Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 12, 20 March 1903 — Maleia no ke Aloha HE MOOLELO NO KE KAIKAMAHINE ALII IETIWA Ka Ui nohea i ahai ae i ka puuwai. [ARTICLE]

Maleia no ke Aloha HE MOOLELO NO KE KAIKAMAHINE ALII IETIWA Ka Ui nohea i ahai ae i ka puuwai.

MOKUNA XXVI. KE KOHO WALE A ANAGUSĪ. Ua makili ae la ko Gaberiela walia no ke kamailio mai aole nae he hiki ke olelo mai, he u u wale no ka mea lohe ia e ke anaina. Ia manawa koke no ua hulili ae la kona mau maka e nana ana i-ka puka komo, a pau i ka pukaanlani me na hiohiona ano e loa. Ua pii koke mai la no hoi ka haikea ino loa, ke kumu e hiki ole ai i kekahi' mea ke alo ae i ka ike iho i ka oiaio o ia mau haawina. No ia mea ua huli i'o ae la o Boloraza a o kona ike i'o aku la no ia i ka haikea i'o. 'Ku hou ae la 0 letiwa iluna me na hiohiona ano pahaohao. "Eia ka piha a e hoike piha ia ! aku ana," wahi a Anagusi i pane aku ai. ,f Eia ia'u na olelo a ke kanaka i ike maoli ai i ka hana ia ana o ka hewa pepehi kanaka. Ke hooiaio aku nei au a ke hoopii nei au ia Gaberiela oia ka mea nana i pepehi i ke keikialii Lorenz a make." | Me ka nūnulu ana, ua puili ae la na lilna o Gaberiela. i kona umauma a holo mai la imua me ka nana pono ana mai 1 ka helehelena o Anagusi. "Na'u io fto i pepehi! O, ke kumakaia nui!" wahi a Gaberiela i leo nui mai ai me ka haalulu nui. Alaila huli ae la oia me he makani ikaika la a lele aku l'a maluna o kekahi o kona poe hoahele. "He kumakalia maopopo oe," wahi ana i pane aku ai. O oe ka'u e hana aku ai no ka hookahe ana i kona koko!" Me' keia mau olelo ua lele aku la oia maluna o kekahi kanaka kino pu'ipu'i poupou ma ka inoa Berowa. "He hoopunipuni kela a Hale i hoike mai nei. Ua hana ma{ nei oia ma ke ano koho wale no. Aole au i hoike iaia?" Ua hopu koke ia mai la ke Keikialii Gaberiela e kona mau hoa ponoi me ka hana nui no nae. Aia hoi,' maluna o ka helehelena o Anagusi na hiohiona hauoli. "Ke olelo hou nei au, aia ka mea nana i pepehi i ke Keikialii Lorenz," wahi hou a Anagnsi. Ia manawa no ua kupaka ae la oia mai na hoahele ona a unuhi ae la i kana pu panapana a hoomaka aku la e holo iwaho. "Hoōkaawale koke ae oukou, aole au e lawe ola ia!" wahi hou a Gab9riela. Ma ka puka i hui aku ai o Alode me ke Keikialii a hopuia aku la me ka ikaika nui a eleu mai la no hoi o Kuinoka ame kekahi poe e ae no ke aumeume ana i ka pu panapana a 'hemo mai la no hpi mai kona lima mai. Alaila hoomaka koke iho la ka .pioo e uwe leo nui ana na wahine, e uwa ana na kane a maluna ae o na mea apau ua lOheia aku na leo hoahewa i <ua keikialii nei. "E hookuu mai ia'u. Ke hoino aku nei au ia oukou. He ino oukou. Aole au e haawi pio ana. E pepehi aku ana wau i ka mea nana i hoike. Hookuu rnai hele i ona la." Aka, i ka manawa i paa aku ai ua keikialii nei ia Alode ua hui like ae la