Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 13, 27 March 1903 — Page 4

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Charli
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Maleia no ke Aloha

HE MOOLELO NO KE

KAIKAMAHINE ALII IETIWA

Ka Ui nohea i ahai ae i ka puuwai.

MOKUNA XXVII

KA HOOLUALA'I HOU ANA

          "Alaila, iloko o hookahi hora e hui aku ai au me oe ilaila," wahi a Ietiwa.

          "Aole pela," wahi a Lore i hooponopono aku ai. Iloko o hookahi hora e loaa aku ai oe ia'u ilaila.'

          Ua haalele iho la ua u'i nei ia Lore a hele aku la me ka ukali ia e kona ukali Degamoa a ua noho iho la no hoi o Lore me ka Elemakule Casepa, ka Moi o ka Akau, ka Duke o Mirako ame Anagusi. Ua hoonanea iho la lakou ma ka hoohala ana ma ke kamailio ana maluna o ke kumuhana o ka hookolokolo ame ka hooia ana o ke Keikialii Gaberiela i kono hewa.

          Iloko o ka hale@aahao i hoonohoia aku ai ke Keikialii Gaberiela ame kona hoa i hui pu ai ma ka hana pepehi kanaka, oia hoi ke kanaka a Gaberiela i kukala ai nana i haha'i i ka hewa karaima. Mai ka makainui mai o ke Aupuni i loheia mai ai pili i ke kulana o ke Keikialii. Aia oia iloko o ke kaumaha o kona noonoo a ua hoopilikia io mai ke karaima ana i hana ai iaia iho.

          Ma ka aoao o ke kanaka i hui pu aku me ke keikialii ma keia hana ua hoike io ae oia i ke aupuni oia no ke kanaka i ku kiai ma ka puka o ka lumi o ke Keikialii Lorenz e moe ana no ke kiai ana oiai ke Keikialii Gaberiela i komo ai iloko o ka lumi a pepehi ia Lorenz ia Lorenz i pa'uhia loa ia i ka hiamoe. Mahope o ka pau ana o keia hana kumakala ua hoomaka koke ia aku la ka hoohana i ka hapala ana i ke koko ma ke ala ame ka ipuka o ke kanaka. Amerika i mea e manaoio ia ai na ke kanaka Amerkia i' hana i ka hana.

          Ma ka hoike a kekahi mau hoa o ke Keikialii Gaberiela i hele pu mai ai a hanaia ka hewa karaima, he elua keia mau keonimana, akahi no a maopopo i ko Grostaka poe aole he holo o no makaainana ma ka aoao o Gaberiela. Mamuli o ka paa ana o Gaberiela iloko o ka halepaahao ua loaa keia manao i na makaainana e hoonoho ae i ke Keikialii Danatana ma kahi o ke Keikialii Gaberiela, oiai o Gaberiela ke alii o ka aina o ka hema. O Danatana oia ke kaikaina o Gaberiela.

          Ma ka aoao o keia alii opio i manaoia i alii, oia ka mea i punahele i ka lahui.

          Ma ka aoao o k Moi o ka Akau ua loaa iaia ka hauoli piha o ka loaa ana iaia o ke kanaka i ku i ka hoahewa ia.

          He Hookahi mea i koopukaia e koe aole i hanaia iloko o ka Aha kuka o ka la poina ole eia nae ua komo kukonukonu loa aku ia iloko o ka noonoo o kanaka. O ua mea la oia no ke kahua a Moiwahine i wehe mai ai i kona aloha i ke kanaka Amerika wiwoole, a aole no hoi i poina iki i ka noonoo o kanaka. A ke nana aku i ka elemakule Casepa aia na hiohiona pupuke maluna o kona hau maka, aka ke hiki mai i kahi o ka ninau aole i nele ka loaa o ka pane leo ole he mea pono e hanaia kekahi hana.

          I ka manawa i haalele iho ai na keonimana i ke keena hoonanea a lakou a hookuu no hoi na kamakamailio ana ua puka aku ka hapanui, aka, ua noho iho ia ka elemakule Casepa' mahope no ka hui ana aku me Lore.

          "Ua hele pili loa oe me ka Moiwahine i keia kakahiaka e Mr. Lore," wahi a ka elemakule i pane aku ai ia Lore, "a ke makemake nei au ia oe ina he hiki ia oe ke pane mai no ka'u mea i makemake ai e ninau. Oia keia, ua kukala aku nei ka Moiwahine e kahea ana i na luna aupuni ame ka poe ko'iko'i o ka aina e akoakoa ae i ka halealii ko kekahi hana e waihoia aku ai iloko o ka Aha Kuka eia nae aole i ike mua mai ka Moiwahine ia'u mamua o ke kukala ia ana. E noho anakeia aha i ke kakahiaka o ka la apopo. Ua ika anei oe i ka Moiwahine?"

          "O kahi mea wale no a'u i hoomaopo@o ai he aha kuka kela pili no i na hana o ke aupuni o Grostaka nei," wahi a Lore @ pane aku ai mahope o ka noonoo ana iho.

          "He kaikamahine oia na'u ma ka hanauna aka ua like loa ko'u aloha iaia me ka'u keiki ponoi. Ua pili nui aku kuu ola me ia mai ka la mai i make ai kona makuahine, kuu kaikamahine ponoi hoi. E ae oluolu mai oe ia'u e waiho aku i keia ninau ia oe. Ua hoike aku anei oe i kou aloha iaia?"

