Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 9, 27 February 1903 — Page 1

Page PDF (1.15 MB)

This text was transcribed by:  Kimo Auld Wyatt
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa

 

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii

Hoopukaia i na kakahiaka Poalima apau.

 

KE XLI. HELU 9       HONOLULU, POALIMA, FEBERUARI 27, 1903            NA HELU APAU 2952

 

Ianuhe'u ka Ihu o ka Solace.

 

Hoopalau ia iloko o ka Uwapo.

 

Koe Puanuanu ke Kino iloko o ka Opu o ka Moana.

 

Iwakalua la mai ke awa mai o Ma@ a hookahi la i hoohalaia ma Guam @ kapalulu mai la ka mokuahi lawe @ a Solace i ke awa nei o Kou ma ka @wina la Poaono nei i hala ma kona @ahele huli hoi no ka ipuka gula o Ka@lakiko.  He maikai kona holo ana ai nei a o ka mea ano nui loa ana i @ ai ma keia huakai oia no ka hoowaewaewaia ana o kopa ihu iaia e hoo@ mai ana i ka uwapo a iloko o ka manawa pokole ua palau aku la kona @ iloko o na papa manoanoa o ka @ nona ke anapuni o eono iniha @ a ua kulepeia aku keia mau papa @ wahi apana pepa la no iwakalua @.

Ua hoohala aku ka moku he hookahi @ ka mokupuni o Guam a ilaila i @ mai ai ke Kiaaina Schroeder ame @ Locascio he kumu puhi ohe hoi no @ huli hoi ana i Kapalakiko.  Ma ka @ la o Feberuari la 10, aia hoi ua @ ae la he leo uwalo iluna o ka mo@ "He kanaka ua haule iloko o ke kai!"  Ua paa koke iho la na enekini @ ka moku, a aia hoi ikeia aku la kekahi kanaka e kupaka ana iloko o ke @ mahope o kamoku.  Me ka hiki@ ua kiolaia aku la ka poe hoopa@ ola imua ona, aka aole oia i makemake e hopu mai a au aku la ma kahi e,  Ua hookuu koke ia iho la he @ ilaila a hoe aku la na luina me ka ikaika nui ma kahi o ke kanaka i kupaka mai ana.  I keia manawa ua maopopo iho la ina luina o ke kumu @ keia a ua lele oia mai luna @ iloko o ke kai me na @ hou ana mai i kona hanu ola.  I kona manawa i lawe ia aku ai iluna o ka moku ua hoomau aku la no na kauka oki o ka moku i ka lawelawe iaia, aka mahope o ka hala ana o umi minute mahope o ka hora eono oia ahiahi ua hooholo ia iho la ua make oia.  I ke kakahiaka ana ae i ka la hoi e hoopuehu ana i kona mau kukuna maluna o ka oneki o ka moku ua malamaia iho la he anaina haipule maluna o ka mea make, a i ka nalohia ana aku o ka leo pule Amene i ka aheahe o ka makani e pa kolonahe ana ia hora, ua hookuu ia aku la kona kino puanuanu iloko o ka opu kawahawaha ana ole o ka moana.  E moe oia me ka maluhia.  Ua holo aku ka mokuahi Solace i ka auwina la Poakolu nei la 25 no Kapalakiko.

 

Make pu ke Keiki a Collins.

 

            "Eia!  E hoouna ma keia inoa a olelo aku iaia ua makemake wau i kekahi @ a e loaa koke no," i kukala ae ke kanaka pupule Collins i make ia Mrs. Downey iaia i komo aku ai iloko o kona home ma ka alanui Beretania a ke alanui Alapai i ka la ona (kanaka pupule) i haalele aku ai i ka moku@ W. G. Hall, a waiho aku la iaia @ Mrs. Downey) he wahi apana pepa @ keia inoa i kakauia maluna, "Mr. Henry Butler, 154 1/2 Folsom Street, San Francisco."

            Ua make ke kanaka pupule Collins mamuli o na huaale kepau i onou ia @ o kona waihona kino iaia e hooweli ana i na kanaka e noho nei ma Makiki.

