Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 18, 1 May 1903 — Page 3

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Michele Pimentel
This work is dedicated to:  Aunty Mome Kalehuawehe

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOLAHA KUMAU

Ka hui Alahao ame Aina o Oahu

MANAWA HOLO

Mahope aku o Januari 1, 1902

 

 

MAI HONOLULU AKU

HALE       Na la apau koe ke Sabati                                  Na la apau koe ke Sabati

                  HOOLULU             Na la apau                                                             Na la apau        Na la apau                             

                                                                                                                                                a.m.        a.m.                                                      a.m.          p.m.                  p.m.               

                                                                                                                    Honululu.........    7:10        9:15                                                    11:05         3:15                 5:10

                                                                                             Manana...........          8:03                                                                                             9:48               11:40  3:45                                                                                             5:30

                                                                                             Ewa Mill........           8:32                                                                                             10:08             12:00  4:05                                                                                             6:10

                                                                                             Waianae.........           ......                                                                                             10:50             .........   4:45                                                                                             .......

                                                                                             Waialua..........           ......                                                                                             11:55             .........   5:40                                                                                             .......

                                                                                             Kahuku..........            ......                                                                                             12:32             ..........  6:15                                                                                             .......

 

MAI WAHO MAI

                                                                                                         HALE     Na la apau koe          Na la apau koe                                              Na la apau     Na la apau

                                                                                                  HOOLULU       ke Sabati                     ke Sabati

 

                                                                                             Kahuku........    ....                                                                                             5:35                  .....                                                                                             2:08

                                                                                             Waialua........   .....                                                                                             6:10                  ......                                                                                             2:50

                                                                                             Waianae.......    .....                                                                                             7:10                  ......                                                                                             3:55

                                                                                             Ewa Mill......    5:50                                                                                             7:45                  1:05                                                                                             4:32

                                                                                             Manana........    6:15                                                                                             8:03                  1:30                                                                                             4:52

                                                                                             Honolulu.....     6:50                                                                                             8:35                  2:05                                                                                             5:26

 

 

                                                                                             G. P. Dennison,                                                                                                                            F.C. Smith,

                                                                                             Luna Nui                                                                                                                                   Luna Kuai Kikiki

 

 

 

          Kakela me Kuke

     [KAUPALENAIA]

 

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

HE  A

          POE LAWELAWE KOPAA

POE AGENA NO NA MAHIKO LEHULEHU.

 

INA E MAKEMAKE OE E HOOMDKAULII I KAU LOAA E HELE OE E KUAI PAPALE, PALEILI AME NA MEA LIKE NOU I KA HALEKUAI O S. OZAKI,

Helu 178 Alanui Holele,

He maikai a ano hou mau ka makou mau waiwai a he kaawale mai na pilikia mai o ke ahi ame ka wai.

 

 

O KE

Koko Ino ka mea e loaa ai na Pilikia ma ke Kino.

E Heluelu i keia mau Manao.

O KA LAAU  AYER'S SARSAPARILLA

Ka laau nana e hookaawale na ma'i ino kmai kou koko aku.  He laau hoonoono ai, a he laau e hooikaika ana i kou mau iaia apau.  O ka Laau Ayer's Sarsaparilla ka laau kaulana loa a puni ke ao holookoa.  Ina e hoomau ia ka lawelawe ana i keia laau e loaa ana ka ke ola kino maikai a me ke koko maemae, hoi hou mai ka ula o kou mau lehelehe, pu'ipu'i maikai kou mau papalina, a loaa ke kulana ola kino maikai.

He loaa na pu'u paa o ke kino i ka laau Ayer's Sarsaparilla, e hoopakele ana mai ka ma'i puu paa (Brights' Disease) ame na ma'i oia ano.  Ke koi ikaika aku nei makou e lawe ia keia ano laau ma kahi i ike ia na ma'i Puu paa apau.

Hoomakaukau ia e Kauka J.C. Ayers

E loaa no keia mau Huaale ma na hale kuai laau apau.

 

Hilo, Hawaii, Aperila 22.-Ma keia la i kaheaia he halawai nui no ka noonoo ana no ka wehe ana i ka la kulaia nui no ka moomaka ana o ke alahao o Hilo ame Kohala.  O ka la i hooholoia oia ka la 4 o Iulai.

O ke komike i hohoia no na hana apau o keia hana nui i ka la e hiki mai ana oia keia malalo iho:  C.C  Kennedy, E.E. Richards, F. Holmes, J. A. Scott, J.C. Ridgeway, J.H. Smith, W.W. Haworth, C. A Stobie ame J. T. Stacker.

HOLO KE KAAAHI I HILO.

Hilo, Hawaii, Aperila 22-Ua hoomaka ka holo o na kaaahi ma ke alahao o Hilo i keia la ma kahi i hoo@@o@ia a hiki i ka pa-papa o Hakapila ma.  E paa ana ka laina alahao a hiki i kahi hoolulu i keia mau la koke iho.

 

Ka Poka Nui ame ka Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke Kaua Kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.)

Mokuna XXXI

 

PILIKIA I KO'U MAU HOA O KA AUNA HOOKAHI.

 

"Aole anei o oe o Osebone," wahi a'u i pane aku ai me ka haawi ana aku i kou' lima.