          "Ae, ua hoike io aku wau." Ua aloha mua wau iaia mamua o kuu hoomaopopo ana i kona kulana alii. Ma kou ano he makua nona ia oe wau e hoike ai i kuu aloha a'u i manao ai a hooholo iho e hoike aku aka, o kuu paa ana iloko o ka halepaahao ame kuu mahuka ana oia iho la na mea i hoohala loa i ka manawa a hiki mai la i keia la, a oia no hoi ka mea nana i ke'ake'a nui mai. Aole au i makemake e huna iho i na mea a'u i ike ai a manao hoi a hooholo e hoike ae e hoolilo ana ia'u i mea hohewale ke huna. Aole he hoopaapaa ana i ke aloha kuio iloko o'u nona a pela no oia ia'u a maua like no i ike ai no maua iho. He huina hoi iloko o ke apo maemae."

          "Ua hoike malu mai anei oia ia oe i kona aloha ia oe?" i ninau aku ai o Casepa.

          "Ae, ua hoike mai no oia me ka maopopo no iaia he hana hiki ole iaia ke hooko aku," wahi a Lore.

          "Alaila, e kau mai ana ka poino ---," wahi a Casepa i pane aku ai. Ua hele kamailio ole aku la laua no kekahi mau minute, a oia no hoi ka manawa i hiki aku ai laua ma ke alapii alaila hopu aku la o Casepa i ka lima o Lore ame ka helehelena kunahihi ua pane aku la oia:

          "Ua oi loa aku ko'u mahalo ia oe mamua o kekahi kanaka a'u i hui ai mamua. He kanaka opio oe nona ka uhane oiaio, ano kiekie a hanohano wiwoole a hookanaka makua no hoi. Aka,, me ka hoohewahewa ole, aole e hiki ia oe ke mare i ka Moiwahine o Grostaka nei. He mea makehewa wale no ka hoakaka aku ia oe pili ia mea no ka mea aole i nele kou hoomaopopo ia mea."

          "Ua maopopo ia'u me ka hoohewahewa ole wahi a Lore. "Aole au he keikialii e like ka oukou e olelo mau ai i na manawa apau, aka, e ha'i aku wau ia oe, aia me kela ame keia kanaka Amerika ke kuleana e lilo ai i poo aupuni no kekahi aupuni nui loa a puni ke aoholookoa nei---o Amerika Huipuia. O ka home, oia ke aupuni moi o ke kanaka Amerika a o kana wahine ame kona makuahine ame na kaikuahine ona, o lakou na Moiwahine ame na aliiwahine; a o kona mau hoamakaainana o lakou ka poe hooho mahalo. No'u iho ua aloha mua au iaia ma kona ano o Miss Gagenesaloka. Ua Maopopo kela ia oe. A hiki aku i ka make aole e pau ka manaolana i loaa iloko o'u a aohe no o'u nana iaia ma kona moiwahine."

          Ua maopopo loa aku la keia mau olelo a Lore i ka elemakule me ka mui o na manao mahalo iloko iho ona.

          "Mai maikai loa no hoi, a oia no hoi ka'u i makemake mau ai ina oe he keikialii," wahi a ka elemakule, he mea hoi i hookui aku i ka noonoo o ke kanaka opio.

          Ma keia manawa ua hui hou ae la lakou apau, aka ua haalele iho la o Lore i kona poe hoa hoonanea a pii aku la i ka lanai o luna o ka halealii no ka hui ana me ka Moiwahine Ietiwa oiai ua maalo ae he hapalua hora. Ma ke kala o ka lanai i noho iho ai o Lore a hilinai aku la no hoi i ka pou pohaku oiai kona noonoo e lauwili ana i o a iane@ me ka upu nui ana e loaa koke aku kauwahi ike no ka hoea mai o ka Moiwahine. Ua noho papu aku la oia o kona alo i ka puka kahi e puka mai ai ka wahine opio ana e kali ana. O na nakeke ame na hu makani ana ua lilo ia mau mea he mea hoohikilele manao ia Lore no ka manao no o ka u'i ia ana i aloha nui ai oia ia e hele mai ana.

          I kela po aia ka mahina ke pa konane la e like me ka po aku mamua a laua i holoholo like ai ma ua lanai la. Aia na kanaka ke holoholo la iloko o ka paka, a e kani ana no hoi ka bana. Ma ke ano nui ua piha hauoli o ko Grostaka holookoa apau. Aole i liuliu ua hoea io mai la no ua u'i nei ana a oia no ka manawa a Lore i holo aku ai me ke kali ole e hui pu me ia. A ia Lore i hopu aku ai i ka lima o ka wahine opio ua holo like ae la ka uwila o ko laua no e ike la no laua pakahi iho.

          "Maikai ka mahina o keia po," wahi a Ietiwa.

          "O, ua hauoli loa au i ko kaua hui hou ana i keia manawa o ka po e like me kela po a kaua i holoholo iho ai maanei," wahi a Lore.

          "Aohe hiki ia'u ke noho malie nolaila e holoholo kaua e pono ai," wahi a ka wahine.

