Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 6, 6 February 1903 — Page 5
| This text was transcribed by: | Charene Haliniak |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, FEBERUARI 6, 1903
NUHOU KULOKO.
O Tom Abe kahi makai @apana ua hoopauia mai, mai ka oihana makai mai. Aole i maopopo ia makou ke kumu o kona hoopau ia ana.
O Lorrin Andrews ka lo@o kuhina hou o Hawaii Paeaina i keia manawa a he @io opiopio naauao n hoi. He moopuna oia na Analu, ke poo kumukula o Lahaainaluna.
Ke kulanalana mai nei ka ma'i @iva denegu i keia mau ia a ua hoike ae na kauka ua ha'i ke au o ka ma'i i keia manawa. Ua laha mua no keia ma'i mamua ma Honolulu nei i na makahiki i hala aku nei.
He wahi pauahi uuku ka i pu-a ne mauka o Manoa i ke ahiahi Poaono nei a ua holo aku ke kaawai o Makiki a iloko o ka manawa pokole ua pau ae la ka hopohopo ana no ka nui ae o ka pilikia.
Ma ka Poaono i hala aku nei ua hoauia ae ka laina hou o ke kaa uwi@a no wahe lilo loa o Waikiki a ma ke Sabati ae ua piha ino na kaa me na makaikai a ua ikeia aku na makaikai e hauoli ana iloko o ka ululaau o ia kihapai.
Ua malamalama ae he wahi paina hoomanao no Lunalilo ma Lunalilo Home i Makiki a ua hoohauoliia no hoi na mea apau e noho nei ilaila. Ua hoea pu ae na keiki o ke aupuni me ka lakou mau mea kani a ua paina na mea apau a hiki i ka piha loa ana o mahina.
Ma ke ahiahi Poaono nei i hala aku la @a 31 o Ianuari ua komo aihueia aku ka hale noho o Walter Casset ma Puowaina a lilo ka pahu lole. Ua hoikeia maikeia hana kalohe i ka oihana makai a mahope a ka imi ana o ka makaikiu David Kaapa ua loaa aku la ka pahu m ka halekula o Pohukaina. Ua wawahila ka pahu a ua neoneo oloko.
Ua loaa i ke awa nei ma ke kakahiaka Poaono nei la 31 he kino make e lana ana i kekahi keiki hoe waapa a ua haawila aku iloko o ka lima o ka oihana makai. He paele oia a ua manaoia no ua makemake no oia e make a no kela kumu ua imi aku oia i wahi nona e make ai.
Ua kapaeia ae nei o R. N. Boyd mai kona kulana enekinia nui o na alanui o ke keena o na Hana Hou e ka luna nui o ke keena o na Hana Hou mamuli o kona uhauha wale no i ke dala o ka lehulehu. Ua malama ae ke komite o ka apana eha o ka aoao Repubalika he halawai no ka noii ana i ke kumu i hoopauia ae la o ko lakou hoaloha maikai.
Ua lawe ae nei o Kaahanui i kona kulana luna nui o ka pa hoomalu o Kalihi ma ka Poakahi nei la 2 a ma ka aoao o "Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii" ke paipai aku nei makou e hapalia ke kulana o ka pa hoomalu ma ke kulana kiekie. E weheia maloko o keia pa hoomalu i halekula no na keiki liilii e holoholo nei. ((Kindergarden School.)
Ua Wehe ka Pili'na o ke Aloha
HOOKOIA KE NOI A E. P. DOLE.
Ma ka Poakahi o kela pule i hala aku la ia 2 ua haawiia mai la ia E. P. Dole he palapala e ae mai ana e okiia oia mai kana wahine mai. Mrs. E. P. Dole e ka iunakanawai De Bolt o ke kahua, "hana lokoino ino loa." oia hoi, "o ka nui loa o na hana lokoino o kana wahine." Maluna o ka mokuahi "Kina" i hala aku nei i Kapalakiko ma ka Poaono i hala ua holo pu aku o Mrs. Dole aka mamua o kona haalele ana i keia awa ua hoihoi hou mai oia i kana hoopii i kana kane no ka malama ana iaia i ko laua manawa e kaawale ai. Ma ka nana aku ua holo kekahi mau hana mawaein o laua oiai ua hoopau wale ia ae la no ka hihia a kana wahine i hoao aku ai e hookomo iloko o ka aha.
No kekahi mau kumu no hoi ua malamalama ae na hunahuna o keia oki mare iloko o ka malu. Ma ka auwina la o ka la i hoike mua ia ae nei maluna akahi no a hookomoia ka palapala iloko o ka aha a hoomaka no ka aha e noho a hoaponoia ke noi, oia hoi, e okila ko laua mare.
