Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 10, 6 March 1903 — Page 3

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Jan Pappas
This work is dedicated to:  Jon Yasuda

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOLAHA KUMAU

Ka hui Alahao ame Aina o Oahu

MANAWA HOLO

Mahope aku o Ianuari 1, 1902

MAI HONOLULU AKU

HALE                         Na la apau koe ke Sabati

                                    Na la apau koe ke Sabati

HOOLULU                Na la apau koe ke Sabati

                                    Na la apau koe ke Sabati

                                    Na la apau koe ke Sabati

 

                                      a.m. a.m. a.m.    p.m      p.m.

Honolulu . . . .  7:10 9:15 11:05    3:15     5:10

Manana . . . . . . 8:08 9:48 11:40    3:45     5:30

Ewa Mill. . . .   8:32 10:08 12:00    4:05     6:10

Waianae . . . . . .... 10:50 .....    4:45     ....

Waialua   . . . .  .... 11:55 .....    5:40     ....

Kahuku    . . . .  .... 12:32 .....    6:15     ....

 

 

MAI WAHO MAI

 

HALE                         Na la apau koe ke Sabati

                                    Na la apau koe ke Sabati

HOOLULU                Na la apau

                                    Na la apau

 

Kahuku  . . . . . .... 5:@5 .... 2:08

Waialua. . . . . . .... 6:10 .... 2:50

Waianae . . . . . .... 7:10 .... 3:55

Ewa Mill. . . . . 5:50 7:45 1:05  4:@2

Manana  . . . . . 6:15 8:08 1:30 4:52

Honolulu. . . . .  6:30  8:35  2:05  5:2@

 

G. P Dennison.                                                            F. C. SMITH.

Luna Nui                                                                     Luna Kuai Kikiki

 

 

Kakela me Kuke

[KAUPALENAIA]

Poe Kalepa ma

            ke Komisina

: :  HE  : :  A

POE LAWELAWE KOPAA

POE AGENA NO NA MAHIKO

LEHULEHU.

 

Ina e makemake oe e hoomdkau-

lii i kau loaa e hele

oe e kuai

PAPALE, PALEILI ame na

mea like nou i ka

halekuai o

S. OZAKI,

Helu 178 Alanui Hotele,

He maikai a ano hou mau ka

makou mau waiwai a he

kaawale mai na pi-

likia mai o ke

ahi ame ka

wai.

 

. . O KE . .

Koko Ino ka mea e

loaa ai na Pilikia ma ke Kino.

E Heluhelu i keia mau Manao.

O KA LAAU @

AYER'S SARSAPARILLA

-- KA --

laau nana e hookaawale na ma'i ino mai kou koko aku. He laau hoonoono ai, a he laau e hooikaika ana i kou mau lala apau. O ka Laau Ayer's Sarsaparilla ke laau kaulana loa a puni ke ao holookoa. Ina e hoomau ia ka lawelawe ana i keia laau e loaa ana ka ke oia kine maikai a me ke koko maemae, hoi hou mai ka ula o kou mau lehelehe, pu'ipu'i maikai kou mau papalina, a loaa ke kulana ola kino maikai.

        He loaa na pu'u paa o ke kino i ka laau Ayer's Sarsaparilla, e hoopakele ana mai ka ma'i puu paa (Brights' Disease) ame na ma'i oia ano. Ke koi ikaika aku nei makou e lawe ia@hela ano laau ma kahi i ike ia na ma'i Puu paa apau.

      Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayers

      E loaa no keia mau Huaale ma na halekuai laau a pau.

 

Aia ma kahi o Suzuki Boat Builder kahi kapili waapa, ma ke alanui Mililani kokoke i ka Makeke Kuai I'a he waapa lawe ukana ma ke kulana maikai no ke kumukuai haahaa o 60. wale no. O ka poe lawaia e lawelawe ma ka oihana pili moku ame kekahi poe e ae, no lakou keia leo e kipa ae ilaila e ike nou pakahi iho.

     

      Ma ka Poakahi nei i hoike ae ai ka haole hookalakupua i kana hana oia hoi ke kalaiwa ana i ke kaa me ke pani ia o kona mau maka a paa, a holo ma na alanui o Honolulu nei no ka huli ana a loaa ka hae i hunaia a loaa i'o no. Aole mea i hookuula e la.

 

Ka Poka Nui

ame ka

Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua

 iloko o ke Kaua Kuloko wawahi

Mana Kauwakuapaa o

Amerika Huipuia.

(Unuhila e S. K. Nawaa.)

MOKUNA XXV.

KA MOOLELO O KE KIU.

"Imua no kau hana, aole kuhau iho,

      Ma kahi o ka weliweli, ole ka ma ka'u."

      "E pono paha ia oe e paina wahi ai mamua o kou hele ana aku ma kou alahele," wahi a kekahi aliikoa i pane mai ai ia'u.

      "Ke haawi aku nei wau i ko'u mahalo no'kau kono, a ke ae nei wau i lawe i wahi pola kope ina ua loaa ia mea la oukou."

      "Ae, ua makaukau makou ia mea. Pehea i hiki ai ia oe ke hele mai ma ke awawa? Ua hana oe i ka hana e loaa ai ia oe ka poino," wahi a ke aliikoa me ka hoomakaukau ana mai i ko'u pola kope.