            I keia manawa akahi no a ike maopopo lea ia ae la he keiki o "Butler" na keia kanaka pupule Collins, a ua halawai pu aku no hoi kana keiki me ka make mainoino loa iloko o Kaleponi i kela pule i hala aku nei.

            @ i hoao aku ai e kau maluna o ke @ e holo ana ma Redwood, ua kiolaia aku la oia malalo o na huila, a ua moku aku kona kino iloko o elua apana.  He 26 makahiki o keia keiki a ua noho no i Honolulu nei no kekahi mau makahiki lehulehu, aka ua haalele iho oia ianei mamua o ke Kalikimaka i hala aku nei.  Ua hoike ae ka nupepa San Francisco Examiner ua manao keia keiki e huli hoi mai i keia mau mokupuni.  He hana amala kana oihana.

 

Nui ke Dala aia Kaaka.

 

            Ua paa aku i ka hopuia he wahi koa no Camp McKinley no ka ona a noho ana i ka hale makamaka ole.  I ka manawa i imi ia aku ai kona ekeeke ua loaa aku he $145 ma ke gula ame kekahi buke banako o $500 ma kona inoa a he $100 oia huina i hookomoia iloko o ka banako ia la no.

            Nui kona mau hoaloha i hoea aku i ka halewai a hoao aku la e hookuu maiaelae ia o Souza me na manao e @ aku no hoi lakou, aka mamuli o kekahi kumu ua hoole aku na mana nui.

 

NA HIOHIONA O HONOLULU I KE AU I HALA.

 

[@LARGE PHOTO]

@ Awa i ka Makahiki 1876.

 

Na Koa Kuikawa o Honolulu no ka oi.

 

Lilo ka Hanohano o ka la ia Kapena Johnson.

 

            Me ka wela hahani o ka la e papa ana maluna o ke kahua hookahakaha paikau, i ka makani e hookupikipikio kuwiliwili ana i ka lepo ame ka opala iloko o ke kowa o ka lewa e hoonape ana i ka lau uliuli o ka laau e hihipe'a ana iloko o ka pa alii, i na kaa nunui ame na kaa iki o na oihana like ole o ke kulanakauhale nei e holoke ana ma o a maanei me ka paukiki nui a i na kaa lio ole hoi (kaa uila) e haluku ana maluna o ko lakou alahao ma ke alanui Moi i ka Poakahi i hala la 23 o keia mahina, ua malamaia iho la ka paikau hookuku mawaena o na pualikoa ku i ka wa o ka Teritori o Hawaii nei.

            Mamua o ka hora i hoopaaia no ka paikau ana ua hoea ae ilaila ke Kiaaina, na luna aupuni me na wahaolelo o ka lahui.

            He mea oiaio ilaila na keiki puhi hokeo o ke aupuni kahi i hoolale ai i na mea apau, na kane, wahine, kaikamahine, na keikikane a nui wale aku oiai i keia la ua piha kui ke alanui me na makaikai.

            Ua lawe mua ae ke keiki Nahora Hipa i ka hanohano o ke kahua mokomoko i kokua ia e na lukanela J. K. Mauloa ame Kakalia, a ma ka nana aku i ko lakou manawa i nee papa mai ai imua o ke Kiaaina ame na luna aupuni me he la he puali anela e nee mai ana ua hele no hoi a luhe i ka wai, a hookahi wale no wahi paewa iki  a ua manao ia maluna no ia o kekahi wahi kanaka pokole mahope loa ma ka huli ana me kona mau hoa.  Nui ka pa'ipa'iia o keia puali a ua lawe ae no hoi oia i ka lei hanohano elua o ka la.

            Ua lilo aku i ka puali F. o kapena Johnson ka helu ekahi me 99.3 pa keneta, Nahora Hipa, 85.6 pakeneta ame ka puali G. kapena Gustave Rose 82.5 pa keneta.

            "E nana oe a puni ka ao holookoa nei, a aole e loaa ia oe kekahi puali i oikelakela aku e like me keia puali F o na pualikoa kuikawa o Hawaii," wahi a Lukanela ekahi Nukana (Newton) o ka puali pukaa, U.S.A.

            "Aole loa au i ike mai ko'u mau la mai i kekahi mea i kulike aku me kela," wahi a Lukanela ekahi Robikana (Robinson) o ka puali pukaa, U. S. A.