Ma ka palapala a ke kane mare ua hoike ae oia ua mare ia laua ma Kapalakiko a ua nui kona aloha i kana wahine aka o kana wahine ua hoino mai iaia a uhauha aku hoi i kana mau loaa e hoike ana i kona kapakapaia i ka inoa no a kana wahine; ua hoike ae no oia mamuli o keia mau hana a kana wahine ua hoehaeha aku ia i kona noonoo maikai a no keia kumu ua loaa aku oia i ka ma'i a hiki ole hoi iaia ke hele ma kana hana oiai oia e noho ana ma ke kulana loio kuhina. Ua hoike ae oia ua hoao aku oia e hoohauoli i kana wahine ma na ano apau aka ua nana mai kana waine i keia mau hana ana me na maka inoino ame ke kapa pu mai iaia he ilio, he pupule ame kekahi mau inoa epaepa e ae a no keia mau kumu aole i hiki iaia ke hoomanawanui mahope o keia mau hana a kana wahine. Ua ku mai ka loio o kana wahine ma kona aoao aka ua oleleo mai ka lunakanawai De Bolt o kana mau olelo apapu i hoike ae la ua hoike pu mai ia nona iho a no keia kumu i haawi ai oia i ka hoapono i kana noi e okiia ko laua mare me kana wahine.
OLELO HOOLAHA.
Ke kahea ia aku nei na laia apau o ka Hui Kuai Aina o Wainiha, Kauai apana o Hanalei, e akoakoa mai ma ka hale o Kiliona ma Wainiha ke hiki aku ma ka la 27 ame 28 o Feberuari, A. D. 1903, no ka noonoo aka no na Luna Nui ame na hoike ame na Kumuhana ano nui e waiwai ai ka Aina ame na Ona. A e hele pu mai hoi na lala hou me ko lakou mau kuleana i loaa mai na lala mua mai, i hiki ia lakou ke lawelawe pu in a hana o ka Hui. A i na aole pela, aole noonoo ana no lakou.
MA KE KAUOHA.
EDWARD KUAPUHI.
Kakauolelo o ka Hui.
Hanalei, Jan. 27, 1903.
294@ - Jan. 30 - Feb. 6
E heluhelu iho i ke ku-e a ko kakou Papa Ola kuloko nei e oili aku nei iloko o ke koiamu o ka kakou hiwahiwa nei.
Eia mai ke Ola Manawalea
LEO ALOHA AKEA I KO'U LAHUI OIAIO ME KO KA HONUA APAU.
Owau iho o ka oukou kauwa iloko o ka Haku Iesu, me ka haahaa. Ke kou leo aku nei i ka poe apau i kaumaha, luuluu, a ehaeha na uhane i na hooluhi o keia ao. Nolaila eia au he kauwa na ke Akua Kiekie, me ka makaukau e wehewehe i kekahi mau mea liilii i loaa wale mai ia'u mai ke Akua mai.
E like me ka loaa wale ana mai ia'u, peia no hoi ka oukou kauwa e haawi wale aku ai.
LAPANA KEAWEPOOOLE.
E loaa no wau i na la apau mai ka hora 6 p.m. a i na hora apau i ke Sabati Alanui Kukui Ololi helu 36, mauka, pono o ke Kauka ma ke kino Mitamura.
Ko Kohala Hema mau Anoai.
HOIKE KULA SABATI MA KAWAI HAE.
Ua malamaia ka hoike Kula Sabati ma Kawaihae ma ka la 28 o Dec. 1902 i hala. He ekolu kula i hiki mai Kawaihae-uka, ame Puako, he hookahi nae kula malihini i komo pu mai ma keia hoike, oia ka ha, he mau kaikamahine no Kohala Seminary.
Huina nui 88 hui me na makaikai ua like me 105. He hoolaa Luakini kekahi ma ia la, a hookomoia i ka hoa Luna ekalesia he elua keonimana oia o Wm. Hookuanui ame J. E. Laau, o ka wa i hoomakaia ai o na hana i ka hora 11 a.m. Ua malama mua ia ka Ahaaina Berena, a mahope iho ka Hoike Kula Sabati.
Ua hiki kino mai o Rev. S. W. Kekuewa Jno. Selini (Haiolelo) o ka ekalesia. Ua malamaia na hana o ia la me ka maikai, a maluhia no hoi.
Maimai ka Halepule o Kawaihae-kai, a ua makemakeia e kahea i kahu, ua lokahi na poe apau i ka inoa o John Selini (Samoa) aole ae i kahi mea e ae ua like no kela me ko Waimea.
