Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 16, 17 April 1903 — MEA HOU O KA HALE AHAOLELO, [ARTICLE]

MEA HOU O KA HALE AHAOLELO,

HALE O NA LUNAMAKAAINAXA. Aperi!a 9.—Ma ka manawa i n*>ho ae ai ka Haie i ka bora umi kakahiaka he 15 wale no hoa ahaolelo i akoakoa ae ke hulia me ka Lunahoomalu. a no kela mea ao!e i lawa ka Hale no ka hoomaka ana i na hana. nolaila ua hoomaha iho la ka Hale no 15 minute. *mahope iho o ke kahea inoa ana. Alaila komo mai la o Keliinoi ke kumu o ka hoomaka hou ana o ka Hale ma kana hana ma ke kahea inoa hou ana malalo o ke kauoha a ka Lunahoomalu aka ua hoohaiahala mai o Lunamakaainana Wright ma ka pane ana. "Mr Speaker, ua kahea inoa iho nei hoi kakou. a ke ike ole nel au i ka waiwai o ke kahea ino hou ana/* "Noho Ualo e Mr. Wright." wahi a ka Lunahoomalu. a mahope o ka pau ana o ke kahea Inoa ana, ua hoike mai la ka Lunahoomalu i kekahi mau olelo e pane ana: "Xo ka nele i ka hapanui 0 na hoa. e na keonimana. nolaila ua hala wa!e a poho he 20 minute. Ma keia hope aku o ka lala e malele aku ar»,a mai ka Hale aku nei no elua la a waiho ole mai i na hoapono a ke kauka 1 ke kumu o ka hiki ole mai mamuli o ka nawaliwali aiaila e kipaku ia no oia." He hoike komike na ke komike waiwai pili i kekahl. mau hana i haawiia ia komike no ka noonoo ana. a iwaena o keia mau mea he hoike olelo hooholo kekahi i waihoia mai pili i na loaa makahiki o ka Teritori. i ka makahiki i hala, mawaho ae o na auhau laikini. ua hiki aku ka huina holookoa i ka $1,593,255.83. Hoike komike kakoo i ka hoonanee an a I ka bila kokua i ka Moiwahine Liliuokalani a kauohaia e hana pela. He hoike komike pili i ka Oihana Wai a hoopaaia ka hoike iloko o ka moolelo. Na ia komike no he hoike pili i ke Keena Kula. Noonooia ka vito ana a ke Kiaaina i ka olelo hooholo a Pulaa e pili anft i na olelo a elua no ka Ahaolelo a ma keia manawa o ka noonoo ana ua hooikaika nui o Lunamakaainana Keliinoi e hoaponoia ka vito ana a ke Kiaaina i ka olelo hooholo aka i ka manawa i ninauia ai na ae ame na hoole ua puka aku la ka aoao e pepehi ana i ka vito ana ake Kiaaina. Eia ka poe i kakoo ole i ka vito ā ke Kiaaina:—Andrade, Aylett, Chilllngworth,' Damien, Fernandez, Gandall, Greonwell, Haia, Harris, Jaeger, Kaili, Kalama, Kaniho, Kealawaa, Kou, Knudsen, Kumalae. Kupihea, Nakaleka, Oili, Paele, Pali, Pulaa, Purdy, and Wrig:ht—2s. Ka poe pepehi olelo hooholo a kakoo hoi i ka vito a ke Kiaaina oia keia poe: Beckley. Keliinoi, Lewis ame Lonp—4. Vida, aole i hiki ae. * Hoike komike pili i ka oihana makai a aponoia ka hoike. Hoike komike pili i ke kuleana wai o Pahoa a ma ka noonoo ana ua waihoia ka hoike a noonoo pu ia me ka bila. Noonooia ka vito ana a ke Kiaaina i ka bila kuai kukaa bia, a haule ka vito a ke Kiaaina, mamuli o keia malalo iho: o ka poe kakoo ole i ka vito.—Andrade, Aylett, ChilUngworth, Damien, Fernandez, Gandall. Haia, Harris, Jaegrer. Kalama Kaniho, Kea!aw r aa, Keliinoi, Kou, Kupihea, lewis, Paele, Pali, Kumalae, Pulaa, Purdy, Vida, Wrig-ht, Mr. Speafcer —24. O ka poe kakoo. —Greenwell, Kaili, Knudsen, Long, Nakaleka, Oili—-45. Hoopanee ka Hale a noho hou.

