Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 5, 30 January 1903 — Page 2

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IANUARI 30, 1903.

 

KA NUPEPA KUOKOA

No ka Makahiki          $8.00

No Eono Mahina         1.00

 

Kuike ka Rula.

 

NA PUKA ANA        1 Pule  2 Pule  1 Mal.  2 Mal.  3 Mal.  @ Mal.            1 Mak.

1 Iniha                         $ 1.50  $ 2.00  $ 2.50  $ @.00            $ @.00            $ @.75                        $12.00

2 Iniha                         2.00     2.75     3.50     4.00     7.00     9.00                 1@.00

3 Iniha                         2.50     3.50     4.@0   @.00   @.00   12.00               24.00

4 Iniha                         3.00     4.00     5.00     6.00     11.00   1@.00             @0.00

5 Iniha                         @.@0  4.75     @.00   7.00     12.00   15.00               @.00

6 Iniha                         4.50     5.@0   7.00     @.00   1@.00 1@.00             42.00

            O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO @ HOOKOMOIA.

 

O na Dala a pau o ka Pepa nei e hoouna polo lei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY

HOOPUKAIA @ KA

HAWAIIAN GAZETTE CO

Hookomo@a ma ka Hale L@ka o Honolulu, Panalaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa Elua.

DAVID L. A-I, Lunahooponopono,

A. W. PEARSON, Luna Nui

Honolulu, Oahu

POALIMA     IANUARI 30, 1903

 

PAU ANA KA LAHA ANA O KE DALA HAWAII.

            Ma na mea i loaa mai ia kakou mai ka Ahaolelo mai o Amerika Huipuia, ma ka uweaolelo moe moana mai, ua hooholoia ae e hoopau i ka hoolaha hou ana i ke dala Hawaii e pau ana i ka la 1 o Ianuari; 1904, oia no hoi keia makahiki ae, a la manawa hookahi no a ma keia mua aku, e hoopiha mai ai ke dala Amerika a Hawaii e hoohana mau nei, ma kahi o ke dala Hawaii.  Ma keia mea he mea pono la kakou e makaala i ka manawa e pau ai kona hoohana ia, oia hoi ka la 1 o Ianuari, 1904, i ole e kuanui ka hana aka he mea ia e maalahi, ai a o na dala Hawaii apau e loaa ana e hoounaia ana i kahi hana dala i Kapalakiko ae ne no ka hoohehee ana a lilo, i dala Amerika.

            Mai ka manawa o ke aupuni moi la Kalakaua a hiki aku i ka la 1 o Ianuari, 1904,oia iho la ka nui o ka manawa o ka hoohana ana ia o keia dala Hawaii iloko o keia paeaina a ua hoowaiwai mai no ia kakou, ia kakou wale iho no nae aole a puni ke ao holookoa a i ole i kekahi wahi o ka honua nei mawaho ae o Hawaii nei.

            Mamuli o keia kumu i loaa ai ka ikaika i na oihana kalepa ame na banako e hoopau i keia dala, olai, he mana hoohana kona i kaupalenala no Hawaii wale nei no a koe ka hiki ana ke hoohana ia i Amerika a ma na wahi e ae, ke kumu-e hooholo pono ole ia ai na hana kalepa ame na lawelawe banako pili kuwaho ana.  He nui ka pilikia o na  banako o kakou nei ma keia mahele a no lakou hoi ka pilikia, ua kauhihi mai la maluna o ka poe hoahu dala iloko o na banako i hoihoi aku me ke dala Hawaii.

            Ma kahi o ke dala Hawaii e holo papa ai ke dala Amerika, aohe no hoi he mea e hoohewahewa ai i ka hiki maalahi ma ka hoohana i keia dala Amerika i o kakou iho nei a i ko na aina e.  E like me ka holo ana mai la pela e hooko@a aku ai.

 

KA HANA HOOWAIWAI HOU O HAWAII NEI.

            O kekahi hana hoowaiwai nui i ikeia iloko o Hawaii nei no kekahi mau makahiki loihi a hiki wale i keia mau la pili i ka oihana mahiai oia ka mahiko.  O keia ka oihana kalepa ano nui i makee loa ia, ke kumu i ulu mai ai na ninau ano nui iloko o ka aina pili i na limahana, hoopae limahana a pili no hoi i na hana apau o ua oihana la.

            O ka poe i hookumu i keia oihana a e ku nei i keia manawa o lakou ka poe ulakolako maoli a he mea pono noe ulakolako lakou iloko o na palena kupono, olai o ko lakou wiwi mai a poho paha na mahiko oia ke poho mai o a o, mai na kanaka ami a hiki i ke aupuni.

            Ma ke ano nui ua hoowaiwai mai na mahiko i ka lehulehu, o ka mua, hoopuipui i ka mahiko iaia iho, a nui a manoanoa oia, alaila pu'ipu'i pu me na hoa hui, ke kumu o ke ku ana o ua mahiko la, alaila hoolawaia na kanaka me ka hana ma na mahiko, i loaa ai ko lakou ola, a ina e ku ole keia mau mahiko alaila he lehulehu wale o na kanaka e noho hana ole ana ke kumu e hiki ole ai ia lakou ke malama i  ka lakou ohana pakahi iho he haawina hoopono nui hoi nui mai ka aihue ame na hana kolohe a no keia mea i loaa ai keia manao he hana hoowaiwaiia.  I ka manawa @ kahua ai ka hana e like iho la me keia mau wehewehe, alaila ua lako na mea apau i pili aku i na mahiko, he mea maopopo loa, e kau mai ana na auhau like ole a ke aupuni maluna o ke kanaka hana no ka auhau kino, maluna o na hoa hui o na mahiko a maluna o na waiwai o na mahiko a maluna o na loaa o na mahiko, he mea maopoppo maoli, he puu dala nui ia a ke aupuni e ohi ai i na makahiki apau, ke kumu o ka loaa ana o kela manao he hana hoowaiwai pili laula.

