Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 18, 1 May 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

MOKUNA VI. HE MAU MEA POHIHIHI. He mea no u a ziiaopopo mua e ploo ana o loko o ka hale kudala mamua o ka wa i hemo ai i ka Poakahi. Ua hui ae la na kiaaina a hoomaka ae la e kamailio no ke pani ana i ka hale kudala » hiki i kawaē loaa ai kekahi mea e pili ana i keia mau,mea kupaianaha. - Ua maka'u lakou i ka lawe ana i keia ala, ela nae, he mea keia i ike ole' ia mamua. I ka hiki ana mai o kekahi mau ulia popilikia he hiki i ' na banako, hui malama waiwai, hui inisu a ola ame kekahi 'mau hui imi waiwai e ae ke lawe i kekahi ala e hoopauia ai keia mau kulana popilikia. Ma kel a hoi, ua nalowale im poo o ka oihanu hookele dala. O ka poe onamiliona i emi iho ko lākou mau waiwai i keia poe āe la i nalowale, ke maka'u nei lakou i na wa ai>au, no ka manao an a oia ana kekahi 'e like aku ana me. keia pōe i ka malu ia. No k'a nui loa o ko lakou maka'u ua kiaiia ko lakou mau hale e na makai, a o ka poe e heie mai ana e ike ig. lakou, e nana pono ia ana lakou me ka hoohuoi he poe aihue kanaka paha lakou. He mau haneri o na makai kuikawa i laweia aku ho keia apana e kiai ai i ha hale hookele waiwai, a ua hopuhopula n a imea apau i hoohuoiia. Aohe he aeia o na kanaka e ku duulu ma na kihl alanui, a ua kokoke loa e like keia kulana me ka paa an a malalo ō ke kanawai koa. Ua hooholo ae la ka poe hook%le o ka hale kudala e wehe no i ka hale e like me ka mea maa mau, me ka manao no nae, ina e holo pono ole, e pono no e kapae ia. I ka wehe ia ana o ka makeke, ua ikeia iho la ua haule na kea he elua a hiki i ka elima anuu malalo iho o ke kumukuai o ka ia iho mamua. Ūa loheia a e ua poho he pui o na kanaka. I ka hoira mua, ua kuai ae o J3treet & Roget-l 300/000 kea, a i ka loaa ana o keia Heluiia, ua hoopau ka lakou kuai apa. I ko,lakou wa i hoopau ai i ke kuāi ana, ua pii hou ae ke pioloke, a ua ae ua poho o Street & Rogers, a ua kokoke loa e nahaha ka hui. Ua hoole mai keia hui i ka oiaio o keia lono, a olelo mai ua hiki ia lakou ke hooholo i na hana a hikiM ka haule ana he 25 anuu. I ke koiia ana aku e hpoiaio mai lakou i ka lakou olelo, ua hoikeike mai lakou i na mea apau. - ' i--No ka nui o ke pioloke ua manao ae la ka po e hookele o ka e hoopanee na hana,»a ua waihoia ae ncr¥ioi kekahi>noi e hoppanee. I ka wa *e ku ana kekahi o na lala o keia hui e kaiAāilio no keia mea, ua komo mai la ksJca,hi elele a haawi aleu la i ka peresidena i kekahi. leta„ e ana Mr. M.*L. Morton/Ku)anaks|Biiale o Nu Ioka: Aloha oe:*—Ma keia ke ha'i aku nei āu ia oe ke olā nei no au me ke oia kino maikai. E kaawale mai ana au mai ke kulanakauhale ' no kekahi wa pokole, a i ole. no kekahi 'niau pule. Mai hopohopo oe ame ko'u ohana ame ko'u niau hoaloha no'u ame na keonimana e noho pu hei me a'u. Owaii no, Me ka ōiaio loa, ... PALMER J. MORTON Mei 2. Ua noomaopopoia o ka lima kakau no keia o Mr. iviorton, v a ua apono mai no hoi kona kākauolelo ponoi ame na ka- . kauoiiplo kahiko o kona hui. Uā hoopaos koke ia ae la ka halawai, kaniia ae la ka bele o loko o kā lumi kudala e hoomalu ka hale. I keia Ava ua nui lea uiuaoa. He nui na hale lawelawe oihana 1 poho, a o kekahi hoi, ua kokoke loa e hoopau i ka lawelaw-e oihana ana. Ke kahea mai nei na banako i dala hoaie. Ua pii ka ukupanee o k e dala, he 200 pa-keneta. O ke kopaa hoi, ua haule loa, he 60 anuu ka haule iloko wale no o 48 hora. I ke ku ana ae o ka lunahoomalu e hoomalu i ka hale, ua manao ae la na boroka e lōhe an a lakou i kekahi mau nuhou kaumaha, a i ka puka ana māi o ka leo o ka lunahoomalu a hoomaka mai la e heluhelu i ka leta me ka leo malie a moakaka pono hoi me ka olelo ana mai "ke ola nei no au me ke ola. kino