAMEEKUA, Kapalama, Nov. 21, 1902.

 

 

EMI LOA NA AUHAU NO KA HANA HUKI NIHO

W.E. Allen, D.D.S.             F.L. Ferguson, D.D.S.

 

Hoopiha me ke Kala – 50 keneta

Hoopiha me ke Gula - $1.00 a pii aku

Papa Niho Gula - - - - -

Papa Niho Kala - - - - -   $5

Papa Niho Maoli - - - -

Papa Niho piha pono - - - - - $5.00

Hukik ana I ka Niho - - - - - - 50c

--

                Ha makaukau no hoi na hoohana ana aia ma ARLINGTON HALE, HELU 215 ma kahi aoao o na Alanui Hotele ame Uniona.

 

                He mau Kauka makaukau loa laua a ina oe e hele I aila aole e nele ka hana polo ei ia mai e ku ai kou makemake.  Aohe auhau no ka nana ana.

 

Aneane e lilo I hana Mana.

-

KA MEA KAMAHAO LOA I IKEIA NO KEKAHI KANAKA O MINESOTA.

-

Pau ka Waiwai o Kona Mau Wawae a he Kolo Wale no ka Mea Hiki Iaia e like me ka Moo.

-

 

                I ka manawa e makili mau nei ka noonoo o kanaka e pili ana I ka ma’I lolo o John Hunter o ke kauhale o Chico, Calif., ma o kona ola ana mai mailoko mai o ia pilikia a ikela ke ano kamahao ua loaa aku no kekahi ano ma’I like a kamahao mai Minesota mai.

 

                Kokoke ana I Northfield, Minn., e noho ana o P.A. O’Brien he kanaka I kamaaina loa ia na kanaka o kela kaona.  I ke kau haule-lau o ka makahiki 1900 ua hiki aku la oia I ke kulana e kupono loa ai oia e waiho I kana hana, no ka mea ua loaa oia I kekahi ma’I o ke ano lolo maoli e hiki ole hou ai iaia ke hana.  Ua noho oia iloko o keia ehaeha no ekolu makahiki a oi a no kekahi manawa I noho ai oia malalo o ka lapaau ana a ke kauka.  Ua nawaliwali loa iho la oia a hoopuka ae la I ka olelo aole he manaolana I koe o ka lapaau ana e ola ai.  Aka o ka hopena, ua loaa iho la kona ola.  Nana no e hoike ae I kona moolelo.

 

                “Ua maili liilii ka pii ana ma o ka ma’I iloko nae o 8 makahiki,” wahi ana.  “O ka hoomaka ana mai, oia no ka pii liilii ana mai o ke anu ma kuu mau wawae.  Ua pii ino mai a I ka malama o Novemaba, 1900 ua hiki ole ia’u ke hana nolaila ua waiho aku wau I ka’u hana.  Na keia ma’I I hookulou I ko’u kulana a ke ku pololei ae au ua loaa koke mai la ka eha ikaika ia’u ma kuu opu me he la e okiokila ana kuu opu me ka pahi.  He loaa mau ia’u ke ano luhi a aole e hiki pono ia’u ke hiamoe I ka po.  Ua nui ino mai ka eha o kuu mau kuekue-wawae me he la e houhou ia ana me na kuikele a o kuu mau u-ha ame na oloolo-wawae ua lolo loa, ina e houia mai I kekahi mea aole e ike ana I ka ehaeha.  I kekahi manawa ua pii mai la ke ano haalulu, he haawina hoi e hiki ole ai ia’u ke paa iho me ko’u mau lima I pau ai ke ano haalulu.

 

                O ka hope o keia ua pau loa ae la ka hiki ia’u ke hele a he kolo wale no ka mea hiki ia’u me he moo la.  I ka manawa e puiwa ai au ua kapalili loa ae la kuu puuwai me he la e lawe ae ana I kuu hanu.  O kekahi pilikia o’u oia no ka ma’I o kuu mau puupaa.”

 

                “Ua loaa anei he kokua ia oe mai na kaukamai?”

 

                Aole hookahi o lakou I noho ai au malalo o kana hoohana ana aole no nae he loaa iki ia’u ka maha.  He nui na mea I hoaloa maluna o kuu kino aole nae he maha ke kumu o ka olelo ana aohe e ola ana kuu ma’i.

 

                “Ua hoomaka koke iho la wau e ai I na KUAALE AKALA A KAUAKA WILLIAMS no ka poe ma’I hoii.  I ke poho mua no ua loaa koke iho ka hiamoe maikai.  Iloko o hookahi pule ua loaa ae la ka oni I kuu mau wawae, a pela mai ka pii maikai ana mai.  Aole e pau ka’u hoomaikai mau no keia mau huaale no ka mea mailaila I loaa mai ai ke ano kanaka hou ia’u.”

 

                E loaa no keia huaale I ka poe kuai laau apau, a ia Dr. William’s Medicine Company, Schenectady, N.Y., no 50 keneta o ke poho hookahi, eono poho no $2.50.