            Ua hookuuia ae na hana o ka la me ka hiehie nui, ma ka la hoomanao a la hanau o Wakinekona oiai o ka la 22 o Feberuari kona la hanau.

 

PAULIKOA “F” MALALO O KE ALAKAI ANA A KAPENA JOHNSON.

 

@ [LARGE PHOTO]

 

NUHOU O KO NA AINA E

 

Mai ka Uwea Telegalapa Mai

 

HOLO KA BILA

 

            WAKINETONA, Feberuari 19.  Ua holo iloko o ka Hale o na Lunamakaainana ka Bila Haawina Dala o ke aumokukaua e hana hou ia i ekolu mokukaua o ka papa ekahi, hookah mokukaua holomama ame elima miliona dala no ka hoolilo ana i mau mkou topiko.

 

PAU ELUA HANERI HALE I KEA HI.

 

            ST. PETERSBURG, Feberuari 19. Ma ka puahi @ikeia ma Pultovska elua haneri hale i ai ia e ke ahi a umi kumumalua oia i lilo.

            O ka nui anu kekahi mea nana i kelake’a aku i na hoao ana e na keiki kinai ahi e hoopio i ka ula welawela o ke ahi.  Aole i maopopo ke kumu o ka a@ana o ke ahi.

 

MAKE EKOLU KANAKA.

            SPRINGGFIELD, O. Feberuari 19. Ma ka puahi nui i kela la ma keia keia kulanakauhale he ekolu kanaka i make mamuli o ka hanee ana o kekahi pala kiekie.  Ua hoea aku ka poho ma ka hapaha miliona dala.

 

PAIO WELIWELI MA KA BALKAN.

 

            SOFIA, Feberuari 20. Ua loaa mai ka mea hou ianei e pili ana no kekahi kaua weliweli i hooukaia mawaena o na koa Tureke ma ko lakou alahele no Makekonia me na koa kipi o Kakekonia i kokuaia e na Alabaniana iloko o ka mahele aina Europiana o Alabaniana.  Koikoi na ola i lilo no na aoao elua iloko o kela hoouka kaua ana.  He 90 koa

 

(E nana ma ka aoao 6.

 

Na Kela moku iloko o ka hale mauu.

 

            Mahope o ka noho ana no elua la iloko o kekahi hale mauu iuka o ka wekiu o Manoa ua huli hoi mai la he eha kela moku i haalele aku i ka mokukuna Pelekane Genewa i ke kaona nei no ka imi ana i wahi ai e hoopiha a ii ko lakou haupo lewalewa, aka o ka mea kupaianaha no nae ua kome pololei aku la keia poe kela eha iloko o ka lima o ka makai Harry Flint ame Arthur McDuffe a na laua i lawe loa aku ia lakou iloko o ka halewai.

            I ko lakou hoea ana i ka halewai ua uwi iho la lakou i ko lakou wahi lole, a mahope o ko lakou auau ana a paina ana ua hoi aku ia lakou iloko o kahi keena uuku a lilo aku la i loko o ka hiamoe kulipolipo mamuli o ko lakou maluhiluhi i na ikena o ka mauna.  Aia he ekolu mau kela i koe e hele nei i ka loa ame ka laula a aole loa i hoike aku keia poe kela i paa i ko lakou wahi e pee nei.

 

Malama ia ka la Hanau o Wasinetona

 

Ka Peresidena Ekahi o Amerika Hui.

 

Hoole i ka holo Peresidena Ekolu ana.

 

“Ua hoea mai kakou ianei i keia po no ka panai ana i ka lau olive ina hoomanao ana i kekahi o na kanaka kulana loa o ke aupuni o Amerika.  Oia no ka Makuakane o Kona Aupuni a no ka mea ua hana oia a oi aku ma ke alahele e loaa ai a e malama ia ai ke Kuokoa Amerika mamua o kekahi kanaka hookahi.  Oia ke kupale kiekie loa o ke Kuokoa o ke ao nei, a o kona inoa ame kona mau loina maemae e lilo aku ana ia i mau mea nui i na makaainana o ke ao nei e like me ke kakaa ana o na makahiki a hala aku.