          "E kamailio mai oe ia'u kuu aloha a e hoolohe aku wau i kou leo he mea no'u e hauoli piha ai i ka lohe aku."

          Alaila hele holoholo aku la laua ma ka lanai, oiai ko laua lima aia ke paa like la ko kekahi i kekahi.

          O ka haawina o ke aloha oia ka maua e puliki la ia laua, i hoouluku like ia ae hoi ko laua puuwai e ka pana kapalili a hiki pono ole ke hoopuka leo ia ke aloha e mo-ku la iloko o ko laua puuwai. Me ko laua pane leo ole ae no ka hoike ana ae i ka mea oiaio, eia nae, ua ike maopopo no laua ua aloha i'o no kekahi i kekahi pela no hoi kekahi i kekahi.

          "Mumule loa mai nei hoi oe i keia manawa," wahi a Lore i pane aku ai.

          "Aole i maopopo ia'u ke kumu e mumule nei au. Me he la ua maka'u wau ia oe."

          "Maka'u oe ia'u?" Heaha ke kumu," wahi a Lore.

          "Heaha la aole maopopo loa ia'u ke kumu."

          "Makemake anei oe e hoike aku wau ia oe i ke kumu?" wahi a Lore.

          "Ua maopopo no ia'u e olelo mai ana oe no ko'u aliiwahine ana," wahi a ka wahine.

          "No," wahi a lore, aka, no ko'u pili loa ia oe i keia manawa aole hoi e like me ko ka manawa i hala aku nei nei ka mamao loa. Mamua he howehiwehi maopopo maoli aka i keia manawa ua moakaka loa. Mamua he akaku wale no aka i keia manawa he mea io maopopo. I na la i hala ua nana mai oe ia'u me ka powehiwehi aka i keia manawa ke halawai nei he maka no hemaka. I keia la ua wehe mai oe i ka ipuka kahi o'u i aeia ai e komo a ua komo io no wau a ke anaina holookoa i ka leo o ka mea i aloha i'o. "no ka mea ua aloha au iaia." Aole anei ma keia mea e Ietiwa?"

          "E hiki no ia'u ke hoopaapaa aku ia oe i nehinei, aka, i keia la me he la aole a'u wahi mana iki e hiki ai ke pale aku i kau," wahi a Ietiwa.

          "Aole loa au e poina iki i kau olelo o keia kakahiaka," no ka mea ua aloha au iaia. Ua lawa kela mau olelo e hookau aku i kekahi kanaka ma ke kahua e haawi io ai oia i kona ola no kekahi wahine @uuwai oiaio."

          Pehea no la e hiki ai ke alo ae no ka mea ua aloha io no wau ia oe,' wahi a ka wahine opio. "O, heaha ana la ka hua o na hana o ka la apopo," Heaha ana la ka lakou pane ame ka lakou hana?

          "Na ka la apopo ia e hoike mai, wahi a Lore i pane aku ai. He mea nui i'o no ia no kaua e elua. Ina aole lakou e ae ana--heaha aku ana. la.-----"

          "Aole i maopopo ia'u," wahi a ka wahine i pane aku ai.

          "Ia Lore ma e holoholo ana ma ka lanai o ka Halealii aia no hoi o Anagusi ke holoholo la m ka ukali o ka Moiwahine Degamoa. I ka nana aku ua pili loa ko laua manao kekahi i kekahi.

          "@@ @iha h@@oli laua @o laua iho," wahi a Lore i pane hou ak@ ai oiai laua e @ana like a@@ i na @ea holoholo o ka paka.

          "Ua maopopo loa ka pili o kekahi i kekahi ia laua iho" wahi a Ietiwa, "aole hoi i like me ko kaua."

MOKUNA XXVIII

KA WAHINE O GROSTAKA

          I ke kakahiaka nui okoa no ua pihoihoi ae la na hoa kuka o ka Moiwahine no ke ake no e hiki koke mai ka hora eiwa ka manawa hoi e hui ai lakou me ko lakou Moiwahine no ka noonoo ana i ke kumuhana a ka Moiwahine e waiho aku ai a lakou hoi a manopopo mua ole ai.

          No ka nui o ko lakou aloha i ko lakou Moiwahine opiopio ame na haupuana no na lohe i lono wale ia no, no ka hoohui ana iloko o ka berita o ka mare me he la he manawa loihi loa ia mai ke kakahiaka o ka hora wiwa.

          Mamua o ke kani ana o ka hora eiwa ua akoakoa mua ae la na hoakuka o ka Moiwahine iloko o ke keena mau a ma ka manawa i kani ai ka manawa i kauohaia no ke hui ana oia no ka manawa i komo palanehe mai ai ka Moiwahine Ietiwa me kono u'i nohea a hiehie, emoole ua umeia aku la ka noonoo o na mea apau i ona la no ka nana ana iaia ame ka hoamumumu leo liilii lakou i nu ae ai e hooho mahalo ana i ke u'i o ko lakou Moiwahine.

          Ua komo mai la o Ietiwa a noho iho la i kona noho mau e noho ai alaila nana aku la i kona mau hoakuka, me ke aloha alaila kahea aku la e neenee mai a kokoke imua ona.