 

 

HAAWI MAKANA IA NA ALII KAMOA.

-

HOIKE O PERESIDENA RUSAWELA I KONA LOKOMAIKAI..

-

 

                WASHINGTON, Nov. 26. – Ua hoouna aku o Peresidena Rusawela I keia la I na alii o ke aupuni Kamoa ma ka mokupuni o Tutuila, he iwakalua uwaki kala ame na kaula uwaki, ma ke ano he makana Kalikimaka.

 

                Me keia mau makana, ua hoouna pu aku ka Peresidena he mau palapala hoomaikai ame na palapala e apo ana I ke aloha pilipaa o na alii ame ka lahui o ke aupuni o Amerika Huipula, ame ka olelo mai ke kulanakauhale mai o Wakinetona e hana ana lakou I aupuni maikai no Kamoa.

 

                Maluna o kela uwaki ame keia uwaki, ua hoolilelileia ae na inoa o na alii like ole me na wai kula ame keia mau hopuna olelo:

 

                “Haawiia e ka Peresidena o Amerika Huipuia no ka apono ana I ke kakauinoa ia o ka Palapala Hoolilo, Aperila la 17, 1900.”  Ua hoouna pu ia aku he metala kala me na uwaki pakahi me na hoakaka maluna o kolakou mau papalina.  He mau makana keia e apono ana I na hana a na alii o ka mokupuni o Tutuila I ko lakou manawa hoi I panai mai ai I ko lakou aina malalo o Amerika Huipuia.  Ua hoouna ia aku kela me au uwaki ame na kaula uwaki mai ka Hale Keokeo aku I kela kakahiaka ma ke alahele o Kapalakiko.  E hoea aku ana keia mau makana I Samoa I ka manawa Kalikimaka, a me he la e hauoli ana na alii I na e loaa aku ana keia mau makana ia lakou.  Penei ka heluhelu ana o ka palapala a ka Peresidena I hoouna aku ai I na alii o Samoa:

 

                Me ke Aloha:

 

                Oiai, O na alii ame na kanaka o ka mokupuni o Tutuila, Aonuu ame kekahi mau mokupuni e pili kokoke ana, me ko lakou mau manao akea ponoi ame ko lakou manaolana no ka hooi ae I ka maluhia ame ka pono lanakila o na kanaka o ka aina oleloia, no ke kukulu ana I aupuni maikai maluna o ke kahua naauao a no ka malama ponoia o na kuleana ame ka aina ona kanaka o na aupuni I oleloia, ua noi mai I ke kokua ame ka hoomalu o Amerika Huipuia: a

 

                Oiai, Ua hoikeia mai keia iini nui ma o ka akoakoa ana o na kanaka o na mokupni I oleloia ma ke kuahaua o ka la 17 o Aperila, A.D. 1900, malalo o ka hana maa mau o ka lahui e hoohiki ana hoi malalo o ke aupuni o Amerika Huipuia:

 

                NOLAILA.  Owau, Theodore Roosevelt Peresidena o Amerika Huipuia ke hoike nei I na alii ame na kanaka o na mokupuni I oleloia ka hauoli o ke Aupuni ame na kanaka o Amerika Huipuia no ka loaa ana mai na alii ame na kanaka o na mokupuni I oleloia ka haawina o ko lakou aloha a me ko lakou kalele ana maluna o na hana pono a Amerika Huipuia.  O na pono ame na kuleana kuloko I paa maloko o ke kuahaua I oleloia e maliuia ana lakou a o ka maluhia, ka hauoli ame ka holomua ko makou manaolana kiekie loa e holopapa ae ia maluna o na kanaka maikai o keia mau mokupuni.

 

 

-NA-

WAIWAI KALIKIMAKA

-

EIA KAHI E KUAI AI

IKAU MAKANA…

-

NUI NA WAIWAI KIPANI NANI

-MA KA HALEKUAIO-

 

S Ozaki,

Helu 178,             Alanui Hotele

 

Hoolaha Mana Hookolokolo

 

 

ILOKO O KA AHA KAAPUNI @ APANA HOOKOLOKOLO EK@ O KA TERETORE O HAWAII.

-

Amy Josephine French, mea ho@ kue ia Towneley Thorndyke F@ mea hoopilia.  Palapala K@ oki mare.

 

Ka Teretore o Hawaii:  I ka M@ Kiekie o ka Teretore o Hawaii @ hope; I ka Makai Nui o ka Meka:  o Oahu, a I ole ia I kona hope.

