Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 52, 26 December 1902 — Page 6

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Laura Yamamoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

IWAENA o na Inikini ua ikeia he kanaka kela ame keia i piha koko ame ka ikaika.  He kanaka oia nona ke kulana ikaika, ola maikai he haawina hoi i loaa iaia aole mai ke ano ola ana o na haole.  Heaha la ke mea huna iloko o keia haawina pookeia a na Inikini i loaa ole ia kukou?  Eia, Laau Iniki Kikapu Sagawa (Kickapoo Indian Sagawa).  Iwaena o na Inikini mamuli o ko lakou maa o ka hele nahele ua kamaaina loa ka laau Sakawa he hoola no lakou iloko o ka wa nawaliwali; pela i imiia ai a loaa mailoko mai o na aa, ili-laau ame kekahi mau ano e ae pili i na mea ulu: ua ikeia ka mana hoola o ka LAAU KIKAPU SAGAWA Ma ka hoomaemae Koko.

            Mamuli o keia laau i loaa ai i na Inikini ka ikaika o ko lakou kino.  Ma ka inu mau ana i ua laau la i maemae mau ai ko lakou koko.  He ikaika ko ianei i ka hooponopono hou ana i na wahi poino o ke kino a hoi hou e like me mamua.  Aohe loaa o na Inikini i ka ma’i nahu; a ke make, aole no ke akepau mai ke kumu.  O kona akemama ua like me ka upa-makani o ke kanaka amala ma ka hoohalike ana ae i ka piha o ka makani.  Aole nohoi ona loaa i na ma’i puu-[aa oiai oia nei ka mea nana e pale aku ia mau ino a haawi mai i ka ikaika.  E hoao i ike pono.  E hoihoiia aku no kou lilo ke loaa oie ke ola ma ka hoohana pololei ana.  E loaa no ka Laau Kikapu ke hele ae i ka poe kuai laau apau; a he emi no hoi ke kumukuai.

                                                                                                HOBRON DRUG CO., na Agena.

 

 

Na hoomanao ana no Kamehameha V.

(Hoomau.)

            Mamuli o ko’u (Laimana) noho loihi ana me ka Moi Kamehameha V a noho hana no hoi nona, ua loaa ka ike kupono ia’u nona e hiki ai ia’u ke olelo ae aole oia he Moi i komo iloko o na hana kahuna a hoomanamana.  Aole au i ike iki i kekahi o la ano a hiki wale i kona make ana.  Ma ke kaupaona ana, aole au e kanalua i ke kalele aku i keia manao i kona kahuna ole a aole no mai iaia aku i loaa ai ko Kalakaua ano kahuna ana.  O kekahi mea i maopopo loa ai keia haawina kue ia ano, oia no kona makemake ole e noho na kahuna maluna o kona mau aina, a i ole maluna o na Aina Leialii, a i ikeia ma o kekahi manao ana iloko o kekahi leka: “Ua kakau leka mai o Haa ia’u no kona kipaku ia ana mai ka aina aku o Piihonua.  He mea hauoli loa no’u ka ike ana aohe he kanawai e ae ana i ka poe e noho ana maluna o ka Aina Leialii, ke kumu o ko’u ike iho aohe he mea ke’ake’a i ke kipaku ana aku iaia mai ka aina aku.  Ma ke ano he mau ona kakou no na Aina Leialii ua hiki no ia kakou ke hoonoho i na kanaka a hookuu aku ia lakou.  O ka ninau nui wale no he mea pono anei la kakou e pulama mai i keia kanaka i mea e kaawale aku ai na kanaka e ae, oia hoi, ka hapanui e noho nei maluna o ka aina.”  He mea oiaio no, he manaoio no o Kamehameha V i na moeuhane ame na mea e pili ana ilaila e like no me na kanaka Hawaii e ae, aka, o na Hawaii wale ana anei no ka poe i ikeia ma ia mau mea, aole na lahui e ae?  Aole anei he mau buke moeuhane ka na haole i pa’iia a i unuhiia ma ka olelo Hawaii ke kumu o ke kokua loa ana i ko lakou manao hoomanamana?

            Ua loaa no ia Kamehameha V ka manaoio i ka waiwai nui o na laau lapaau Hawaii, a aole ona hoohuikau wale i kana lapaau ana me na ano hookahuna.  O ke ano mau i ikeia, oia no ka lawe ana i na laau Hawaii, he mau laau ikaika maoli no, oia ka hookomo pu ia mai o na ano kahuna, aka, i ka Moi, aole au i ike iki iaia e hoohana ana i kana lapaau ana me ke ano kahuna.