Ehia la mea ku-e? He hookahi wale no paha e hoomanao ia nae, "o ka leo o ka lehulehu oia ka leo o ke Akua."
POE ONA RAMA.
He poe ona kahi i hopuia, a hoihoiia i ka hale pumehana o lakou (Jail) malalo o na umii a ka puali makai me ka eleu.
AHA MELE.
He elua hui himeni o Kawaihae, oia o "Kai Hamanawana ame Kawaiahae Glee Club," o na alakai oia no o Mrs. Mary Dart ame Mr. Sam K. Pelekane, ua aneane e $100 i loaa i keia mau hui iloko o elua po i mele ai ma ka halekula o Waimea S. Kohana ua haawi makanaia he mau dala no ko lakou luakini o Kawaihae.
JOHN KUALA OPIO,
Ke Kue mai ne ko Kau Poe
AOLE MAKEMAKE E LILO O HAWAII I KAHUA MA'I LEPERA.
Mamuli o ka hoaiai a na komisina i hele mai nei ianei imua o ka Aha Senate o Amerika Huipuia e hoololoia o Hawaii i kahua hoolulu no na ma'i lepera o Amerika Huipuia ua malamaia he halawai e na Repubalika o Pahala, apana o Kau, Hawaii, ma ka la 24 o kela mahina i hala aku nei.
Ua malamaia ka halawai i ke ahiahi a ua akoakoa aku ka hapanui o na lawai ilaila ma ke ahiahi i oleloia. Ua kululuia ae la ma keia ahiahi he ahahui a iloko o keia halawai ua waihoia mai he olelo hooholo e ku-e ikaika ana i ka hooliloia o Hawaii nei i kahua hoolulu no na ma'i lepera o Amerika Huipuia a ua aponoia ka olelo hooholo. O keia malalo iho na inoa o na luna nui o ka hui i kukuluia ae:
Peresidena W. A. Schwall
Hope-Peresidena T. McLain
Kakauolelo Chas. Rosa
Hope-Kakauolelo Kanawai
Puuku C. M. Walton
Luanakanawai o ke koho balota, Ekekeia, H. Laniholo ame Jas. Lino.
Komite o ka papa hooko, W. P. Fennel, T. C. Will, C. K. Twot, J. Ikaaka ame J. W. Kuimoku.
E Ka u e hoomua ia.
Ko Mauimau Makemake
Ke hoomakaukau nei na loio G. K. Keawehaku ame P. N. Kahokuoluna o Lahaina, Maui i na bila kanawai malalo iho no ka waiho aku i ka ahaolelo e noho koke mai ana:
He bila kanawai no ka mahele ana i ka apana hookolokolo o Makawao i elua apana hookolokolo, Makawao Hikina ame Makawao Komohana.
He bila kanawai e pakui ana i ka pauku 55 o ke kanawai Ahaolelo o ka makahiki 1890.
He bila kanawai e haawe ana i ka pono a kuleana i na lunakanawai apana ma ke kauoha a noi ana a ka Makai Kiekie a i ole i kona hope no ka hoohana ana i loio no ke kokua ana i ka aoao hoopii ma na hihia ano nui.
He bila kanawai e noi ana i lunakanawai no ka apana o Makawao (Komohana).
He kanawai e pakui ana i ka mahele elua o ka pauku 13@ Kanawai Karaima e pili ana i ka aihue, dekele elua. He kanawai e pakui ana i ka pauku 200, mokuna 23, Kanawai Karaima.
I luna nana no ka poi ame na mea ulu kupono i ka ai ana no ka apana o Lahaina.
No ka uku o ka luna wai o Lahaina $2,400.
No ka uku o ka lunakanawai o Makawao Komohana, $1,920.
He bila haawina no na alanui o Lahaina.
Olelo hooholo e kauoha ana i ka Luna Nui o na Hana Hou e kau inoa mai i na alanui o Lahaina.-Mai ka Maui Newa mai.
E malamaia ana he halawai e ka ahahui Repubalika o ka mahele oiwa apana elima. Ke konoio aku nei na kanaka i loaa ka mana koho e hele mai i ka halekula o Kauluwela.
Ka Palapala kue a ka Papa Ola
O ka palapala ku-e malalo iho nei i hoapono lokahi ia e ka Papa Ola pili i ka hooilio ana ia Molokai i kahua ma'i lepera no Amerika holookoa oia ka mea e hoounaia aku ana i Wakinekona.
O makou, o na iaia o ka Papa Ola o ka Teritori o Hawaii nei, ke ku-e nei makou i ka manao e hooilio ia Molokai, ke kahua ma'i lepera no Amerika holookoa malalo o keia mau kumu no ka lehulehu.