            Ua pomaikai ke aupuni, a pomaikai ka lehulehu.  Aole o keia wale no, aka, ua hoowaiwaila na aina i waiho wale la, oiai, mama aku o na mahiko, he mau aina panoa wale no lakou aka i ka manawa i hoohanaia ai ua puka mai ka waiwai, a maikai ka nanaina o ka aina.  E like me ka oiaio o keia, pela no ka oiaio o ka hoowaiwai o na hana kalepa apau o ka aina nei, eia nae, o kela ka mea oi aku.

            I keia manawa, ma keia mahele no, o ka mahimalino e hoohanaia mai nei i keila manawa e ulu mai nei na malino, he 300,000 kumu malino, a he miliona o na keiki kupu hou, eia ke ulu mai nei @ o iki aku o Honouliuli, Ewa, mokupuni o Oahu, a ke hoomaka mai nei ke oki ana no ka hoohana a lilo i kaula, he hana hou keia iloko o Hawaii nei, ma ka noonoo ana o ke kokoolua keia o ka oihana mahiko ma ka hoowaiwai nui ana i ka aina.

            E hoowawa nui ia ana na mea apau.  E like me ko na mahiko pela e loaa ai ka hana a kanaka, hua mai ka hua a pomaikai na hoa hui alaila kikoo mai ke aupuni o ka lawa no ia o kona makemake.

            Aole o kela wale aka o na aina panoa, i waiwai ole i ka hooulu ko ana a aohe mea kanu e hiki ai ke ulu, o keia mau eka aina ma o aku o Honouliuii a holo loa ma na kapakai no Waianae oia kekahi mahele aina e loaa ole ai i ke kanaka ka manaolana e ulu ana ka mea kanu aka i ka hana a ka mahimalino, ua hoopuiwaia ko Hawaii nei poe e nele ole ai ka loaa o keia manao i ke kamahele he hana hoowaiwai i'o maoli no ka mahimalino.

            Aole o keia wale no aka, o ka malino oia no ka mea ulu e hanaia mai nei ke kaula.  O ke kaula oia kekahi mea kokua nui ke kanaka ma na mea apau a ma na hana apau a ma na wahi apau.  Aole he mea i aloia e ke kaula.  Iluna o na moku ke kaula.  Iloko o na hale hana apau ke kaula.  Ma na wahi apau ke kaula.  Aole e hiki ke alo o ka apo ia o ke kaula.

            Nolaila he hana hoowaiwai hou ka mahimalino no Hawaii nei, ma ke ano pili laula a pili kahi no i ka manawa e puka mai ai ke kaula, a o keia hana kekahi mea nana e hoolilo ae i keia paeaina i paeaina ano nui iwaena o ko ka moana Pakipika nei a iloko o na moolelo o ke ao holookoa nei (history).

 

KA MA'I LEPERA KE KUMU PALE I NA KAMAHELE.

            O ka ma'i lepera oia ka ma'i maka'u loa ia a puni ke ao holookoa.  He nui no na ma'i i maka'uia, e like me ke koleia, ka bubonika (ma'i eleele) hepera ame na ano ma'i ahulau like ole apau, aka, o ka ma'i lepera, a ma'i pake hoi ma kahi olelo ana, oia aku ka oi o ka ma'i maka'u ia.  He ino i'o no kela mau ma'i i hoakakaia ae nei aka o ka ma'i lepera ua oi ino loa aku kona ino, a wahi a ka olelo kaulana "o ka lua kupapau iho la no ia ke loaa ia ano ma'i."

            O keia ke kumuhana i hooiaia aku e na komikina Amerika i hele mai nei ianei imua o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia, e hoolilo ia Hawaii nei i kahua ma'i lepera no na ma'i lepera apau o Amerika Huipuia, ma kekahi olelo ana ae e noi aku ana ia Amerika e hookoia mai ia noi i kanawai, i noho ai na lepera apau i Molokai, ko Hawaii Paeaina.

            Ke hooko ia keia alaila, e mau aku no o Molokai i home paa mau no na leera no ka mau loa, pela e lilo mau ai o Hawaii i aina ma'i lepera no Amerika no ka mau loa.  Aole wa e ko-o ai.  Ina pela ke kulana, a oiai, he ma'i keia i maka'u nui ia e hiki ole ai ia kakou ke alo ae i ka hoohewahewa ana i ka pololei o ia manao, alaila, e kau ana ka haawina maka'u ia e na aina e ae apau o ka honua no Hawaii aole no ka manawa hookahi a pokole mai, aka, no ka mau loa.  E like me ka mau loa o ka maka'u ia o Hawaii pili i keia mahele alaila e mau loa ana ka loaa o na manao hoomamao o ke kanaka kaahele honua a malihini makaikai mai Hawaii aku nei a o ko lakou hoomamao aku oia no ko lakou kaahele ole mai ia Hawaii nei, ke kumu o ka loaa ana o ke poo o manao e kau ae la maluna nona hoi keia kino manao.