 

                Ke kauhohaia aku nei oe e kii aku Towneley Thordyke French, ka @ hoopiiia, ina he makemake e wail@ oia I kana palapala pana iloko @ he iwakalua mahope o ka hooko@ o keia palapala kii, e hele mai olu o ka Aha Kaapuni I oleloia ma ke o Novemaba e nee mai nei, e hoo@ ana ma Honolulu, Mokupuni o I ka Poakahi, la 3 o Novemaba e mai ana, I ka hora 10 kakahiaka, hoike mai oila ikana mau kumu I ke koi hoopii a Amu Josephine F@ ka mea hoopii, a no ke aha la ole ai e hooholo ia’ku ai e like@ noi maloko okana Palapala H@ Mare.

 

                A e lawe ia’ku malaila ia @ keia Palapala Kii me kau ho@ no ia mea.

 

                Ikea ka Mea Hanohano J.T. @ Lunakanawai Ekahi o ua Aha @ la mua Honolulu I keia la S@ 1902.

(Kakauinoaia)  J.A. Thompson Kaka@

               

                He kope oialo loa keia o ka pa kumu ma ia hihia a ma keia k@ nei au ua hoopaneeia ua hihia @ aku I ke Kau o Feberuari.  @ mai nei, a e hoolahaia keia Pa@ Kil mamuli o ke kanawai.

 

                Ikea ko’u lima I keia la 25 o Novemaba, 1902.

                                                                                                                                                HENRY SMITH

                                                                                                                                                Kakauolelo Oihana Hook@

                                                                (Nov 28. – Dec. 5-12-19-26. Jan 2, 1902

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOL@ KAAPUNI O KA APANA HOO@ KOLOKOLO KAAPUNI EKAHI @ KA TERITORI O HAWAII.

-

 

Frane Robbins Winslow kue ia H@ E. Winslow.

 

                Palapala KII.

 

                Ka Teritori o Hawaii:  I ka Make Kiekie o ka Teritori o Hawaii, a @ I kona Hope, ka Makai Nui o ka M@ puni o Oahu, a I ole kona Hope:

 

                Ke kauoha ia aku nei oe e kii@ Henry E. Winslow, Mea Hoopiiia, ina waiho mai ana oia I kana pane I ka kauia iloko o na ia he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele @ imua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni hoikeia ae nei, ma ke kau o Ap@ o ua Aha la, e malamaia ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka @ kahi, la 4 o Augate ae nei, ma @ hora 10 kakahiaka, e hoike mai I ke k@ mu e ae ole ia ai ke koi a Frane Robbins Winslow, ka Mea Hoopii, e like no ka mea I hoakakaia iloko o kana pa@ paia oki mare I pakuiia me keia.

 

                A e hoihoi mai I ka palapala kii @ ka hoike piha o kau mau hana no mea.

 

Ikea e ka Mea Hanohano Aram Hunphreys, Lunakanawai Ekai ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apa Hookolokolo Kaapuni E@ ma Honolulu, Oahu, I keia la @ Mei, 1902.

                                                                                                                                J.A. THOMPSON

                                                                                                                                                Kakau

 

Teritori o Hawaii,            )

                                                )ss.

Mokupuni o Oahu.          )

 

                Ke hoike aku nei au o ka mea @ luna ae he kope oiaio ia o ka pala @ kii ma ia hihia, a ua kauohaia e ua la e hoolahaia ia mea a e hoopai ka hihia a ke kau o Feberuari. M 1903, e hiki mai ana o keia Aha.

GEORGE LUCAS

Kaukauolelo o ka Aha Hookolokolo K@

                puni o ka Apana Hookolokolo K@

                puni, Ekahi, Teritori o Hawaii

                Dec. 5, 12, 19, 26, Jan. 2, 9.)

 

HEAHA KE KUNU?

-

 

                Oia ka hooikaika o ka puu e hoopuka mai I ka male iwaho e pipili ana I @ puu.  O ke anu mai ke kumu nui @ pii ana mai o ka male a ika manawa loaa ai ka eha I na paia o ka puu lilo loa ia I mea ikiiki ke kumu hoike kunu ana.  Ina aole e nana ole ia @ ano he numonia, ke kahi ma’I e@ ai he ma’I hoi I weliwelin ui Ina he anu mau ka pilikia a la e ulu mai ana ma ke ano ma’I h@ Mai hookuukuu wale I ke anu a @ paha. E lawe ia ka LAAU KUNU CHAMBERLAIN.  He hiki ola ke@ a he hikiwawe kana hana.  E loaa@ keia ano laau ma ka Halekuai La Benson Smith & Co. Ltd., na @ kuaikukaa o ka Paeaina o Hawaii ke kumukuai kupono.

 

                Ua make mai nei o Herr Krupp kanaka kaulana ma ka hana pu a kanaka waiwai ma ke aupuni o @ mania.  Eia o Kelemania iloko @ kaumaha oiai o keia kekahi @ nana I hapai ke aupuni o Kelena maluna o ka papa ekahi.

-

                E na makamaka heluhelu o ke K@ koa, mai poina I ke kipa ae ma @ halekuai papale o Montano, Arling@ Hale ma ke Alanui Hotel.  Nui na pale wahine ui ame na papale I ma@ kau.