No na makahiki he kanakolu a oi i malama ai ka poe hookaa auhau o Hawaii i ko lakou poe ma'i lepera ma Molokai. Iloko o ia manawa, ua nui na manawa, na hana ame na dala i hoololoia no ke kinai ana i ka ma'i. O ka lawelawe hana kuloko ke mohala malie mai nei. O ka poe ma'i lepera o ke kahua ma'i ua oluolu lakou no lakou iho.
Ke emi nei ka ma'i lepera. I keia ame keia makahiki he nui na hooikaika ana ame na dala i haawiia no ke ake ana e loaa ka noho oluolu ana ame na hoohana lapaau ana. Aohe kumu i puka mai no ke aha la e hiki ole ai i keia Teritori ke hoomau i keia hana.
O ke kahua, he kauhale Hawaii no ia i iike no me na kauhale e ae o keia paemoku, koe wale no ka lawe ia o ke kuakoa o ka hele laula ana, aole i loaa ia lakou ia kuleana.
O ka manao i loaa mau i ka Papa Ola a e hoomau nei oia ka hooikaika ana e kapae ae i ke ano ame ke kulana o ka noho ana o ka halepaahao.
Ua loaa no na ehaeha i ka poe e noho mai ia ilaila i lawa no ka auamo ia. Aole no hoi i hookauhihiia aku ke ano noho ohana mau ana o na oiwi Hawaii.
He hoomaamaa mau ia no na hana pili i ka oihana pili i keia ma'i a he hoolako mau ia na hana lapaau me na mea pili i ka oihana.
O ke komo nui ana mai o na ma'i o na lahui like ole i keia kahua ma'i oia ka hookahuli ana ae i ka maluhia o ka pia e noho la i keia manawa e haawe aku ai hoi na haawe hookaumaha maluna o lakou.
O ka lawelawe hana o keia manawa malalo o ke aupuni teritori ke holo nei me ka maikai. Aohe kumu kupono e hookomo mai ai i na ma'i lepera mai waho mai ma ka huina nui.
E hoohalike no na Mokuaina e ae ame na Teritori e ae ma ka keia Teritori e hana nei, oia ka malama ana i ko lakou ponoi pakahi iho.
Ke koi ikaika nei makou, oiai, ina e hooholoia keia, alaila, e lolo ana ia i mea hoopoino i ka ino maikai o keia paemoku, a i ko lakou mau hana kalaiaina, na oihana kalepa ame na ahahoohauoli, hookahuli i ka maluhia o ka nohona ame ko na hana kuloko, he mea kaulike ole a hookaumaha i ka poe ma'i e noho ehaeha nei, a he pilikia i ko Hawaii e kupono e loaa ole iaia.
Ma ka auwina la Lapule nei la 1 ua paa i ka hopu ia kekahi mau Haole makai o ka uwapo o Waila e lulu ana a ua lawe loa ia aku lakou no kai o Kuapapanui.
Kuemi Hope ka Ma'i Denegu
KUEMI HOPE I KA IKE NUI A NA KAUKA.
PAU KA HOPOHOPO ANA UA MAE.
O keia mau pule i hala aku nei ua ikeia ka holopapa o ka ma'i fiva denegu iloko o keia kulanakauhale nei a ua aneane no hoi e loaa na huina kanaka o hookahi haneri i kulaiia aku ma ko lakou wahi moe malalo o ka puupuu ikaika o keia ano ma'i i ikeia no hoi mamua ma keia kulanakauhale nei no kekahi mau makahiki i hala ae nei. Iloko oia mau la o ka pioo ua kahea mau ia mai na kauka ma kela ame keia wahi o ke kulanakauhale nei aka mamuli o ka loli ana o ka ea huipuia me ka ike nui o ke kauka oia ka mea nana i hookulanalana keia ma'i a ua hiki no ke olelo ia ae i keia manawa ua ha'i ke a-u o keia ma'i fiva denegu a aohe mea e hopohopo hou aku ai no ka mea wahi a na kauka o keia kulanakauhale nei i keia manawa e olelo nei ke emi nei keia ma'i mamuli o ka loli ana o ka ea aka ina i mau ka ea ma kona ano mau o ka wela me nei eia no ke holopapa nei i keia manawa me ka lilo no paha o kekahi oia makame. Ua hoike ae na kauka o keia taona nei ua pau ka hopohopo ana a o na manao kaniuhu ana ua pau ae la i ke kapae ia. "E like no me ka'u i wawana ai," wahi a kauka Galbraith i olelo ae ai ma ke ahiahi Lapule nei, "ke emi nei ka ma'i denegu me ka hikiwawe mamuli o ka loli ana o ka ea wela a i ka ea oluolu. Ua maopopo loa ia'u keia mea i ko'u manawa i ike ai i ka emi ana iho o ka mea ana ea. Ina e loli hou ana ka ea e pii mahuahua hou ae no paha keia ma'i aka i keia manawa ua pau ka manaolana no kona pua hou ana ae. Mai waena ae o keia poe kamaaina i loohia aku malalo o keia ma'i ua ikeia aku keia poe ma ke kaona e holoholo ana a no lakou keia mau inoa iho malalo penei: Kanikela Farani Vissavonna, A. L. C. Atkinson, J. A. Gilman, A. Statlander, Carl Taylor ame Kauka Wahie. Ua akakuu mai ka ma'i denegu i keia manawa.