            Aia kekahi mokupuni ma ka inoa o Botany Bay kokoke ia Auketuria, ua laweia e ke aupuni o Pelekane ma ke ano he kahua ma'i lepera, a ua hoolu-a mau ia na ma i lepera ilaila, o ka mea i ikeia, ua hoopaumaeleia ka inoa maikai o keia aina he haawina i loaa ole iaia mamua aku.

            E like me ka oiaio o keia i kela mokupuni pela ka oiaio o na haawina e kau mai ana maluna o Hawaii a e hohono ai ma na paia o na aina apuni ka honua, e hiki ole ai ke hoopaapaaia keia manao, 'ua maalo ae ka Paredaiso o ka Pakipika no ka mau loa, a o mau aku he inoa hou o ke ano haahaa loa."

            "O ka luakupapau kahi o ke kanaka make, a o ka ma'i lepera ka luakupapau o ke kanaka ola."

            Ke olelo nei kekahi poe Hawaii me he ia o ia auna hookahi me Wilikoki Elele, ka mea i kojua nui i keia bila ma'i lepera e holopono, he mea pono e hanala mai a holo i mea e pau ai keia Papa Ola o kakou.  Ina pela, alaila he wahi kumu wiwi maopopo maoli no ua kumu la ua kokua ae lakou i keia bila ma'i lepera i alanui e puehu liilii ai keia Papa Ola o kakou.

            Ina o@a ka manao, alaila, ua nele loa anei ka loaa ana i alanui hou ae a o kela wale no anei ke alanui e hoohana ai?

            He keu maoli no o ka wiwi o na manae, e hoao nei e hookomo aku ia Hawaii aina, la Hawaii lahui iloko o ka ino oi ae i mea e pau ai a maalili na manao uluku.

            Ina i'o no ua hemahema ko kakou Papa Ola, ke manao nei makou me ka hoohewahewa ole o ka Ahaolelo kuloko o kakou kahi kupono, a e hiki ai ke waiho aku i na hoohalahala maopopo maoli, (aole o ka lohe lauahea wale no e hoouluku i'o ai i ka noonoo kanaka) aole e nele ka noonoo ia mai, ina nei no ka hoopau i na hoa apau o ka Papa Ola e like me ka mea i kupono, a i ole, hoopau hapa paha a hoano hou paha i na rula ame na kanawai e maikai maoli i'o ai no alaila e hana i'o ia mai ana no a oia kahi kupono e hanaia ai.

            "He hana naaupo loa ka hookomo ana @a Hawaii iloko o ka ino oi ae i mea e pau ai ka ino uuku iho."

 

E KAU LEKA MA KEIA MAU INOA.

            E hoomanao mai e na makamaka, oia hoi, i ka poe e hoouna leka mai ana la makou pili i na hooponopono dala ame na mea pili ilaila e hoouna pololei mai ma na inoa malalo iho nei.  "Keena o ka Nupepa Kuokoa a i ole "Ka Hawaiian Gazette Co., Ltd." malalo nae o keia wahi noho "61 S. Alanui Moi, Honolulu, H. T. Mai poina @ keia, aka e hoomanao a e hooko ma ke kakau i'o ana ae ma keia mau inoa."

            O na hana apau e pili ana i ka lawelawe ana ma ke dala ame na kuka ana apau pili ilaila aole ia he hana na ka lunahooponopono, pela i pili ole ai ia mau hana iaia, aka, ua pili aku ia mahele i keia mau inoa i hoike mua ia ae la.  O ka hana wale no a ka lunahooponopono oia na mea e pili ana i ka hooponopono nupepa ana i na manao ame na mea hou ame na mea apau e hookomoia ana iloko o ka oukou Kilohana a mai poina ia mahele ma ka aoao o ka lunahooponopono.

            Ke hoomakiii hou ia aku nei oukou ma keia mea, oia hoi, aole e hoouna hou ia aku ka nupepa Kuokoa ma ke ano hoomau ke ole e loaa mua mai kona ola.  Ina e makemake kekahi e hoomau aku i ka lawe ana i ka nupepa e hoike koke mai ia makou mamua ae o ka manawa i loaa ai ia makou ka ike no ka makemake e hooma aku, no ka mea, e hoopau koke ia no ka hoouna ana aku i ka nupepa i ka manawa e pau ai ka manawa i ukuia.

            Ke hooikaika nui nei makou e hoomaikai ae i ka nupepa, a i mea e holopono ai ka makou hana, he mea maikai e kokua like mai kakou i ke ola o ka nupepa.  I hiki no ka makou hana i ka loaa pololei mai o na kokua mai ia oukou mai, nolaila e oluolu e nana pono i keia a hoike mai ia makou.  E hoomanao no hoi i ke ola he elua dala no ka makahiki a he hookahi dala no eono mahina, me ka loaa pu aku o ke kii makana i kela ame kela mea lawe pepa kumau i kela ame keia hapaha.

            Ma ko makou aoao, ke noi aku n@i makou i ko makou poe lawe pepa kumau e hoike mai i ko lakou manao, ma ke kakau leka ana, pehea la i ko lakou makemake no na kii makana e haawiia nei.  He mea hoohauoli no ia ia makou.  Aole o ia wale aka o na manao no pili i ke kulana o ka oukou Kilohana ma na mea no apau.  Aole no hoi e luhi loa i ke kopekope iho i wahi mau lalani pokole.