maikai." No ke ano hoihoi o n'a helehelena o ka lunahoomalu, ua maopopō koke mai la no i na mea apau na Morton no keia leta a ua hoomaka koke ae la na kanaka e hooho me ka leo nui. Ua holo hele a'ku la na kānaka ma Wall Street ame -Broad Street me ka nana ole i ka mana hoomalu o na makai. I ka lohe ana aku o na halekuai o ke kulanakauhale i keia māu mea, ua nui loa ko lakou hauoli a ua hooho mai na kanaka mai na pukaaniani mai o na hale apau o ke kulanakauhale. U a pau ke pioloke, a ua pii hou ae ke kumukuai o na kea, a iloko o hapalua hora wale no, Ua hoopau loa ia ae la ke kulana kupilikii o na oihana imi waiwai maloko o ke kulanakauhale. No ka nui o ka hauoli ua loaa aku la i na kea ke kumukuai o ke kakahiaka Poakahi. O ka mea apiki ,loa no nae, ua maopopo ke ola nei no keia mau onamiliona, o ka mea pohihihi no nae, aia Ia lakou ihea. I ka po ana o keia la, ua loaa i ka makeke ka avelika o 10 anuu malalo iho o ka. nalowale ana o na poo hookele waiwai. I lva w r a i loheia mai ai eia no o Morton ke ola nei, ua ikeia aku o Strept & Rogers e kuai nui ana j x na kea, a i ka hoomaopopo ia aku, ua loaa ia lakou ka puka o' $35,000,000. O keia leka ae la, ua kakauia mai ia ia Mr. M. L. Morton; he hoahanau no ka onamiliona i nalowale. Ua kakauia keia leta maluna o kekahi pepa keokeo a hookomoia maloko o kekahi Y.*a~hi leka' keokeo. He powehiwehi ke kunut o ke pooleka, a i ka hookomoia ana malalo o £e aniani-hoonui ike ua ikeia iho la keia inoa, "Provin<jetown, Maes." Ua hookomola keia leka ma ka hora eiwa o ka po, 9. haalele aku i ke-ia tao■na mjt kekahi kaaahi holo po. He lohi ka heie ana māi*o keia~leta, s hōea *na Nu loka i ka wa'e liaawiia ai lea leka ma ka hora 10:45 o ke kakahiaka. Manao iho la lak£u lie meheu keia e loaa aku ai keia poe i nalowale. Ua kii -koke ia aku kekahi kaaahi holo kuikawa an| kekahi o na makaikiu kaulana akamai hoi o Nu loka, a hoomaka

aku la.e holo no ProvlDcetown. 221» nae, i ko lakou hlki ana aku ma ua taona nei, ua nui iho la ko lakou hoopohihihiia, a ua hiki ole i k? poo o na makaikiu ke imi aku a loaa kekahi meheu no ka hooko ana aku i kana apana hana. Mawaena o ka hora oha ame elima o ia auwina la hookahi no. ua loaa aku la i na ohana o John M. Rockweil a m e Andrus Carmody he mau leka, a i like al hoi me ke kauoha a ke poo o na makaikiu ua haawi koke ia ma na lima o na makaikiu me ka malu loa. O ka leta a Rock\vell, ma Spring'field, Ma., kona wahi i kuniia ai, a ko Carmody hoi, mai ka apana Harlem mai o ke kulanakauhale o Nu loka. I ke kakahiaka nui o k6kahi la ae— Poaha ua loaa mai Ia ka R. J. Kent leka, a ma Albany, Nu loka, kona wahi i hoounaia mai ai, a,o kekahi, mai Burukelana mai, na Simon Penee i kakau. 0 Hirma Kent wale no koe, a i ke ahiahi ana o ua la nei, ua loaa mai la kana leka mai Piladelepia mai. Ua Hke wale no ke ano manao hookahi o ,keia poe leka me ka Morton, eia nae, ua kakauia lakou maluna o na pepa llke ole, a aohe hoi he like o ke ano o na wahi. Ua kakauia ka Penee leka me ka penikala. ' I ka loaa ana o kela mau mea apau ua hele mua aku la na makaiklu no ke taona o Provencetown e ninaninau ai 1 na kanaka oia wahi ma lakou 1 ike i kekahi kanaka i like me na hiohiona o Mr. Morton. He wahi maikai io no keia no ka pee ana. He kakaikahi loa ka poe hele e makaikai ma kela wahl, a he poe lawaia kanaka. He hookahi no wahi alanui e holo ana a hiki i kaKi kumoku. Aole no nae 1 kuha'u iho na makalkiu. Ua ninau lakou i na kanaka lawaia ame ka poe hana oluna o ke kaaahi ina lakou i ike I kekahi kanaka ma keia taona e. like me ka lakou wehewehe i ke ano o Morton, eia nae, ua hoole mai lakou. No keia, kumu, ua kauohaia ka hapanui o na makaikiu e hele no ,Sprlngfl.eld ame Albany a koe elua no ka hoomau ana