HALAWAI.
E malamaia ana he halawai e ka ahahui Repubalika o ka Mahele Eiwa, Apana 5 ma ke ahiahi Poakahi ma ka hora 7:30 p.m. ma ka Halekula o Kauluwela no ka hooponopono ana i ka Bila Kalana e manaoia nei a me ke koho ana i elua Laia no ke Komite Hooko. Ke konoia aku nei na mea apau i loaa ka Mana koho e hiki mai.
Honolulu, Feberuari 5th.
ARTHUR W. NEELY,
Peresidena, Mahele 9, Apana 5.
Ka Manawi Hoike Auhau
Ma ka Poalima, Ianuari 30 i hala aku la oia ka la hope loa o ka hoihoi ana i na hoike auhau i na keena auhau e hiki ke hoohiki ia mai a lilo i hoike i'o, aka o na hoike e hookomoia ana mahope mai aole e ikeia ana aka e lawela no lakou i mea kuhikuhi i na luna helu a ohi auhau. Nolaila ina aia he mau hoike ka i koe iho aole i hoihoiia ua poho ka manaolana no ka hoihoi ana aiai aole e @ela mai ana.
Ko Kohala mau Makemake
KUKA NA KAMAAINA NO NA HEMAHEMA.
KOHOLA. Ianuari 27. Ma ka halawai a ka Ahahui Repubalika o Kohala i malamaia i ka Hale Hooko@@ko@o i keia ia, i noho hoomaluia e Mr. F. E. Olding ua hoike ae o H. L. Holstein i ka manao nui o ke kahea ia ana @ ka halawai, pili no ia i ka waiho ana aku i kekahi mau hemahema o ka apana imua o ka Ahaolelo no ka hoolawa mai.
E waihoia mai ana keia mau noi a hooaiai, i loaa ai kekahi mau huina e like me na rula o na bila haawina e kupono ana i ka ahaolelo no na hana hou o ka apana iho.
Mahope iho o ke kuka nui ana ua hooholo lokai ia ae e noi aku i bila haawina o $60,000 no ke ana ana, ame na hana apau pili i ke alanui o ka apana o Kohala, o ua haawina dala ia e hoohanaia no ke alanui mai Mahukona a hiki iloko o Kohala.
O kekahi mea i kamailio nui ia oia no ke noi ana i bila haawina no ke alanui mai Kohala a hiki i Waimea. A i ka noonoo ana ua hoohoio lokahi ia ka bila haawina o $20,000.
Ma ka noonoo ana a ma ke noi a Mr. Hind ka lunahoomalu o ka Papa Alanui o Kohala Akau ua hooholoia ae e noi aku i ka Ahaolelo i ka huina o $20,000 no ke alanui mai Puuhue mai a hiki i Puako.
O ka luna kuia Dr. E. B. Bond o ka apana o Kohala, ua noi mai oia e noonooia na mea e pili ana i ke kula, pela i loaa ai keia mau mea malalo iho:
I halekula hou, Halawa $1,800; hookahi lumi pakui hou i ka halekula i Makapala no $800; na hana hou o na halekula o Kohala $2,000.
O ka Hope Makainui Stillman ua noi mai oia no ka pono o ka oihana makai pela i loaa ai keia mau hoaiai maialo iho e waiho aku ai i ka ahaolelo:
Hale no ka Wiliki-halepaahao, Kohala Akau, $500; hooponopono hou a pa ana a aa ka hale hookolokolo, $2500; no na hana o ka hale hookolokolo ame ka halepaahao, $1,000.
Mawaho ae o keia, aia he mau noi i waihoia mai e ke kauka o ka apana ame G. P. Tulloch.
