Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 3, 16 January 1903 — Na hoomanao ana no Kamehameha V. [ARTICLE]

Na hoomanao ana no Kamehameha V.

(Hoomauia.) Ua olelo ae o Kamehameha V e pill *n& la Ilev. H. H. Parker, wahi a kona; nuuiao he kanaka oia e iini ana a e , bana ana no'ka pono wale no aole dala. Ua makemake loa oia, wdhii •na, ina e loaa ana he inau kanaka ilo-j ko o ka alna e like me ia, he ioli anaj ae ia, o ka aina i ka maikai no ka la-i l>ui kanaka. * | Ile Moi o Kamehameha V i ku mau. ma. ka aoao o kona mau healoha rae i ke kulo, a he ikaika iloko o kona mau| m&kemake makemake ole paha. j He Moi mahalo nul ola I na hana alo-s taa. ia mai iaia ma na wahi ana e kaakele al ma na iwokupuni a ma kekahi w«h( e aku, a i ka manawa e hoea mai jU kekahi mea i Honolulu, aole e nele . kona hooikaika e hana i kekahl hana . k« I ke alohama kona aoao no kona Moaloha 1 hiki mai. I ka wa o ke ola maikai a kanakam»kua, a i ka wa holomua o ka noho«lii, oia ka manawa i biki mai ai ka m&ke 1 ka Moi Kamehameha V a lawe aku la 1 kona ola. Uamuii o kona ioaa ana i ka ma'i ua noho paa, ae ola Uoko o kona home alli nQ kekahl mau mahin». Ma ke kakahUXa nul o kon& )a hanau, ua hoomakaukauia ae he hoomanao nona, ka la kolala, e komo mai ana a puka aku aaa na kanaka ike alii. O Kauka oia kooa kauka, a o Kauka Trousseau ina - h« mau hana kekahl nona, e pono oia « hooponopono kokfe ae me ka hoohakalia oie, no ka m*a aōie oia « ola A po ka. ia. Ua haiia aku keia mea, a i ' *k4 lohe ana o ka Moi ua kulou iho la kona poo iiaJo me he mea la e pule ana. iho o kekahi manawa ua puaam ae la oia i kekahi mau olelo ."He moa kaumaha l<Ja ia o ko'u make ilko'u la hanau, aka, o ka makemake o ke Akaa ke hanala." I& manawa koke no ku koke ae la oia iluna a hoomaka koke aku la e hele, aka, ua kulana koke alru<,ta oia a hina a mai hina loa i'o no. Ina aoie i loaa mal i na lima kokua. Ua paaia ae )a oia lluna olal nae ola « kukull ana a puana ae la ola 1 keia mau oleio. "Me kela Iho la no hol ka hina ana o ko kakou Haku aloha, iaia * «Uakaiia ana no ke ke'a a make." M& la wahl no ua hoihoi hou la oia i kona luml moe mua, kahi ana i hoomaka roal al e hele.a hina ai. Mamua o ka pau loa ana o kona noonoo ame kona ike, ua haaWi aku la t Xa nohoalii ia Pauahi, aka ua kuemi o Pauahi me ka pane ana, "Aia hol ko kaikuahine Keelikolani," alaiia pane hou aku'la o Kamehameha, "Aole i lawa iaia." , Alaila "lawal hoi au e haawl ai 1 ka nohoalii iwaena o kj?ia maa mea eha o Pauahi. Kwlikohani, Hmma. ame Lunalilo." Ma kela ninau * ka Moi ua hiki ole ta Nahaolelua ke P*ne nolaila ua pane hou aku la ka Mol "Kel no, he kanaka naauao manao paa oe, aka aole ka. Aoie I liuliu loa ua make i'o aku la »© ka Mol mamua o ka hlkl ana iaia ke kakauinoa I ka palapala kauoha e hoomakaukauia ana a aole no I maopopo ka mea e noho al ma Jta nohoalil «lal «oleNio oia i koho a 'hala wale i ka, make. R A. XTli*??r. HH HOOMANAO POKOLE KO KAMKHAAIEHA V. V* hanau o Kamehameha V ma ka 11 ® Oekemaha, lD(h Uoko o ke kulana- ( kauinale nel o Honoiuiu, a ua kipaia «»a ka inoa o Lot Kapuaiwa Kameha- ■ meha, ma kona manawa i bapeti*oja ai.' O kona makuahlne. ola o Kinau, he kalkaniahine ponoi ola na -Kamehameha I,' a ma ka aoao o Kalakaua he hoahaponoi oia no Kaahumanu. - , | O Klnau, oia ke Kuhlna Nui i ka ma- , iiawa I malw» alo Kaahumanu fkala $ lune, IS3J, a ma la kulana eihana oia kahi i noho ai a hlki wale no i kona ana ika i o Ap*rlla, 1539, a »na kela oihana lio hoi ana 1 noho ai l Ikela ai ke ano kupaa ame ka manao p«a o keta wahlne. O oia ka makuakame aIU ■« Kamehameha V f aole nae he alll kie- ***. o papa maialo mal. aka alll manao Ikaika a paa oo hol a ua nak&ola ma ke ano he klaaina no ka *Aok»punl o Oahu nel no kekalil mau ««akahlki a mahope mai he l«tiua o ka ;oQwi»a «nakai hb Honolulu, V* hoonaauao la <> Kamehameha V me --k«kahi aiii opio iho ma ke kula o! Wtk&hum. ©l*. k» kuia aUi. malalo :-.,m -k* ana a Mr. aaaae Mrs 'Oaok* mai ksa a hiki I ka «aa&ahiki lsls. I ka makahiki 4Sis ua aku Ip oa aHi opki» aan? AXssfcaaak#ra Whollho ia le&uka Ju<M kami i Pele&aa** Fsno htK»kahj| makahikl a pw* ptx $ Anmlka Hulpuia i ka makaikni la « i ka mimaws t na*aUwali ai o aku la o (ita* . ; v:::>* - V ■' L' ■

