Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 13, 27 March 1903 — He mau kuhikuhi no na me e pili ana i ke Kalo. [ARTICLE]

He mau kuhikuhi no na me e pili ana i ke Kalo.

O ke poho nui o ke kalo mapnuli o ka ma'i i ikeia "pala" (root rot) oia ka mea nana i hoala mai i ka Hawaii Agricultural Experiment Station (Ka-hua-hooiulu Hoao Oihana Mahiai o Hawaii) no ka huli pono ana a noii pono ana i loaa na lapaau kupono a hoemi lilo ana a ua loaa io aku no' a e ikeia lakou ma ka papa hoolaha helu 2, Hawaii Experiment Station (Ka-hua-hoolulu Hoao Oihana Mahiai). A o kahi ano nui o ka hoolaha pili i keia noii ana i ke kalo ola keia i unuhiia ma ka olelo Hawaii no ka. pono o na Hawaii mahiai kalo, oia hoi keia Papa Hoolaha Helu 4. NA HOAO NO KE PALE ANA I KA PALA O KE KALO. Ma Kalihi i hookoia ai ka mea i noonoola a 1 makemakeia e hnna i mau haua hoao no ke pale ana i k'a pala o ke kalo, ame ka heohana ana I ka lo'i kalo. He lo'i keia nona ke kino o akahl-hapaumi a ma ka malama o Augate, 1901, ka hoomaka ana e fcana. Mamuli o ka pala o ke kalo ua aneane e poho loa na oo kalo mua. Ua hoohana koke ia ka lepo ma kona ano maikai ma ka paeli ia ana a iluia me eiima pahu puna i huiia me na lau kalo ame na aa o ke oo kalo mua. Ua waeia mai na huli mal na kalo pala ir«ai. " , Ma ka manawa o ke kanu ana, aoie he nui loa o ka wai, a aole no he wai i hookaheia no hookahi pule mahope Iho o ke kanu ia ana o ka huli. He wanl wai uuku wale no ka i hookaheia i ka mahina hookahi, a ua ikeia aku ka hoomakill ana mal o ka ulu ana aole no

[ nae i ka ikaika loa, aka i ka manawa i f puka pono mai ai ua ulu maikai mai ila'a oia no hol ka manawa I ike nui | 010 ia aku ai na hoailona o kji eleao. Ua ano maikai ae ka uliuli o na lau kalo o keia 10l i ko na lo'i e pili kokoke mai ana. Ua hukiia ke oo kalo i Sepatemaba, 1902. O ka hua i loaa mai he akahi-hapakolu ka nui ae i ko ka lo'i i averikaia, a o na pa-keneta o ka ma'i o ke kalo ua emi loa iho. He hoike ana keia ua hoawaiwai nui mai keia laau hoomomona e hoopakele ana hoi l ka lo'i mai ke komo ana mai o ka ma'i. NA HANA HOOAIAI HOU MA NA ANO O KE KANU ANA, HOOKAHEKAHE WAI AME HOOMAKAUKAU NO KE KANU ANA. TTa kaa ke koikoi ma ka hookahe wai ana no e kalo. O na hoohana wai i lawelawe mau ia aole i ku i ka hoomakaulii a kupono. He hana maa mau ia o ka hookahe ana i ka wai ma ke poo o ka lo'i, a hookuu aku iloko o ka auwai ma ia poo hookahi, ma ke kihi no nae, 'kupono ma kahi aoao mai. Ma kahi i hoohanaia ai keia ino, he hookahi aoao o ka lo'i e nui anu ka wai a holo nui no hoi ka wai, oiai he eluahapakolu o ka lo'i e koana nui ana ka wai. Ma ka hoomaopopo ana i ka ulu maikāi o ke kalo ma ke ano mau, ma na auwai wai-kahe e pono e hoaoia ia ano lloko o ka lo'i. Ina e hookaheia ka wai iloko o ka Jo'i ma ke kihi, alaila he mea maikai ka hookuu ana i ka'wai kupono ma kahi aoao a ua oi ae ka maikai i elua a oi aku puka-wai a kahe akit ai ma ka auwai. Oi loa aku e ana ia ka aina e hookahe wai ia ana e like me ke ano o ka aina, O ka hookomo an x i ka wai no ka holo puni ana, oia ke ano maikai a hoomakanlii aohoi i oi ae mamua o ke ano i maa mau, a ke hoomahele ia m.a kela. ano, alaila, he hookahi-hapaha aina oi ao e hiki ke kanu ia. O ke kahua o ka hana hoao i hoikeia iloko o keia papa hoolaha oia no ka hoihoi ana i ka lepo o keia lo'i i kanu kalo mau ia &i no iwakalua makahiki, i ke ano mau o ka lepo. LAAU HOOMOMONA AINA. He nui o na aina i mahi lo'i kalo ia no na makahiki lthulehu a he nui o lakou aole i hoomomonaia no ktkahi v/a loihi. ' O ka mea oiaio i loaa, mal kekahl mau lo'i kalo e ae a o ke kalo i ulu iloko o* kahi pahulu, aole e nele ka loaa i ka eleao a emi mai i ko ke kalo i ulu | maluna o na aina hou a lo'l kahiko paha i kipulu nui ia. E pono e klpulula ka aina me ka laau ] heomomona mamua o lee kanu ana. I, ka xva e ikeia ai he mea pono e lu i ka lepo hoomomona iloko o ka lo'i oial e uiu ana ke kalo, e pono e hookuuia ka j wai i komo ai ka laau hoomomona ilo-; ko o ka lo'i a e waiho maioo ka lo'i no iwakalua-kumamaha hora. Ua luia ka puna i ka aina kalo i hoaoia, ma ka eha toha puna i ka eka hookahi. Ma keia, he hookahi ame ka hapa a elua tona ka lawa, e lti ai, a. lawa'ia no elima makahiki. O ka puna aole ia he mea hoolilo 1 ka lepo ma ke ano akika wale r.o aka he mea pale a hoopakele i ka lepo o ka lo'i a ma keia mea i lilo al ka puna he mea hoomomona lepo lo'i. Ina e hoohul pono i ka puna me ka lepo alaila ua oi loa aku ka maikai e kipulu i ka l'o'i me ua puna hoohuiia nel, a waiho me ke kanu ole i ka huli no hookahi mahina. I ka manawa e pulu ana ka lepo ma kekahi wahi e pulu ole aku ana no hoi kau wahi. Ua pili loa keia i ka akika (phosphoric). Aohe he kupono o ka lu ana i ka laau hoomomona mahope iho o ke kanu ana i ka huli oiai e kahe mau ana ka wai iloko o ka lo'i, koe wale no i na mahina mua elua a ekolu paha o ka uio ana, oiai oia wale no ka wa kupono e hookuu ai i ka wai no kekahi mau la. E like me ka ikeia aku i ke kupono o ka hoōkuu ana i ka wai i na mahina mua ekolu o ka ulu ana o ke kalo, he mea 'maikai no e kipulu aku ka lo'i me kekahl ano onea hooulu (nitrogen) i ka manawa o eono pule a elua mahina paha mahope o ke kanu ana o ka huli —o ka mua e hookuu i ka wai a e lu i ka lepo hoomomona iloko o kā lepo wali o ka lo'i. Mai ka 160 a 180 paona akika ano paakai (nitrate) o ka soda i ikeia ua lawa kuponojio ka lu ana i ka aina lo'i kalo no hookahi manawa. O ke ala pololei maoli no o ke kipulu ana, oia ka lu ana i ka puna maliope koke iho o ka uhuki ana i ke oo kalo, alaila lu aku ka laau hoomomona, akika (phosphoric) mai ka ewalu a ka umi-kumamalua pa-keneta, eono a ewalu pa-keneta potaah, (ano like me ka puupuu alama a paakai nunui) ame ekolu a eono pa-keneta amonia a e luia keia mau mea iloko o ka lo'i mamua o ke kanu ana 1 ka huli. A i mea e hooikaika a'i i ka ulu ana e luia ma kahi o ka 160 paona nitrate (akika ano paakal) i ka eha hookahi mai ka elua a ekolu mahina mahope iho o ke kanu ana o ka hull, i ka manawa e hookuuia ai ka wai mai ka lo'i aku, i hiki ai ka laau hoomomona lepo ke hana i kana hana iloko o ka lo'i, e hoonoho ana hoi

