Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 15, 10 April 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA

I LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

MOKUNA IL HE LOEA KUPUEU MA KA HAKĀ XUPEr»A. * NAIIA EIA KA HAL.E O KA EMEPEHA. - OHOHIA NA KAKAKA I.UA. No kekahi maoawa ua awaiaulu pu aku la oia me na kanaka kuonoono o ke kuianakauhale o Nu loka, e hele pu ana ma na aianui me ka lohe mau o kona mau pepeiao i na olelo e hoomaika! ana iaia no ka malkai o ka nupepa malak> o kona hookele ana. Maloko o kona i keena iloko o ka hale pa'i o ka New i Tork Recopd Co., ua hoohiw-ahiwa aku 1 me na mea a ka maka e makahehi loa at me na kfi o na ano like ole, i pena | ia e na kanaka loea o ke aupuhi o Italia e kau oni oie ana ma na paia o kona lumi. O kana mau mea hana apau ; e pili ana i kona kulana Lunaiioopono pono Nui, e waiho ana lakou iluna o | kona pakaukau a o kana mau buke : kuhikuhi moolelo aupuni ame na mea apau e pili ana i kona keena e waiho! 1011l ana lakou imua o kona alo. Ua ka- j lele aku o Walter Heaeka maiuna o j i keia mau buke oiai kona lima akau ma ] kana oihana, a ua oi aku kona maka- | ! hehi i keia mau buke mamua o na mea apau oSoko o kona keena. Hookahi auwina la iaia (Waiter B. Heseka) e noho ana iloko o koha Keena e heluhelū ana hoi i na palapala o keia ame keia ano, ua ike iho la oia he palapala mai kona hoaioha pi'i paa msi e ho*ke mai .ina e noho ana oia iloko o ke kuianakauhal? no elua lu a mahope o keia e hele ioa aka ana oia ma kana huakai oihana ma ke komohana. Ua hekau iho ia ka mino akaC maluna 0 ka papaiina o Waiter Heseka, a oni hauoli ae ia kona puuwai i ka ike ana 1 ka manao o kona hoaioha, Sidney Hammond (Kikane Hamona). Ua hoomakaukau koke iho ia o Walter Heaeka he holkeike ame kekahi paina hoohauoli no kona hoaloha me ka puana ana ae 1 keia wahi laina mele iloko o ka ieo hawanawana. Auwe kuu nui hauoli e Kuu hoaloha Hamona a,hoea mai He iinl nui ko*u ae noho nei E hui kaua me ke aloha. Eiua la mahepe mal ua hoea i'o mai la o Kikane Hamona a ma ia ahiahi hora 7:30 p. m., ua motio aku la lakou no ka hale mele hou e ike ai i na hana hoikeike. Iloko o ka pahu o Heseka ua akoakoa aku he ewalu mau keonimana i hui pu ia me na wahlne, a ilaila lakou i hookuu pau aku ai i ko lakou hauoli i na hoikeike i panai ia mai ai imua o lakou i kapa ia ma ka inoa o M La Boheme." Iloko o ka pahu ma ka aoao akau o ka hale mele hou ua ike aku o Walter B. Heseka ame ltftes Edith Le Roy; Kikane Hamona ame Miis 01ive, -kona kaikuahine; Mr. Blake ame Miss Meredith; Mr. Converse ame Miss De Neuville, a o keia ka heluna ewaiu i hoea aku iloko 0 ka pahu o Heseka iloko o ka hale aha mele i kela po a ma ka hookuu ia ana o na hana hoikeike i kela po ame na kukai kamaiiio' ana me na hoaloha, ua ahai aku la ke kaa ia lakou ma ke alanui Avenue no ke Kelemaniko kaulana o Nu loka. Me ka hana nui no lakou i holo aku ai hoea i ka sahu hopu oiai i kela manawa e holoke ana na kaa like ole o kela ame keia ano mao a maanei o ke kulanakauhale. Aole 1 loihi mahope mai o keia ua kapalulu mai la na kaa nunui ame na kaa iki imua o ke aio o ke Kelemaniko. Hoteie nani) Eia keia manawa ma ka hora kulipolipo o Ke aumoe ka manawa i e pii mau ana ke kulana o ke kuiana- , kauhale o Nu loka a hikl aku i kona wekiu maa mau. O