          "E kuu mau haku" wahi ana, i pane aku ai me ka hooikaika pu ana ae me kahi ikaika ame ka noonoo maikai i loaa iaia, "ua hauoli loa wau i ko oukou akokoa ana mai nei no ka hooko ana i ke kauoha i haawiia i ke ahiahi nei. Inehinei ua akoakoa mai kakou ianei me na manao kaumaha, a i keia kakahiaka ke hui hou nei kakou me na manao hau@@. A e like me ka olelo hoopaa a ka Moi o ka Akau e hana mai ana oia i palapala hooloihi manawa hou kau no kakou i ka umi makahiki, a ke hana io ia mai nei ia hana a e paa mai ana i keia la ua lawa ia no ka hoohauoli ana ia kakou.

          "No ka hoomaka ana i ka kakou hana o keia kakahiaka, makemake au e hoike aku ia oukou e like no me ka'u i hana ai i nehinei, i ka hoolilo ana i ka aina i mea e pakele ai oia ((Lore) pe la no wau e hana ai i keia la ma ka hookuu ana i kou'u iho nona (Lore)

          "E hai aku ana wau ia oukou e kuu mau haku, kuu mau hoakuka hoi, oiai, oia ke kumu o keia hui ana, ua hooholo wau a ua hoopaa i kuu manao e hoolilo ana ia'u iho i wahine mare na ke kanaka i haawi i kona ola no'u a nou a no ko kakou aina ame ke aupuni, no ka mea ua aloha oiaio wau iaia ma ke ano he wahine aole ma ke ano he aliiwahine." He kanaka hala ole oia a kakou no e ike nei, ke kanaka hoi a'u i aloha maoli ai. Ina hiki ia'u ke hookomo i kekahi mea mawaena o'u ame ia no ka hookaawale ana ia maua inehinei, ke hoike maopopo nei au i keia kakahiaka aole loa e hiki ia'u  ke hana aku i keia la."

          Ma ka manawa i pau ae ai na olelo a ka Mohiwahine ua haiamu loa iho la o loko o ka lumi aole kekahi leo pane a hala wale kekahi mau minute. Ma ka aoao o ka Moiwahine aia na hiohiona haikea ma kona mau papalina lamalama o ka wahine u'i. A ma ka aoao o na hoakuka ua haiamu loa iho la lakou, me he mea la aohe mea hiki ke pane leo mai a hala wale kekahi mau minute. A iloko o keia kulana haiamu ua ikeia aku la ka elemakule Casepa e oioi ana i kona kino.

          "E kuu kaikamahine! e kuu kaikamahine!!" wahi a Casepa i pane aku ai i ka Moiwahine. Aole e hiki ia oe ke hana i kena hana."

          "Pela, aole e hiki ke kue i ka manao o ka lahui. O ka mea i maa a kuluma i ko kakou lahui oia no ka mea e loaa nei a e ku nei i keia manawa. Aole e hiki i ke kanaka Amerika e noho ma ka nohoalii no ka mea aohe he wahi pilikana iki ona iloko o ka lalani alii. Ina e mare ana oe i keia keonimana alaila aole makou e ike aku ana ia mareia ana o olua."

          "I ko'u ike ana ia ke'ake'a pela au i kahea ai i keia ahakuka no ka noonoo ana ina he mea hiki e hoololi i kela kanawai," wahi i ka Moiwahine i pane aku ai. "Aole o ko'u mare ana iaia he mea hoohaahaa ia i ka nohoalii aka he mea hoike ana mak ia ia kakou ua loaa ia kakou he kokua hou no ka hooponopono aupuni ana."

          "Aole e hiki ia kakou ke hoololi i na kanawai kumau oia hoi o na haawina i kamaaina ia kakou a i kuluma no hoi ia kakou." Wahi a ka Puuku.

          "Ma kahi o ka hiki ole ke hoololi i na hana maa mau a kuluma ia kakou," wahi a Ietiwa me ka leo oluolu a ko'iko'i, ke ha'i aku nei au ia oukou e o'u mau haku, ua loaa ia'u ka manaopaa a e hana io aku ana wu ma ka haalele ana i kuu nohoalii ma ke ano he poo aupuni no kuu mare aku i ke kanaka a'u i aloha kui'o ai. E hoomanao oukou e o'u mae hoakuka. aia iloko o kuu puuwai ke aloha i keia manawa-o ka mua, ke aloha i ke kanaka i aloha mai ia'u, a'u i manaoio ai aia ia haawina me ia, ke kanaka mua loa no hoi a'u i aloha ai. Ua paa kuu manao e haalele i ko'u ano Moiwahine a noho aku wau ma ke ano wahine no Grostaka ke kuleana maopopo e hiki ai ia'u ke hana. Ke haalele nei au i ko'u iho no ka hooko ana i ko maua hoohuiia. Ua paa kuu manao e hooko aku no ko maua mareia, oiai, ua aloha au i kuu aloha no ka mea ua aloha kuu aloha ia'u. Aole no hoi i nele ko'u aloha i kuu apuni ame kuu lahui, aka, o ka nohoalii ua hiki no ke hoopihaia ia maka-lua ke hemo ae au alaila aole no e piliki ka lahui ame ke aupuni. E ae anei oukou ia'u e hookuu aku i kuu hauoli mau ma ka mare ole ana, a e noho poo aupuni aku au iloko o ka ehaeha ame ke kaumaha? Ke manao nei au aole."