"E kala mai ia'u, ke maopopo ole nei ia'u ina ua ike mau wau ia oe," wahi a Osebone i pane mai ai me ka hoohewahewa.

"Pela no hoi paha no ko'u paa i keia lole.  Aole paha oe i poina ia Kapena Wilimona?  ua hui kaua ma ke kahua kaua o Getebake, a mahope mai, ua hui pinepine kaua."

"Auwe!  o Palanike Wilimona, ka mea nana i hopupio kekahi mau koa Konofedereta ma Puu Pohaku."

"Oia no keia."

"Auwe, ua hoikeia ae ua make oe ma ka Waonahele, a ua kakau iho wau i kou moolelo o ka make ana.  Ua nui ko Mekia Hadina noonoo ana nou, a he kanaka kaumaha oia ki keia manawa.  Pehea oe i ola ai," wahi a Osebone."

"No ka mea aole wau i make.  I ka wa o'u i ku ai i ka pola ua hina iho wau ilalo, a i ko'u ala ana ae, ua kaikaiia aku wau e na Konofedereta a lilo iho la i pio."

"Pehea oe i pakele ai?"

"He moolelo loihi ua a'u e hai aku ai ia oe e Osebone, a he mea hiki ole ia'u ke hai aku ia oe i keia manawa no ka mea ke makemake nei wau ia oe e kokua mai ia'u."

"Ua pono, e kuu hoaloha:  heaha kau i makemake ai ia'u e hana aku now?

"Aole he poe maanei i manaoio mai aole wau he Konofedereta nolaila aole he hiki ia'u ke ike aku i ke generala.  Ua ike oe iaia, nolaila, ina oe e oluolu mai ana e hele aku oe e ike iaia a hai aku no'u.

"Auwe, aole ka oe i ike ia Generala Saola?  Heaha ka hana a keia kopala me oe?"

"Ua waiho lakou ia'u mawaena o na pio Konofedereta, a e lawe pu ia aku ana wau me lakou no Elima, ina aole he mea e kokua mai ana ia'u."

"Ua hoohaahaa ino ia ou kulana, e Wiimona.  E na keonimana, ke makemake nei wau e ike i keia.  E pono ia kakou apau loa e hele aku e ike i ke generala no keia mea," wahi a Osebone i pane ae ai.

"Oia no hoi ka'u i manao ae nei e olelo aku," wahi a kekahi aliikoa i pane mae ai:  "Ke manao nei wau e oi aku ana ka huhu o ke generala ke lohe i keia mea."

"I hele mai nei wau ianei e huai ai i papale no'u," wahi a'u i pane aku ai kme ka akaaka ana ae i ka loaa ana mai o ke kokua no'u.

"Mai nana oe ia mea," wahi a Osebone i kpane mai ai:  "ua oi aku kou maikai e hele aku e like me ia a ike mai ke generala i ka hana i hanaia maluna ou.  O kekahi no hi i ka wa e hookuu mai ai ke generala ia oe, oia no kou wa e komo ai i lole hou nou."

I ko makau hiki ana aku i ke keena o ke generaa, ua alakai loa ia aku la wau imua ona.  I kona ike ana mai ia'u iwaena o kona mau aliikoa me keia lole Konofedereta o'u, ua nana mai la oia me ke pahaohao a i ka wa a Osebone i ha'i aku ai i ko'u inoa, ko'u holomalu ana mai ke kahua hoomalu o na Konofedereta ame ko'u hana hoohaahaaia ana, ua pii koke ae kona inaina.

"Heaha!" wahi a ke generaia i hooho ae ai me ka leo nui:  "he aliikoa Uniona i komo mai nei iloko o ko kakou laina koa kiaai, a hoihoi ia aku nei iloko o ka hale hoopaahao me ko'u ike ole!  Mai ka lani iluna!  e hana no wau i kekahi hana e poina ole ia ai e ko'u mau kokua aliikoa.  Luna kauoha, e kii aku i ke aliikoa o ka la."

"Ke noi nei wau i kou oluolu, e ke generala; aole i ike ke aliikoa o ka la ia mea, a aole no hoi ana hana ma ia mea.  Ua hui mai maua me kekahi o na kokua aliikoa ma ke alanui a nana i kauoha e lawe ia wau no loko o ka hale hoopaahao," wahi a'u i pane aku ai.

"Kona inoa?" wahi a ke generala i ninau mai ai.

"Aole wau ike i kona inoa.""Ua hai aki anei oe iaia he aliikoa Federala oe i hele mai me ka lole hoonalonalo?"

"Oia ka'u i hoao ai e olelo aku; eia nae aole oia i makemake e hoolohe mai i ka'u mau olelo.  I ka wa a'u i noi aki ai iaia e hookuu mai ia'u e hele mai e ike ia oe ua pane oke mai la kela he nui kau mau hana e hana ana."

"ke aki nei wau e ike owai la ia," wahi a ke generala i pane ae ai me ka leo huhu.

"Well, he oiaio aole wau i ike i ka inoa o keia aliikoa kokua ou, eia nae ua hiki ia'u ke kuhikuhi aku ia oe, no ka mea eia ae oia ke hele mai nei."