ILOKO O KA SENATE. Aperila 9. —Mai ka Hale mai o na Lunamakaainana he mau bfla Senate i heluhelu ekoluia ē ka Hale. He hoike komike na Dickey e kakoo ana i ka haawina dala o $2,500 no ka Ahahui Kokua Aloha. Na ia komike hookahi no he hoike pili i ka papa hoike oihana lapaau. Waihoia na hoike ma ka papa a noonoo pu ia me ko lakou mau bila pakahi Iho. Na ia komike hookahi no pili i ka hooponopono oihana paikau ana. Ua kakoo ke komike i ke kumuhana. Na Woods he olelo hooholo pill i ka hoo~onee i ka Aha i ke awakea no ka hoomano- x sna i ka make o ka Hon J. B. Athertop. Aponoia me ka lokahi loa. Na Wilikoki he bila pakui kanawai pili i ka lawelawe oihana īapaau ana. Holo i ka heluhelu ekahl ana. Hoike komike o na ala ame loaa pili i ka bita laikini kaaohua. Kakoo ke komike ika biia. Noonooia ka vito a ke Kiaaina pfli i ka olelo hooholo no" na olelo a elua no ka Ahaolelo a ma ka noonoo ana ua haule 'ke kakoo ia o ka -vito a ke Kiaaina. 14 kakoo ole. Haule no ke kakoo ana i ka vito a ke Kiaaina i ka , bila kuai bia,—ll-3. Holo ka bila helu 1165 ma k& heluhelu elua ana. Holo ka bila o k& Hale pili i ka olhana hanaj lima, ma ka heluhelu ekahi. Holo ka bila Senate 110 ma ka heluhelu ekolu ana. Holo ka bila helu 46 ma ka heluhelu ekolu ana. Holo ka bUa pili i ke kukulu halekula kiekie no HUo ma ka heluhelu elua ana. Hoopaneeia ka Aha : no ka hoomanao ana i ka make o ka I Hon. J. B. Atherton a pela pu no hol | i ka Poalima la 10, oiai he Poalima ' Maikai ia. ka la hoi i make ai ka Haku j lesu Kristo ma ka laau-ke'a.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA. Aperila 11.—lje mau leka mal ka Loio Kuhina mai e.pili ana i ka hana ana o ka uwapo mawaena o ke Aupuni ame ka. hui o HakapBa ma a waiho ia ka noonoo ana a noonoo pu me ka bila hoaie. Hoike komike kuikawa plli I ka noii pono ana !a Wilikoki no kana h&na iloko o ke Keena o na Hana Hou. a ma ka noii po»o ana ua manao ke komike ua hala ole o WiUkoki no ka pokole o ke da!a o ke Aupuni ma kana hana ana koe wale no ua hemahema ola ma ka ho&le ana | ka waiwai o ke Aupuni, a ke noi ana o ka Luna Nui o na Hana Hoū e waiho mai o WiUkoki i kana hana ua hoapono ke komike. Aponoia ka hoike komike kuikawa., Hoike komlke hookolokolo pm i ka bila a Vida no na mea e pUi ana. i k& Makal Kiekie ame kona mau hope ma ke ku ana imua o na aha hookolokoio. Kue ke komlke | ke kiunuhana. Ma keia wahl ua nul na hana i hanaia e ka Haie me ka holomua & ua maikai a%hana.