          "Aole oe e haalele mai ana ia makou. Aole oe e haalele i ka nohoalii a ko mau kupuna i na'i ai no na kenekulia he nui?" wahi a ka Puuku i ninau aku ai.

          "Ua hoowahawaha anei oe i kou lahui?"

          Ma keia mau kuka'i kamailio ana aia ka hapanui o ka hale ke noho la me na manao ikiiki a maopopo ole i ka mea e hana aku ai.

          "Ae, he mea maopopo io no ia aole e haalele e ka nohoalii ame ka lahui me ka loaa ole o na hoehaeha ana i ka naau, aka, e hna io aku no wau me ka manaopaa."

          "Ke noi aku nei au ia okou, e o'u mau haku, e ae laelae mai oukou i ka mare ana o ko oukou poo aupuni me Gerenefolo Lore. I wahine mare au nana; a ke noi aku nei au ia oukou e haawi mai i ka hauoli piha ia'u ma ka hookomo ole aku ia'u e noho iloko o ka ehaeha e hekau mai ana maluna o'u ke waiho au a haalele i ka nohoalii a kuu makuakane ame kuu mau kupuna i noho hoomalu ai a haalele i ka lahui i aloha maopopo ia'u a'u no hoi i aloha ai; he haawina maopopo loa keia e hoike mai nei ia'u i ka hiki ole ke hoomahae ae. Ua makemake loa au e noho pu kuu Lore wiwoole me a'u ma ka nohoalii ma ka oihana hoomalu."

          Alaila, hoomaka aku la lakou e noonoo pono me na manao maikai a makili mai la na noonoo maikai ana a mamua o ka hookuu ana i ka halawai ua hooloo like ia ae la e ninau aku i ka manao o ka lahui no ko  lakou hoapono i ka ka aha kuka i hooholo ai oia hoi e hoohui i ko lakou moiwahine Ietiwa me ke kanaka Amerkia Gerenefolo Lore. Iloko o keia kukakuka ana a iwaena o ka poe hoopupu loa ma ka ae ana oia ka elemakule Casepa aka mahope mai ua hui pu mai la oia iloko o ke kuikahi.

        He mea oiaio ua lanakila ka Moiwahine Ietiwa, oiai, i ka manawa i haawiia aku ai ka hoolaha a puni ka aina aia hoi, ua loheia aku la na leo hooho mahalo o ka lehulehu no keia hoohui ana, e apono ana hoi i ka olelo hooholo a ka aha kuka, a holopapa ae la ka ike mai o a o o ka aina e hookoia ana ka oihana mare maluna o na opio kupaa ia laua iho a mahope o ka hala ana o ekolu pule no na hoomakaukau ana ua hooko io ia aku la ka hana.

* * * * * * * * * * * *

        I ke kaa-ahi e puhi ana i kona uwahi mai kona puka-uwahi aku, he hoailona o ka hoomakaukau ana e haalele iho i ka hale-hoolulu o Grostaka a holo aku no kona mau wahi hoolulu, a aia ke kahua iloko o ke kulana laukanaka oiai ua piha maoli i na makaainana mai ka poe hanohono o ka aina a ka poe ilihune, a aia na koa ke ku makaukau ia no ka hoohiwahiwa ana i na hana o ka ia, a e alaalawa mau ana na maka o ka lehulehu, mai kamalii a kanaka makua, na wahine ame na kane, ame ka poe no apau o ka aina koe aku ka poe nawaliwali a kolopupu a haumakaiole e ike i na mea i ake nui ia, aia hoi, ikeia aku la ka holo ana mai o kekahi kaa nani maoli i maa i ka ike a na makaainana, e hukiia ana e na paa lio elua e ukaliia ana e na koa ame na ukali mahope aku, alaila ua wawalo ae la na leo huro o ka lehulehu iloko o ka lewa-lani e hooho mahalo ana.

        I ka manawa i ku iho ai ke kaa ma kahi hoolulu kaa-ahi ua lele aku la na ukali a wehe ae la i ka puka o ke kaa nani alaiia lele mai la kekahi kanaka kulana o ke kanaka u'i lohi maikai me na papalina loloa he kanaka i aahuia me ka aahu piha o ke kuiana hanohano a kiekie a hanope mai ona i lele pu mai ai he wahine opio loihin maikai, nona ke kino pilalahi maikai me na hiohiona lamalama maluna o kona mau papalina nohenohea loloa e nele ole ai ka huki ia o ka noonoo o ke kanaka no ka haawi mahalo ana.

        Ma keia manawa, ua hoomaka aku la ka lehulehu e haawi i na leo huro.

        "E ola mau loa ka Moiwahine, e ola mau loa ka makou Ietiwa!" E ola mau loa ka makou moi hou, e ola mau loa ka makou moi hou, e ola mau loa ka makou Lore!"

        I ka manawa i kani ae ai ke oeoe o ke kaa-ahi, ua kau aku la ka Moi hou o Grostaka me ka Moiwahine Ietiwa iluna o ke kaa-ahi a mahope aku o laua ka ukali o ka Moiwahine, ke kaukaualii wahine Degamoa me kona pili aoao ke kanaka Amerika Hale Anagusi.