 

He Leta.

AOHE LA SABATI MA HANA NEI.

            E Mr. Lunahooponopono Aloha nui:

            E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o na kolamu o kau nupepa i na hua e kau ae la maluna, a i ike mai hoi ka lehulehu i na mea apau i hanaia.

            O ke Sabati oia kekahi la ano nui iloko o ka hebedoma, a me he la hoi e ai i na mea apau ke haawi aku i ko lakou hoomaikai nui ana.  Ina e nana aku i ke kahua kahi i ulu mai ai na hoomanao ana no ke Sabati, e hiki no ke loaa na hoomaopopo ana mai kinohi loa mai.  He eono la a ke Akua i hookaawale ai no na mea apau ana i hana ai, aka, i ka hiku o ka la, oia hoi ke Sabati, ua hoomaha iho la Ola i Kana mau hana ana, alaila, hoomaikai iho la Oia i ke Sabati, a hoano hoi ia la, nolaila, o ke Sabati, he la hoano ia, hoomaikai, a hoonani hoi, oia hoi aole ia he la e hiki ai ke hana i kekahi hana i mea e loaa ai ia oe ka waiwai, koe wale no na hana ku i ke aloha.

            Eia no ke ku nei he Kanawai i hanaia no ka poe apau e ku-e ana i ka maluhia o ke Sabati; aka, aole no nae he hooko ia.

            Eia ma Hana nei ke hana nei no na Kepani iloko o ka apana ko i ka la Sabati, a he la oki ko no hoi ia ame ka huki ana i ke ko i ka Halewili, koe wale no ka wili ana iho.

            Ma ka la Sabati 11 iho nei o keia mahina, a oiai hoi ke anaina pule e malamaia ana; ua kaalo ae la mawaho o ka luakini o Hana nei, ma ke alanuiaupunin ke Kaa-mahu (Steam Plow) no ka hana ana i ke awa o Punahoa.  Ua lilo ke anaina pule i mea ole, a e nana ana na maka o ka poe apau ilaila, aole hoi ma ia Sabati wale no, aka, ma ke Sabati la 18 iho nei kekahi, e huki ana na kaa-hoki o ka Hui Mahiko o Hana i ke kopaa no ka hooili ana iluna o ke Kalepa e ku ana ma ke awa o Ka'uiki, a e hana ana na kanaka ma ka uwapo.  Ua lilo ka maluhia, ka nani ame ka ihiihi o ke Sabati i mea ole ma Hana nei, o ke kumu no ka hooko ole ia o ke Kanawai.

            Ma kekahi hihia i hala koke aku nei no, ua hopuia he mau Kepani no ka lawaaia i ke kakahiakanui Sabati hora 6 a. m. a ua hoopaila imua o ka Aha.  Ma ka hihia hoi o Wing Chong Store, no ke kuai i ka la Sabati—ua olelo ae ka Hope-Makai nui o Hana nei, aole maopopo iaia ke Kanawai o ka la Sabati e ku nei i keia wa, nolaila, e hookuuia ka mea i hoopiiia—nolaila, mai ia wa mai a hiki i keia manawa aohe Sabati ma Hana nei.

                        Ina e hoomau loa ia ana ka malama ole ia o ke Sabati ma Hana nei, a hooko ole ia ke Kanawai, alaila, ua emi iho ke kulana o ka apana o Hana, a e emi pu iho hoi me na hana maikai, aka aole nae ia he mea e loli ae ai kela olelo iloko o ka Baibala, "o ka pono ame na hana pono apau, aole loa ia e hoi hope ana."

Me ka mahalo,

MEA KAKAU.

 

            No ka mokuahi hookalakupuaKorea i lawe mai nei i keia kulanakauhale he ukana makamae loa mai ka Elele hanohano Wilikoki mai o ka Teritori o Hawaii.  O keia ukana makamae loa ua hookomoia iloko o 24 mau eke nunui a ua lawe loa ia aku keia ukana ma ke keena mahiai o ka Teritori nei.  O keia mea makamae loa aole ia he mea okoa loa a malihini hoi ia kakou nei aka he ukana ia i oleloia he ukana anoano kanu a oia iho la kona mahele ma ke ano he elele no keia Teritori.  Ua hoouna mai nei oia i kela ukana makamae ia Wray Taylor no ka haawi ana i na mokupuni oiai no nae o ka mea maikai loa ina i hanaia o ka hoouna i keia mau hua mea kanu i kela ame kela kanaka ma kona inoa pakahi iho.

 

Ma ke Kauoha

HOOLAHA AINA AUPUNI.

            O ke kuai o ka hoolimalima o ka aina o Omaopio, iloko o Kuia Maui, ua hoopanee loa ia.

E. S. BOYD,

Komikina o na Aina Aupuni.

Keena Aina Aupuni,

            Ianuari 26, 190@.

(2948-Jan. 30.)

 

OLELO HOOLAHA.

            Ke kahea ia aku nei na lala apau o ka Hui Kuai Aina o Wainiha, Kauai apana o Hanalei, e akokoa mai ma ka hale o Kiliona ma Wainiha ke hiki aku ma ka la 27 ame 28 o Feberuari, A. D. 1903, no ka noonoo ana no na Luna Nui ame na hoike ame na Kumuhana ano nui e waiwai ai ka Aina ame na Ona.  A e hele pu mai hoi na lala hou me ko lakou mau kuleana i koaa mai na lala mua mai, i hiki la lakou ke lawelawe pu i na hana o ka Hui.  A i na aole pela, aole noonoo ana no lakou.