      "He oiaio kau i olelo mai la, oiai ua alualu ia mai nei wau e na Federala i keia kakahiaka a aneane e lilo i pio. O ke kumu o ko'u hele ana mai ma ke awawa, oia no ko'u manao ana e hele aku ma o o ka Muliwai Potomake ma Hapa Fere, a na kela hoonee kaua a oukou inehinei i hoololi a'e i ka'u papahana."

      "Well, me he mea la e komo aku ana makou iloko o ke kaua hahana i keia la, oiai ua hoike mai kekahi o ko'u mau kiu aia na koa hele wawae o na Federala ke hoolulu la ma Aledia," wahi a ke keneraia i pane mai ai.

      "Ua huhewa kana ike," wahi a'u i pane aku ai. "Ua loaa mai he lohe ia'u mai kekahi mai o na kamaaina aia no na pualikoa o na Federala ma kela aoao."

      "Oia anei? Ke manaoiana nei wau pela oiai aole makou i makaukau no ka paio ana aku me lakou."

      "E hoomanao iho oe, e ke kenerala, aia ka hapanui o ko makou mau pualikoa ma Poto Rolela,' wahi a'u i pane aku ai me ke kuoo.

      "Ke hauoli nei wau i kou hai ana mai la mea; e ka lutaneia, oiai he hoike ana mai ia eia ke kokoke mai nei ka hopena o keia kaua."

      "Well, ke manao nei wau ua hiki i'o mai ka hopena,' wahi a'u i pane aku ai me ka lekei ana a'e iluna o ko'u lio. "E pono ia'u ke hele aku me ka awiwi i loaa aku ai ia'u ka makamua o ko kakou mau pualikoa, nolaila, aloha nui olua."

      Ua hele aku wau me ka loaa ole ia'u o kekahi kula a hala a'e o Sinika. I ka hola ewalu aia wau ke iho la i ke awawa o Senanadoa, a ia'u i hoea aku ai i ke alanui, ua halawai mai la me ka ike a ko'u mau maka na hiohiona o ka nee ana o kekahi pualikoa nui hewahewa, a ia'u i hiki ai iwaho o ka ululaau, aia hoi ma kela aoao ame keia aoao o ke alanui e hele ana na koa.

      Ia'u i kaa aku ai ma kela aoao o ka Muliwai Senanadoa, ua hoomaka iho ia wau e holo, a i ka hiki ana i ke awakea, aia wau ke hele la ma na alanui o ke kulanakauhale o Winikeka. Maanei ua ike iho la wau ua piha ia wahi me na pualikoa, a he mea paakiki no'u ka hele awiwi ana aku iloko o keia uluaoa nui, a iloko o na kuia liilii i loaa mai ia'u ua hiki aku la wau i kahi o ke aliikoa iaia ka malama ana i na mea ai. Ia'u i haawi aku ai i ko'u palapala ame ke kauoha i loaa mai ia'u no kona hoolako ana mai ia'u me ona lio hou, ua nana iho la oia, a iloko o ka wa pokole ua kiola iho oia i ka leta ilalo me kona kokami ana iho a pane mai la ia'u.

      "E kala mai ia'u, e ka lutanela, no ka'u mea i hana iho nei. Ke manao mai nei paha hoi lakou la owau ka mea nana e hoolako aku i na mea apau. Ua lawe mai nei oe i ke kauoha i lio nou, eia na'e aole ia mea me a'u a owau nei no hoi la aole i loaa ia'u he lio ponoi no'u."

      "Ina pela alaila ua hiki no, a penei no hoi wau e hoomanawanui ai me ko'u lio. E hana no wau i ka mea e hiki ana ia'u ke hana aku ke ae mai no na'e hoi e haawi mai i mau wahi ai kupono no'u ma ko'u alahele.'

      "O ka olelo kena o ka pono. Ua laki loa oe i ka loaa ana o kau mea e makemake nei, oiai ua loaa mai he mau kaa lako ai i ka la inehinei mai ia Generala Ewela mai Merelana mai.'

      Ua hooko koke mai la oia i ko'u makemake, a kono pu mai la oia ia'u e hele aku e paina pu me ia ma kona hale e ku koke ana no malaila. Nana i hoike mai ia'u ua hala aku o Generala Ewela ma kela aoao o ka Muliwai Potomake e kokoke ana ma Wilimapoka a ke nee nei me ka awiwi ma Merelana no Peneselevania. Ua hooholo iho la wau e hele aku ma kahi papau o ke kahawai maluna aku o Matinabuka, a hoao aku e hui me ko Generala Ewela mau pualikoa mamua o ko lakou kaa ana aku ma na palena o Merelana.

      "Ua ike anei oe, a i ole lohe paha, ina he pualikoa kekahi o na Ianaki ma Merelana?" wahi a'u i ninau aku ai ia maua e paina ana.

      "Ua ike anei oe, a i ole lohe paha, ina he pualikoa kekahi o na Ianaki ma Merelana?" wahi a'u i ninau aku ai ia maua e paina ana.

      "O, aole. Aole lakou i ala mai kela hana wiwoole a makou i hana aku ai no lakou ma ka paio aoao ana aku la lakou ma kela kaua ana ma Balanake, a ma ia paio ana no hoi i hooneleia mai ai makou me na lio no ka oihana kana.'