ko laua mau maka—ko ke Keikialii me ko Alode—o ko Alode he nanaina o ka huhu maoli a o ko ke Keikialii he nanaina o ka maka'u weliweli. Me ka lima ikaika i kaualakoia aku ai ua Keikialii nei a ku ana imua o ka Moi o ka Akau ame ka Moiwahine alaila ua hoomaopopo koke aku la ke anaina i ka oiaio, oia hoi na ke Keikialii Gaberiela io no i. pepehi i ke Keikialii Lorenz no ka mea ua haalulu ae la na kuli ona ame kona hooia io an'a mai. Ma keia mea, ua lanakila ke koho wale a Anagusi no ka mea i na ku aleu i ka i'o. ; "E ka Moi o ka Akau, ke nianao nei au aole oe e hoohalahala ma ana ke hookomo ia aku ke kanaka i pēpehi i ko keiki m'a ka mak'alua o ka mea i manaoia ua hewa no ka hoopiha pono ana. i kau olelo paa no ka hooloihi hou ana i manawa no ke aupuni o Grostaka nei," wahi a Anagusi i pane aku ai me 'ke kalele ikaika ana iho o kona leo. Ma ko Boloraza aoao, hie he la aia na hiohlana kunahihi maluna ona me he la ua moeuhane, aka i ke akakuu ana mai ua huli ae la oia a kukuiu iho la imua o ka Moiwahine letiwa, - "E ka Mea Ihiihi loa letiwa," wahi a ua Moi nei, "Ke kukuli nei au imua o ka nona ka puuwai oiaio a aohe lua e nke ai apuni ka; honua me ka waiho hainama ana aku i" ko'u puu\vai imua ou." Alaila honi iho la, oia i ka lipa o ka lole o ka Moiwahine, ku ae la a hoi aku la i kona noho. "Mahope aku o keia inanawa e lilo mau keia mau aupuni o Grostaka nei ame ke aupuni o Aph'ainx i mau hoaloha kekahi i kekahi. ,Ua haawi mai oe ia'u he haawina a*o maikai loa o ke kaulike ame ka pono." Ua like loa o Gaberiela me ka pupule iaia e ka'iahuluhuluia ana e na kanaka no waho. Emoe/le ua ikuwa koke ae la na leo o kanaka m'ailoko 0 ka haleaiii a waho o ka paalii a i na makaainana o na.alanui e kuku ana a pela no hoi a puni ke kulanakauhale 1 ka manawa i lohe ai lakou i ka nuhouhou, ke kumu o ka puiwa ana o na moneka e noho ana i ka m aun a iu. Mahope iho o, ka ike ana o na kanaka, ma ka haawi aloha ana i ka moiwahine ame ko lakou hoomaikai, ua ikeia aku la kekahi i ka hele ana aku imu'a o ka Moiwahine a kukuli aku la me ka pane ana aku, "E ka Mea Kiekie, ua makaukau o Miroka e haawi aku iaia. iho nō kana hoohiki i hoopaa ai e haawi ana i kona ola iho no ka panai ana i kō Mr. Lore ma ka hoopii ana. He pio w r au nau a o kuu ola aia ia iloko o kou linia." "Ua hoohiki paji oia nei e panai i kona ola no ka hookoiokeno afia ia oe no ka make e Lore," wāhi a letiwa i huli aeai a pane aku Ja ia Lore. > "Ua hewa maopopo waū a ua makaukau wau no ka hoopa'i o ka make e kauia mal ana iniua o'u. No ko'u aloha i , v ke Keiklalii Lorenz ke kumoi o ko'u hana ana pela aka aole ia .he kumu e hiki ke alo. ae,' 'wahi a ke JDuke o Miroka me\ ke ākakuu ana mai o kona ano pihoihoi. Ma ka aoao o ka paahao (Lore) ua puiwa oia i keia ui ia ana mai no ia mea ua huli ae a nana aku la i ka Moiwahine me na hiohiona pahaohao. r "Aole o'u manao inaina nou e kuu