            Ua oleloia ae, he Moi nana ole o Kamehameha ma ka hoonoho ole i na kanaka Hawaii ma na oihana hanohano, a i ka manawa e ninauia aku i na kumu o kona hana ana pela aole ona pane aku i ka haina o na ninau o ia ano, aka, noho mumule iho no me ka paa o ka waha.  Aole keia o ka mea pololei.  O kona makemake nui ia o ka hoonoho aku i na kanaka Hawaii ma na oihana hanohano, eia nae, ua ike pu iho no oia he kakaikahi loa na Hawaii makaukau hiki ke noho ma ia mau oihana, e like me kana i olelo aku ai ia Lunalilo i ka manawa i ninauia mai ai i ke kumu o kona hoonoho ole i na kanaka Hawaii ma ia mau wahi kiekie.  Eia kana pane ia Lunalilo: “E ka hoahanau, ua pono ia oe ame kekahi poe Hawaii e iho e hoomaikai i ka loaa ole ana o kekahi mau oihana ia oukou.  Ua maopopo loa no ia oe he loaa no a oukou na oihana kiekie loa o ke Aupuni, ina he malama pono a hoopololei oukou i ka hana.”

            “Ua ike no wau i ka pololei o kela,” wahi a Lunalilo.

            Alaila pane aku la ka Moi: “E hai aku wau ia oe, e ka hoahanau, i ka manawa o’u i noho mai ai ma ka nohoalii, o kekahi hana mua loa a’u i hana ai, oia no ka hoonoho ana i na kanaka Hawaii ma ia mau oihana kiekie, aka mahope koke iho no, ua ike kike iho la wau ua nui loa ko lakou mau kino no ia mau keena.  Ua ike wau he hoonui wale mai lakou i na kanaka me lakou, a komo iloko o ka inu rama nui ana a aohe he malama pono ia o na oihana.  Maloko o keia mau ano i nalowale aku ai ke kala o ke Aupuni, ke kumu hoi o’u e unuhi ae’ai i ko’u dala ponoi a hoopiha aku ia no na dala i laweia, alaila hookuu aku la wau ia lakou a hookohu aku ia i kekahi poe kupono a’u i ike ai aole e hanaia ana kekahi hana hoohilahila i ke Aupuni.  He nui no na kanaka Hawaii naauao a akamai maoli no, aka, he mea paakiki loa ka huli ana aku i ke kanaka kupono e noho ai ma na oihana e hiki ai ke hilinai aku e hanaia mai ana ka hana me ka maikai, a e mau aku ai me ka maikai, a e kahuli oie ae ai i mea hoolapuwale ai iaia iho a i kona Aupuni hoi.  Ke kaumaha nei au e ka hoahanau i ka loaa ana o keia mau haawina ia kakou au no e ike nei i ka oiaio o la mau mea.

            “Ae, he oiaio kena mau mea apau,” wahi a Lunalilo.

            He kanaka ona no o Kamehameha i kona mau la opiopio, aka ua akakuu mai i na makehiki mahope mai, a mamua iho o kona noho ana ma ka nohoi alii, a ma ka manawa ana i nohoalii ae ai ua hooikaika nui oia e kue ia haawina maikai oie, a i ka manawa e loaa ni kona poe kanaka ohua iloko o ia ano haawina, aole ona huna a po’ipo’i i ko lakou hana hewa ana, ke kumu e maka’u ole ai na makai i ka hopu ana i kona poe ohua, ke ona lakou a hoohaunaele.  I ka manawa e lakou e hopuia ai a hoopaiia, i kekahi manawa e ukuia ana e ia, a i kekahi manawa e waiho wale ia ana no e i, ke kumu e hoopaaia ai ke kanaka iloko o kahi hoopaahao.

            I ka wa o S.K.-i hoopauia ae ai mai ka oihana aku, ua hele aku la oia e ike i ka Moi Kamehameha V, no ke noi hou ana e hoihoi hou iaia ma ka oihana, ua pane aku la ka Moi i kona a’o mua ia, ana aku aole e inu rama hou aka ua hookuli oia a i keia manawa wahi a ke Moi i pane aku ai:  “Ua hiki ia oe ke hoi a noho-maluna o kuu aina i Kona, a i ka manawa kupono e loaa ai kau hana, a i ka manawa e ona hou ai oe oia no ka manawa e loaa ole hou aku ai kekahi kokua ia oe mai ia’u aku.  O ke kumu keia i noho pono ai o S.K.-no na manawa apau mahope mai a hiki i ka manawa i make ai ka Moi.

            Mahope iho o ke kahe ana o ka pele o ka makahiki 1868, oia ka wa a ka Moi Kamehameha V i holo ai maluna o ka mokuahi Kilauea i Hilo a i Kau no ka ike ana i ka oiaio o na hoike e pili ana i ka hoopuni ana o ka pele i kekahi mau kauhale ma kapakai o Kau ia manawa, ua loaa iho la oia i ke anu nui, ke kumu hoi o ke koi ana o kekahi o na ohua o ka moku i ka Moi e inu i ka rama.  Ma keia mea ua hoole ikaika ka Moi e hoike ana, mai oi loa aku ka maikai ina oia i hoopa ole i ka waiona mamua loa.  Ua ike i’o no o Kamehameha V i ke ino maoli no o ka waiona ke kumu hoi ona i kakauinoa ole ai i ka bila kanawai waiona e kuaiia ka i na Hawaii.