"I Lukanela Fosai, ua hui anei oe me keia keonimana i keia kakahiaka ma ke alanui?" wahi a ke generala i ninau aku ai me ka leo huhu.

"Ke manao nei wau ua hui io no wau me ia ma ke alanui," wahi a Fosai i pane mai ai.

"Well, ua hoohaahaa ino loa oe i kekahi o na aliikoa oiaio o kou aoao ina he wahi naau maikai kou, ina no hoi ua hoolohe oe i kana mea e olelo mai ai.  E Lukanaela Fosai, e hoike aku ia oe iho i kou regimana no ka hana, aole oe e noho hou ana ma ke ano he kokua allikoa no ko'u mahele."

"Aka, e ka generala............."

"Ua lawa; aole o'u makemake i kekahi aliikoa a kou ano e noho mai me a'u," wahi a ke generala i kahamaha aku ai me ka leo huhu.

Ua haawi mai ia o Lukanaela Fosai i ke aloha oihana kaua me ka pane leo hou ole mai, a huli aku la oia a hele me ka hilahila nui no kona hoohaahaaia ana.

"Ano e wilimona," i hoomau mai ai ke generala me ka leo oluolu "ua loaa ia'u ka hanohano o ka hookuu ana aku ia oe.  Na Makeia Pilipo, ko makou kauka, e nana mai i kou mau wahi i eha a nana hoi e lapaau iho; ua ike no hoi wau e hauoli mai ana kou mau hoa aliikoa ke ike mai ia oe me ka lole o kou aoao ame na hoailona o ko@ kulana, no laila e pono ia oe ke hele aku e ohi i kou mau pono... Ua oi aku kou pono e hele aku no Wakinetona me kou aahu alii koa piha."

"E hele mai e Wilimona," wahi a Osebone i pane mai ai me ka haoli:  "e malama ana wau ia oe ma ka inoa o Mekia Hadina, ka mea i manaoio ua make a ua kanuia aku oe.  E hoopuiwa ia ana oia ke lohe aku eia no oe i ka aina o ka poe ola.  He hiki anei ia'u ke lawe aku i ke kapena me a'u, e ke generala?"

Ua hiki no: a e hoouna aku ana no wau i kou palapala ae e ke kapena, iloko o ka manawa e hiki ai ia oe ke loaa ke kaaahi o keia auwina la," a ia wa i hopu mai ai ke generala i ko'u lima a lululima iho la maua no a wa mua loa.

"Ea, e Osebone, aole no hoi he wahi i hele ole ia e oe," wahi a'u ia maua e ku ana ma ka hale hoolulu kaahi, he elua hora mahope iho.  "Pehea hoi oe i hiki loa ai i keia wahi?"

"E lilo aku ana keia wahi i wahi ano nui loa ma keia mua koke iho, ina aole pela, aole oe e ike ia'u maanei.  Aole he hiki ia'u ke hai aku ia oe i na mea a'u i ike ai a i lohe ai hoi, no ka mea ua punukuia o makou mau waha na poe kakau nupepa, e ka mana kaua ma Wakinetona; aka o keia ka'u mea e hai aku ana ia oe, e lilo aku ana o Senanadoa i wahi kaulana ma keia mua koke iho."

"Ke manao nei wau aole oe e hoole mai ana i ka'u; e hoao hou ana o Li e kii mai i kela wahi ma keia mua koke iho?"

"Weli, aole oe a hala loa mawaho o ka mea e manao ia nei; aka, ina e hoao io mai ana o Li e ii mai i keia wahi @e loaa ana iaia ka puupuuu ikaika loa ana i ike mua ole ai mamua.

"Aia ihea ka pualikoa Federala i keia manawa?"

"Ke hai aku nei wau ia oe, eia lakou ke hoomaha nei i keia manawa he hiki ole no nae ia kaua ke koho aku aku i ka oiaio maoli.  Ke opa pu ia nei o Li e Kalani, a ua hihoi ia aku oia no ke kahua kahiko a Makalelana i kaua ai, a ua lawe aku o Kalani i kona mau mahele koa no kela aoao o ka Muliwai Kimo, a aia oia malaila e paa aku nei i na Konofederets."

"Ke hoopahaohao mai nei oe ia'u kme keia lono.  He oiaio aole ia loaa iki mai ia'u ka lono e like iho la me keia koe wale no ka loaa mau ana o ka poino i ko kakou kmau pualikoa."

"O ka olelo hookahi kno ia a na pio e holomalu mau mai nei.  Well, e kuu hoaloha, eia a'e kou kaa,"

"Gudi-bai, Osebone, o oe ko'u hoaloha oiaio.

"He nui na aliikoa e kau knei na Hoku dala maluna o ko lakou mau poohiwi, e pane mai ana i kena mau olelo, hookahi no," wahi a ka mea kakau knupepa me kona akaaka ana mai.  "ua ano like no makou me na generala koe wale iho no hoi o ko makou kakau aku i na mea hou o ke kahua kaua."

Na ke oeoe o ke kaa i hoike mai ua hike mai i k wa e kaqawale ae aic a ia wa maua i lululima ae ai a holo aku ia wau no ka noho hou ana ma ka halema'i ma Anapoli.