Haku," -wahi a Lore 1 pane aku ai. E hookuu iaia mai keia aelike aku e ka Moiwahine ke oluolu ia mai e kou hanohano." "Hauoii piha loa wau i ka hooko aku oiai aoie oe i hoopaakiki niai no ka hoopiha pono ana i ka olelo paa," wahi a ka wahine opio. •'Ua kaa maoi aku wau i kauwa nau no ka mau loa, a ke hauoli nei au me ko'u hoomanao mau aku i keia iokomaikai nui o ka Moiwahine i ke kaia wale aku i ke kanaka nona ka hewa oi loa o ke ino ame ke ko'iko'i." > Ma ka aoao o ka Moiwahine ua noi aku la oia i ka Moi o ka.Akau e noho liullu iho ia Grostaka a ua pane akti no hoi ka Moi e apo aku ai i kana kono aka e noho iho ana ola a.hiki i ka manawa e pau pono ai ha hana no ka palapala hooloihi manawa o umi makahiki hou aku. Mamua o ka ana o ka Molwahine i kona nohoaiii I ua kahea aku la oia ia Dore me ka leo nahenahe. "Oiuolu anei oe e hele mai e ike ia'u he hapalua hora mai keia manawa aku?" * No ka uku makana anei?" wahi a Lore i ninau aku ai. "O," wahi a ka wahine opio me ka hoomahie ana iho. Ma keia mea ua haohao loa ke kaukauaiii Halefonta, eia nae ua hoomaopopo koke iho la oia he moiwahine oia. Alaila haalele iho la ka Moiwahine i ka lumi kalaunu a kaalo iho la ma ka aoao o Casepa me ka helehelona i nohoia e ka wahine u'i maopopo olai kona mau aakoko i piha pono ae i ke koko e holo awiwi ana ma ke au o ka hauoli, a hikilele o ke aloha. Ua hui ae la no hoi o.Lore ame Anagusi na mea i komo iloko o keia hana kamahao me na manao pumehana me ke aloha. Ua huikau ae la no hoi na keonimana ame na iede e hooho hauoli ana no ka nuhou maikai. A o ka puuku o puni o Grostaka ua hele 'h<uli mai ia oia e hui pu me Lore a loaa. i'o m«.i ia, a hui aloha ae ia laua nia ka lululima pumehana ana me ka parfe ana aku o ka puuku: "Mai maikai loa no hoi ina oe he keikialii no kekahi aupuni, i me na maka o ka minamina oia i nana i aku ai. Na keia mau olelo a ka puuku i hookomo aku ia Lore iloko o ke kulana pohihihi 'o ka manaolana, upu mau ia e ia. Aia he kowa nui maopopo mawaena o ka wahine opio ame ia, aka aole nae i haawipio kona manao. Ua hui aloha ae no o Lore me ke Kapena Kuinoka he hui ana i hooi loa la ae ai ko /laua aloha kekahi i kekahi ame ka leo malie ua aku la ke "E ike aku ana oe iaia a e honi aku ana oe iaia alaila e hookuuia mai oe no ka haalele iho i ka aina nei." Ma keia olelo a ke kapena ua loaa iho la iaia he elua mau pohaku ko'iko'i i hekau iho maluna ona, ua lawa ia no ke kulai ana i kekahi kanaka iloko o ka hoopoho a holo maeele ae la na ouli hoopoho manaolana iloko 0 kona mau aakoko. "E ke Kapena, e haawi mai oe i kou lima no ka lululima aloha a mai nana, 1 ke koko. Ua Ulo oe i hoaloha oaa no'u iloko o keia pilikia nui a ua ku aku oe aneane e hiki i ka make. Ua hala ae la keia aka ma keia