MA KE KAUOHA.

EDWARD KUAPUHI,

Kakauolelo o ka Hui.

Hanalei, Jan. 27, 1903.

2948—Jan. 30—Feb. @.

 

AINA WAIWAI NUI MA KE KUDALA.

            Ma ka hana o ka waiwai o KAPUNIKALA (k) keiki oo ole.  Mamuli o kekahi olelo kauoha i kakauia e ka Mea Hanohano J. T. De Bolt.  L. K. Mua o ka Aha Kaapuni, Apana Hookolokolo Ekahi o ka Teritori o Hawaii, nolaila ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho, i ka POAONO, FEBERUARI 21, 1903, hora 12 awakea, ma ka aoao mauka o A@iolani Hale, Honolulu, Mokupuni o Oahu, e kuai kudala ia'ku ana i ka mea koho kiekie loa, ke kuleana apau loa o kela me keia ano o ua keiki oo ole la iloko o kela Aina Hui e waiho @a ma Holualoa 1 ame 2 ma Kona Akau, mokupuni o Hawaii, he 350 mau mahele a he 7330 eka o ua aina hui la, a he kuleana huikau ko ua keiki oo ole la, penei, he eono (@) mau mahele ua like me 125.64 eka oi aku a emi mai paha, Kona Kuleana iloko o ua aina la, a e kuai pualu ia'ku ana ua mau mahele la, he eono.

            He aina kupono loa keia no ka hanai holoholona, me ke kanu kope ma na uka  a he maikai no hoi no na home hookuonoono makai, a ua noa loa ke kai lawaia i keia manawa e like me ia i hooholoia e ka Aha Kiekie.

            He manawa maikai loa keio no ke kuai ana i keia ano aina.

            Me ka mea koho na lilo o ka palapala hoolilo kuleana, a he kuike ka rula, dala gula o Amerika Huipuia i ka wa e loaa ai ka palapala kuai.

            O na nnau apau me ka mea no la nona ka inoa malalo iho, a i ole ia ia Henry Smith, ma Aliiolani Hale, Honolulu i oleloia.

S. W. KALEIKI.

Kahu Malama Waiwai o Kapunikala (k) keiki oo ole.

Jan. 30.—Feb. 6, 13, 20.

 

OLELO HOOLAHA A KA LUNA-HOOPONOPONO WAIWAI.

            O ka mea nona ka inoa malalo iho, oiai ua hookohu ponoia oia i Luna-hooponopono Waiwai no ka Waiwai o ISAAC H. KAHILINA (k) i make kauoha ole no Waipake, Koolau Mokupuni o Kauai, Panalaau o Hawaii e ka Mea Hanohano Jacob Hardy ka Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Elima o ka Panalaau o Hawaii i oleloia, ma keia ke kauoha aku nei i ka poe apau he mau koi ka lakou i ua Waiwai nei e waiho mai ia mau koi me na hooia kupono i hoohiki ia i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Kapaa Mokupuni o Kauai i oleloia iloko o na mahina eono (6) mai keia la aku a i ole e hoole mau loa ia aku no ia mau koi e like me ke kanawai.  A o ka poe apau i aie mai i ua Waiwai nei, e hookaa koke mai i ko lakou mau aie a i ka mea nona ka inoa malalo iho.

S. KANEWANUI,

Luna-hooponopono Waiwai o ka Waiwai o Isaac H. Kahilina i make.

Kapaa.  Kauai, Ianuari 23rd., 1903.

(Jan. 30—Feb. 6, 16, 20, 27.)

 

Teritori o Hawaii,

Mokupuni o Oahu,

Kulanakauhale o Honolulu ) S@

            Ma o ka hoohiki ia ana o M. P. Robinson ame W. G. Cooper, ua hoike ae laua ma ka palapala a olelo ae he mau luna nui laua, o M. P. Robinson ka Hope Peresidena, a o W. G. Cooper ka mea Malama Dala no ka First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., a o ka papa huahelu malalo iho nei, he hoike piha pono ia, he oiaio, pono a pololei no na hana o ua hui la i oleloia ka First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., a hiki i ka la 31 o Dekemaba, 1902, pau pu me ua la la i hoikeia ae la he papa huahelu e pono, e kupono me na manao o ka Mokuna 14, o ke Kanawai Banako o ka makahiki 1884.

            O ke kumupaa o ka hui he $250,000 i maheleia iloko o 2,500 mahele o $1000.00 waiwai i'o o ka mahele hookahi.  O ka heluna o na mahele i hoopukaia he 2,500 a ua uku piha ia na mahelue.

            Na Loaa no na ai-e o ka Hui ma ka la 1 o Ianuari, 1903, oia keia malalo iho:

Kumupaa         $250,000.00

Na Dala Hookomoima            180,693.62

Na Puka o ke dala mahele ole ia         8,212.98

Na Helu Kapaeia         6,250.65

Na Waiwai e ae o ka Huima ka la 1 o Ianuari, 1903, oia keia malalo iho:

Na Bila Loaa mai        $300,123.66

Na Bona          73,500.00

Dala kuike ma ka Banako       64,434.12

Ukupanee i pii a Dekemaba 31, 1902             7,099.47

            $445,157.25    $445, 157.25

(Kakauinoaia.) M. P. ROBINSON,

Hope-Peresidena.