kona mau alanui 1 keia manawa o ke aumoe ua pouli pu me na kaa ame na kanaka oiai lakou i kela manawa e' ahai ana -ko lakou alahele no ke Kelemaniko kaulana o Nu loka. Imua o kona mau l>ani puka nunui e kuku ana na kane nana e.apo mai ana i na makaikai e hoea aku anaNjaila. a ma kekahi aoao e kuku ana na lede me na pua ala onaona iloko o ko lakou mau iima palupaiu no ka omau ana aku iluna o na kuka 0 na keonimana me na kumukuai haahaa, Iloko o ke Kelemaiiko e kani honehone mai ana ka leo hone o na pil'a me ka maiamalama kamahao e uwila ia ana e ka mana ikaika o na kukui uwila a i hooi loa ia ae ko lakou nani e na mea uku uliuli o ke kuahiwi a ina paha kaua kekahi ilaila i kela po, auwe maule paha kaua oiai he keu ka nui o ka nani e ume ia ai ka manao maikai o ke kanaka. lloko o keia Kelemanlko ua hoomatcaukau ia ae kekahi pakaukau loihi 1 uhi ia me ka weleweka ame na pua onaona no ka mea hanohano Walter B. Heseka ame kona mau hoaloha a i ka manawa i hoea aku ai o Heseka iloko o ke Kelemaniko me kona mau hoaloha ua ike koke mai la na kanaka iaia nei a oia no ka manawa i kuku j like ae ai na kanakja V haawi aku la » na iima o ke aloha i ko lakou hoaloha j Heseka oiai he loihl na la i hala ae nel j akahi no lakou a ike hou i kona hele- j heiena. ' > . I ka pau ana o ka Heseka mau kamailio ana me kona mau hoaioha i hoea ae hoi ilaila i kela po no k* ike; atia iaia ua lawe koke ae la o Miss Me- j redith i kona kulana wahine miklmiki i a uleu hoi ma ka hooponopono ana t iia mea o ka pakaukau. I keia manawa ala o Walter He»eka ke noho la ma ka aoao o Kikane Hamon;* me ka . hoapono ole o L»> Boy i kela mau hana a Hesek&. . *'0 oe ka mea nui ma kela pas«aina i hoomakaukau ia. e Mr. Heeekau" wahi ana 1 kamailio inal ai. "a e oono oe e noho ma ke poo o ke :?akaukau. E noho no o Miss Meredith ma koo aoao akau, & o Kikane Haaaoaa ho! ma kon» aoa»x Aol» wau e ae ana la oe e Heaeka e kamaiUo me K»ane Hamona i keia manawa a WfcS I ko'u wa e k&maiilo aku ai la oe. Ko ka bobks> a»a I keia manao % kaulele ana ' wau maluna ou e Misw M«*dia e nana pono oe I kamattfo o He**ka w Kikane Hamona.** I ka makaukau ana o na mea apau «• piU ana i ka papaala«i na mea ono aku al i ka. nuo ua iammaka la sa mea apau e pait>ua i

| na me& ono iike ole e waiho ana imua |o ke alo. Ona kiaha nani ame na pika I waina ame ka wlālke e kuku ana imua 0 lakou a i ke!a maoawa ame keia mai nawa e lohe mau fa am ke kani koele | man o ke kiaha me keia mau huaoleio \ maluna o ko lakou mau lehelehe, ,4 E | mau ke ola malkai o Walter . O na mea ono like oie a ka manao e - hoohle ae ai ua panai ia mai iakou e na | kuke ioea imua o lakou. a ua hoonuu f iho lakou a hiki i ka eha ana o mahina a hiki hou ole aku ke ho-o i na mea ai iioko o ko iakou mau. waihona opu. Ma kekahi aoao o ke pakaukau ua pa-e mai na leo nahenahe e honehone hoi o &a pila ame na hhneni kaiii puuwai. e hoohauoli ana i na manao o n& makaikai i hoea mai i kela po me ka mea hanohano Walter B. Heseka. I kela ame keia minute e lohe ia ana na I aka o na lede ame na keonimana a | mamuli no hoi o ka nui aka o kekahi ; poe e nonoho ana ma ka aoao o na j Pakaukau ua no«ce iho la lakou i ke | kihe me ka~paluin iho i ko lakou roau ) waha me na hainaka oiai no nae e kau moiiolio mai ana no na aa maluna o ko lakou mau