            Ua ike no hoi ka Moi aia iloko ona ka lini o na Hawaii a ua hooikaika nui oia e hanaia i kuikahi panailike me Amerika Huipuia, ka mea hoi ana i hoolala ai e holo maoli no oia i Amerika no ka hana i keia hana a holo pono.  Ua hoapono ola i ke kukulu ana i kahua ma’i lepera Molokai, a hauoli loa oia i ke kukulu ana i ka hotele Hawaii i Honolulu ame ka hale hookolojolo i Hilo, a e hoomaka i ka hale aupuni i Honolulu.  Ua loaa pu ae no keia manao i ka Moi e hanaia a maikai na alanui aupuni a puni na mokupuni, a ma ka manawa ona i make ai ua loaa ae na hoolala ana no ke alanui mai Hilo a hiki i Kona kupono no ke kaa e moe ana i Kalaieha ame Ahua.

            He maikai no, olelo a ka Moi e pili ana i na Mikanele a ua hooikaika nui oia e hoonoho i na kanaka kupono ma na oihana aupuni, a hoohekalia ole hoi i ka hoonoho ana i na keiki a na Mikanele ma na oihana, a he rula paa no hoi ia nona o ka hoonoho ana i ke kanaka nona ka lini no na kanaka Hawaii.

(Aole i pau.)

 

 

E ike hoi kakou i ka ianei olelo.

HE MAU LEO KUPINAI HOOIAIO LEHULEHU KA I LOHEIA ILOKO O KE TERITORI NEI.

            Ma keia, ke noi ia aku nei ka makamaka heluhelu o ke Kuokoa e alawa iho i keia i hiki oia ke huli i ka oiaio nona iho.

            Ina e loaa ka manao ui e imi i ka oiaio, alaila e ui na hooiaio a keia keonimana nana na olelo malalo iho nei i hoike i kona mau popilikia pili i na mai puupaa.  Nolaila e oluolu e ka makamaka e heluhelu pono i keia malalo iho:

            O Mr. J. D. conn o keia kulanakauhale he kamana oia ma ka oihana ana e hana nei ma ka hale hana o ka Hui Kaa-ahi o Kilinahama ma, oia ka mea nana keia pane:

            Ua loaa ia’u ka eha nui ma kuu kua i kekahi mau manawa like ole o na makahiki i hala a oi loa aku ka eha me he kui ia e houhou ana ke loaa wau i ke anu.  Mawaho ae o keia, he mau hoailona no kekahi a’u i hoomaopopo ai ua loaa io no wau i ka ma’i puupaa.

            Aole no i liuliu loa aku nei ua lohe au i na lapaau kupanaha a na HUAALE KUAHANEENEE A DOAN; nolaila, ua kolia mai au e hele i ka halekuai laau o Hollister ma a o ko’u hoomaka aku la no ia e ai laau i ka loaa ana mai ia’u me kuu hoomaopopo iho ke maikai la kuu ola.  Ma na wahi a’u e hele ai a hana paha, he lawe pu no wau ia lakou no na kula hikiwawe e hiki mai ana.

            Ke manaoio nei au, ina e lawe kekahi  i loohia i keia ano mai i keia laau e loaa ana iaia ka maha.

            E loaa no ma huaale kuahaneenee a Doan i ka poe kuai laau apau no ke 50 keneta o ke poho hookahi a $2.50 no 6 poho huaale.

            E loaa pu no hoi na kauoha apau ma ka leta ke hoouna aku i ka Hui Kuai Laau o Hollister (Hollister Drug Co.), Honolulu, ma ke kuike.  O lakou no hoi na agena o ka Paeaina.  E lawe i ka Doan a e waiho i ka ha’i.

 

 

Kuakea ka Ilikai me na Mano.

            Ma ka hora 4 o ka auina la o ka Poalima i hala aku nei, Dec. 19, ua hoohikileleia ae na kanaka apau i ka ike ana aku i kekahi puulu makai he 12 ko lakou huina nui i ka hele ana ma kai o ka hale waapa me na mea lako kaua.  I keia manawa ua piha kui ae la na alanui me n makaikai e noonoo ana hoi heaha la keia hana nui e hoomakaukau ia nei e na makai he haunaele paha a i oleia ua mahuka paha kekahi o na kanaka paahao.  O keia iho la na manao like ole i konikoni ae i iloko o kela ame keia kanaka aka aole i loihi ua ike hou aku la lakou i keia puulu makai i ka huli hoi ana mai i ka halewai.  Mahope o kekahi mau ninau i panaiia aku ai imua o na makai ua hoike mai la lakou he mau hana lealea ka lakou i mnao ai oia hoi ka llealea ka lakou i manao ai oia hoi ka ua waiho iho la ua poe makai nei i ka lakou mau mea kaua a koe kekahi maloko o ko lakou mau keena a iloko o ka manawa pokole ua hala aku la lakou iwaho o ke awa me ka lio i make no ka hoao ana e lawaia a loaa hoi kekahi o na i’a nunui o ka moana.