iaia iho ma kahi kupono e waiwal ai ka huli e ulu ana. O ka mea hooulu (Nitrogen) oia wale no ka mea hoomomona lepo e hlki ke hoohanaia e loaa ai ka waiwai i ka wa e ulu ana ke kalo. He mea maikai e hooko-oia ka puna mamua o ka lu ana aku. Aohe no e hiki ke hoomaopopo pololei loa ia ka piha pono o ka eka iwaena o na heluna lo'i, oial, he liilii mai kekahl a oi wale aku kekahi maluna o ika eka hookahi. O na huahelu malalo ! iho nei ka huina nui kupono o ka mea hoomomona ame ka puna e hoohanaia ai ma ke kapual kuea. E like me ka lo'l o 12 kapuai loa a 12 kapuai laula, alaila i 18 paona puna (% paona puna i ke kapuai kuea hookahi); I ka lo'i 100 kapuai loa a 100 kapuai laula, he 1280 paona puna; i ka lo'i 440 loa a 100 kapuai laula (aneane e piha ka eka ) he 5000 paona puna ua ! like la me elua ame ka hapa tona puna. [ Me he la na hiki aku ka pahu ūuna hookahi mai ka 180 a 200 paona ke kaumaha. Oka mea hoomomona lepo ho fohuihui i kapaia i kekahi manawa, e na Hawaii he "iwi willla," e Iu aku 1 hapalua aunakl i ke kapuai kuea, a elima paona I ka lo'l o 12 kapuai loa a 12 ka- ! puai iaula, 1500 paona i ka eka Kooi kahi. E lu aku i ka Sodium Nitrate o • hapalua paona no ka lo'i o 12 kapuai" j loa a 12 kapuai laula a 160 paona i ka I eka hookahi. j Ma ka hoohana ana ika laaui hoomoj mona e pono e manaoia ua like no na , mea kanu rrp na holoholona, oia hoi e ' pono e nl a e inu. O ka. laau hoomomi- 1 -! lepo ola ka ai aka mea ulu< a ua hnohuiia aku i ka lepo no ka mea o na ulu e like me ke kalo i ulu mua miiluna o ka aina aole i nele kona lawe mai ka lepo ae f kekahi mau mea o ke ano hoomomona lepo. Alaila he hana maikai loa ia, ina i laweia ka ai mai ka lepo aku e ho'hoi hou ia aku ka ai ia manawa. O ka mea pohihihi wale no oia ka hlki ke hoomaopopo i , ka ai e hoihoi ai. ! A oia ka waiwai o keia mau hana hoao e like me ia e hoikeia nei i ike ai . kakou o ka mea hea la ka I lawe la aku mai ka lepo aku e keia mau mea kanu ulu. T. P. SEDGWICK,