(Kakauinoa.)   W. G. Cooper,

Mea Malama Dala.

Kakauinoa a hoohikiia imua o'u i kela la 23 o Ianuari, 1903.

(Kakauinoa)  F. F. FERNANDES,

Notari, Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi.

            Ma keia, ke hooia nei au o ka hoike maluna ae, he hoike oiaio la a oia no ke kope oiaio o ka hoike maoli a papa huahelu hoi o ka First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., i hoohikiia imua o'u i keia la 23 o Ianuari, 1903.

FRANK F. FERNANDES,

Notari, Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi.

2948—Jan. 30.—Feb. 5, 12.

 

Hoolaha Hooko Moraki

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KE MEA MALAMA MORAKI.

            Ke haawi ia aku nei ka hoolaha, mamuli o ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki he palapala i hanaia ma ka la 5 o Ianuari, 1900, e D. H. Ward o San Francisco.  Mokuaina o Kaleponi, Amerika Huipuia, ka mea moraki mai, la C. Spreckels o San Francisco i olelo mua @a ae nei ame W. G. Irwin o Honolulu, mokupuni o Oahu, e lawelawe oihana kalepa pu nei iloko o Honolulu ma ke ano hoahui malalo o ka inoa hui a ma keia ano, "Claus Spreckels & Co." na mea paa moraki, he moraki i kakau kope ia i ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i oleloia, ma ka buke helu 247 a@ao 34-37, o Allan Herbert ka mea malama o ka moraki i oleloia ke manao nei ka mea malama moraki o ka moraki i oleloia e paniku i ua moraki la i oleloia no na kumu i uhaila e hoike ana, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka wa e uku ai.

            Ke hoolaha pu ia aku nei o ka waiwai apau i hoopa@ia iloko o ua moraki la i oleloia e kuai kudala ia aku ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, la 2@ o Feberuari, 1903, ma ka hora 12 awkea o ua la la i oleloia.

            O ka waiwai i hoopaaia maloko o ua moraki la a e kuai kudala ia aku ai e likeme na hoike malalo iho oia keia

            Akahi-hapaha o ka Mokupe'a kia-kolu "Diamond Head (o@ no ka mokupe@ kia-kolu Pelekane mamua aku nei "Ga@sborough") oia no hoi ka moku i hoopaaia ma ka inoa o S. C. Allen o Honolulu, iloko o ke Keena Kakau a Hoopaa o na Moku a i kauhelu ia 325 (hou) a pela no hoi na kuleana e ae apau (--) o na kuleana pololei apau o ka mea moraki mai ma @a aoao o ke kanawai a kaul@e iloko o ua moku la i oleloia, kona mau pe'a ame na i-a, na o'a moku na waapa, na heleuma, na kaulah@o, na lako moku apau, na loaa ukumoku ukana ame na kuleana apau a iloko o ka palapala inisua o ka Marine Insurance no elua kaukani e@ma haneri dala ($2,500.00) i hoopaaia ma ka inoa o ka mea moraki mai me ka Alliance Insurance Company of Berlin malalo o ka palapala inisua.  Helu 681 a iloko o na dala apau e uku ia ana malalo o ua palapala la.

@ ALLAN HERBERT,

Mea Malama Moraki.

            Kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi, a ma ka aoao kuai mai na lilo palapala apau.

            No na mea i koe e ike ae ia Holmes and Stanley na lolo @ mea malama moraki.

            Hanaia ma Honolulu, Ianuari 29, 1903.

2948-Jan. 30, Feb. 6, 13, 20.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

            Ke haawi ia aku nei ka hoolaha, mamuli o kekahi mana kuai maloko o kekahi palapala moraki i hanala ma ka la 18 o Dekemaba, 1899 i hookola a hoola@a e William C. Achi, mea moraki mai, i hui pu mai ai me Mary Achi no ka hookuu ana i kona hapa kuleana o ka wahine mare, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, la Charles M. Cooke Limited, he ahahui e ku nei malalo o na Kanawai o ka Paeaina Hawaii, mea paa moraki, maloko o ua moraki la @ oleloia ua hoopaaia no ka hookaa ana i ka huina o $135,000.00, nona ka ukupanee o @ pakeneta o ka makahiki hookahi, a i keia manawa e kuai ia aku ana no ka hookaa ana i ke koena i hookaa ole ia nona ka huina o $71,575.00 maka la 18 o Dekemaba, 1908, ame ka uku pu ana i ka ukupanee ame na auhau i uku ole ia, he moraki hoi i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, ma ka Buke Helu 204, aoao 53-66 a e paaia nei, a e onaia nei e Charles M. Cooke, Limited, ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhalia, e hoike ana no ka uku ole ia o ke koena kumupaa ame ka ukupanee ame na auhau e like me ia i hoopaaia maloko o ua moraki la i oleloia.

            Ke hoolaha pu ia aku nei no hoi e ka mea paa moraki i oleloia, mahope iho o ekolu pule mai ka la aku o keia hoolaha, e hoike ana i ka Poaono, ka la 14 o Feberuari, 1903, a ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia, e kuai kudala ia aku ai e ka mea paa moraki kela mau hapa a mahele o ka waiwai i hoopaa@a maloko o ua moraki la i oleloia, a i ikeia malalo iho nei no na kumu i uha@a, maloko o ke keena kudala o James F. Morgan ma ke Alanui Moiwahine, Helu 42 iloko o Honolulu i oleloia.

