Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 50, 12 December 1902 — NA HOOMANAO ANA NO KAMEHAMEHA V. He Moi Wiwoole a he Moi Naauao, oia na hoomanao a R. A. Lyman. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

NA HOOMANAO ANA NO KAMEHAMEHA V.

He Moi Wiwoole a he Moi Naauao, oia na hoomanao a R. A. Lyman.

I ka manawa aole i ike loa ia o Hawai e ko ke ao holookoa i na makahiki i hala, ia manawa i nohoalii mai ai kekahi, he kanaka hol a Hawaii e haaheo *I, oia o Kamehameha V, he moi e l\!ki «.i ke hookukuia me na alii o ke au malainalama. Ua nohoalii oia mahope iho o ka make ana o Kamehameha IV. i ka makahikl 1863. M&mua o kona noho ana ma ka noho«Jii he kulana* kuhina kona ano i 'ka manawa e nohoalii ana o Kamehameha IV. He kanaka ikaika keia o ka manao, a aole oia i aahu iho i ke ano kuhina wale no aka: he hooko' maopooo maoii no oia I na hana o kona keena hana. Ma ka n\anawa i make al o kona hoalianau ponqi Kamehameha IV ua hoike ae la oia i ka ikaika maoli o kona noonoo ame kona manao ma kona noi »kaika ana I kona kaikuahine Ja Victoria e lilo iaia ka nohoalii aole hoi iaia (Vctoria), a iloko o na hora pokole wale no ua kau i'o aku la no oia ma ua wahi la. Aole oia i hoohiki koke i ke kumukanawai, aka, kaahele aku la oia a. puni ka paeaina alaila ua hele mai la aa «lele ma ka noho ana o ka halawai m& Honolulu a mahope o ka noonpo an'a na hoi hōu na elele no ko lakou mau wahi pakahi iho. Ua hana iho la ,oia a holopono ke kumukanawai ana i hoo r komo ai i kekahi lalani manao e olelo ana, aole e nohoalii kekahi me ka hoohiki ole i ua kumukanawai la. He moi keia nona na manao naauao, a hooko hana,"a kuio. Aole oia i nlakemake e kakoo i ke kumukanawai kahiko oial aoie oia i makemake e kakoo a he mea inaikai ole i ke kanaka e kakoo w&le aku i ka mea i hoihoi ole ia e ia. Wahi ana, oia ke kumu o ka plllkla o leona lahui, o ka haawi ana i ka olelo hoohiki e pili ana ma ia mau mea, a ua pili io no, aka, i ka manawa mahope mai n& loli hou a haalele aku la, a komo hou aku la iloko o ka hewa mua he ho&ilona hoi o ka hooko ole. He haawina keia i loaa iaia ma ka aoao o kekahi mau paahana o ke Akua, a wahi *na o ka uhaki ana i ka olelo hoohiki na like ia me ka hoolilo ana i ka lahui i mea oie. O kekahi kumu o ka loaa ana o keia mau haawina, mamull no ia o kona ike ana i kekahi o na paakana a ke Akua ma ia haawina. I ka manawa i loaa mai ai na mea lion e pili ana ia K no kona haalele *na i ka hana a ke Akua, he nui ka poe i akoakoa ae i ke alo alii a lohe i ka olelo a ka Moi. Ua manao oia e noho ana o K ma kana oih^na m hiki i ka manawa e pau ai kona ola

honua ana; a ua kaumaha oia no ka hoomaamaaia o ia ano haawina, oia hoi , ua manao paha na kahunapule Hawaii he hiki no ke hoohiki ia lakou iho no ka oihana a noho malalla a hiki i. ka manawa e iuhi ai, a makemake e hoi hou i hope e hana ai i na hana i hana mua ia e lakou ua manao lakou ua maikai no, a ua hiki no ia lakou ke hoi hou i hope me ka maalahi loa.e like me ka maalahi o ke kual i kuka hou. A e like me ka loihi o ka lahui e hoomaopopo ole ai i ke koikoi o ka haawina hoohiki i ke Akua ame ka hewa o ka uhai hoohiki pela e lilo ole ai ka lahui i mea waiwai ole. I ka manawa i nohoalii mai o Kamehameha V ma ka noho kalaunu o Hawaii ua ike koke iho la oia i ke kulana o kona hoahanau ponoi Kamehameha IV, oia hoi, ua komo loa oia iloko o ka aie, ana hoi i hoomaopopo iho ai he mea pono e hooliloia kekahi o kena mau aina i mea e hiki ai ke hookaa a pau ka pilikia. ,No keia kumu oia i hana ai i kanawai e plli ana i na aina Leialii e lilo hoi ko lakou mau loaa no ka hookaa ana I na aie o ka Moi i make (Kamehameha IV) a mahope o ka manawa e pau ai na aie i ka hookaa e hoihoiia ai la mau loaa no ka noho Kalaunu. (Ai)ie i pau.)