            O keia lio make oia ka lio i haule ai me ke kaa iloko o ke kai me ke kaakikane, ame keia kino o ka lio ame kekahi mau makau a lakou no i hoomakaukau ai ua hoomaka aku la lakou i ka lakou mau hana hoohauoli ana iwaho me na i’a nunui o ka papaku o ka moana.  O keia poe no lakou keia mau inoa malalo iho o lakou kekahi i hele ma keia huakai ka Hope Ilamuku o ka Teritori Kilinawoki, Makai Awa Flint.  Holmes Dan Renear, makuakane o ka Hope Ilamuku ame kekahi poe e ae no hoi.

            Ua paa pu aku lakou me ka lakou mau pu ame iwakalua poka a i ko lakou manawa i hoea aku ai iwaho o ke awa ua hoomakaukau aku la lakou i ka lio make no ke kono ana aku i na i’a o ka moana e hele mai e paina.

            Iloko o ka manawa pokole loa ua ikeia aku la na opu keokeo o na mano e pii mai ana iluna o ka ili o ke kai a upa iho la ko lakou mau waha maluna o ke kino make o ka lio a iloko no o ia manawa hookahi ua poha aku la ka lakou mau pu a nalo aku la ua mano la no kekahi manawa.

            O ke kino make o ka lio e nalo mau aku ana ia malalo o ka ili o ke kai a pii mai ana iluna oiai ua kuakea ae la ka ili o ke kai me na opu keokeo o ka mano a ua kani pinepine aku la no hoi ka lakou mau pu e onou ana hoi i ka lakou mau huaale iloko o keia mau i’a nunui o ka moana.

            I keia manawa a lakou e hana nei i keia hana ua hoomehaia ae na mea apau aole hoi he hanakuli aka i ka manawa a kahi moku mahu o lekou e hoomaka aku ai e kue i kona mau paahana ua puiwa ae la na i’a a nalo aku la mai ka ike ana mai o ka maka.  Mahope o keia mau hana leaiea a lakou i hoohala ai ua maopopo loa iho ia ia lakou he nui io maoli no ka mano o keia wahi ame na manao hauoli ua huli hoi mai lakou apau no ke taona nei me he la ua huli hoi nui mai, mai ke kahua kaua mai.

 

 

He Huaale Maikai

Aole he like o na

“Huaale a Ayers”

me na huaale e ae no ka mea he mau huaale kokua keia i ka hana a na naau, a he laau hoomaha maikai loa hoi.  Ina he paa kou hanalepo o na

“Huaale a Ayers”

ka laau e hemo maikai ai, a e hemo maikai mau ana hoi mahope aku oia manawa.

Aole loa he hiki i kekahi kanaka ke Olelo ae he maikai kona ola kino ina aole he hemo o kona hanalepo he hookahi manawa o ka la, a oi aku paha.  Ina i maopopo keia kanawai o ke ola i na kanaka apau, aole loa e like ka nui o ka poe ma’i me ka mea e ike ia nei i keia mau la.

Ua hana ia owaho me ke kopaa he maikai loa ka lawe ana.

Aohe mau Huaale i oi ae ka maikai mamua o na

“Huaale a Ayers”

Hoomakaukau ia e Kauka J.C. Ayer & Company, Lowerll, Mass., U.S.A.

E loaa no keia mau Huaale uma ke Hale Kuai Laau o Hollister, alanui Papu.

 

 

            E HOMAKA I KA MANAWA KUPONO NO KA LAPAAU ANA I PAU AI KA NAEOA’IKU.  O ka hoailona mua o keia ano ma’i oia ka oaa o ka ieo; a o ka hope aku ola no ka pii mai o ke kunu ikaika e ike koke ia aku ai i ka manawa e loheia ai ke kunu mai e ka mea i maa ia ano ma’i.  O ka manawa maikai loa no ka lapaau ‘ana oia ka manawa e paa mai ai ke leo o ke keiki.  Ina e haawiia ka LAA KUNU A CHAMBERLAIN o ka pau okoke no ia me ka hakaiia ole.  Ina no i ka manawa o ke kunu maoli e haawiia ai, e pau ana no ka ma’i.  Aohe he poino e loaa ana ma keia laau.  He hala ole kana hoola a he hakalia ole.  Ma ka Hakeluai laau o Benson Smith & Co., Ltd., na agena kuai kukaa e loaa ai no ke kumukuai kupono.

 

 

            E hele i kahi o na kauka huki niho noeau, Helu 215 Alanui Hotele, ma o aku o ke Alanui Uniona ma ke alo iho o Young Hale.  Hemaikai na lawelawe hana ana a emi no hoi ka auhau.  He maikai na mea hana o ke ano hou loa.  Aohe auhau no ka noho ana, a he wahine Hawaii ke kokua.