      Ia'u i haalele iho ai iaia, a ma ko'u alahele, ua ike iho la wau ua paa ke alanui i ko Alanuiloihi mau pualikoa ma Berevila, a e nee ana na kaa lawe mea kaua ma ke Alanui Kamikavila no Mauna Kamika.

      I ko'u nana ana aku i ke ano o keia mau pualikoa Konofedereta, ua ike iho la wau i ka like ole o ko lakou kulana me ko makou. Iloko o ko makou pualikoa, ua malama maikai ia ke ano o ka noho ana o na koa a ua loaa hoi na mea ai e ola maikai ai ke ola kino: aole wale oia, aka ua loaa na a'o maikai ana i ka lawelawe ana i na mea kaua. Ma kela hoi a'u e ike nei, he omali ke ola o na koa, ua lawa ole ka mea ai, ua nele i na aahu kupono e pale aku ai i ke anu, a ma na ano apau ua nele maoli no i ka mea e pono ai ka noho ana o ka oihana kaua. Ua nana aku wau ia lakou me ke aloha, a malalo aku i ko lakou koa maoli no ia lakou e paio nei me makou, ka poe hoi i loaa na malama maikai ia ana. Ina paha i ike mua ko makou mau alakai nui i kela kulana o na Konofedereta. Ina paha ua paio hoomaumau ia a ina no hoi ua hoopau koke ia ae keia kaua ana.

      Ua hoomau aku la wau i ka hele ana a hala ae keia mau koa, a ia'u i hiki aku ai i ke kikeena e kokoke ana i Mauna Kamika, ua lohe aku ia wau i ka hoopukaia ana a'e o ko Alanuiloihi inoa a ia wa pu no hoi i ike aku ai wau i kekahi kanaka kino loihi e ku ana iwaena o na kokua aliikoa, me kona umiumi loihi e nape holu ana i ka weielau makani. Ua hooholo iho @a wau e hele aku e ike iaia, nolaila ua waiho iho la wau i na manao maka u a hele aku a ninau iaia, ina paha ua hiki iaia ke hoike mai ia'u i kahi a Generala Ewela @ho nei, a i o@ e @ nei @a manawa, oiai, he kauoha kana mai ia Generala Li mai a oia ke ano o ka'u hana e hele nei.

      "Aole wau i ike i kahi a Generala Ewela e nee nei, e ka lutanela. O ka'u mea wale no ; ike, oia ko'u nee ana aku ma Matinabuka a hiki i ko'u hui ana aku me ia." wahi a Generala Alanuiloihi i pane mai ai.

      "Ua maopopo ia'u o@a kou alahele," wahi a'u i hookohukohu iho ai me he mea la ua ike i'o wau i na mea apau.

      "Ke manao nei wau e kiai ia ana kou aoao akau e ko Generala Satuaka pualikoa kaulio."

      "Ae: ke hilinai nei wau maluna o kana mau kokua, oiai ua lawe aku o Generala Ewela ia Ibodema ame Iakina me ia."

      "O ko'u manao e ke kenerala, oia ka hele ana aku ma ke alanui mamua aku nei, a hoao e hui aku me Generala Ewela ma Hagetaona. Pehea la, ua pono anei ke hele aku malaila?"

      "Ke manao nei wau o kou alanui kupono wale no ia e hele aku. Ua maopopo anei ia oe ke ano o ke kauoha i haawi@a mai ai ia oe no Generala Ewela?"

      "Ua kauohaia o Generala Ewela e nee aku me ka awiwi no Kemabuka, a ia manawa hookahi no hoi e houluulu ae i na lako ai."

      "Oia wale iho la no," wahi a Alanuiloihi i pane mai ai me ka mino aka ana iho. "Ke manao nei wau ua ake nui loa oia e loaa mai keia kauoha iaia, a ua ike iho wau i ka hiki ana mai o kekahi mau kaa lako ai ianei i ka la inehinei."

      "Oia. Ke hauoli nei wau i ko'u lohe ana ia mea. Ke noi aku nei wau i kou oluolu e ae mai ia'u e hele aku ma ko'u alahele; eia mai ko'u palapala, nau ia e nana mai."

      Ua nana iho la o Generala Alanuiloihi i ko'u palapala me ka pane ana mai,--"Ua pono : ke manaolana nei wau e hiki ana oe i kou wahi e hele nei me ka loaa ole ia oe o kekahi kula. E oluolu oe e hai aku ia Generala Ewela, ke manaolana nei wau e hui aku me ia i ka la apopo a i ole ia la aku. Ua lohe anei oe e hele mai ana o Generala Li?"

      "Ua manao oia e hookahua iho i keia kakahiaka ma ka lokowai o Ceda, ame he mea la e hiki ana oia i ka muliwai i keia po. Aloha oe."