Ma ke noi, ua kohoia ae he komike o elima lala, no ka hana i mau olelo hooholo e waiho aku ai i ka Ahaolelo, e ku-e ana i ka mahele i hanaia iloko o ka bila kanawai kalana, a o ia ano hookahi no ia Kailua ke kiko-waena o ka hana aupuni; a e noi ana i ka ahaolelo kuloko e hana oia i mau olelo hooholo no ka waiho ana aku imua o ka Ahaolelo o Amerika Huipula e hoike ana i ke ku-e ikaika pili i ka manao e hoolilo ia Molokai ikahua ma'i lepera no Amerika Huipuia holookoa.
Ua malama hou ia ka hookolokolo o Blackburn ma ka aha kaapuni. O keia ke kalaiwa kaa i holo aku ai maluna o ke kino o Hawes i keia makahiki aku nei a ua loaa aku no hoi iaia kekahi palapu. Ua malamaia no kona hihia mamua aku nei a aole i loaa ka olelo hooholo.
Ke Lawe'na a ke Kaa Uwila
HOAUIA KA LAINA HOU ME NA KAUKANI-LAWE A LILO KA HANA A KE KAA UWILA.
No ka makamua loa iloko o ka moolelo o Honolulu nei akahi no a hamama ka ipuka o ka maha o Kapiolani Paka ma ka la ekahi iho nei o keia mahina o Feberuari. O Kapiolani Paka, i paa hoi iloko o ko kakou moolelo nei ua lilo oia i mea nui i na kini o keia kulanakauhale nei a ua nanaia aku oia me he momi la no Honolulu. Ua kamaaina na kupa o keia kulanakauhale nei ia Kapiolani Paka me kona mau ea oleole kona mau laau uliuli, kona mau uwapo ame ka ale'o o na keiki aupuni e hookani ai i ka lakou mau hokeo kani, a he wahi no hoi e umeumeia ai ka makemake hiaai o ke kanaka e hooluolu. No kekahi manawa loihi a he mau makahiki no hoi keia e aui aku nei ua iini nui na kamaaina o keia kulanakauhale nei e loaa kekahi mea nana e lawe ia lakou ikeia wahi o ka maha me ka maalahi, ua loaa mau aku keia iini nui i ka poe apau okeia kulanakauhale a hiki wale iho la no i ka Lapule i hala aku la ka la ekahi hoi o keia mahina no ka la i papakemaia ai ka laina hou o ke kaa uwila no waho o Waikiki me na kaukani kanaka o keia kulanakauhale nei.
Mai kekakahiaka mai a hiki wale no i ka hoi ana o na kaa w hooluolu ua piha mau aku ke kaa, a iloko o na kaa apau i holo aku iwaho o Waikiki i i keia Lapule ua piha ku'i na kaa a kuku kekahi iluna. He kanakolu wale no a oi ae wahi minuke ua kapalulu aku la oe i keia wahi o ka maha a ua ikeia aku na makaikai e holoholo ana iloko o ka ululaau o keia wahi nani a oluolu no hoi o ka ea. Ilaila ka bana kahi i hooheno mai ai i ka lakou mau mele kaili puuwai a ma ka nana aku me he la he la nui maoli no kela i ka hele a piha i na kupa o ke kulanakauhale nei. Ma kahi o na hale auau kai e ku ana ua ikeia aku namakaikai a auau ana a aole i ikeia mamua aku i na makahiki he nui he huina kanaka e like me kela e auau ana i keia la. Akahi no a olu ka manao o na keiki o Honolulu nei oiai uamaalahi ke ala i kela manawa e hele ai i keia wahi o ka maha a he manawa pokole wale no a hoea iwaho olaila. Iloko no nae o ka nui hewahewa o na makaikai i hele aku maluna o na kaa uwila i keia la pela no na keiki o ke kaa uwila i makaala mai ai i ka lakou mau hana a aohe he mau mea e kaniuhu iho ai. He mea nui keia o ka holo loa ana o ke kaa uwila no waho loa o Waikiki a e mau ana ke ohohia o keia laina hou e na kamaaina o keia kulanakauhale.
E mau ke kaa uwila ma kana hana.
Ina he loaa kau mau keiki i ka ma'i Naeoiku, he mea pono e makaala i ke ano e kau ana maluna o ke keiki oia hoi ka hanapilo o ka leo. I ka manawa e haawi ai i ka laau kunu Chamberlain Cough Remedy" i ke keiki i ka manawa e paa ai ka leo alaila he mea maopopo loa e pau ana ia pilikia me ka maalahi. Aka he hiki no keia laau ke hoola a pau ka naeoiku i kona manawa e hoea mai ai. He hikiwawe kana hooia ana a he ola mau no hoi. Ua kupono no hoi oia i ke anu ame ke kunu kalea. I ke @@e kuai laau lapaau a@au e loaa ai keia laau a ia Benson Smith & Co. Ltd. agen@ no Hawaii nei no ke kumukuai kupono.