Hoopiha me ke Kala                                       50 keneta

Hoopiha me ke Gula                                       $1.00 a pii aku

Papa Niho Guia                                               $5.00

Papa Niho Kala                                               $5.00

Papa Niho Maoli                                             $5.00

Papa Niho piha pono                                       $5.00

Huki ana i ka Niho                                          50e

NO PLATES REQUIRED

 

 

Moku o H.M. Dow i ka Ilio.

            Ma ka Poaono i hala o kela pule aku nei la 20 ia H.M. Dow e hele ana me ka nanea nui, ua nahuia iho la oia e kekahi ilio me kona ike ole a loaa iho la iaia kekahi eha kuhohonu, a na keia eha i kulai aku laia i kona wahi moe a ke moe nei iloko o ka moe ma’i.  Ma ia la hookahi no ua paa aku la ua wahi ilio kolohe nei i na lima laula o ka Oihana Makai a lawe loa ia aku ia no Kawa no ka pepehi ana a make.

            Ua haawi mai la ka Ilamuku Kiekie o ka Teritori Balaunu i ke kauoha e kipuia ka ilio a ua haawiia aku ia no hoi keia hana ma ka poho lima o Chester Doyle.  No ka hooko ana i keia kauoha a ka Ilamuku Kiekie o ka Teritori Balaunu ua hoohuihuiia ae kekahi mau kemikala a i ka manawa i hookuluia aku ai kekahi kulu o keia kemikala maluna o ke alelo o ka ilio ua huale koke aku ia ua lilo nei a make loa.

            O ke kalaiwa kaa Kalinahana ka luna nana o ka hoolewa.  Aloha no.

 

 

UHAUHA NA KEIKI I KE DALA A O KA HOPENA UA PAA I KUAPAPANUI.

Mai ka aoao ekahi mai.)

            paa lole nani, $2 kamaa, 35 cents papale ame 25 cents kaawe.  Wau hele ma kela hale aina a wau palna malaila a hoolilo 15 cents no ka ai ana.  A mahope, ua kuai wau he pahu hou a ia manawa, makai Renear hopu ia’u he $4 wale no maloko o kuu eke.  Aole wau i ike pehea la lakou i hoolilo ai i ka lakou dala.  “Ua hoopaa ia no wau mamua ma ka hale hula Keoneula no kuu lawe i ke kaa hehiwawae.  Ua hemo mai au mailaila mai ma ka malama o Aukake a ua manao no wau e noho hoopono aka ua halawai wau me keia mau keiki kanaka ame Pukiki a alakai ia’u ma ke alanui o ka pilikia.

            Aole au i makemake e aihue i ke dala aka na kela mau keiki i olelo mai iau e aihue a hooko aku au.  Mau keiki lapuwale keia.”  Aole loa i kulu iho kekahi waimaka o Willie i keia manawa ona e hai nei i keia moolelo, aka ma ka nana aku ua noho iho kona amakua maluna ona.  He $150 loai iloko o ka paiki dala o Forrest i ka manawa i aihueia ai i kela kakahiaka aka ua haule aku kekahi mau bila i kona manawa i puka aku ai iwaho o ka lumi a me kekahi dala gula.  Ua hopuia lakou ma ke alanui Papu mamuli o ka olelo ana o kekahi Pake i ka makai i ka nui hewahewa o ke dala a keia poe keiki liilii.

 

 

Hoolaha Mana Hookolokolo

ILOKO O KA AHA KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO EKAHI O KA TERETORE OF HAWAII.

 

Amy Josephine French, mea hoopii, kue ia Towneley Thorndyke French, mea hoopiiia.  Palapala Kii, hihia oki mare.

 

            Ka Teretore o Hawaii:  I ka Makai Kiekie o ka Teretore o Hawaii, i kona hope; i ka Makai Nui o ka Mokupuni o Oahu, a i ole ia i kona hope:

            Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia Towneley Thorndyke French, ka mea i hoopiiia, ina he makemake e waiho mai oia i kana palapala pane iloko o na la he iwakalua mahope o ka hooko ia ana o keia palapala kii, e hele mai oia imua o ka Aha Kaapuni i oleloia ma ke Kau o Novemaba e nee mai nei, e hoomaka ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, i ka Poakahi, la 3 o Novemaba e hiki mai ana, i ka hora 10 kakahiaka, a e hoike mai oia i kana mau kumu kue i ke koi hoopii a Amy Joesphine French, ka mea hoopii, a no ke aha la e hiki ole ai e hooholo ia'ku ai e like me ke noi maloko o kana Palapala Hoopii Oki Mare.

            A e lawe ia'ku malaila ia manawa keia Palapala Kii me kau hoike apau no ia mea.

            Ikea ka Mea Hanohano J.T. Debolt, Lunakanawai Ekahi o ua Aha Kaapuni la ma Honolulu i keia la 8 o Okatoba, 1902.

(Kakauinoaia) J.A. THOMPSON, Kakauolelo.