 

MOKUNA XXXII.

 

HELE HOU I KE KAUA.

 

"He hinuhhinu, hulalilali ko na pukuniahi, He awawa nae, he uwahi na ka lua."

Mamuli o ka haule ana o ka Generala Kalani hoonee kaua ma ka waonahele i ka hoomaka ana o ka makahiki 1864, ua hoonee aku o Klani i kaua ma ko Li aoao hema, a kaua ia iho la ke kauna ma Sapotavila, kahi hoi a Kalani i ike ai i ka ikaika maoli o ko Li mau pualikoa.  Ua hoomau aku oia i keia kaua meka manao ana e wawahi aku i ko Li kahua e paa ana, a ua nui na paio hahana ana mawaena o ka Akau ame ka Hema a hiki wale no i ka wa i halawai ai na aoao a i elua ma ka muliwai Nota ana; a malaila i paio ikaika mai ai o Li ia Kalani a hiki i o Kalani haalele ana ia wahi a hoi aku no ka Muliwai Pamanaki, a hele aku no ke kahua kaua a Makalelana i paio ai ia Li.  O ke kaua hookahe oko nui i ikeia ma ke Awa Anu oia ke mea ana i hoihoi aku i na pualikoa o ka Akau no kekahi aoao o ka muliwai Kimo, a hui aku ia me ko Butala mau mahele.  Ma ko Li paa ana i ka aoao maloko, ua paa mai oia kme ka ikaika ia Kalani ma Petebuka, mamuli o ka elilia ana o kekahi kmau auwaha nui, a na hui launa ana me ko waho.  Oiai no nae ua kupilikii maoli no ka aoao o na Konofedereta, ua hoike ae ko lakou generala i kona naauao piha ma e ku pale ana mai i ko Kalani nee ana aku no Rikimona, kahi hoi i kmanaoia ai e lawe pio iaae, a o ke ki hoi nana e paa loihi loa nei i kela kaua.  He mea oiaio ua nui loa na ola kino i make ma na aoao a i elus, oiai aia he mau tausani o na tausani koa ke moe la ma na kula, o kekahi o lakou ua khuna ia iho ko lakou mau kino make a o kekahi hoi aia no o lakou mau kino ke kaulai la no i ka la.

Iloko o ka mahina o Iulai, ua hoonee ae la o Li i kana papahana, e nee ana no ke kii ana ia Wakinetona me ka manaolana e hookaawale ae ia Kalani; aka ua hui aku la no o Kalani me Li ma ke Awawa Senanadoa ma o Seridana la, kekahi o na generala o ka Akau, a nana i ulupa iho i na mea ai ulu ana maia wahi, a o ka iini nuihoi a Li i manao ai mamua o kona hoonee ana aku i kkona mau pualikoa no Wakinetona i mea e ola ai kona mau pualikoa.

Ma keia paio ana a Seridona, ua hookuemi hope ia aku o Keonitoma mamli o kona lele aoao ia ana aku, a nee loa aku o Seridana no ke kula nakauhale o Atalanata, ma Keokia a lawe pio ae ia ia wahi iloko no nae o ka paa ikaika ana mai o Hood, k mea i pani ae i ko Keonitona wahi, ma ke alakai ana i na Konofedereta e noho ana ma ia wahi.

O keia iho la ke kulana o ko makou mau pualikoa i a wa a'u i hiki aku ai i kekahi la o ka mahina o Okatoba ma ko lakou wahi e hoomoana ana.

Ekolu o'u mahina o ka noho ana iloko o a halema'i a loaa ia'u ka oluolu kupono e hoi aku ai i ko'u mahele koa, a ia wa no hoi i loaa mai ai ko'u palapala ae e hoi aku.

Ua haalele iho wau ia Wakinetona a kau aku la maluna o ka mou no ka Papu o Monoroe, a hoea aku la ilaila i ke kakahiaka o kekahi la ae; a hoomau aku la i ka hele ana a hiki i ka Lae Kulanakauhale ia auwina @@  Ma ko makou alahele ma ka Muliwai Kimo, ua halawai aku makou me na moku o keia ame kela ano, a e like me ko makou nee loa ana aku iloko o ka aina pela no ka nui loa o na moku i loaa mai ia makou.  Mahope mai ua hiki aku la makou i kekahi kiekiena a ia wa i ke aku ai makou i ke kahua o ke kaua.  Ma kela ame keia aoao o ke kahawai a ma kahi hoi o na uwap i hanaia me ka hooponopono ole, ua ike aku la makou i ke ku mai o kekahi mau mokukaua, a ma ko lakou mau aoao e holo ana na makuahi lawe mea ai ame na lako kaua.  Iwaena o keia heluna o na moku, e holoholo ana na moku pea o kela ame keia ano a o eahi no hoi o lakou aia ke koloia la e na mokuahi kolo muliwai.  Ma ka aina aku hoi, ua hiki ia mkakou ke ike aku i ka waiho mai o na alanuihao o na kaaaki, a e oili, ae ana i kela ame keia manawa na kaa e halihali ana i na lako kaua.  E ku mai ana na hale lole ma kahi kokoke i keia mau alanuiho, a mahope aku o na uwapo e ku ana kekahi pahu hae loihi a e welo ana kekahi hae nui a kona welelau.