        "Ma ka hoike a ka Moiwahine e hoohala ana makou he mau la loihi i Amerika ke hiki aku makou ilaila no ko laua hoohala manawa hauoli," wahi a kapena Kuinoka i pane aku ai i ka Makainui, "a e hoi mai ana makou iloko o ka wa kupono.

        "Gedebai a hui hou," wahi hou a ke kapena i ka makainui me ka lululima ikaika ana a hakalia a kau ke kapena iluna o ka paepae alapii o ka holo aku la no ia o ke kaa-ahi a no Farani ka pahu hopu.

        Ma ka hoopau ana ae i ka Moolelo o ka kakou Ietiwa, ka wahine opio kupaa a kui'o ma ke aloha oiaio, ka wahine nana i ume a ahai ae i ka puuwai o ke kanaka ua hoohala aku la laua he mau la i Amerika ma keia huakai a laua a huli hoi mai la i ka aina kahi a laua i noho poo aupuni like ai no hoomalu ana i ka lahui a ua lilo laua i mau alii aloha nui ia e ka lahui. Ua noho pu no hoi o Anagusi me kana wahine ke kaukaualii-wahine Degamoa, i ke aloalii ma na oihana i haawiia mai na laua.

KA HOPENA

 

 

HE MOOLELO WALOHIA

-- NO NA --

ONA MILIONA

I LAWE A HUNA MALUIA

MA KA AINA MEHAMEHA

MOKUNA I

LAWE A HUNA MALUIA

        Ke panaiia aku nei keia moolelo walohia imua o na makamake heluhelu o ka Nupepa Koukoa i ike mai ai kona mau kini i ke au nui ame ke au iki e pili ana i na kanaka waiwai ame na kanaka ilihune, ka haawina ikaika ame na manao  ikaika no ka hoao ana e hookoia kona makemake oia hoi ina ua hiki loa ke hooholomua ia ke aupuni imua me ka hookaawaleia o keka@@ mau kanaka onamiliona ka mea nona keia moolelo ua hoouluwehiwehiia lakou e na ulakolako o keia honua, a ua kau aku hoi ka make o ko lakou aupuni maluna o lakou me he la o lakou maoli no na kahua paa o ke aupuni. Ma na hana like ole a ke aupuni manao ai aole e nele kona hele mua ana e ike i keia mau onamiliona a o ka mea e hele ana i keia hau onamiliona ka mea hoi nona keia moolelo walohia ua holo pu me ka manao o ke aupuni. O na hana pili i ni oihana kalepa apau o ko lakou aupuni ua pau loa lakou i ka umiiia a paa iloko o ko lakou mau poho lima, nolaila ma keia e ike mai ai oukou i ka waiwai maoli o keia mau kanaka ame ka ulakolako ma na ano apau.

        I mea e lilo loa ole ai o ko kaua manao i ke hoikeike aku nei e pili ana i ke ano ame ke kulana o keia mau onamiliona, e pono kaua e hoomaka i keia moolelo nanea a ke ulumahiehie i maa mau ia kakou Hawaii i na moolelo apau i hoopuka mua ia ma ka nupepa i hala o kela makahiki aku nei a na ka moolelo no e hoike mai i ka puana o ka hihi-o moeuhane.

        Iloko o na makahiki kulipolipo o Amerika Huipuia, e like me ka nee ana o ka manawa imua ame na mea no hoi apau, ua hoopuipuiia ae la ka huina o na miliona hanauna hou mai kekahi pea a i kekahi pea o ka aina, a iwaena o keia poe hanauna hou i oili mai ai a makili ae ai hoi na maka a hanu iho la i ka ea oluolu o ka aina no ka manawa mua loa, i ka aina nona na hopuna olelo e o mau nei ma na poopoo a puni ke ao holookoa nei. "Ka aina o ke Koukoa ame ka Hae o ka lanakila." Ua hanauia keia mau onamiliona maluna o ka lepo o ka mokuaina hookahi oia hoi ke pono mokuaina o ka Uniona New York a ma ia wahi hookahi like lakou i pii ae ai mai ke kulana o ke kanaka e@i lanahu mai a hiki i ka anuu o ka hanohano kiekie loa i loaa ole i na empera ame na moi oia manawa. Nui na kuia i halawai pu mai me lakou aka aole lakou i paupauaho a hiki wale no ma kela kulana kiekie a kakou hoi e hia@aai nei ma keia moolelo, na onamiliona i lawe a huna maluia ma ka aina mehameha. O na inoa o keia mau onamiliona ka mea nona keia mau hoowehiwehi ana ma keia mau hoowehiwehi ana ma keia moolelo oia no o Palmer J. Morton Andrus Carmody, Simon Pencce ame R.J. Kent. E like me ka pii ana ae o ko lakou kulana ma kela kulana kiekie o ke aupuni pela i hooholomuaia aku ai na hana like ole o ka aina a o ko lakou mau inoa ua paa a walewaha i na kanaka like ole o ke ao nei. O na Pake ame na Iapana o ka Aina Hikina iloko o na hana kalepa ua kamaaina i ko lakou mau inoa ame ko lakou mau kii maloko o na nupepa; o na kanaka Helene ame na kanaka Inia o Europa ame Asia ua kamaaina i keia mau onamiliona ka mea nona keia moolelo a ma ka hoopokole ana ua kamaaina ka honua nei a puni ia lakou oiai e o mau ana ko lakou mau inoa maloko o ka lakou mau palapala pili i ka hana kalepa a pela wale aku.