            He kope oiaio loa keia o ka palapala kumu ma ia hihia, a ma keia ke hoola nei au ua hoopaneeia ua hihia la a hiki aku i ke Kau o Feberuari, 1903, e nee mai nei, a e hoolahaia keia Palapala Kii mamuli o ke kanawai.

            Ikea ko'u lima i keia la 25 o Novemaba, 1902.

            HENRY SMITH,

            Kakauolelo Oihana Hookolokolo.

            (Nov. 28 - Dec. 5-12-19-26. - Jan. 2, 1903)

 

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO KAAPUNI EKAHI O KA TERITORI O HAWAII.

Franc Robbins Winslow kue ia Henry E. Winslow.

            Palapala Kii.

            Ka Teritori o Hawaii: I ka Makai Kiekie o ka Teritori o Hawaii, a i ole i kona Hope, ka Makai Nui o ka Mokupuni o Oahu, a i ole i kona Hope:

            Ke kauoha ia aku nei oe e kii ia Henry E. Winslow, Mea Hoopiiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni i hoikeia ae nei, ma ke kau o Augate o ua Aha ia, e malamaia ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka Poakahi, la 4 o Augate ae nei, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai i ke kumu e ae oie ia ai ke koi a Franc Robin Winslow, ka Mea Hoopii, e like me ka mea i hoakakaia iloko o kana palapala oki mare i pakuiia me keia.

            A e hoihoi mai i ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

            Ikea e ka Mea Hanohano Abram S. Humphreys, Lunakanawai Ekahi o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi, ma Honolulu, Oahu, i keia ia 13 o Mei, 1902.

                                                                                    J. A. THOMPSON,

                                                                                                Kakauoleio.

Teritori o Hawaii,        )

                                    )ss.

Mokupuni o Oahu.      )

            Ke hoike aku nei au o ka mea maluna ae he kope oiaio ia o ka palapala kii ma ia hihia, a ua kauohaia e ua aha la e hoolahaia ia mea a e hooparieeia ka hihia a ke kau o Feberuari, M. H. 1903, e hiki mai ana o keia Aha.

                                                                                    GEORGE LUCAS,

Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni, Ekahi, Teritori o Hawaii.

            Dec. 5, 12, 19, 26, Jan. 2, 9.)

 

 

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO KAAPUNI ELIMA E PILI ANA I KA WAIWAI O ISAAC H. KAHILINA O WAIPAKE KAAUI, I MAKE.

 

 

Eia ke Kauoha no ka Hoolaha no ka Hoolohe ana i ka Palapala Noi Lunahooponopono Waiwai.

 

 

            Ma ka heluhelu ana a waihoia ana mai o ka palapala noi a Lizzie Kaio o Honolulu, i haiia mai ai me ka pololei i ka make kauoha oie o Isaac H. Kahilina o Waipake, Kauai, i Waipake i oleloia ma ka la 17 o Novemaba, A. D. 1902, i waiho iho hoi he waiwai iloko o ka Paeaina Hawaii, he waiwai i kupono e noho hoponopono ia, a ke noi aku nei e hoopukaia mai i mau palapala no ka hookuleana lunahooponopono waiwai ana no Samuel Kanewanui.

            Ua kauohaia o ka Poaha, ka la 22 o Ianuari, A. D. 1903, ma ka hora 10 a.m. o ka ia i oleloia oia ka manawa i kohoia a ma ia manawa e hooloheia ai ka palapala noi i oleloia ma ke keena hookolokolo o keia aha hookolokolo ma Lihue, Kauai, a ma ka manawa a ma kahi i oleloia no ka hoolohe ana i ua palapala noi nei, e hiki ae a akoakoa ae ka poe apau i pili i keia mea a hoike mai i ke kumu ina he hoohalahala kekahi o ka hiki ole ke aeia ka palapala noi i oleloia, a e hoolahaia keia hoolaha o ke kauoha iloko o ka nupepa olelo Hawaii no ekolu pule neepapa, oia hoi, hebedoma mahope aku o kahi hebedoma, iloko o ka nupepa Kuokoa ma Honolulu.

            Hanaia ma Lihue, Dec. 17, 1902.

                                                                                                J. HARDY.

Lunakanawai o ka Apana Hookolokolo Kaapuni o ka Aapana Hookolokolo Kaapuni Elima.

            Ike maka ia:

            (Kakauinoaia)  JNO A. PALMER.  Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elima.

                                    2943-Dec. 26,-Jan, 2, 9, 1903.

 

 

HOOLAHA I KA POE AIE

HOOLAHA I KA POE HOAIE.

            E like me ka hookohu pono ia ana mai o ka mea nona ka inoa malalo iho nei ma ke ano he lunahooponopono waiwai no ka Waiwai o David Trask i make no Koolau, Mokupuni o Kauai, ke hoolaha aku nei oia i ka poe apau i aieia e ka mea i make e waiho mai i ka lakou mau koi i hoolaiola, me na hoike huahelu pololei, ina he mau hoike kekahi o ia ano, a ina no he mau koi kekahi i hoopaaia e ia malalo o na moraki waiwai paa, iloko o eono mahina mai ka la aku o keia hoolaha, a i ole eono mahina mai ka, la e hookaa ai.