hope aku e lilo mau oe/ i hoaloha plli oaa no'u. Aole anei pela?" "Ua olelo mau ae ka Moiwahine i kona aloha ia oe," wahi a ke kabena me ka lalau pu ana aku i -Hnia o Lore no ka lululima ana. Hfe kauwa wau nau e like me a'u i ka Moiwahine. ■ A hala ka hapalua hora ua hui aku la o Lore me ka Moiwahine. O na hana i hanaia .amp na kukai kamailio ana mai ka manawa a Lore i komo ai iloko o ka lumi a hala Avale he hanalua hora aohe hoopaapaa ana ka hiki ke hoomaopopoia ia mau hana ina no e hamauia ana. O na hoopoho manaolana apau i kauhihi mai i -na la i hala ua maalo ae ia lakou. O na hiohiona hikilele. o ka wahine opio pili ia laua ua ho'oponoponoia ae la a maikai. "Aole au e.haawi pu ana n'o kou lilo mai na'u," wahi a Lore i pane aku ai, ia laua i hele mai ai mai ka puka mai. Ua pii wale ae no ka ula. o na papalina o ka u'i ahai puuwai a aole nae i pane leo -aku. Ma ke kokoke ana aku i ke alanuipii ua ike akū la he puulu o na lede ame na keonimana e ku mai ana ma ke poo o ke alanuipii e nana mai ana ia laua nei. Iloko o ia puulu na kaukaualii Halefonta ka puuku Gasepona, ka Makainui ka Duke o Miroka ame kekahi mau lede ame na keonimana. Iwaena o keia puulu o ke kanaka malihini Hale Anaa:usi kekahi a ma kona aoao e ku ana ka ukāli o ka Moiwa'hine Degaboa, a e hoohauoliia ana keia poe e ke kanaka malihini a i ka manawa i ike mai ai o Hale ia Lore ma ua ]sane koke mai la oia: "Eia ae ua kanaka nei." "Ke hauoli nei,au* i ko'u ike ana ia oe e Hale. O oe ka hoaloha io iloko o ka wa kupilikii," wahi a Lore i pane aku ai me ka lululima pumehana ana no kekahi mau minute. Ua panai pu aku no hol ka Moiwahine i kona aloha ia Hale ma ka lululima ana a haloiloi iho ia kona. mau maka onaona me na waimaka.. Ua hoomaka iho nei o Mr. Ahaguai e ha'i i ka mea ana i i " wahi a ka wahlne opio Degamoa i hoom(aka ae ai e kamailio aka ua hapa pu i kana olelo mamuli o ka maopfopo ole iaia o ka manao -aku i koe nolaila ua alawa mai la oia ia Anagrusi me na nanaina e ake ana na Anaguei e hoopau pono aku i -ka mea i koe. "E hoomau aku hoi paha," wahi a Anagusi i pane aku ai, aole no he maikai loa aka nae oia ka'ū mea i olelo ai. O na olelo a'u e pili apa i ke keikiaiii Gaberiela oia ka ke kaukamaliiwahine Degamoa i makemake ai e hoike ae. Malia paha ua makemake ka Moiwahine e lohe I na mea apau e pili tana i keia hana kumakaia. Aohe loihi ke wehewehe ae ia mea." "O, hauoli loa wau ke lohe ia.mau mea," wahi a ka Moiwahine. "Ma ke kulana mua." wahi a Anagusi, "he hoomeamea wale no na'u." "Pehea" i ninau aku ai ke kaukaualiiwahine Degamoa. "He hana hoomeamea wale no kela a'u i hana ai. He hana hoomaauea Amerika," wahi a Anagusi. "Ma ke ano hea," i ninau aku ai o Lore. "O, ma na ano no apau. Aohe wa.hi mea hookahi eTu e hiki ai ke hooiaio i kona hewa i'o'," i pane ak.u ai o Anagusi i ka ninau a Lore. "Aole anei i olelo i'o mai oe ia'u aole he wahi ike au e hooiaio ai i k.ona hewa?" 1 ninau aku ai ke kaukaualii Halefonta» "Oiaio," wahi a Hale, "Aole hookahi." "Aka, /ua olelo nmi oe ua hoike aku kona mau hoa ia oe i kona hewa?" i pane aku ai ka Elemakule Halefonjta-