"Heaha ka manao o kela hae?" wahi a'u i ninau aku ai i kekahi o na limahana iaia e haawi aku ana i ka hoailona me kekahi mea e ku mai ana maluna o ka puu, ia makou i kaalo ae ai malaila.

"O ko Generala Kalani kahua hoolulu ia," wahi ana i pane mai ai.  "Me he mea la no hoi o kou hiki mua ana kela ma keia wahi," wahi hou kana i pane mai ai.

"Oia! well no'u iho ua nui na pomaikai i loaa mai ia'u a ua nui no hoi na poino i loaa pu mai mai ka wa ola kaua ana," wahi a ua limahana la i pane mai ai.  "Well e loaa ana ia oe na mea he nui loa ma keia hoonee kaua ana aku, a he nui ana ka oukou hana mawaena o na auwaha ame no apuu kiekie."

Ua kunou aku la wau me ka pane leo ola aku oiai aole iho la o'u hoihoi i kana mea e kamailio mai ana no kona mau pomaikai ame na poino i loaa aku iaia.  He mau minute pokole mahope mai ua pili aku la ko makou moku i ka uwapo, a oia no ko'u wa i lele koke aku ai i a aina.

"O, aia kou mahele ma ka aoao hema," wahi a kekahi aliikoa i ko'u wa i ninau aku ai iaia.  "Ina oe e mkemake ana e hele aku, e pono ia oe ke kau aku maluna o ke kaa mua e loaa ana ia oe, a e hele aku a hiki i ka palena o ke alanuihao."

Mamua o ka hiki kana ia'u ke haawi aku i ko'u mahalo i ke aliikoa knana i khaawi mai i na kuhikuhi no ko'u wahi e hele aku ai, ua hoea koki mkai la kekahi aliikoa me ka aahu o ko'u mahele, a ia'u i nana aku ai, ua ike aku la wau aole keia he mea okoa aku o kuu hoaloha Ailiki no, Denisa Malone.

"A, ua hiki mi la ka oe?  Ke hauoli nei wau i o'u hui ana me oe," wahi a Denisa i pane mai ai me  kona puili ana mai ma ko'u a-i.

"Pehea ka regimana o kaua?  Pehea ke ola o ke koneia?" wahi a'u i ninau koke aku ai iaia.

"O na hoa o kaua i koe iho he oia mau ko lakou maikai a no ke konela, e lelele ana oia ke ike mai ia oe."

"Owau pu kekahi kma ia haawina.  E Denisa, i ka wa hea i loaa ai kou komisina aliikoa? Aole i hoike ai o Konela Hadina ia'u ma kana leta i kou hookiekie ia a'e."

"Well, he wahi hana hoopahaohao ia i hanaia e ke konela nou.  I kela pule aku nei no a loaa ana mai o ko'u komisina, a he mea pahaohao no hoi ia ia'u, aka ua olelo mai ke konela he mea pono io no e loaa ia'u ka hookiekie ia; nolaila, eia wau me ke kaei ka pahikaua ame na loailona aliikoa ma ko'u mau poohiwi e like me oe."

"Ke hauoli nei wau no keia kulana hou ou, e Denisa.  Ua oi ae kou laki mamua o'u mamuli o kou hui ana me ko kaua regimana.  I ka wa hea kou hoi ana me ko kaua mau hoa?"

"Mahope koike iho o kela paioia ana kma ke Awa Anu, a'u hoi i kaumaha loa ai i ka loaa ole ana ia'u.  A, e Palanike, @ kela wa au i haalele ae ai ia'u iloko o ka Waonahele, a ia'u e nana aku ana i kou alualu ana aku i ko kaua regimana, ua hoopihaia mai ko'u knaau me ke aloha nu a aneane no hoi e uwa@ kuo au mahope ou no ka hiki ole ana ia'u ke hele pu aku me oe.  I a loaa ana mai o ka lono ua make oe, ua hookaumaha loa ia ko'u naau a ua lilo maoli no wau i kanaka hookukule,  I ka puka ana mai keia o na nupepa o Alekanaria e hai mai ana eia kno oe ke ola nei a ua ikaika kiou manao no ka hoi hou ana iloko o ko kaua regimana ua hoala hou ia mai ko'u noonoo, a hookonokono aku la i ko'u kauka e ae mai ia'u e hoi oke aku iloko o ko kaua regimana no ko'u manao nui e halawai pu me oe.  Pehea, he wahi puolo mai nei no anei kou?"

"He wai paiki paalima wale no," wahi a'u i pane aku ai me ka mino aka ana i ka hiiwawe o keia hoololi ana o Denisa i kiana kumuhana e kamailio ana a loaa hou he kumuhana hou.

"Well aole he pono ia kaua ke ku iho maanei a po ka ia o haule kaua i ke kaa.  @a ia manawa i hoomaka aku ai o Denisa e hou iwaena o e aluka o na kanaka e ku kana, a hahai aku La wau mahope ona.