            Na loina o ke kuai ana:  Akahi—hapaha  o ke kumukuai e hookaaia ma ke dala kuike; a o ke koena e hookaa@a iloko o hookahi makahiki me ka ukupanee o 7 pa-keneta no ka makahiki hookahi.

            Na lilo palapala ma ka aoao o ka mea kuai mai.

            Ua hoikeia mai i ka mea paa moraki, ua loaa i a Union Land Cmpany, he ahahui, he kuleana iloko o na aina i morakila, i ka manawa i hana a kope@a ai ua moraki la i oleloia.

            No na mea aku i koe e pili ana i kela kuai kudala ana, a e ike hoi i na palapala aina e hoike ana i na aina e kuaila aku ana, e ike ae ia D. H. Case, ka lo@o o ka mea paa moraki, 602 Stangenwald Building, Honolulu.

CHAS. M. COOKE, LIMITED,

Mea Paa Moraki.

Hanaia ma Honolulu, Ianuari 19, 1903.

 

NA KUHIKUHI O NA WAIWAI APAU.

            O na mea malalo iho oia, na hoakaka o ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia:

            O kela mau apana a mahele aina apau loa e waiho la ma Kewalo Honolulu, Mokupuni o Oahu a i hoakaka piha ia e like me ia malalo iho nei:

            O kela poe aina apau loa i kua@a i ka mea moraki mai (William C. Achi) e G. N. Wilcox ma kekahi palapala kuai i hana@a i ka la 15 o Dekemaba, 1899, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina, ma ka Buke Helu 200, aoao 337-338, a koe mailaila mai he apana aina e waiho la ma ke kihi komohana-akau o ka aina i oleloia i hoolilola e ka mea moraki mai i oleloia@a Charles M. Cooke, Limited, ma kekahi palapala kuai i hanaia i ka la 18 o Dekemaba, 1899, a i kopeia ma ke Keena Hoona Aina ma ka Buke Helu            aoao     nona ka iliaina o 5 42-100 eka, o@a no hoi ka hapa o ka Palapala Sila Nui Helu 5715, L. C. A. Helu 16605, @a Piikoi, pau pu me ka aina e waiho la ma ka aoao hikina-akau.  A pau pu nae me ke kuleana mau o elua iniha kuleana wai e kahe mau ai mai ka luawai eliia o luna, ame ke kuleana hoomoe paipu wai a mau paipu wai maluna o na aina i olelo @a i haawiia mai e ka mea moraki mai i ka mea paa moraki ma ka palapala kuai i hoike mua la ae nei.

            O na palena-aina o na aina i hoopaa@a maloko o ka moraki i oleloia a i ike@a maloko o ka palapala kuai a G. N. Wilcox la William C. Achi (Mea Moraki mai) oia keia malalo iho:

            O kela apana a mahele aina, ka akahi-hapalua o ka @ Aina o Kewalo ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, a i hoakakaia malalo iho:

            Apana II.  E hoomaka ana ma ke kihi Hikina Akau o ka Apana Helu 13, ma kekahi omole i kanu@a ma ka aoao makai o ke Alanui Waikiki, a malaila aku holo.

            Hem. 5° 37' Kom. 9@0 kaulahao (mai kela wahi aku aia he kuleana alanui o kekahi wahi mahele aina uuku i komo kuleanaia e ka apana 13, e holo ana.  Akau 82° Hik. 332 kaulahao a hiki i @ wa@ mapuna he 10 kaulahao akea a hiki i ka akau o ka laina), malaila aku holo.

            Hem. 13° 14' Kom. 350 kaulahao;

            Hem. 13° 51' Kom. 1583 kaulahao;

            Hem. @2° 49' Kom. 100 kaulahao;

            Hem. 76° 48' Kom. @56 kaulahao;

            Hem. 3° 45' Kom. 132 kaulahao;

            Hem. 25° 15' Kom. 1@19 kaulahao;

            Hik. 439° he mau kaulahao e holo ke'a

 

O oe no Kou @la@ nou iho.

            Ina he kunu kou a he @ he laau maikai e ae e h@ pau ai @ ka hikiwawe e like me ka @ Cough Comfort (Laau Ku@  He oi loa aku ka maikai @ kamalii.  He 50 keneta no ka @ nui hookahi a he 25 keneta @ liilii hookahi.

            O na HUAALE A EN@ huaale hoonaha maika@ He @ mau i ka maikai o ke ano @ op@ a o kou maikai mau @ ka hoohemahema ana ia @ loaa ana i ka ma@ He @ kumukuai.

            O ka Aila KASTOL @ ka @ na-ha maikai loa, a i ha@ ka inu ana.  He hana @ me ka aila hoona-ha.  H@ malii me ka haka@a ole @ pono kela no kauhale @ pono kela no kauhale @ home nui o keiki.  He 2@ neta na kumukuai.

            Ina aole oe i kuai ma k@ kuai nei alaila ua make@ e hele mai oe i ko mak@ ke kanalua ole.  Ua ike no @ ana oe i mea kuai mau @ halekuai laau nei.

 

Hobron Drug Co.