hale o na lunamakaainana. He holke komike hookolokolo pill «no I na mea iloko o ke kanawai no na mea e pltl ana i ke koho balotaNa Keliinoi he noi e laweia mai a noonoo ia na holke komike kumau, nolaila ua hoikeia mai ka hoike komike pill i ka bila lapaau o ke ano kahiko eia nae aole i like na lala o ke komike nolaila ua hoihoi hou ia ka holke i ke j komike. Hoike komike waiwa! piii i ke ko! a IL. Ahlo no ka huina o $2,277. Kue ke komike i keia kumuhana. | Hoike komike pili i ka bila a Wright e piii ana i na aina waiho wale ia no na. makahiki he umi a oL Aole i like ka manao o ke komike ma keia kumuhana oiai ua mahae na laia o ke komike he hapanui a he hapauuku ka i hoikeia aeHookuuia ke komike kuikawa pili i ka makaikai ana i ke kahua hoolulu ma'i ,o Kalihi a hele pu lakou me Kauka Cooper. Mahope o ka pau ana o keia mau bila hoike komike liilii 1 ka hoike ua laweia mai na hana o ka Ia a hoohanaia. u kei hana o ka heluhelu ana i na bila a ua holomua no ka heluhelu elua ana. Ua laweia mai no ka heluhelu elua ana ka biia opala a Boyd. Noi mai_o Wri#ht e hoomoeia no ka manawa. Ma ke koho ana, umi ae, uml hoole, a ma i ke koho ana a ka lunahoomalu ma ka aoao hooie, ua make loa ua biia nei. j Noonoola no ka heluhelu elua ana ka | biia Senate e hookohuia I mea nana e malama ka huina dala o na Pake; ua nui ka pae-e a waiho ia i ke komike waiwai. 1 Noho ka Aha ma ke ano komike holookoa no ka noonoo'ana i ka Bila Lepera a Kaniho, a no ka hiki ole ana ae o keia keonimana ua holke mai ka aha e noho hou. Hoopanee ka Hale. ILOKO O KA SENATE.

Aperila 11.—Hooholola ma ka heluhelu ekahi ana ka bila Helu 5, 69, ame 144 a ka Hale. Loaa mai ka leka a ka Hale e Dili ana i ka vito a ke Kiaaina. Na,McCandless he hoilee komike o na Aina Aupuni e apono ana i ka bila e haawiia i elua la uku hana o ka mahina me ka hoololl o ka poe hfitna wale no o ke Keena Hana Hou ke ukuia me keia. Nana no he hoike e apono ana I ka bila Kinai ahi ma Wailuku me ka haawina o $2,000 no ke kuai ana i na mea hana. Waihoia na hoike a noonoo du ia me na bila. Na Aehi he olelo hooholo e kauohaia ka Makaji o»ka Senate e hoouna aku i ka Hale na bila i hooholoia e lakou. Ua hana mua ia keia mea.

Hookomo mai o Dickey I bila hou i hoomakaukauia e ka Lunakanawai Kiekie e pHI ana i ka mahiai; ululaau; hoololi i ke Kanawai Koronero; Makai Nul; Hope Makal Nui ame na Makal: Auhau; Hoonaauao; Apana Hookolokolo; koho balota; hoopau i ke kanawai o 1895 e pili ana i ka hookohu ana i komisina hana; ame ke/keena Waiwai; hoololi i ka Kanawai e pili ana i ka Luna hooia ame kona hope; he kanawai e pili ana i na auhau; he hoololi e pill ana I ka dute poo; ame ka hoopau ana i ke kanawal e plli ana i na dala ma ke kanawai. Holo ma ka heluhelu ekahi ana. Hoike Komike na Baldwin o na Loaa ame Ala e apono ana i ka bila inisua pauahL Waihoia i na komike ma ka heluhelu elua ana na blla Senate Helu 66. 116, 141, 155, 168, 171, ame na bila Helu 94, 67, ame S3 a ka Hale. Na Brown he noi e waihoia ka blla a Longr o ka Hale i ke komike Hookolokolo, Hooholoia. Hoohoiola me ka lokahi ma ka heiuhelu ana ka bila £>enate Helu 139 e hoopau i ke kanawai no ka nana ana l na pu. Pela pu no hoi me ka bi!a Helu 161 no ka hoi».u ana i ka mea 1 loaa aku me ke klklki lotari. Hoopaneeia a ka Poakahi ma ke kue a Brown ka bila Senate Helu 162 e pili ana J ka mana hikl 1 na makal ke komo ma na wahi piliwaiwal me ka Palapala Hopu oie. W'aihoia ma-ka papa ka bila Senate Helu 137 e hookuula mal ka auhau aku na pono alahao mamua o ka hanaia ana. Holo ma ka heluhelu' elua ana me na hōololi a ke komike ka b»a Senate Helu 13S e hoololl 1 ke kanawai e pili ana I na mea pahu wai. na bila uku ole ia. Kue ke kōmike I ka 15,000 no ke alanul ma Ha- ; waii Mill Co.. aua hoolela ke kue. Holo ka bila. ! Holo ka blla e ukuia o J. X Bel>er I $3.549.50 no ka hana ana ma ke alanui o Waikikk Uml ae. hookahi hoole.