helehelena he hoailona ho! e hoike mai ana ua moni hewa i ka m?i ai. I na lede e kamaiilo *ana*-tne na mino aka e kau ana maluna o ko la~ kou mau helehelena i na keonimana e puhi ana i ko lakou mau kika ame Iha paka kikalika. e hoohohono ana. i ka ea maikai o ka lumL I kela manawa ua kamailio aku la o Mr. Blake 1 kekahi mea e pili ana i na'mea o ke aupuni o Farani ma ke ano maikai o'e arr»e ka hifcfwar-e ua ku ae la o Miss Le Roy a hoao mli la e kupale i ka aoao o kona aupunl o Farani mai keia atio olelo mai a no kekahi manawa loihi ko laua kamailo ana maluna o keia kumuhana. ua no! mai ia o Kikane Hamonaia Miss Meredith e kuapo laua i ko laua mau aoho. Me ka hikiwawe ua huli ino ae la o Miss Le Roy a ike aku Ia oia ia Walter Heseka e kamallio i pu .ana me Kikane Hamona maiuna o j kekahi kumuhana ano ko laua hiohiona e hoike mai ana ēlike me ia ano. He hoa kuia o Kikane Hamona no Waiter B. Heeeka a oiai laua I keia manawa iioko o ka poai kanaka makua aole i poina ko laua mau la e hele hoomanawanui ana i ka imi ana i keia trea makamae ioa.o ka naauao. O keia Kikane Hamona oia ka hiea hoe waapa mua ioa o ko lakou hale kula nana hoi i hoohaahaa aku i na keiki hoe waapa o kekahi mau hale kula kiekie e ae o ka aina. O kona kulana mikimiki ma na

paani like ole ua hui pu ia|me -ka ike ame ka naauao, a ua kaana like ia kona lke me kekahi mau loea e ae o kekahi mau haie kuia kiekie loa o ka aina. O na kula iike ole o kana hale kula i'hele ai me Walter B. Heseka ua pau pulu koe aole kona mau welelau tfia ka mua a hiki i ka hopena a na keia mea no hoi i hooi ae i kona makemake i keia mea o ka naauao kiekie loa. Oiai he kuōnoono kona makua- • kane aole oia i uhauha wale aku i kana 1 wahi loaa e haawiia mai ana e kona makuakane, a ? o ka hookano ame ka hookiekie ame ka haakei ua umi paa iho oia i keia mau mea ekolu iloko ona aole oia Khoike wale aku i kela ame keia mea. O kona mau hoaloha e kipa aku ana no ka ike ana iaia ma kona hale aole e nele ana ko lakou ike ma ko lakou wahi noho he pahu klka pahu kikaliki ame ka waihena lehu, a no keia kumu ua lilo aku o Kikane he mea nui iwaena o kona mau hoaloha i bui pu ia me kona mau enena*. E Hke no hoi me ka maa mau o na keonlmana pela o Walter Heseka i anehe aku ai \ ke klaha e ku ana imua ona a inu pakiko ae la a walho aJtu la no hoī. kiola aku la ho| i ka, !ehu o kona kika iloko o ka waihona lehu a panai aku la ia Kikane Hamona he | pahu klka i hoolilelHeia owaho o kona j kino me kekahi mau lau nani \ hana noeau ia me na lima o na keiki o ka. aina o ka hikina., - j "Pehea ka loihi o ko makou mea ha- | nohano ma ke kakau nupepa © manao ? nei e noho ma Nu loka nelf' wahl a s Kikane Hamona i ninau mai ai iaia.) "Me he la. aohe mau mea hana ano < nui i k*!& manawa mai ko manawa i j huli hol 'mai al i ieeia ku!anaJtauhaie." f *'Ua manao wau ua maikai ko'u noho j i ana I keia "13 hoopau ana au i f f ko*u hele ana ma o a maanei o ka aina ! a e noho ana wau ia nei no kekahi ma- j nawa loihi- Manao wau u& ol ae ka , nui o ha mea hou o keta kulanakau-[ ' ha'.e nei mamua o kekahi wahi e ae. ; Manao wau he m&u mea hou ano nui | | kekahi maluna o ke kumuhana hoal-e | Mna e l«>aa ?*ono ana na kuhlkuhi po- ! j lolei ana ame ka houhewa ole." | 5 "Ke hele ae jnel keia hoolaha maluna ; | o ke!a kumuhana hoal-e i ka nui pul- < \ pui ioa a ke hoor»uka la mi me ka ; ! wiwt> 0!