“Aole paha he mau mea e pili ana ia Wasinetona e hoopahaohao aku ana i ke kanaka Amerika i keia la e like me na la o ke kaua kuloko, oia ke kanaka i hoino loa ia maluna o ka aina aole no kekahi kumu e ae aka oia ke kanaka kulana hiehie loa iloko oai Manawa.  Me he la ua ano like no paha keia me kekahi kanaka Amerika Kaulana, o Linekona,ua hoino ia aku oia a no ka mea he kanaka hoopono oia a no ka mea ua oi ae kona kiekie ame kona maikai mamua o kekahi kanaka e ae.

“I ka Manawa i poniia ai o Wasinetona ka peresidena ekahi o Amerika Huipuia, a mahope o kona panai ana i kana haiolelo hookumu pili i kana oihana, ua hele aku la oia me na Hale Ahaolelo Elua o ke aupuni iloko o ka Halepule o Paulo (St. Paul’s Church) a ilaila lakou i noi aku a ii ka Mea Kiekie Loa o ka Honua nei e hoopomaikai ma ii ke aupuni hou.  O ke aupuni i kukuluia maluna o keia keehina aole loa ia e haulehia.  O ka mea oikelakela loa i ke kau o Wasinetona e rula ana i ka aina @.

“O ka nana aloha loa a Wasinetona i hana ai iloko o kona ola honua ana oia kona haawi ana i ke aloha hope loa i kona mau alii koa.  O lakou apau, no ehiku makahiki ua paio aku no ke kumu hookah.  Nui lakou aole ilaila – ua a’e aku kekahi i ka muliwai a pae ma kekahi aoao.  Mahope o ka pau ana o ke kaua, a i ka Manawa o Wasinetona i hele aku ai iwaena o na alii koa me ka manao e haawi aku i kona aloha hope loa, ua aneane pau loa na koa wiwo ole e kuku ana iloko o ka waimaka a olelo aku la oia (Wasinetona): “E na keonimana, me ka puuwai i piha i ke aloha, ke makaukau nei wau e haalele ia oe.”  Ua noi aku la oia ina alii koa e hele mai iona la i lulu lima pakahi aku ai oia me lakou.

“Oiai e ku kokoke ana o kenerala Knox i kela manawa ma kona aoao ua apo aku la oia i kona lima oiai i na waimaka e kiheahea ana maluna o ko laua papalina a honi aku la o Wasinetona iaia.  Keia kana i hana aku ai ina alii koa apu i hele mai imua ona e aloha.

Mahope o keia, ua himeni mai la na keikikane o Kamehameha a hookuu ia.

 

Hanohana Haleakala i ka Hinu o ka Hau.

 

O ka nani hanohano o Haleakala me kona piku ame kona waha i hoohinuhinu ia e ka papalina keokeo o ka hau oia ka mea ano nui loa a na ohua o ka Mauna Loa i ike ai ia lakou i huli hoi mai nei i Honolulu nei mai Hawaii mai ma ka Poaha i hala.  He ku maoli no i ka nani ke nana akumailuna aku o ka oneki o ka moku a ua olelo ae kekahi ua haule aku ka hau maluna o ka lua pele nui  o ke ao nei e like me Ulupalakua.

Ua ike pu aku na ohua ia Mauna Kea ame Mauna Loa iloko oia kulana hanohano hookahi ka hoonani ia me ka wai paa keokeo o ka hau.

Nui ke anu ma Hawaii a oi loa aku ma ka aoao o Kona ame Kau.

Ua lawe pu ia mai he hoike e ka keiki aukai Mauna Loa ua haule ka hua hekili ma Maui me ke ahi uwila i panai koke ia mai e kekahi ua ikaika loa.

Ua hoikeia mai nui ke anu ma Kauai, ka aina kihapai.

 

AHAHUI EUANELIO MOKUPUNI O OAHU.

 

E noho ana keia Aha, ma Waialua, Mokupuni o Oahu, ma ka Poaono mua o Aperila, oia ka la 1, 1903 ma ka hora 10 a. m.

E eleu ae na lala apau o ua Aha la.  Na Kahu, na elele, ma kahi ame ka manawa i hoikeia.

Me ka mahalo.

S. P. KAAIA,

Honolulu , Feb. 17, 1903.