HALEKUAI LAAU MELEMELE @ LANUI PAPU.

ana ma ka auwai kahiko a hiki i @ kiekiena o kona ka'e:

            Akau 43° 47' Hik. 723 kaulahao.

            Hem. 36° 43' Hik. 185 kaulahao

            Akau 81° Hik. 48@ kaulahao.

            Akau 20° 19' Hik. 200 kaulahao.

            Akau 35° Hik. 353 kaulahao.

            Akau 46° 47' Hik. 231 kaulahao

            Hem. 43° 56' Hik. 84 kaulahao

            Akau 45° 28' Hik. 569 kaulahao

            Akau 54° 30' Hik 850 kaulahao

            Akau 58° 30' Hik. 530 kaulahao

            Akau 16° 30' Hik. 900 kaulahao

            Akau 35° Hik. 810 kaulahao a @ kihi o ka puka-pa o Kapena @ ka aoao makai o ke Alanui @ malalia aku holo ma ke alanui

            Akau 78° 45' Kom. 2540 kaulahao @ hiki i kahi i hoomaka ai; nona ka @ o 68 eka emi mai a oi aku.

            Oia no hoi ka aina i hoakaka@ o ka Palapala Sila Nui Helu @ Kamakee Piikoi a i kua@a mai @ kekahi palapala kuai a Lydia @ Ena ame John Ena, i hanaia @ 16 o Iulai, 1878, a i kopeia ma ke Keena Hoona Aina ma Oahu, ma k@ Helu 55, aoao 267; e koe ana a @ wale ia na hapa apau i hoo@ no na pono alanui a me kekahi @ ae.

            Pela no hoi: O kela apana a @ aina e waiho la ma Malookahana @ o Honolulu i oleloia, i hoakaka a ap@ e like me @a malalo iho:

            E hoomaka ana ma ka ma ka @ ka aoao komohana-akau o ke Alanui Sheridan 475 kapuai makai o ke Alan@ Moi a holo;

            Hem. 34° 18' Kom. oiaio 150 k@ holo ma ka laina hou o ke Alanui Sheridan;

            Akau 30° 55' Hik. oiaio 90 kapuai @ ma ka laina kahiko o na aina o W@ ame Wright.

            Akau 38° 40' Hik. oiaio 60 @ holo ma la wahi hookahi @ a hiki i kahi i hoomaka @ nona ka @aina o 375 k@ kuea a oia no hoi ka aina i lilo mai @ mai la Sanford B. Dole ame Ann@ S. Wright mai, ma kekahi palapala k@ i hana@a ma ka la 27 o Aperila, 1@ kopeia ma ke Keena Hoona Aina @ Honolulu, iloko o ka Buke H@ aoao 29-30.

            Mamuli o na mea o ka moraki @ nikuia aku ana ua hoo@a@a ak@ mahelehele aku ka mea moraki mai @ ka waiwai i hoopaala maloko @ moraki la i oleloia ma ke ano ku@a @ hele aina nunui) a apana aina kupono no ke kuai hoolilo ana, a ua kua @ la aku ma ka hooko i'o ana.

            A malalo o keia manao paniku a k@ malalo o ka mana kuai i haaw@ e kuai aku ana ka mea paa moraki @ waiwai i hoopaaia ma ua moraki @ lawa ai ka manao o ua palapala @ raki la i oleloia a koe kela poe a@ maluna o na aina i oleloia no lak@ helu malalo iho:

Apana helu 1 a hiki i ka helu @ pu me ka helu 10; helu 12 a hiki @ helu 19, pau pu me ka helu 19@ i ka helu 35 pau pu me ka helu @ hiki i ka helu 48, pau pu me ka @ 48; 50, 51, 53, 55 a hiki i ke 62 @ me ka helu 62; 65, 66, 67, 68, 71 @ 75, 87, 96, ame 162.

2947—Jan. 23, 30—Feb. 6@

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

            I kulike ai me ka mana ku@ hana @a iloko o kekahi moraki e K@ M@e (w) ame Moses Akawa (k), ka@ ka@e mare, @a S. I. Shaw, i hanala @ o ka mahina o Malaki, 1901, a h@ iloko o ke Keena Hoona Aina ma ka Buke 221 ma na aoao @ ame 68, am@ 6@ B. L. Shaw i oleloia haawila @ S. Martin ma ka palapala hoo@ hana@a ma  ka la 25 o ka mahina o Novemaba, 1902, a hoopaala ma ke Keena Hoona Aina i oleloia m aka Buke @ ma ka aoao 68, ke hoolahaia ak@ ne@ ma ke@a ua makemake ka A@ ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu e hoike ana @ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukapanee i ka manawa e uku ai, a mamu@ o keia paniku, e kuai kudala @a ana ma ke akea ma ke Keena Kudala o James F. Morgan, alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, la 31 o Ianuari 1903, ma ka hora 12 o ke awakea o @a la la, na aina i hoopaaia maloko o ka moraki o oleloia e like me ka hoike malalo iho:

            No na mea i koe e ike ia William Savidge, Helu 7@ alanui Kalepa, Honolulu.

CHAS. S. MARTIN,

A@aini o ka @ Paa Moraki.

            Kela mau apana a mahele aina @ waiho la ma Walahohle, Koolaupoko.  Oahu, i apoia e elua apana a hoopaaia ma ka Palapala Sila Nui 2133, Kuleana 1023@  hopukai@ la Manin@.

2944—Jan. 9, 16, 2@, @.