      Ua kau hou ae la wau maluna o ko'u lio a hoomau aku la i ka hele ana a hiki aku la wau i Matinabuka ia ahiahi, a i ka molehulehu ana iho, ua a'e aku la wau ma kela aoao o ka muliwai Potomake ma ka aoao maluna o ke kulanakauhale. Ua hele aku wau no kekahi mau hora, a ia wa i ike iho ai wau i ke ano maluhiluhi o ko'u lio, a hooholo iho la wau e hoaumoe iho ia po, a oia ka'u i hana ai, a moe iho la wau iloko o kekahi hale hoahu ai. I ke ao ana ae, ua hoomau aku la wau i ka hele ana me ka halawai ana i kela ame keia manwa me na kama'aina oia wahi. Ia ahiahi ua hiki aku la wau i Hagetaona, kahi hoi a'u i manao ai e loaa ana ia'u o Generala Ewela. Ua hoomau aku la wau i ka hele ana no elua mile a ia wa akahi no wau a ike aku i ke kahua hoomoana. Ua lawe koke ia aku la wau imua o Generala Ewela, a la wa i huli mai ai ua kenerala ia a pane mai la ia'u.--

      "Well, heaha kau hana i hiki mai nei?"

"Ua hele mai nei wau mai ko Generala Li kahua mai i ka la mamua aku o nehinei, me keia mau palapala nau," a ia wa i haawi aku ai wau i ka palapala a

??? Wakekona i haawi mai ai ia'u.

      Ua hopu koke mai la oia i ka palapala a hele aku la malalo o kekahi kukui nui e a ana,  a iloko o ka wa pokole i nana iho ai oia i na mea i palapala ia iloko o ua leta la, a pane mai la ia'u.

???

      "Ua hiki mai oe i ka wa kupono, e ka lutanela; a eia wau ke hooko nei i ke kauoha a Li i haawi mai ai ia'u mamua o ko'u haalele ana aku iaia."

      "Ua kauohaia mai wau e hele mai me ka awiwi, a mai hiki mua mai no hoi wau ianei, ina i loaa he lio hou no'u ma Winikeka."

      Ua pakalaki oe malaila, a ke haawi aku nei wau i ko'u hoomaikai ia oe no kou hoomanawanui ana mai nei. Mahea hou aku kau wahi e manao nei e hele aku?"

      "Ua kauohaia mai wau e hele aku malalo aku o Hapa Fere a hui aku me Satuaka, a hoike aku iaia i kou kuiana e hele nei; aka, aole loa wau e hiki ana ke hele aku me keia lio o'u."

      "Well, e loaa ana he lio hou nou mai kekahi mai o na lio momona o na Ianaki i lilo mai ai ia makou i kela la iho la."

      "Ua halawai wau me Generala Alanui loihi i ka la inehinei, a ua kauoha mai oia ia'u e hai aku ia oe, ua manao oia e hui mai ana oia me oe i ka la apopo."

      "Ke hauoli nei wau ia mea, oiai ke ake nei wau e hoea koke mai oia," wahi a ke kenerala me kona alakai ana aku ia'u iwaho o ka lanai a hoolauna aku la ia'u me kona mau kokua alii koa. I ka lohe ana o kekahi o lakou i ko'u hele ana mai me ka hoomaha ole ia la, ua kono koke mai'a ola ia'u e hele aku e paina pu me ia, a oia ka'u i hooko aku ai. E waiho ana no ko'u wahi kihei huluhulu pelekunu mawaho o ka lanai, a oia ka'u i halii iho ai iluna o ka papahele a moe iho la wau ia po me ka noonoo ole ae, eia wau ke moe nei iloko o ke kahua o na enemi, a kahi hoi e loaa ai ia'u o ka poino ina wau e ike ia ana he kiu.

(Aole i pau.)

 

Ma ka Poalua iho la i hookohuia mai ai o James H. Hakuole ka Maheleolelo Iapana i waiho iho ia mahele oihana i Hope Luna Ohi o na Loaa Kuloko o ke Aupuni.

 

Maleia no ke Aloha

HE MOOLELO NO KE

KAIKAMAHINE ALII IETIWA

Ka Ui nohea i ahai ae i ka

puuwai.

MOKUNA XXIV.

KAMOE NO KA HALE POULI.

      Ua komo aku la o Lore iloko o ka lumi i keia manawa me ka nana ana ma o a maanei me ke ano hoomaka'uka'u.

      "E ka mea hanohano, pehea kou hauoli o ka noho ana iloko o kekahi lumi pouli a pau kou ola ana?"

      "Lapuwale!" wahi a Gaberiela me ka luliluli ana iho e like me ka lau o ka laau ka pa mai i ka makani.

      "Alaila e lawe i ka'u mau a'o ana: "Mai hana i ke karaima pepehi kanaka. E hoolimalima i kekahi mea okoa aku."

      Ua nana pono aku kekahi i kekahi no kekahi manawa a huli aku la hoi ke keikialii iwaho o ka lumi pouli.

      Ua ki aku la o Kuinoka i ka puka ame kekahi kukaepele i ho-aia ua kono ak la oia i ka mea hanohano Gaberiela e hele maluna o na alapii pohaku.

      Maloko o ka lumi ua heluhelu a heluhelu hou o Lore i ka leta mai a Ietiwa mai. Eia ka manao o ka leka:

      O keia wale no ke alahele. E kokua ana o Kuinoka i kou holo malu ana i keia po. Ke noi aku nei au ia oe e hele; e like me kou aloha ia'u e hoolohe i keia e hele. Aole e hoolohe ia ana ka Gaberiela mau olelo oiai aole ana mau hooiaio. E haehaeia no oia iloko o na apana liilii, pela na olelo a Kuinoka. Aole maopopo iki ia'u pehea la e hiki ai ia'u ke oia a hiki i ko'u ike ana ua palekana oe. O keia ka po loihi palena ole a kekahi wahine i hoohala ai. Mai hoomanao ia'u, aka e hoopakele ia oe iho. E lilo no ko'u mau mea apau no ka hoopakele ia oe."