            E kue mau ia aku no na koi no ka mau loa ke waiho ole mai iloko o ka manawa i oleioia ae nei.

            (Kakauinoaia)                                                  HANS ISENBERG,

Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o David Trask.

Lihue, kauai, Dekemaba 3, 1902.

                                    (2941-Dec. 12, 19, 26-Jan. 2.)

 

 

HOOLAHA MANA HOOKO

HOOLAHA HOOILINA WAIWAI.

            Ua makemakeia na hooilima o ka poe Ma’i Lepera i make ma ke Kahua ma’i Lepera, Molokai, no lakou na inoa ma lalo iho nei, e waiho ae ma ke Keena o ka Papa Ola, Kapuaiwa Hale, i ka lakou mau koi no ke koena dala o ka waiwai o na mea i make, iloko o na pule he eono mai keia la aku.

            ARTHUR KAWAIELI (k) no Honolulu;38 makahiki; laweia i ke Kahua Ma’i Iulai 25, 1893; make, Malaki 5, 1900.

            PILI PELO (k) No Puowaina, Honolulu; 22 makahiki; laweia Okakopa 25, 1898; make Aukake 18, 1900.

            KAOMEA (k) no Hilo, Hawaii; 46 makahiki; laweia Feberuari 16, 1896; make Aukake 18, 1900.

            AH PAT (k) no Lahaina, Maui; 50 makahiki; laweia Malaki 22, 1893; make Feberuari 6, 1901.

            KEAHO (k) no Kahaluu, Hawaii; 16 makahiki; laweia Iulai 5, 1893; make Ianuari 8, 1902.          

            HALOA (k) no Kakaako, Oahu; 62 makahiki; laweia Okakopa 11, 1896; make Feberuari 14, 1902.

            PAAUKI (k) no Waimanalo, Oahu; laweia Novemaba 17, 1897; 44 makahiki; make Feberuari 23, 1902.

            JOE TAVIS (k) no Koloa, Kauai; 18 makahiki; laweia Aperila 13, 1892; make Feberuari 14, 1902.

            L. PALEA (k) no Kohala Hawaii; 66 makahiki; laweia Mei 23, 1900; make Feberuari 1, 1902.

            No na mea i koe e ninau i ke Kakauolelo o ka Papa Ola.

                                                                                    C. CHARLOCK,

                                                                        Kakauolelo o ka Papa Ola.

            Honolulu, Dec. 9, 1902.

                                                            (2941-Dec, 12, 19, 26.

 

 

HOOLAHA HUI I HOOHUI.

            Ma keia ke hoolaha ia aku nei hui ma ka inoa o S. I. Shaw & lawelawe oihana kalepa mamua iloko o Honolulu, Oahu.  Hilo ame Hawaii, ma ke ano kalepa waia ame na waiona, he hui hoi nona mau lala-S. I. Shaw, Samuel N@ ame J. S. Canario, ua hoopauia @ la me na manao holo like, a ma keia hoolaha hou ia aku nei no hoi ua kulu hou ae nei o Seeley I. Shaw o Honolulu, Oahu, ame J. S. Canari o Hilo, Hawaii i keia ia he hui malalo @ ma ka inoa o S. I. Shaw & Co., na lawelawe ma ke ano oihana kalepa w@ na, bia ame na waiona iloko o Honolulu, Oahu, a ma Hilo ame Puna Hawaii.

Hanaia Honolulu, T. H.

Novemaba 22, 1902.

                                                                                    S. I. SHAW

                                                                                    SAMI NOWLEIN

                                                            2942-Dec. 19, 26.

 

 

HOOLAHA AINA AUPUNI

            He Palapala Noi ka i hoounaia @ i ke Keena Aina Aupuni ma ke @ Aina Hui, e Messrs. Sam'l Kauhane, Walter H. Hayselden, W.M. @, H.K. Martin, H.G. B@, D.K. Heyselden Sr., F.H. Hayselden @ ame J.H.S. Martin, ma ka la 12 o Iulai 1902, e noho maluna o na Aina o @ kaa, Puumakaa, Paapohaku, ame Puueo, e waiho ia ma ka Apana o Kaui, Mokupuni o Hawaii.

            Mai ka 150 a ka 200 eka aina ka @ rika i ka mea hookahi. Ke kono ia aku nei ka lehulehu e hoike mai i ko lakou manao pili i kona ano.

                                                                        EDWARD S. BOYD

                                                                        Komikina o na Aina Aupuni

Keena Aina Aupni.

            Honolulu, Dekemaba 13, 1902.

                                                2942-Dec. 19, 26,- Jan. 2.