"Aole i maopopo ia'u he mau hoa ltona ma keia hana a aohe no wau i manao iki ua hana oia i kela hana," wahi a Hale i pane ae ai me na hlohiona hauoli e hoike ana i kona hauoii i'o. "Ina pela, heaha ke kumu o kou kamailio ana pela?" i ninau aku ai o Casepa. :'O, i koho wale no hoi au." "Ua hoopakele i'o ia mai kakou," wahi a ka Makainui. "I koho wale no oe?" i ninau aku aJ ke buke Mikaro me ka puiwa nui. "Oia ka pololei. He koho wale no," eia nae ua lanakiia. No'u iho ua loaa maoli no ia'u ka manaoio na ke keikialii Gaberielq, no i hana i kela pepehi kanaka. Eia' nae aole he loaa iki ia'-u na hooiaio e ku ai i kahi o ka pololei a mamuli o ka manaoio i loaa ia'u, i kono ikaika mai ia'u e hana aku me ka nana ole < na hooiaio. Ua hoao ke keikialii Gaberiela e lawe aihue i ka Moiwahinē a ua nui no hoi kona manao lili 1 ke kelkialii Gaberiela. A i kona ike ana e hanaia ana kekahi hakaka ku pakani mawaena o iaua alaila ua manao oia e lawe i ke ola o ke kanaka ana i lili nui ai, ma kona manaō ano kanalua ana paha no ka lilo io aku o kona ola iiolaila ua hana i'o akfu oia i ke karaima. Mai ka nianawa i hanaia ai o ke karaima wau i huli ikaika ai e loaa na hooiaio, a i keia kakahiaka ua hooholo iho wau iloko iho o'u e hooko aku e like me ka'u i hana aku nei me ka iini nui e puoho wale mai no hpi e like me ia ana i puoho mai nei. Ua hooholo wau e hana aku i ua hana nei me ka nana ole ae i kuu ola. Ua ae laelae ioa aku wa.u e haawi iā'u iho 7io ia mea. Ua loaa no ia'u ka hoomaor>opo aia no leeleahi koa kiai me ia ma ka manawa I hanaia ai ka hana aka aole au i manao o ke kanaka ana i hoahewa aku nei iloko mai nei oia ua kanaka la. O ka mamao loa ana 0 Lore mai o kakou aku oia kekahi mea nana % hooi loa ae i kuu manao paa e kupale nona. la'u e kilo mau ana iaia ua loaa n'iau mai ia'u ka manao hooiaio oia no ka mea nana i hana 1 ke karaima. O ka hana wale no a'u i manao ai e pono e hanaia oia ka hana a'u i hana aku nei a lanakila io. E hoomanao no hoi kakou o ka hana hoomeamea e lilo ana i mea kokua nui mai i kekahi manawa." "A aohe au wahi hooiaio mawaho ae o keia au i hoike mai la," i ninau aku ai ka Makainui. "Oia wale iho la no," wahi hou a Hale me ka aka leo nui ana ae. Mamuli o keia mau mea ua hoopuiwa loa ia lakou apau ke kumu o ka hoohele ana aku o ka makainui me ka lullluli ana o kona poo. Ua haawi mai la no hoi lakou apau i ka hoomaikai paiena ole ia Anagusi no keia lanakila. "Ua hana aleu oe i ka maikai loa' e Hale," wahi a Lore me ka piha hoomaikai i kona hoaloha. MOKUNA XXVII.