      Ua minoaka iho la o Lore me ke kaumaha i kona manawa i puhi aku ai i ka huikala" i ke ahi.

      O na hopunaolelo hope loa ua omau paa ia aku ia iloko o kona noonoo. "Mai hoomanao ia'u, aka e hoopakele ia oe iho. E lilo ko'u mau mea apau no ka hoopakele ia oe." Ua hilinai aku la oia ma ka paia pohaku me ka luliluli malie ana o kona poo me ka minoaka e kau ana maluna o kona helehelena.

 

MOKUNA XXV.

NO KA MEA UA ALOHA AU IAIA.

      I ke kakahiaka nui okoa no ka pii uluku nui ana o ke kulanakauhale. Ua piha koke ae la no na alanui aupuni i na kane ame na wahine ame na kamalii ma na puulu nunui e nune nui ana i ke kakauinoa ia aku o ka palapala e hoolilo ana i ka hapa ma ka Akau Aia he poe kane ame na wahine ame na kamalii mai ka mauna mai, mai na owawa mai, a mai na kula mai o na aoao hikina a komohana o ka aina. Ua huliamahi maoli na kanaka.

      Aole o na alanui wale no ka i piha ae i na kanaka, aka, o na hale hana, ame na halekuai ame na hale hiawai o na ahahui like ole apau kekahi i piha ae i na kanaka. I ka manawa i hookokoke aku ai ka manawa i ka hora eiwa, ua nee aku la keia nui kanaka i ka paalii a piha ku'i ae la o waho o ka paali. O ke alanui Kakela, keia, ua piha kui ae i na kanaka. He mau kaukani o na kanaka, na makaainana haahaa a ilihune o ka aina i piha ae me na manao uluku, e iini nui ana e hoopakeleia ko lakou aina ame ko lakou Moiwahine i ka panina hope o na hana o ka la.

      Ua hoonohoia ae he mau koa kiai ma na pukapa o ka paali i mea e pale aku ai i ke komo mai o ka poe hoohaunaele iloko o ka pa. Ua paniku@a ae la nA hale hana apau ame na hana no apau o ka aina i ke@a la. Me he mea la, aia ka lahui holookoa mawaho o ka paalii me na manao uluku no ke kakauinoa aku o ko lakou Moiwahine i ka palapala a ka Moi o ka Akau e hoolilo ana hoi i ka hapa o ka aina o Grostaka i ka Akau. Ua kumakena ae kekahi poe o na kaikuahine i na kaikunane a pela wale aku.

      Mamua koke iho o ka hora eiwa, ua holo mai la o Hale Anagusi me kona mau kiai no ka Halealii, a o ke kapena Makai oia kekahi maluna o kona lio. Aohe lakou i komo mai i ka paalii ua loheia aku la ka hoohaunaele ana mai o na kanaka o ka Akau e hoike mai ana i ko lakou hae i'o a huhu iloko o keia kumuhana. Ua pioloke ae no na noonoo o ua poe nei aka, i ke komo ana iloko o ka paalii ua olu iho @a ko lakou manao.

      O ka Moi Boloraza o ka Akau ame ke Duke Mikaro ame na kuhina o ka Akau aia lakou iloko o ka Halealii kahi i noho mua ai, lialia no lakou i ka auwina la i hala iho. Iloko o ka Halealii aia na manao uluku a pihoihoi@ a pioloke, a kupikipiki-o, aka aia no he mana hoomalu ikaika e kaomi ana i na manao uluku o ka hoohaunaele.

      I ka manawa i hele aku ai na haiawahine i ka lumi moe o ka Moiwahine Ietiwa i ka hora ehiku o ke kakahiaka ua puiwa loa lakou i ke ku kiai ole ia o kona puka e ke koa.

      Aole i loaa aku ka Moiwahine iloko o kona lumi, a aole no oia i noho iloko olaila i ka po iho. Aole oia i moe maluna o kona wahi moe. No keia ano, ua hoopuiwaia na haiawahine elua, ke kumu o ko laua holo ana iloko o ka lumi hookipa malia aia ilaila, eia nae, aole i loaa aku aka i ka hele ana aku i kona lumi hoonanea, aia hoi, e moe mai ana ka Moiwahine iluna o ke koki me kona, lole no ana i komo ai i ke ahiahi mamua aku. Ua hoike mai kona helehelena, i ka luhi, aole i hiamoeia keia po, a he po hookaumaha maopopo maoli la iaia.