| pualwa) ma ia wahl, a malaHa ota kahl : i noho hana ai a hiki, wale no I ka pau ana o ia nohoaiii ana. Ma ko Kamehameha aoao, ua ioaa iaia kekahl mau I ' ano o kona makuakane, ma ka manao- | paa a kuio a makaala o ka noonoo ame ka hoopill wale ole a ua maikai kana ! lawelawe hana ana ma ka oihana. I ka iuiikahiki IS6_ ua hele aku la oia ma ke kaahele ana a hiki i Victoria .a paiu pu me Kaleponi. Ma kona hiki ana i Kaleponi ua hookipa maika!i ia oia e ko laila Kiaaina. Ma kona ano ilako o ka oihana kalaiaina, he okoa kana mina ana ma kekahi mau mea, a 1 ka manaw i hanaia ai kekahi mau hana mamuli o ka hooholo ana i ke aft o ka Kameliameha 111, ua hoike ae oia i ka like,ole 0 kona noonoo mamuli o ka hooholo pupuahulu ia me ka noonoo pono I<f. Ma ka nianawa i make ai kona hoahanau ponoi, i ka la 30 o Novemaha. 1563, ua poni koke ia ae Ia oia i Moi ma ka inoa o Kamehameha V. ITa maikai ka hookele ana o ke āupuni, a iloko o ia makai a oial no oia 1 ka wa ikaika o kona ola, ua kii mai la ka make lala a lawe aku la. Make oia i ka makahiki 1872, I ka la 11 o Dekemaha, a o keīa no hoi ka panina o ka ohanaalii ma ka aoa'o 6 na Kamehameha. I ka makahiki 1865, ua hookomoia mal la kekahi hiia kanawai iloko o ka Ahaolelo no ka hooholo ana, he kanawai e kuaiia a e haawila ka waiona i na leanaka Hawaii, a ua kokua nul la keia bila kanawal e na Hons. R. C. ame Dav<l Kalakaua, aka, ua lAiiwa loa lāua I ka maiiawa l lohe ai laua I ke ku-e ikailea o ka Moi e olelo ana, "Aohe loa wau e kakau ana i kela j>alapala p%pehi kahaka i kuu lahui," a ua haule i'o no ua bila la ma ka heluhelu elua ana. He mea oiaio no ia, aole be mea hoohalahala i ke ano maikai o keia Moi e like me na haawlna I loaa iaia. Oia no kona makemake o ka haawi i na oihana 1 ka poe makaukau ma ka paa ana I na olhana a ua makaukau loa ola e haawi | kona kokua i ua mau limahana la. W. D. ALEXANDER, . it«