        Ma ko lakou (onamiliona) wa e kau ai iluna o na kaa a holo aku maluna o na alanui aupuni no ko lakou mau keena paha a i ole no ko lakou mau home paha e piha mau ana na alanui i na kanaka ame na wahine ame na kamalii e ake ana e ike i ko lakou mau helehelena ame kou lakou mau hiohiona, oiai ua nana aku na kini o ke kulanakauhale o Nu Ioka maluna o lakou he moi no na waiwai paa a he pohaku kihi no ko lakou aupuni. I na manawa apau mai ke kakahiaka mai a hiki wale i ke ahiahi e paa mau ana keia mau onamiliona iloko o na hana ano nui loa a aole loa he minuke e hoohalaia ana iloko o kekahi mau hana ano ole. O ko lakou mau keena ua hoouluwehiwehiia me na mea a ka maka e makahehi mau ai a e olu ai hoi ka manao, a e holoke mau ana ka lakou mau elele iloko a iwaho o ke keena me na palapala a i oleia me na poe e makemake ana e like i kekahi o lakou. O na kelepona e kani kapalili mau ana ia iloko o na 10 kekona apau a he mea pohihihi loa i kekahi mea i makemake e ike i kekahi o lakou e loaa ka manawa e ike ai, aka e nana aku no kakou imua me ka hoomanawanui ame ka paupauaho ole o ko kakou moolelo nei i ike ai kakou me ke kuio ina aole io he manawa e ikeia ai lakou. O na hana pili ma ka oihana kalepa aia no ia ke holopapa mau la e like me ka ma mau ma Wall Street ma ke kulanakauhale hoi o Nu Ioka a ua hoopuiwaia ae ke kulanakauhale ma o na loaa kiekie loa i ike mua oleia a no ia kumu ua laweia ae ia i mea e kamailioia ai na ka lehulehu ame ka aina holookoa mai kekahi kihi hoi a i kekahi kihi o ke aupuni. O na kanaka kiekie keia o ka aina mawaho ae o keia mau onamiliona no lakou hoi keia moolelo walohia ua awaiaulu pu aku la lakou me na kanaka haahaa a ilihune hoi o ka aina iloko o na kuka kamailio ana e pili ana i keia mau loaa kiekie loa i ike ole ia mamua, a o na kanaka ma na huina alanui ua alakoia aku lakou maloko o na keena lumi ame na hotele no ke kukai ana maluna o keia mau mea hou. O na keena lumi keia o ka oihana kalepa ua piha kui me na kanaka a e hekau ana hoi ka hoailona o ka pioo maluna pakahi o lakou, mamuli o na leo nune e holopapa ana a puni ka aina. I kekahi la oiai i na ao hakumakuma e paialewa ia ana mluna o ke kulanakauhale me na hana maa mau e holopapa ana iwaena o na oihana kalepa ame na kanaka hoi e holoke ana ma na alanui, a e hookokoke mai ana hoi i ke ahiahi ua holo aluka mai la na keiki kalewa nupepa iwaena o na puulu kanaka e hookeke ana ma na kihi alanui o Nassau ame Park Row. Ma ke kihi o keia mau alanui i haiia ae la maluna e holoke ana na kaa like ole o na kanaka o na lahui like ole aka aole i nana iho na keiki aklewa nupepa i keia mau mea aka me na leo nui i hiki i ko lakou mau kileo ke hoohana, ua puai mai la ko lakou mau waha mai keia mau huaolelo me ka moakaka loa ame ne kuhihewa ole:

        "Nui loa ka mea hou e pili ana i na onamiliona i lawe a huna maluia!"

        "Nupepa Kuwaho! Ka moolelo o ka nalowale kupaianaha o na Onamiliona! Nupepa Kuwaho"' O keia iho la na hopuna olelo a na keiki kalewa nupepa e noke mau ana i ka uwa a iloko o ka manawa pokole ua hoowena ulaia ae la na paia lewa maluna iho o ke kulanakauhale o Nu Ioka me na hua ulaula nunui o ka nupepa, "Record Extra."

        Maloko o keia mau nupepa ua paiia aku na kii o keia mau Onamiliona ame ko @@kou mau moolelo piha mai ko lakou @anau ana mai a hiki i ko lakou nalowale kupaianaha ana mai ka ike ana aku a ka maka a ua hoopohihihiia na kanaka apau o ke kulanaakauhale i ka lakou mea e hana ai no ka imi ana i na Onamiliona i nalowale. O na Keena Hana Kalepa keia ua hoopiooia, oiai i keia mea hou i laweia aku ai a hookui ia lakou, aka ua umil hookanawanui iho la lakou i ko lakou mau manao. Ma kela kakahiaka. Poalua ua hoopaaia aku maloko o ka aoao mua o ke kino lahilahi o ka New York Record keia mau hua nunui e hoike ana hoi i keia kuahaua:

LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

EHA ONAMILIONA I NALOWALE  KUPAIANAHA A UA HOPOHOPOIA NO KO LAKOU LAWE MALU IA.