« me ka umeuime ana I tea ma- ' nao o ka ieholeho/'' waht a Kikane Hamona. **K w»l ann na m#a hou ma- 5 ; lana o keia kumuhana i kekahl o keia ? matt !a £ hoea mai ana." ■ j "Pehea kou makemake 5 ka manao o ; ka lunahooponopono rtia ka impepa o 1 keia ia?" i ninau aku al o WaUer B. Hese&a., "O ka mea h*a kau e manao n»»t. o %a manao e ptll ana 1 ka hoohui it o na hale Wl*r "Ae. v "0 k& olalo, hikl ia'u lee l mku u& *aa la ma3iao o lea I iunah<w>ponopono iloko o k& nupepa- o i ia, w wahi & Kikane Hamona i j I pane mai al o kekahi j S ana, *'Ke manao nH au na WCtlama * j mau manao I ka&aa na «ke | k» kona maa manao. He kanaka ' a* 1 * kamai keia o Wiiiawm rna ke kaieaa

anlwo kal«ko, Jte bopobopo s«l w i ka ninau huj a!a la m&walw o lub paleaa o kona ike, He fcoii*> ikaika. <■**. I na btti E aho rso hoino ana i ka Piiikia i !<x>hia ih<> malann t> Kale- I veko»A <Ga!veston) lloko hoi o ka nso- j ku&ma o Teseka. He nvea ola!o tia j hoohauoli aku oU. i o® Dtsksunkka ■ helu o ka nuv*p& "Xew Tork Reeord." | aka a©te he vahi maa mea * pill ana no ka hal 1 hwhulia. Ke wi«n»i> aei wau ola ka mea makemake & ka lehaleha. aka heaha ka waiwai e ia. ana? Aohe mau hoolala no ka hoo«poitopo&o ana." "'Ae. he mau hoolala no kana. no-ka hooponopono ana ia mea," wahl a Heseka> me ka hulf!l ana ae o kona maa maka no ke kakoo ana * i kona maa hope. "ITa kauoha osa no ka hoohana ana ! ke kanawai ku-e hai 1 hoohalla, oiai Ina e hoohana ia ana kela kanavral, e helele'i HiUi ana tta irtti I hoohuiia." "Ke kamailio nei oe m« he kanaka. mamaalea la ma ke ir»fai»ing malnna 0 ka ale'o Aiokomoko," wahi a Hamona 1 pane mai ai. Aohe oa manaoio no kekahi wahl lihl o ia maa ano. Ua. ike no oe me ka hoohewahewa ole aoie loa e hooiaio ia kekahi ka-e hai iloko o pa aha hookoiokolo. A I na maniiwa apaa a lakoa e hoao nei i keia m«a iloko o na aha e hoopaka mau ana na aha hookolokoio like ole aole lakoa 1 ka f ke kumukanawai o ka aina. He iwakalua mau mokuaina | hootaok> i na kanawai ka-e hai iloko o ko lakoa maa ahaolelo, a ua haaiehia aka no nae lakou iloko oia lua poall hookahi. He-mea hiki oie la o ka oanileu ana aku i na kanaka elua iwakalua a haneri paha i ka hoohui ana i ko lakou' maa waiwai a hookahi. ma ia hoi e- } malama ana a e hoomahaahaa ana i i na loaa paka. O ka hai i hoohuiia oia t

■k& hua momona o ka lokahi ame ka mokuahana ole. Aia iloko ona kekahi mau moml makamae e olu ai ka lini, a aia iloko ona ka hanu ola o ke aupuni. Ma kekahi aoao hoi, aia iloko o ka hui i hoohuiia o keia la. he mau helehelena hooweliweli- e hoopoino maoli mat ana no l 'ko kakou ola ana ma ke ano he lahui kanaka. E pono e loaa koke ka laau no ka lapaau ana i keia mea i iaau kumu no na'e. Ua ike no oe i ko'u mau manao maluna o keia poo manao, a aohe no a'u mau hoolala ana no ka hoohaahaa ana i kau mau -hana lokomaikai ma ka hoouka hou ana aku maluna ou i ka'u wahi kumuhana i kupono a kupono ole paha no kau mau noonoo ana. "Ina no hoi e hiki ana ia kakou e hana i kekahi mau hooiala ana no ka hoakoakoa ana mal i keia poe kanaka iloko o kekahi aha kukakuka," wahi a Heseka i kamailio ae ai me ka huki ana ae i kana penik&ia & kakau iho la maiuna b kekahi apana pepa i na mea i loaa i kona lunaikehala. "Ke ike nei au i keia