 

 

HOOLAHA AINA AUPUNI

            Ma ka Poaono, Ianuari 24, 1903, a ma ka hora 12 awakea o ua la ia i oleloia a ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo e kudalaia aku ai ma ke akea ka hoolimalima o ka aina aupuni i ikeia ma ka inoa Omaopio iloko o Kula, Maui nona ka Iliaina o 1934 eka oi aku a emi mai.

            Manawa : - 21 makahiki.

            Ukuhoolimalima Haahaa : $450 no ka makahiki hookahi uku mua i keia ani keia eono mahina.

            Ma keia manawa hookahi no a make alo o ka Hale Hookolokolo i oiei mua ia ae nei e kuai kudala ia aku keia mau apana elua o ka aina Aupuni e waiho la ma Mahaiula. Kona Aka@ Hawaii, no laua ka iliaina o 40 eka iki aku a emi mai.

            Kumukuai Haahaa :- 1.00 no ka eka hookahi.

            Kuike, a ma ke dala gula Amerika ka makemake.

            A ma keia la no a ma keia hora kai kudala ia aku ai ma ke akea o ke alo iho o ke Keena o J. Kaelemakule Kailua, Kona Akau, Hawaii, malalo o na manao o ke Kanawai Aina ka makahiki 1895, i mau aina kuleana ma ke kuike, o keia poe apana aina Aupuni malalo iho, e waiho ia ma ka Aina o Puuanahulu ame Puukala; Kona Akau, Hawaii:

Helu o ka Apana         Iliaina  kahi i waiho ai Kumukuai Haahaa

27                    11.02               Puunanahulu               $27

28                    18.60                           “                      47

29                    18.20                           “                      47

61                    3.24                 Puukala                       21.06

68                    10.49                           “                      57.63

            Aole e aela kekahi e kuai a oi malu o hookahi apana aina.

            O ka poe kuai apau, e pono e loaa lakou na ano apau o na mea noi, malalo o na manao o ka Hapa VII o Kanawai Aina o ka makahiki 1895 poe kupa Amerika wale no ka poe ku.

            No na mea aku i koe e hele ae i Keena Aina Aupuni, a i ole e ike la W. O. Aiken ma kona mau keena Paia, Maui, ame J. Kaelemakule, Kailua, Kona Akau, Hawaii.

                                                                                                EDWARD S. BOYD

                                                                                    Komikina o na Aina Aupuni

Honolulu, Keena Aina Aupuni.

Dekemaba 16, 1902.

                        2942-Dec. 19, 26,-Jan. 2.

 

 

ILOKO O KA AHA KAAPUNI AE NA HOOKOLOKOLO EKAHI O, HAWAII PAEAINA, MA KE KI NA HOOPONOPONO WAIWAI MA KA HANA O KA WAIWAI KAPUNIKALA (k) HE KEIKI OLE.

 

 

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala hoopii a S. W. Kaleikini no Honolulu, Oahu, kahu malama waiwai ua keiki oo ole la, e nonoi ana e hana ia’ku iaia ka mana e kuai hoolilo i ka waiwai paa o kana hanai oia he eono (6) mau mahele iloko o ka Hui Aina o Holualoa, ma Kona Akau Mokupuni o Hawaii, a e hoike ana i ke kumu kuai ke kanawai no ia hanaia pela ; nolaila.

            Ma keia ke kauoha ia’ku nei na p@ koko o ua keiki oo ole la ame ka @ apau he kuleana iloko oia waiwai hele mai lakou imua o keia Aha i ka POAKAHI, ia 19 o Ianuari, 1903 hora kakahiaka, ma ka rumi hookolokolo Alilolani Hale, Honolulu mokupuna Oahu, ma ia wahi a ma ia manawai hoike mai ai lakou i na kumu ma mau kumu kekahi, no ke aha ia e ae ia’ku ai ke noi a ke kahu e like la i hoikeia ae la maluna.

            Honolulu, Dekemaba 23, 1902.

                                    Na ka Aha,

                                                                                                GEORGE LUCAS

                                                                                                            Kakauolelo

                                    2943-Dec. 26,-Jan. 2, 9, 16, 1903

 

 

NA HOOLAHA WAI.

            I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna XXVI o na Kanawai o ka M.H. 1880 e hoike ana: O ka poe a pau, o na kuleana wai pela me ka poe @ nei no ka wai, ke hoolahaia aku ma ke akea o na uku wai apau @ manawa e pau ana i Iune @, e uku ae ma ke Keena Oihana W. @ Honolulu i ka la 1 o Ianuari M.H. @.

            O na uku wai e uku ole ia ana @ la mahope o ka manawa i ole @ kakiia no he 10 pa-keneta.

            O na kuleana wai e uku ole a @ ana i ka la 15 o Feberuari, M.H. @ la mahope o ka manawa e paniia ka wai me ka hoike hou ole ia aku.

            E ukuia ka uku wai ma ke Kanawai ma ke keena malalo o ke Kapitala (Halealii).

            ANDREW BROWN,

            Luna Nui o ka Oihana @

            Honolulu. Dec. 20, 1902.

            2943