I kona hiki ana ma kahi e ku ana na kaa, ua pinana koke aku la oia iluna o ke kaupoku o kekahi o na kaa lawe mea kaua a oia no hoi ka'u i hoolalike aku ai; aole i liuliu iho o ke kahea mai la no ia o ka luna malama kaa, "olo @osi, a o ko makou nee aku la no ia.  O ke kaawale mai ke kulanakauhale Lae a hiki i ke kahua o Warena, he umukumamakahi mile, a ua nui na mea mana i hoohialaai mai i ko'u noonoo.  I loa no a huli ko makou kaa ma kekahi wahi i eliia, ua kuhikuhi koke mai la o Denisa ia'u i kahi e waiho mai ana na papu lepo ma ka aoao akau, ma kahi hoi o hookahi mile ka mamao mai o makou weahi e holo nei.

"Ke ike la oe i kela mau papu lepo, e Palanike?"

"Ae, a heaha iho la ia?"

"Well, o kela ka papu a na hoa o kaua i eli iho ai mahope o ko lakou a'e ana mai ma keia aoao o ke kahawai; a i keia manawa he kanalima mile ka loihi."

"Kanalima mile!"  wahi a'u i pane aku ai me ka pahaohao.  Ua hai mua mai nei hoi oe ia'u he kanakolu wale no mile i paa ia oukou."

"Pololei; aka e hoomanao iho oe  e ano o a paio ana.  E huli ana oe ma ka aoao akau, e paio aku ana ka aoao hema, e h@ao ae ana oe e palulu iho i pakele ae e honee aku ana oe ma ka laina like ame na ano apau au e ike ai he pono."  (Aole i pau.)

 

NUI KA UA O HAWAII.

 

HILO, Hawaii Aperila 22- Ke hoonau nei ka ua ana iloko nei o Hilo. He ua liilii wale no ka i lonoia kmai mai Hamakua mai.  Nui ino ka wela wela.

 

HE MOOLELO WALOHIA  NO NA ONA MILIONA

I LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

 

MOKUNA VI.

HE MAU MEA POHIHIHI.

 

He mea no ua maopopo mua e pioo ana o loko o ka hale kudala mamua o ka wa i hemo ai i ka Poakahi.  Ua hui ae la na kiaaina a hoomaka ae la e kamailio no ke pani ana i ka hale kudala a hiki i ka wa e loaa ai kekahi mea e pili ana i keia mau mea kepaianaha.  Ua maka'u lakou i ka lawe ana i keia ala, eia nae, he mea keia i ike ole ia mamua.  I ka hiki ana mai o kekahi mau ulia popilikia he hiki i na banako, hui malama waiwai hui inisua ola ame kekahi mau hui imi waiwai e ae ke lawe i kekahi ala maalahi e hoopauia ai keia mau kulana popilikia.  Ma keia hoi, ua nalowale na poo o ka oihana hookele dala. O ka poe onamiliona i emi iho ko lakou mau waiwai i keia poe ae la i nalowale, ke maka'u nei lakou i na wa apau, no ka manao ana oia ana kekahi e like aku ana me keia poe i ka lawe malu ia.  No ka nui loa o ko lakou maka'u ua kialia ko lakou mau hale e na makai, a o ka poe e hele mai ana e ike ia lakou, e nana pono ia ana lakou me ka hoohuoi he poe aihue kanaka paha lakou.  He mau haneri o na makai kuikawa i laweia aku kno keia apana e kiai ai i na hale hookele waiwai, a ua hopuhopuia na mea apau i hoohuoiia.  Aohe he aeia o na kanaka e ku puulu ma na kihi alanui, a ua kokoke loa e like keia kulana me ka paa ana maloalo o ke kanawai koa.

Ua hooholo ae la ka poe hookele o ka hale kudala e wehe no i ka hale e like me ka mea maa mau, me ka manao no nae, ina e holo pono ole, e pono no e kapae ia.  I ka wehe ia ana o ka makeke, ua ikeia iho la ua haule na kea he elua a hiki i ka elima anuu malalo iho o ke kumukuai o ka la iho mamua.  Ua loheia ae ua poho he nui o na kanaka.  I ka hor mua, ua kuai ae o Street & Rogers he 300,000 kea, a i ka loaa ana o keia heluna, ua hoopau ka lakou kuai ana.  I ko lakou wa i hoopau ai i ke kuai ana, kua pii hou ae ke pioloke, a ua loheia ae ua poho o Street & Rogers, a ua kokoke loa e nahaha ka hui.  Ua hoole mai keia hui i ka oiaio o keia lono, a olelo mai ua hiki ia lakou ke hooholo i na hana a hiki i ka haule ana he 25 anuu.  I ke koiia ana aku e hooiaio mai lakou i ka lakou olelo, ua hoikeike mai lakou i na mea apau.

No ka nui loa o ke pioloke ua manao ae la ka poe hookele o ka Hale Kudala e hoopanee na hana, a ua waihoia ae no hoi kekahi noi e hoopanee.  I ka wa e ku kana kekahi o na lala o keia hui e kamailio no keia mea, ua komo mai la kekahi elel a haawi aku la i ka peresidena i kekahi leta, e heluhelu ana penei:

"Mr. M. L. Morton, Kulanakauhale o Nu Ioka:

Aloha oe:=Ma keia ke ha'i aku nei au ia oe ke ola nei no au me ke oia kino maikai.  E kaawale mai ana au mai ke klanakauhale no kekahi wa pokole, a i ole, no kekahi mau pule.  Mai hopohopo oe ame ko'u ohana ame ko'u mau hoaloha no'u ame na keonimana e noho pu nei me a'u.  Owau no Me ka oiaio loa, PALMER J. MORTON

 

Mei 2.