      O ka mea mua loa i loaa laia i kona manawa i aia mai ai, oia no ka ninau ana no kapena Kuinoka. Ua makemake loa oia e ike ia Kapena Kuinoka i maopopo ai iaia ina ua hala o Lore e pakele ai mai keia poino nui e kau mai ana iaia i keia ia. O ke kanaka keia i hoounaia e kii ia Kuinoka ua hoohala aku ola he manawa loihi mamua o kona huli hoi ana mai. Eia nae, ua hoea mai ua kanaka la i ka manawa e komo lole ana ka Moiwahine a hoike mai la iaia aole he wahi mea a ikeia o Kuinoka. Ma keia mea, ua pii koke ae la ka hauoli iloko ona. Oia wale no ka mea hiki ke hoomaopopo iho i kahi i hele ai o ke kapena i keia manawa. O ka mea i loaa iaia oia keia, ua hala a malele aku o Lore mai ka Halealii aku. A o kekahi oia keia, aia paha laua i kahi o na moneka i kela kakahiaka. Me keia manaoiana i loaa iaia ua loaa iho iaia keia manao aohe no ona nana nui i na hana hookolokolo e hekau koikoi ana maluna o ka aina i keia kakahiaka. Aohe ona hoohalahala i ka haawi ana i ka puudala i haawiia no ka loaa o ke kanaka paahao ina aole oia e loaa oiai ua manaolo iho oia ua pakele ke kane ana i aloha maopopo maoli ai.

      Ma ka manawa i hoomaka ai ka hana oia no hoi ka hora umi ua malamala ae ia iloko o ka lumi kalauau. Ua piha ae ia na luna aupuni o ko Grostaka iho ame ko ka Akau.

      O ka hora umi oia ka manawa e hoomaka ai ka hana a e hui ai hoi na poo aupuni--o ko Grostaka iho ame ko ka Akau. O ka poe koikoi o ka aina iho, na kuhina, na aliikoa ua hele mai lakou no ka hana me na noonoo kaumaha no nae e nanakee ana i ko ka Akau. Iloko o kekahi lumi ke kaukaualii Halefonta ame ke kaukaualiiwahine Halefonta kahi i noho ai, a e hoopuluia ana na papalina o ua wahine ia. O ka ukali wahine o ka Moiwahine aia oia me Hale Anagusi kahi i hooheno ai ma na kukai kamalilo ana.

      O ka wahine oia ka mea oi loa aku o ka pihoihoi. Aka, ma ka aoao ke kanaka Amerika ua hoohauoli aku no oia i mea e hoolana ai i ka manao o ka wahine opio. O na hiohiona kaumaha oia ka haawina e hekau la maluna o ka Halealii holookoa.

      He hapalua hora mamua ae o ka manawa i hoouna aku ai ka Moiwahine i ke kaukaualiiwahine Halefonta ame Degamoa. Ia Anagusi e ukali ana i ka wahine opio, ua huli mai la ua wahine la a ninau mai la ia Anagusi:

      "Ke hauoli nei anei oe i ko makou komo iloko o keia poino? Ke nana aku nei au ia oe me he la aohe ou kaumaha. Ua poina anei oe i ka iini nui i loaa ia makou e haawi ko makou kokua no ka hoopakele ana i kou hoaloha?" Aole au i ike i kekahi mea aloha ole e like me oe."

      "Ina he hiki ia oe ke hoomaopopo i na mea o ko'u naau alaila e hiki no ia oe ke hooiaio iho," wahi a Anagusi i pane aku ai.

      "E oluolu oe e hoike mai i ka mea iloko o kou noonoo no keia mea," wahi a ka wahine, "no ka mea ua hoomaopopo no wau aia no he mea iloko ou."

      "E kali malie iki kou makemake e lohe i ka'u mau mea, e Demamoa a no kahi wa hou aku. Aole i keia manawa," wahi a Anagusi i pane aku a o ka mua loa no hoi ia o ko Hale kahea ana i ka wahine ma kona inoa, a ua puiwa no hoi ka wahine i ka lohe ana i kona inoa mai a Hale mai.

      "Aole au i maa i ke kali ana," wahi a ua wahine la.

"Manao wau, e hiki no ia'u ke wehewehe pono, aku ia oe ma ke ano oiha pono ina e loaa hou aku ia'u he manawa, e noonoo hou ai," wahi a Anagusi, me ka leo oluolu, eia nae aole i hoomaopopo loa mai ka wahine i ka ianei olelo. Ua haalele aku ka wahine ia Anagusi i ke alapii, a oia no hoi ka hope loa o kana ike ana iaia a hiki i ka manawa a ka wahine i komo mai ai i ka lumi kalaunu. I ka Hale nana aku ua haikea maoli no ka helehelena o ka wahine.

      O ka Moi o ka Akau ame kona poe luna aupuni aia lakou ke ku la ma ka aoao akau o ka nohoalii, a o ko Grostaka iho, na kane ame na wahine aia ma ka aoao hema, a ma ka puka komo ma na aoao a elua na koa o na aupuni a elua kahi i ku ai. Ma kahi e noho ana o ke Duke o Mikaro e noho ana ke keikialii Gaberiela. Ua hiki hou mai no oia me kona mau hoa. Ua komo mai no hoi o Hale me kona hoa ka Makainui., a ua ku iho laua ma ka puka, ua hele nae ka helehelena o ka makainui a haikea i oi ae a i ike ole ia hoi e ia mamua'ku.

      I ka hiki ana mai o ka manawa o ka hana ua kau aku la na maka o na mea apau no ka Moiwahine. Ua weheia ae la ka puka a hukiia ia iho la ka paku a oia no hoi ka manawa i komo mai ai ka Moiwahine Ietiwa me ka hiehie nui.