; Hookom6ia I 110.49 no ka uku ana ia j H; S. Crocker & Co. I Kiloiia koi no ka uku hana i ke \ kinai ana t ke ahl ma ka ululaau o H«n»akua. Hookomola i $25 «.2$ no ka uku ana ia John Nott. KHoiia ka hulna o |S?.SO no ka uku ann ia C! H. Dickerson no kona komislna i k? kuai ana t na hokl. tTa hoemi hapalua la ka hulna o no ka uku hooUmalima o na halekuia ma Oahu Susmr Co. Hoo1e!!a ka huina o $15.50 no ka Waiaiua So*i» W^rks. Hoohc>o!a ka huina o 15.000 no na kaahele o E. & BoydL * Wniho *ra! o C. Brown he olelo hoo» laha no kekahi hUa e hooioll ana I ke kanawai i ke kukuiu hou ana i na Aha Hookolokoio ame ka p«tkoi aoa i pauku hou. Holke komike Huikau rr Biekey e aoono ana i ka hoōloli e pill ana I ka hlla mea r>ahu. Hoopanee ka Aha no ka hora 5:40. HALE O KA I*X7XAMAKAAIKAKA. Apertta 11—Na ke Kakauoieio Carter he leta e hoike mai ana I ka loaa aku 0 k|» ieka a ka Hale iaia e holke aOiu ana i ka kaeia o ka viio a ke Klaaina ma3una o ka olelo hooholo pili I na ote)o a elua haoie ame Ha*ail a e hoike pu rsnti ana 1 ka Haie tna e hooholo iina ka SenAte e like me ka ka Haie» $laila e hooiaha koke ia «o tt*a lee akea. t7a ioaa mai b« mau hiia Seaate pil! 1 iom mtm hoopahu ame na pakui ka-