KA HOOLUALiA'I HOU ANA. Iloko o ka Halealii o Grostaka, he ekolu poe e moe ana maluna o na w'ahi moe no ka hookuu ana i na luhi, na 'kaumaha ame na luuluu o na hebedoraa i hala koke iho, hiamoe ana i ka auwina la me oni ole no ka nui maoli luhi mamuli o na po i ala wale ia no a hiamoe ole ia no hoi. He moe ana ia o ke ano ua waiho make maoli no. 0 ka Moiwahine, aia no oia iloko o kona lumi moe i kahi i moe ai, kahi ana i moeuhane aku ai i ke kanaka ana i aloha nui ai e ku ana ma ka aoao p kona nohoalii. A nia keia haawina nookahi o Lore i moeuhane aku ai i ka wahine opio ana i aloha nui ai iaia e moe ana ma kona <wahi moe iloko o Jca lumi i haawiia mai nona e hoomaha ai. O ke kapena hoolohe kauoha Kuinoka oia kekahi i loii aku aka o ke kuu ia ana a hoaponoia, oia ke kumu o ka lana malie o kona noonoo a hookahi waihona like o ka olu o kona noonoo aka aole nae e nele ke kulipolino o kona hiamoe. oiai ua iuhi maoli i'o no. ) Ia Lore o waiho moe ana i kela. au-j wlna la aia hoi o AnagUsi ke holoholo 1a iloko o ka paka ma ka aoao ona kekahi wahine opio u'i, ke kumu nui o ka hekau ana o na hiohiona hoomahie 'ma kona heleheiena oiai hoi kona puuwai e hakukoi nui ana i ka hana r> ke aloha. Ma na kukai kamailio ana ua hoomahele aku no ko laua mau manao ma na hookuina o ko laua mau puuwai ka pana like aku o ko laua pdna ma ke ano hookahi.'o ka leo o ka wahine i ka nahenahe wale no, a komo filu aku la iloko o ka waihona hoolohe 0 ke kanaka opio e hookapalili ana hoi 1 ka pana a le'a imuwai. Aole keia he* 'noeuhane aka'he nakii ana ia laua iho na ke apo hookahi, 1 ke ahiahi ana iho a uhi mai no hoi ka pouli, ua hele holoholo aku la no hoi o Lore me ka Moiwahine oiai ua ala mai lakou apau a ua hoi hou mal ka ikaika. la laua e hele ana aia- na haawina ola hou iioko pakahi n laua oiai' ua nalohia aku ka luhi, aia hoi ka 'mahina ke, pa konane la maluna o na ipo, hele holoholo. - "E haalele iho no kaua ia Ana&uei na e holoholo iioko nei o ka paka a e hele holoh.olo aku kaua maanei aku no kahi o na koa ame na poe puhi ohe," v/ahi a ka Moiwahine. Aia he wahi maikai kokoke ma ia .wahi kupono no ka hoonanea ana e hooluala'i iho ai no ra hoomanao ana o na mahina i hala koke iho nei. Aole anei ■ou hōomanao i kela po mahina konane, 1 na koa e raikau ana, i kW leo hone o na ohe e kani ana a i na kiai e holoholo ana a ia e nana iho ana? Poina anei oe i na kukai a puunaue i na haawe o ke kaumaha? Ua oi aku ko'u hauoli e ku hou aku ma ia mau kahua i keia po aole. nae ma kela mau ano mua o ke ano hookaumaha manao a hoonaluiea noonoo aka me na manao hauoli a ohaoha o ka hookipa mai i keia mau mea imua o ko kaua alo. O, i ka lanai a kaua i hoonanea ai i Vekahi po paikau o na koa, i ka mahina e konane ana," wahi a Lore i pane pku ai. "Makemake au e ike hou aku o? i na hiohiona o kela home o na moreka kahi a'u i noho ai a nana mai i ke kihapal pua nani a'u no hoi i upu mau al e holoholo, ke kihapai a'u i kapa mau iho ai ka Paredaiso o Grostaka. Aole oia wale no aka o na hiohiona o ka malamalama o ke kukui e o mai f»na mai ka lumi mai o ka Moiwahine o Grostaka, I ka po e haluku nui ana ka ino aole i nele ka o wiwoole o kona nau kukuna, a i ka po malie a maikai d mai ana oia i na hiohlona o ke aloha oiaio ka mea nana i kunipaa iho i'oko o kuu puuwai e hfki ole ai ke maalo ae mai ia'u aku? (Aole i pau.)