E Malama i kou Ili
KE ANO O KAMALAMA, HOOMAEMAE ME KA HOOUI ANA I KA @@ A ME KA HELEHELENA.
No ka malama, hoomaemae a me ka hooui ana i na @i, i ole ai o loaa i ka huehue,ili pohaka, ili akaakaa wale, kolekole, lena, hou nui, ili nakah@@@, ili lahilahi, a i na ano kinaunau lehulehu wale o ka ili, aole loa kekahi @op@, ili a helehelena paha e hiki ke hooha@ikeia me ke KPA KUTICURA, no @a mea, aohe kopa e ae e hiki ai ke imi aku a loaa na kumu penei: ka p@@@i@i, upehupehu a hoopaaia paha o na pukapuka o ka ili.
E Malama ikou Lauoho
KE ANO O KE PALE ANA I KA LAUOHO HELELEI. NA EHAEHA O KA ILI POO ME KE KEPIA.
E ho@oi pono i ke poo me ka lauoho me ka wai KOPA KUTICURA pumehana, @eloi i ke kopa me ka wai pumehana, hoomaioo maikai, alaila, ha@@@ malie me ke KUTICURA, ka laau hamomaemae loa, ke komi malie ia a komo iloko o ka ili o ke poo. O keia wahi laau hoonui lilo oia, iloko o @@@@ ano oia, he oi aku o ka maikai no ka hoomaemae ana i ka ili o ke poo, a e pau ana ka ehaeha o ka lauoho me ka ili, a me ke kepia, e oluolu ana @a mai eha ka wewela, a e hooikaika ana i na kumu lauoho, e hoolawa ana i n@@ @e na mea kupono e ulu ai, a e ulu auanei ka lauoho maluna o ka ili maemae, a oia maikai no hoi ma kahi i nele ai i na laau e ae a pau.
E Malama i kou Lima
KE ANO O KA HANA ANA I NA LIMA A PALUPALU ME KE AIAI I KA PO HOOKAHI.
E holoi a lumai i na lima i ka wa e makaukau ai e moe, iloko o ka h@@hua KOPA KUTICURA manoanoa hoi i hoopumeanaia. Hoomaloo pono a hamo puni me ke KUTICURA HAMO, ka laau hooia ili oi loa, a e ka oi aku no hoi o ka laau hamo maemae loa. E komo i mikilima alualu i ka po, me ka hana nae i mau pukapuka ma namanamana. No na lima ula, kalakala, a mokumoku, maloo, nakakaka, manao, owelawela o na poholima, mai@@ k@k@@, me na manamana hu'i, o keia lapaau ana no hookahi po wale no ka mea @@panaha loa, a he mea hoopomaikai no hoi i ka poe a pau i eha, mokumoku, kalakala a lahilahi paha o na lima.
O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U. S. A. na Ona o na laau CUTIKURA a pau loa.
Na
Mea
PAANI AME HOOIKAIKA KONA
Ma
Kahi o
Pearson & Potter Co.,
LIMITED.
ALANUI HOTELE ME UNIONA.
HEMO NO KA LEHULEHU KE
"Sunrise Bakery"
Alanui Nuuanu ame Beretania.
Meaono ame Palaua hou loa i na la apau. E loaa no na Meaono Mare ma ke kauoha.
E like me ko makou wehe hou ana ae nei i ko makou halekuai palaoa, e kau aku ana makou i na kumukuai kupono no na ano like o@e a makou e hoolako aku ai i ka lehulehu.
E HELE MAI E HOAO NOU IHO!
I Hookahi no Olelo no ka Ahaolelo.
O Luso, he nupepa Pukiki kuloko ano nui o keia kulanakauhale ua hoike ae oia i kona manao e pili ana i ka manao o ke kukulu ana i hookahi wale no olelo e hoohanaia iloko o ka ahaolelo kuloko o kakou:
O ka manao i hoikeia ma ka nupepa namu Adavataisa o ka la 15 o Ianuari pili i keia kumuhana ke komo hauoli aku nei makou ma ke kakoo ana i ua manao la.
O ka makou wale no e olelo ae pili no i i ka hoomakaulii ana mai i ka manawa, ma kekahi olelo ana ae malama manawa, oia no ka O Luso i ma i manaoio ai, he manao hoi i puka wiwoole mai ka nupepa haole mai ma ke kulana o ke kahua i maka'uia e kekahi poe kalaiaina no ka poe koho balota Hawaii ke kumu hoi i ae aku ai e aeia ka olelo Hawaii iloko oka Ahaolelo. I keia e oiaio ana, aia hoi, ke Kanawai Panalaau ke kauoha mai la me kona leo me ka moakaka loa, o ka olelo Beritania wale no ke hoohana ia. Me keia ke m@na@ana nei makou e ikaika aku ka aoao Repubalika me ka maka'u ole e like me ka ka Adavatasia i hana ai.