Ua noomaopopoia o ka lima kakau no keia o Mr. Morton, a ua apono mai no hoi kona kakauolelo ponoi ame na kakauolelo kahiko o kona hui.  Ua hoopanee koke ia ae la ka halawai, a hookaniia ae la ka hele o loko o ka lumi kudala e hoomalu ka hale.  I keia wa ua knui ka uluaoa.  He nui kna hale lawelawe oihana i poho, a o kekahi hoi, ua kokoke loa e hoopau i ka lawelawe oihana ana.  Ke kahea mai nei na banako i dala hoale.  Ua pii ka ukupanee o ke dala, he 200 pa-keneta.  O ke kopaa hoi, ua khaule loa, he 60 anuu ka haule iloko wale no o 48 hora.  I ke ku ana ae o ka lunahoomalu e hoomalu i ka hale, ua manao ae la na boroka e lohe ana lakou i kekahi mau nuhou kaumaha, a i ka puka ana mai o ka leo o ka lunahoomalu a hoomaka mai la e heluhelu i ka leta me ka leo malie a noakaka pono hoi kme ka olelo ana mai "ke ola nei no au me ke ola kino maikai." No ke ano hoihoi o na helehelena o ka lunahoomalu, ua maopopo koke mai la no i na mea apau na Morton no keia leta a ua hoomaka koke ae la na kanaka e hooho me ka leo nui.  Ua holo hele aku la na kanaka ma Wall Sreet ame Broad Street me ka nana ole i ka mana hoomalu o na makai.  I ka lohe ana aku o na halekuai o ke kulanakauhale i keia mau kmea, ua nui loa ko lakou hauoli a ui hooho mai o na halae apau o ke kulanakauhale.

Ua pau ke pioloke, a ua pii hou ae ke kumukuai o na kea a iloko o hapalua hora wale no, ua hoopau loa ia ae la ke kulana kupilikii o na oihana imi waiwai maloko o ke kulanakauhale.  No ka nui o ka hauoli ua loaa aku la i na kea ke kumukuai o ke kakahiaka Poakahi.  O ka mea apiki loa no nae, ua maopopo ke ola nei no keia mau onamiliona, o ka kmea pohihihi no nae, aia la lakou ihea.  I ka po ana o keia la, ua loaa i ka makeke ka avelika o 10 anuu malalo iho o ka nalovale ana o na poo hookele waiwai. I ka wa i loheia mai ai eia no o Morton ke ola nei, ua ikeia aku o Street & Rogers e kuai nui ana i na kea, a i ka hoomaopopo ia aku, ua loaa ia lakou ka puka o $35,000,000.

O keia leka ae la, ua kakauia mai ia ia Mr. M.L. Morton; he hoahanau no ka onamiliona i nalowale.  U kakauia keia leta maluna o kekahi pepa keokeo a hookomaia maloko o kekahi wa-hi leka keokeo.  He powehiwehi ke kunui o ke pooleka, a i ka hookomoia ana malalo o ke aniani hoonui ike ua ikeia iho la keia inoa, "Provincetown, Mass."  Ua hookomia keia leka ma ka hora eiwa o ka po, a haalele aku i keia taona ma kekahi kaaahi holo pe.  He lohi ka hele ana mai o keia leta, a hoea ma Nu Ioka i ka wa e haawiia ka leka ma ka hora 10:45 o ke kakahiaka.

Manao iho la lakou he meheu keia e loaa aku ai keia poe i nalowale.  Ua kii koke ia aku kekahi kaaahi holo kuikawa ame kekahi o na makaikiu kaulana akamai hoi o Nu Ioka, a hoomaka aku la e holo no Provincetown.  Eia nae, i ko lakou hiki ana aku ma ua taona nei, ua nui iho la ko lakou hoopohihihiia, a ua hiki ole i ke poo o na makaikiu ke imi aku a loaa kekahi meheu no ka hooko ana aku i kana aana hana.  Mawaena o ka hora eha ame elima o ia auwina la hookahi no, ua loaa aku la i na ohana o John M. Rockwell kame Andrus Carmody he mau leka, a i like ai hoi kme ke kauoha a ke poo o na makaikiu ua haawi koke ia ma na lima o na makaikiu me ka malu loa.  O ka eta a Rockwell, ma Springfield, Ma., kona wahi i kuniia ai, a ko Carmody hoi, mai ka apana Harlem mai o ke kulanakauhale o Nu Ioka.

I ke kakahiaka nui o kekahi la ae-Poaha ua loaa mai ia ka R.J. Kent leka, a ma Albany, Nu Ioka, kona wahi i hoounaia mai ai, a o kekahi mai Burukelana mai, na Simn Pence i kakau.  O Hirma Kent wale no koe, a i ke ahiahi ana o ua la nei, ua loaa mai la kana leka mai Piladelepia mai.  Ua like wale no ke ano manao hookahi o keia poe leka me ka Morton, eia nae, ua kakauia lakou maluna o na jpepa like ole, a aohe hoi he like o ke ano o na wahi.  Ua kakauia ka Pence leka me ka penikala.