Aole i loaa o Palmer J. Morton, Andrus Carmody, Simon Pence ame R.J. Kent.

Pioo ma ka Wall Street.

        "Ua nalowale kupaianaha o Palmer J. Morton, Andrus Carmody, Simon Pence ame R.J. Kent, a aole i loaa a hiki i keia manawa. Aole lakou i hoea mai ma ko lakou mau keena i keia kakahiaka. Ma ke kelepona ua hoikeia mai aole lakou i hoea aku ma ko lakou home oiai no nae e kakali mai ana na ohana. Nui a lehulehu na olelo e wawaia nei ma ke kulanakauhale nei aka aole i hoomaopopo ponoia ka mea oiaio. O ko lakou mau waiwai ke hoohuiia ua hoea aku maluna o ka huina o $750,000,000."

(Aole i pau.)

        O ka wa keia e holopapa nei ka hiohiona make maloko o ka aina mam@li o ka numonia. O ka mea pale maopopo i keia pilikia oia no ka laau kuni a Chamberlain (Cough Remedy)..He loaa i'o ke ola a he hakalia ole. Aia ma ka halekuai laau lapaau o Benson Smith & Co., Ltd., e loaa a@ no ke kumukua@ kupono.

 

HOOLAHA KUMAU

Ka Hui Ba@ako Ho@h@

Malama D@la o Hawaii

(KAUPALENAIA.)

Huina i hoahuia…………..@@@@@@@

Peresidena…………..Kiki@@@@@ @@u

Hope Peresidena……W. P@@@@@@

Puuku……………….. W. @@@@@@

Keena Hana Nu@

Alanui Papu, kokoke i A@anu@@@@@

Keena Lala ma Hilo, Ha@@@@

E lawelawe ana i k@

 

Oihana Banako Hoahu Dala ma Honolulu a me@@@

        E laweia mai no na huina @@@@ @@ ka haawiia na ukupanee @@@@ @@ahu makahiki ma ka huina @ @@@ keneta no ka makahiki. E l@a@@ @@ Rula a me na hooponopono an@ @@@@ nau ae ma ke Keena Hoahu.

2828-lyr.

 

KAUKA T. MITAMURA

• • •

Alanui Kukui O@oli Helu 68, H@@@@@a Na Hora Hana:

        Hora 8 a 10 kakahiaka; hora 1 a 3 a@@ hora 6 a 7:30 p. m. SabatiL Hora @ a 8 p. m.

Telepone White 152.       P. O. Box @@@

 

KAUKA GEO. W. BURGESS,

        Keena hana ame kahi noho H@@@ S. Alanui Moi, --10 a. m. a 3 p. m. ame 7 p. m. na hora hana.

Telepone-Main 128.

 

KAUKA GEO. J AUOUR

Keena Hana 431 Alanui Beritan@@.

Hora Hana 10-12 a. m. ame @-@ p. m.

Sabati 3:30--10:30 a. m.

 

D. KALAUOKALANI, JR.

Loio ma ke Kanawai.

me

T. McCants Stewart

Loea ma ke Kanawai

Halepohaku o McIntyre, kihi o @@@@@

        Papu ame Moi.

Pahu leta 569 Telepona 181 Honolulu

T. H.

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupale@aia

Na Mea Hookomo mai a Kuai @@ i na

LAKO HANA HALE

O Kela ame Kena An@.

Malaila e loaa ai na mea mala@@ @@@@

----

        NA PAPA N.W., NA PAPA H@@E PILI HALE, NA PUKA, NA @LEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA P@@@ KA OIHANA KAMANA NA P@NO PENA.

        NA PENA LIKE OLE AME @@ HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANA@@ MOENA, ETC.

        O na kauoha pono hale apau @@a @ hiki mai ana ia makou e hooko ko@@ ia no me ka eleu ame na KUMUK@@@ HAAHAA LOA.

LEWERS & COOKE

 

.. O KE..

Koko @no ka mea e @oaa ai na Pilikia ma ke Kino.

---

E Heluhelu i keia ma@ Ma@@@

O KA LAAU@___

AYER'S SARSAPARILLA

--KA--

laau nana e hookaawale na @@@@@@@ mai kou koko aku. He laau h@@@@@@ ai, a he laau e hooikaika ana @@@ mau lala apau. O ka Laau Aye@@@ sarsaparilla k@ laau kaulana loa @@@@ ke ao holookoa. Ina e hoomau @@@ lawelawe ana i keia laau e loaa @@@ ke ola kino maikai a me ke k@@@@@@ mae, hoi hou mai ka ula o k@@@@ lehelehe, pu'ipu'i maikai kou @@@@@ palina, a loaa ke kulana ola k@@@@ kai.

        He loaa na pu'u paa o ke k@@@ @@ laau Ayer's Sarsaparilla, e @@@@@ ana mai ka ma'i puu paa @@@@@ Disease ame na ma'i o@a ano. @@@@ ikaika aku nei makou e lawe @@ @@@ a@o laau ma kahi i ike la na ma. P@@ paa apau.

        Hoomakaukau ia e Kanaka J.C. Ayers

        E loaa no k@@a mau Hu@@le ma @@ hale k@@i laau a@@@.