      E paaia ana oia, e ke kaukaualii Halefonta. Ua aahuia oia me ka aahu eleele o ke ano maikai loa. Iaia i hele ae ai no ka nohoalii a@a na hiohiona oluolu a hoowahine maopopo maluna ona, a oia no hoi ka manawa i kukuli iho ai ke anaina holookoa imua o ka wahine opio u'i nohea apuni ke ao h@lookoa.

      Aia na hiohiona u'i oluolu ahai puuwai maluna o ka wahine opio, oiai, nae oloko ona, he waihona no na mea huna i ike ole ia e ka hapanui. Ma ka nana ia aku, aia ka wiwoole iloko o kona mau onohi maka a iluna hoi o kona mau papalina. Ma ka aoao o na mea apau aia na haawina hooho mahalo i ka u'i i'o no o ka Moiwahine Opio.

      Ma ka manawa i komo mai ai o ka Moiwahine ma ka puka aia o Alode ke ku la malaila, a i kona Moiwahine oiai, oia kekahi kiai punahele a hilina@ia e kona Moi, ua hoopuka ae @a oia i keia mau olelo:

      "E hoolilo anei oe i ka aina no ka pono o kela pepehi kanaka? Aole pono e hanaia mai pela  @ka e aloha mai ia makou.

      Mamua o kona noho ana i kona nohoalii ua huli mua ae ia ola e nana i ke anaina hanohano. Ua ikeia aku no ke ano kaumaha, aia nae na waimaka ke halo'ilo'i ia. Ua pii mai no ke ano haalulu i kona mau kuli. Ma kona alawa ana, ua ike aku ia oia me kona hoomaopopo ana ia Anagusi ame kona Makainui ame ke Keikialii Gaberiala.

      Ma ka hoomaopopo ana aku o kona ike ia Gaberiela ua komo koke mai ka hoowahawaha iaia nona. Emoole no hoi, ua komo mai no ka iini nui iaia e ike oia, a e halawai aku ka ike o kona mau maka i kona kapena Kuinoka ke aliikoa i hilinai loa ia e ia. Ma kana hoomaopopo ana iho aole kona pouhana. E hana anei ka lakui e like me ka Kuinoka i hana ai, a i ole, e manaoio anei lakou i ka ke keikialii Gaberiela a ku-e aku i ka Moiwahine?

      Ua noho iho la ka Moiwahine iluna o kona nohoalii me ke ano pihoihoi nae.

      Emoole ua komo koke mai la no hoi ka manao iloko ona no ka hoomaka ana i ka hana me ka Moi o ka Akau. Ia manawa koke no ua malama koke ae la oia i kona ano wahine a hookuoo iho @a laia, alaila, pane aku la o@a:

      "Ua hele mai nei oe e ka Mea Hanohano Boloraza e unuhi i ka waiwai i'o mailoko aku o ko makou poino. Ua kulo a kupaa aku no makou i ka aelike e like no hoi me oukou. Aka, no ka pono o kuu lahui ame ka pono kaulike ke noi aku nei au ia oe e hooloihi hou aku i manawa hou aku no makou. He kulana ikaika kou a pu'ipu'i no hoi oiai makou iloko o ka nawaliwali a e hoomanawanui i ka haawe koikoi i hekau iho maluna o makou me kahi ikaika i loaa ia makou a ua hiki ole ma ka pau koke ana o ka manawa. O keia ka la i piha ai ka umikumamalima makahiki o ka waiho ana o ko makou aie ia oukou, au no hoi i hoolaio ai o k@ia @ no ua manawa la. Ua loaa mai no ia'u na a'e ana mai kou mau hoa kuka mai e kapae ae au i na ano kiekie o ke ano pili kino a pela no hoi e kapae ai i ka ihiihi o ke ano lahui, a e hilinai aku i kou lokomaikai ame kou oluolu. Ina aole oe e ae mai ana i ka makou noi e hooloihi hou aku i manawa no makou alaila he hookahi mea hiki ia makou ke hana. Ua hiki no a e uku aku ana makou i ko makou aie."

      Imua o ka Moiwahine i ku aku ai ka Moi o ka Akau a ua hoomaopopo aku no oia i na manao waiohia o ka wahine opio.

      "Aole au i poina ia'iu iho ma ka hoomaopopo mau ana o oe ke poo aupuni maopopo o Grostaka nei aole hoi owau. Nolaila aole e kau mai na koikoi apau maluna o'u no na kumu ku-e e ulu mai ana maluna ou, aka, he mea koi ale maopopo wau nou, ke kumu o ko'u hele ana mai ianei no ia mea. O ka la iwakalua keia o Novemaba. Ua loaa ia oe he umi-kumamalima makahiki nou e houluulu ai a lawa ka huina no ka hookaa ana i keia la. Ua hoohaeha anei au ia oukou no na hemahema i loaa ma ko oukou aoao? Aia no he manao iloko o ka aelike no keia manao. Aole ia he mea e kuha'u iho ai o ka aelike, no ka hiki ole ia oukou ke uku ma ke dala gula, no ka mea, aia no he mau olelo iloko o ka pauku eono, e olelo ana, ua hiki no ke uku ia ma ka aina, A o ka aina, oia kela mahele o Grostaka nei ma ke kukulu akau mawaena o na mahele aina o Geneluka ame Dorisana e moe ana ka laina oki mai ka hikina a i ke komohana. O ka hookaa mai i ke dala ma ke gula a i ole e kakauinoa mai i ka palapala hoolilo aina ka mea e piha pono ai ka manao o ka aelike. Aole e hiki ia'u ke hoopanee hou aku."