mau poo 'Kula Kiekie o na Kanaka Waiwai,' 'Na Hui ma ke alahele o ka Hoopakele. ' 'Ka Hopohopo o na Hui i Hoohuiia, * 'Apono ka Waiwai no ke Kaana Like Ana.' He mea nui a klekie keia! Ina e loaa ana ia kakou kekahi mau kanaka waiwai o na aina e e ku maleie ana maluna o keia manao ,e hahai ana ko kakou mau mea home nei ma ke panepoo o na mea apau. He mea ano nui keia e lawe ai a noonoo. E hoike aku ana au ia Van 'Home i keia kumuhana ma ka uweaolelo. "Aoie, ke manao nei wau aole loa ia he mea hiki o ka lawe aria mai a hoakoakoa i keia mau kanaka waiwai iioko o kekahi aha ku-kakuka," i hoo- ; mau mai ai o Hamona i ke kamaliio ana, me Heaeka hoi e noho ana iluna o kona noho me na maka i heie a piha me ka uwila. "O ke kumu mua o ka hiki ole ana aole lakou e hui ana; o ke kumu elua lakou e ae ana e hoike I *ko lakou mau manao a kamaiiio hoi. Aole loa no makaukau no ka kupale ana mal i ke kahua o ka lakou mau hana, e. pili ana hoi i na haha hooponopono hou. E pono kakou e hoomanawanui iloko o keia hana; e hana e like me ka hiki ia kakou, a na ka hopena no hoi e hoike mai i k4 puana a ka moe. O ka pomalkai nui keia i hekau iho maluna o kakou e kali hoi n|e ke kaniuhu ole mamua o na kanaka e manao nei ua loaa ia lakou he mau kumu Ua hiki loa i ka loio milionaea i makaukau ma kana oihana, loea no hoi ma kana hana ke kupale aku i na hana alunu a na hui i hoohulia no kekahi mau hiakahiki lolhi. "E kukulu ana au i hui," wahi a Heseka i pane mai ai me ka pupuahulu. "Oia?" Make&ewa oe e akaaka. E hana ana no wau. B hodo ana au e kukulu I hui nupepa." "Ua pono kela, e Heseka." wahi a Hamona me ka mlnoaka e haawe ana maluna o kona papalina loloa. "Ua aumoe loa i keia manawa no ka .hoomaka ana e noonoo i keia kumuhana i kHa po. E hoike mai oe ia'u ika hora ame ka rainute e makaukau al oe me • na pepa e pili ana no keia kumuhana, I a e pānal aku ana wau ia oe t ka'u mau kokua ana, m& ko*u kulana he loio. Ua Ima*>?>opt> loa la oe o kau mau hana apau wale no ia, ae like me ka hoiolea ana o ia mau lawel&we ana 'i au l>eta no au&nei keia-" j "E makemake aha wau i kou mau ! kokua ana ma keia hope tiku," *ahi a | Hesekau I "Aole wau e hoopunipu.nl ana ia olua. | He mea huiia keia mawaena o kakou." | I ka pau ana o keia kamalilo» ua i hoomaka ae la lakou e hoi no. ko lakou j mau home pakahi | MOKUNA 111. MAKEMAKE O HESEKA E HOALA | I HUI NUPEiPĀ. j I ke k&k&hiaka nui o kekahi la ae, | ua ala ac la o Hes«eka a !ho aku la I jke pa'i eupepa oka TtecordL Ua Jho©maka j>ia e heluheiu i kana mau tMa ē wJiho ana maluna, o kona pa- ■ kaukau haua, a i ka pau ana. ua ka- " kau aku oia I iela na Fahner J. Mortoß» \ kekiihi o na waiwai ioa o ke l kulanaleauhale o loka, e noi aku ana | i&ia, e haawl »si i manawa no is«a e ; hui k&raaillo no kekahi kumuhana 1 ano nui. £ ka pau ana o kana kakau I ! letft ana, ua b*ie aku la oia e nolohoio maioko o ka lumi hana kii o ka nupepa a nmlaila 1 aku ai o Chateiers iala.

r O KA EHA MA KA-UMAUMA. ok k& hoail»tta e hoik# mal ana e loaui ar,a oe I lea E hooma-a I &efcahi &p£»a fewltthulu nte ka La&u Hama . Bfea. : a <<^:mlw?* , ] Pafn « i?r<H ma &sthl o te* eha^ |a (f apaaa īhoi «a. ke kua mai- ' -o na jx>oM«n K keaa' lss>fce ti<i f ls& o>u«:>ttt i kau ekam aaa, . B lso«ft ?. Bettsosa. St»ftfe & O»-» wa Aee#» . « ltmi aei .-■ "