nawai pillwatw&| &xo« k<jabi mau hlla. eae a holo m* k& helahelu ek&hi anau

He noi na Vld& mai ka poe haoa mai o k& h&ie~pupu!e, a e noi an& e hoopii hou ia ae ko lakou okuh&na. & ma o Nakaieka ia no k& uku o na paiai m& Moiokai ua hooie ia, na ko Hiio poe ma o Lewia t& e kue ana i ka bil& hoopau ukuhana ma ka hapalaa i*aena. o na limahana Aupuni mai ke mau, o keia mau nof apau ua loaa mai i ka Hale s ua «^ilhoia. Mai ka Haw&iian Protective Associ&tton he roau olelo hooholo e kakoo an& i ita man&o aole e h&awlia na laikini i ka poe kupa Ameiika ole aka i ka poe kuoa Amerik& wa!e no. He biia kikoo aie o $715.91 no ke pa'iia ana o ka moolelo o ka Ahaolelo o ke I kau 1901 u* )oaa mat ka ukupaeee o 8 pa-keneta no hookahi makahiki ame ka hapa nona hoi ka huina o *SS.9Ō. Holke komike makai pili i ke kanawai kofiu a aponoia ka hoike. Hoomoeia ka hoike pili i ke noi a Hlio i ka huina dala o 35,000 no ka hooponopono hou ana i ka haie hookolokolo 4 o HHo a noonoo pu ia ka bila haawina. O ka olelo hoohoh> & Kaniho I>IH i ke noi ana i puu dala o $5.000 no na alanui o Kohala Hema ua noila ae e hookomoia Uoko o ka bi!a haawina. A na ia lala hookahi no i kana o'.elo hooholo no 13,400 no na aianui o Kau a ua waihoia ma ka papa a noonoo pu ia me k& btl& haawina. Heluheluia he mau olelo hooholo mai ka Chamber of Commerce mai pili I ke kakoo haawl'kuleana hoohana I ka hui uwila Standard, kue \ ka hookuu auhau o na hui ame kan&ka. kue i ka ukuia o ka Pereetdena ame na lala o ka Papa Ola. ku-e i ka olhana wai a Prfuoa ame Pahoa a e kakoo aha i ka btla ptti i ke kanawai kulanakauhale ame kalana. Na Vtda he olelo hooholo pot dala o $15,000 no k a hopie o na keiki ma'i lepera ole a e kukuluia ia home maluna o ka aina aununi. He' olelo hooholo na Kaniho e paa ia ka hoounala ana o na ma'P lepera i Molokai a mahope o ka hoike a ke komike. Aponoia ka olelo hooholo. He olelo hooholo na Pulaa pili i ka ninau aku i ka komikina Aina Aupuni no na aina hoolimalima ame na aina hooiimalima ole Ja iloko o Walmea ame Kawaihae a mailoko mai o keia mau wahi e mahelehelo liilil ia ma na apana no 25 eka me ka hakaUa ole. Waihoia ka. olelo hooholo i ke komike aina Aupuni. Nana no he olelo hooholo pilt i ka aina aupunt o eha eka no ka halekula.

Na Keliinoi he bila na ke trust eompany a ua laweia mai' a hooholoia raa ka heluheiu ekahi ana. Heluhelu ia ka bila e haawi mana ana no ka hoomoe alahao i Kauai a waihoia i k"e komike: holo ka bila helu 185 ma ka heluhelu elua ana a pepehi loa ia ka bila helu 187. He noi mai ko Molokai mai e kue ana i ke kohoia o H. R. Httchcock ma ke ano hope makal nui. Waihoia ma ka papa. Holo k a bila pili 1 ke kukulu paka ana ma Makiki ma ka heluhelu ekolu ana. f Noonooia ka bila hetu 139 pili i ka pakul kanawai, : e hoike ana e hookuuia na paani maoloko o na palena kupono ma na la Sabati a ua nui ka poe i kamailio ma keia kumuhana a o ka panina ua kohoia ma ka ninau ana i na ae ame na hoole a eia iho Ha poe I ae Andrade, Aylett, ChillingrwoVth, Fernandez. Gandall, Greenwell, Haia, Harris, Jaeger, Keliinoi, Knudsen, Long ame Vidft. Poe i hoole Damien, Kaili, Kalama. Kaniho. Kealawaa, Koi, Kumalae, Kupihea, Lewis, Nakaleka', Pali, Pulaa. Purdy, ame B^ckley.

Hoihoi hou ia ka bila i ke komlke. Holo ka bila helu 71. Holo ka bila helu 140. Holo ka bila kulanakauhale. Lawela a noonooia ka bila helu 72. Noonooia ka hila' Senate helu 19 pili i ka oihana kauka huki niho iy> ka heluhelu ellia ana, Ua hookomo iho ka Hale he pauku hou iloko o ua bila la. a holo ka btla ma ka heluhelu elua ana. Hoopanee ka Hale a noho hou.