Malumalu no na Alii Mokukaua
Ke hoomakaukau ia mai nei i keia manawa e na kanaka kahakii o keia kulanakauhale nei na hoolaia no ke kukulu ana i kekahi hale nani mauka o ka puu o Puowaina no na alii mokukaua o Amerika Huipuia e noho nei ma keia kulanakauhale. Ua loaa keia manao i ke keena kaua o Amerika Huipuia e kukuluia i hale no keia mau alii e noho nei a no keia kumu ke hoomaka ae ia e makili a aole no e loihi ka la e ike ana no kakou i keia hale e okuu mai ana me kona hiehie.
O keia mau hoolala apau e loaa ana e keia mau alii e noho nei maanei i keia manawa e hoouna loa ia aku i ke kapitoia o Wahinekona a ilaila e hoaponoia mai ai kekahi o keia mau hoo@ala.
Nui ka makani i keia mau la ma kekaona nei e puhi ana i na papale o na kane, na lede e puliki paa ana iko lakou holoku na wai no e ole i ka paa i ka hakuia ma ke mele. E hele ana au me ka nanea, pa ana ka makani @e@e liilii.
Ua hoaponoia ke noi a E. P. Dole e okila ko laua mare me kana wahine mamuli o na hana lokoino a kana wahine iaia. Mamuli o keia ma@ hana a kana wahine @@@@ ua loaa aku oia i ka ma'i.
I Elua Ol lo no ka Hale Ahaolelo.
Ianuari 31, 1903.
Honolulu,
Lunahooponopono o ka Adavatasia: E pili ana i kau manaopepa o keia kakahiaka, ke loaa nei no ia'u ka manao he kupono no ka mahele olelo iloko o ka ahaolelo. O na Hawaii i hiki ole ke heluhelu a kakau i ka olelo haole ua loaa ia lakou ka mana piha o ke koho balota ana, a no ia mea, he mea pono ole ka hoole ana i mahele olelo i hiki pono ai ia lakou ke maopopo a hoohana aku me ka maikai.
O ko lakou mau manao he mea pono no e unuhiia ma ka olelo heole i maopopo ai i na mea apau ko lakou manao.
O ka ka Ahaolelo Makua wale no i hana ai, no ka poe makaukau i ke kama@io ana, heluhelu a kakau ana i ka olelo haole e like me ka poe kiure, aka, e ae ana i ka poe makaukau ole ia ano no ka lilo ana i poe hoa-ahaolelo. Ina aole lakou i kupono a i makemake ole ia ina ua waihoia na huaolelo, "a i ole ka Hawaii," (or Hawaiian.)
Ma ka ninau e pili ana i "na moolelo o ka Ahaolelo" (proceedings)" me he la, he mea pili laula ia, aku o ka moolelo o ka ahaolelo i haia aku nei i hoounaia aku nei i Wahinekona e k@ Kakauolelo Kupa ua apo@@ mai e Wakinekona me ka hoohalahala o@e.
Ke kanalua nei au ina ua hoouna aku kekahi kakauolelo o kekahi teritori i mea okoa ae. E like me ka ae ana o ka Ahaolelo Nui i ka Mana koho balota o ka poe ike ole i ka olelo haole, alaila o ka hope o la oia ka hoolawa ana ia lakou i hiki ai ia lakou ke ike popo i na hana ahaolelo i waiho mai ai lakou i lakou mau manao ia ha'i. I ka wa e pau pono ai ia, alaila e hoopau koke no i ka unuhi ana i na mea e ae no ka malama ana i ka manawa.
Kou Oiaio,
C. H. Dickey.
Ulumahiehie ka hana a ke kaa uwila ikeia manawa he hapaumi wale no mai Kalihi a hoea ana malalo o ke kumu o Kaimana Hilo, mai Manoa wekiu mai a hiki i Puunui.
Ma ke ahiahi Poaono nei i hala ia @ o ka mahina i aoi aku la ua hoohiwahiwaia ae na hoke o ke kaa hapaumi me ka lei no kamanawa hope loa o ko lakou huki ana i ke kaa ma ke alanui a hoea iwaho o Waikiki. Na ka luna nui o ka hotele o Moana i hoohanohano aku i na hoku me ka lei a ma ka hora 11:40 oia ahiahi ua kaal@ ae @@ ke kaa hapaumi hope loa imua @ ka hotele no kamanawa pau o@e.