(Aole i pau.)

NA ALOHA ELUA

i ka

IPO HOOKAHI.

MOKUNA XXXVII.

"E NOII AKU ANA AU I KO'U IKE

ANA OWAI LA OIA."

      "Ae," ua ike no oia: "o@a kekahi hale nui a nani e huli la Haida Paka ma ka aoao komohana," a kuhikuhi aku la oia i ke alahele pololei nona e hiki ai ia wahi. He hapalua hora mahope mai o ia wa ua hiki aku la o Daisy i ua wahi la, a aia oia ke ku la mawaho o kela hale nani me kona kulana hiehie. Aole i moeuhane mua na poe like ole a pau e kaalo nei mamua ona a e nana mai nei hoi i keia oiwi kino loiho iloko o ka aahu eleele, oia ka wahine poo o keia home nani--a eia hoi ka wahine i aloha ole ia ke nana aku nei no ka manawa mua loa i ka home o kana kane. Nona io anei keia kakela nani? Ia wa oia i hoomanao ae ai'i kahi hale uuku ana i noho ai mai kona wa pepe mai a hiki i kona mare ana i ke kane, oia hoi o Kapalai Home; ua hoomanao pu ae la no hoi i kahi home nani ona i haalele aku ai i Farani mawaena o na puu ame no laau hihi. Heaha la ko laua ano ke hoohalike mai me keia kakela nani? Pehea la i hiki ai i ka haku o keia home nani ka loaa ana o ka noho'na oluolu laia i noho ai i kela wahi?

      Nona anei kela wahi? O kana hana mua anei ia i kona wa e ala ae ai mai kona hiamoe ae o kona hoomaopopo iho he moeuhane keia nana, a ela hoi kana pepe me ia iloko o kona poli kahi i moe ai, e kolo mai ana na lau hihi maluna o na ipuka aniani, a ke o mai la ka leo mele o na manu iloko o kona mau pepeiao? He mau noonoo pupule anei keia e ulu mai nei iloko ona a e hooluhi mai nei iaia no na mea e pili ana i keia mea huna pohihihi?

      Ua ku iho la oia ma kekahi aoao aku o ka hale iloko o kona aahu eleele, ame kona helehelena i paa i ka uhi ia i ka uhi maka. Auwe, aohe ia he mau manao ulu wale ae no, aohe no hoi he moeuhane! Ua ike aku la oia i kekahi kaa lio e holo ae ana me ka awiwi loa a ku imua o ka ipuka, a lele mai la kana kane mailuna mai o laila, a komo aku la iloko o ka hale.

      Alaila nona io no keia hale--kela kaa hiehie, keia mau lio lelele, ame na kauwa e hana ana; nona wale no keia mau mea apau-- oia, o ka mea i hoomanawanui e noho iloko o kekahi wahi hale uuku me ka oluolu, me na kauwa lawelawe wale iho no elua!

      "Eia mawaena o keia mau mea elua," wahi a Daisy i olelo ae ai, "i noho paha oia ia wahi no kona aloha ia'i, a i ole ia, aole no paha he wahi aloha iloko ona no'u. Owai la o laua, e Sir Kilinetona Adea? He elua mau mahele o ka mea huna pohihihi," wahi no ana i olelo hou ae ai; "oia hoi, ua hilahila paha oia ia'i, i makemake ole ai oia e hoihoi mai ia'i ia nei nei--a makemake ole no hoi i kona poe hoaloha e lohe mai lakou i kekahi mea e pili ana no'i, a i ole ia, he mea okoa ae kekahi a kona manao e kau nui nei."

      Eia ka mea huna pohihihi ke waiho nei mawaena o ekia mau mea elua i ikeia ae la. Owai la o laua ka mea oiaio?

      "Ua makemake loa no hoi wau," wahi a Daisy i olelo ae ai, "ina i loaa ia'i keia mana kilokilo; alaila, o ko'i hele no ia iloko o kona hale, a makaala aku iaia a hiki i ko'i ike ana ina mea apau."

      No keaha no hoi e hele ole ai iloko o kona hale ma kekahi ano e ae--hele no hoi ma ka ano e hoano e oia iaia iho? Ua ike oia i keia mau alahele iloko o na moolelo hooipiopo ana i heluhelu ai; ua ike no oia he oiaio, ia mau mea apau--no keaha no hoi e hoopili ole aku ai e like me lakou?

      Ua lilo loa iho la kona noonoo i keia manao ana i holuhelu ai. He hookahi wale iho no ala e hiki ai iaia ke komo iloko o ka hale--oia kona hoano e ana iaia ma ke ano he kauwa e hele aku ana e noi hana. Aka, o ke ano o ka hooponopono ana ia apana hana, aohe wahi manao i komo mai iloko ona no ka hoomee ana imua.

      Ia wa koke no i ulu mai ai ka manao iloko ona, ua lohe oia i kana kane e olelo ana ua makemake oia i kahu malama hale a ua waiho aku oia i ka mana o ia ana ia Mr. Kupa. Aohe hi