I ka loaa ana o keia mau mea apau ua hele mau aku la na makaikiu no ke taona o Provencetown e ninaninau ai i na kanaka oia wahi ina lakou i ike i kekahi kanaka i like me na hiohiona o Mr. Morton.  He wahi maikai io no keia no ka pee ana.  He kakaikahi loa ka poe hele e makaikai ma keia wahi, a he poe lawaia kanaka.  He hookahi no wahi alanui e holo ana a hiki i kahi kumoku.

Aole no nae i kuha'u iho na makaikiu.  Ua ninau lakou i na kanaka lawaia ame ka poe hana oluna o ke kaaahi ina lakou i ike i kekahi kanaka ma keia taona e like me ka lakou wehewehe i ke ano o Morton, eia nae, kua hoole mai lakou.  No keia, kumu, ua kauohaia ka hapanui o na makaikiu e hele no Springfield ame Albany a koe elua no ka hoomau ana aku i ka huli a loaa paha kekahi meheu.

I ka Poalima ae, ua hoopuka ae ia na nupepa i kekahi mau laina pokole e pili ana i ka knalowale honua ana o kekahi kanaka o L. Syloester Vncent ka inoa, he kanaka no Kikako, a he hana mikini kana oihana.  I kona wa ma Nu Ioka, ma ka hotele Broadway Central kahi i noho ai. He maikai kona nanaina, a he keonimana ma kana mau kamailio ana ame kona kulana.  He elua pule o ko Vincent noho ana ma keia hotele mamua o kona wa i hoomaopopoia ai ua nalowale.  Ua hiki mai ka wa e ukuia ai kona bila hotele, eia nae, i ka knanaia ana aku, aohe oia ma kona lumi mai ka po Poakahi mai oia pule.  I ka huliia ana aku o kona mau pono kino, ua loaa aku he paa lole komo ahiahi, he mau palule lilina he kii hoolala no kekahi alawai mawaena o Pittsburg ame ka Lokowai Erie, ame kekahi buke wehewehe huaolelo.

No ka nui o ka pioloko o na kanaka i ka nalowale ana o na kanaka koikoi o ka aina, aohe lakou i nana nui i keia mea.

 

MOKUNA VII.

MISS HELE CARMODY.

"E oluolu oe e hoouna aku i ko'u pepa inoa ia Mr. Van Horne."  Ua kunou aku la ke keiki keena i kekahi wahine i uhi paaia me kekahi kuhi maka manoanoa, lalau aku la i ka pepa inoa

(Ke Ki'i)  ILOKO O KE KEENA PONOI.

i pa'iia, "Helen Carmody," a nalowale aku la no kekahi mau minute maloko o ka lumi.  No kekahi wa pokole ua puka mai la oia, wehe mai i ka puka a hookomo aku la i ka malihini iloko o ke keena ponoi.

I kona komo ana aku iloko o ke keena, ua nui kona kahaha i ka ike ana aku ia Mr. Wiliama Chalmers, ua kunou mai la oia a hele mai la imua e hui me ia.

"Ua olioli loa au i ka loaa ana o keia  kmanawa no ka hookipa ana ia oe, e Miss Carmody, a ke manao nei au he manao ku e hiki ai ia'u ke hooko," a ua ani mai la oia ki kona lima e noho o Miss Carmody maluna o kekahi noho koki.  "O Mr. Chalmers ko' inoa, a owau hoi ka lunahooponopono nui o Mr. Van Horne."

"Ua manao au e hui me Mr. Van Horne," wahi a Miss Carmody, a ua ano hoka kona nanaina ame kona leo.

"Aia o Mr. Van Horne ma Europa i keia wa," wahi a Mr. Chalmers me ka hoi pu ana aku e noho ma kahi o kona pakaukau, kiloi aku ia i ke poomoku o kona kika.  "Ua hele aku oia no kekahi oihana, a aole oia i hoolaha i kona hele ana.  He elua anei pule o ko Mr. Van Horne haalele ana mai, a aia paha oia ma Rusia i keia wa."

"Poino maoli au," wahi a Miss Carmody me ka halo'ilo'i ana ae o kona mau waimaka, a ua hoomaka ae la oia e kaohi me ka hooikaika ana.

"E Miss Carmody," wahi a Mr. Chalemers me ka leo oluolu, "ina he makemake kou e ike ia Mr. Van Horne i kekahi mea e pili ana no ka Nupepa Record, ua loaa ia'u ka mana piha e lawelawe kma kona wahi.  I kona wa e kaawale ai aohe i kaupalenaia ko'u mana."

I ka lohe ana o Miss Carmody i keia mau olelo, akahi no a maikai ae la kona noonoo, a ua nana pono aku la oia i na helehelena ulumahiehie o ka lunahooponopono opio me ke ano kanalua no nae.

"Ke maka'u nei au aohe ana paha e hiki ia oe ke hana i ka'u mea e makemake nei e noi aku," wahi a Miss Carmody.