aku i ka hull a loaa paha kekahi meheu. I ka Poalima ae, tia hoopuka ae la na nupepa i kekahl mau lalna pokole e pili ana I ka nalowale honua ieuia o kekahi kanaka o L. Syloester Vincent ka inoa, he kanaka no Kikako, a he hana mikini kana oihana. .1 kona wa ma Nu loka, ma ka hotele Broadway Central kahi I noho ai. He maikai kona nanaina, a he keonimana ma kana mau kamailio ana ame kona kulana. He elua pule o ko Vincent noho ana ma keia hotele mamua o kona wa i hoomaopopola ai ua nalowale. Ua hlkl mal ka wa e ukula al kona bila hotele, eia nae, 1 ka nanaia ana aku, aohe ola ma kona lumi mai ka po Poakahi mai ' oia pule. ka huliia ana! aku o kona mau pono kino, ua loaa aku he paa lole komo ahiahi, he mau palule lilina he kii hoolala no kekahi alawai mawaepa o Pittsburg ame ka Lokowai Erie, ame kekahi buke wehewehe huaolelo. No ka nui o ka pioloko o na kanaka i ka nalowale ana o na kanakk. koikoi o ka aina ,aohe lakou i nana nui i keia mea. ' - i - MOKUNA VII. , MISS HELEN CARMODT. 7E. oluolu *oe e hoouna aku i ko'u pepa inoa ia Mtv, Vā,n Horne." Ua kunou aku la v ke keiki keena i .ke'kahi wahine i uhi paaia,me kekahi 'uhi maka manoanoa, lalau aku la i ka pepa inoa

i pa'ila, "Helen Carmody," a nalowale aku la no kekahi mau minute maloko o ka lumi. No kekahi -\va pokole ua puka mai la oia, wehe mai i ka puka a hookomo-aku la i ka malihini iioko o ke keena ponoi. I ko.na"komo 9,na aku iloko 9 ke keena, ua nui kona kahaha i ka ike ana aku ia Mr. Wiliama Chalmers, ua kunou mai la oia a hele mai la imua e hui me ia. "Ua olioli loa au i ka loaa ana o keia manawa no ka hookipa ana ia oe, Miss Carmody, a ke manao nei au he manao\kou e hiki ai ia'u ke hooko," a ua ani mai la oia i kona lima e noho o Miss Carmody maīuna o kekahi noho koki. "O Mr. Chalmers ko'u inoa, st owau hoi ka lunahooponopono nui o Mr. .Van Horne." "Ua manao au e hui me Mr. Van Horne," wahi a Miss Carmody, a ua ano hoka kona nanalna ame kona leo. "Aia o Mr. Van Horne ma Europa i keia wa," wahi a Mr. Chalmers me ka hoi pu ana aku e noho ma kahi o kona pakaukau, kiloi aku ia i ke poomoku o kona kika. "Ua hele aku oia no kekahi oihana, a aole oia i hoolaha i kona hele ana. He elua anei pule o ko Mr. Van Horne haalele ana mai, a aia paha pia ma Rusia i keia wa." "Poino maoli au r " wahi a Miss Carmody me ka halo'ilo'i ana a'e o kona mau waimaka, a ua hoomaka ae la oia e kaohi me ka hooikaika ana. "E.Mies Carynody," wahi a Mr. Chalemers me ka leo oluolu, "ina he makemake kou e ike ia Mr. Van Horne i kekahi mea e pili ana no ka Nupepa Record, ua loaa ia'u ka mana piha e lawelawe ma kona wahi. I kona wa e kaawale ai, aohe i kaupalenaia ko'u mana." I ka lohe ana o Miss Carmody i keia mau olelo, akahi no a maikai ae la kona noonoo, a ua£ nana pono aku la ōia i na ulumahiehie o ka iunahooponopono opio me ke ano kanalua no nae. "Ke maka'u nei au aohe ana paha e hikl ia oe ke hana i ka'u mea e makemake nei e noi aku," wahi a Mls® Carmody.

ke" oiel'o Chalme ? ua P.> | a _ ia ka ula ma na papalina o kai n^a\p— Varf MUnal a? eToho W -0 kela ke noi hope loa ā'u e mai mo ka īeo haalulu, E na i aKu ™„ a» i K°'u ma» popilikia apau l»« e like me ko'u ha'i ana ' Home. Ua kamaaina au ia Mr. v Horne no na makahiki he ioihi. He hele mau ola ma ka hale o kou makuakane, a i ka naiowalei =ina o ko u haawi mai i ko Jakou kaumaha no na mea i hanaia. Ke makemake nui ne au e loaa ko'u makuakane, a aohe ho he wahi hilinai iloko o'u i ; ame ka lakou mau kumuhana e lawe la Sa kuu iho la kana kamailio ana no ka noonoo ana i na olelo kupono ® nuka aku ai oia no kana kumuhana o ana mai. Ua hooiohe pono mal la o Mr. Chalmers. «««.«ikai o "He piha hilinai ko'u i ka kekahi nupepa e like me ko ka c °rd ano," wahi a ua kaikamahine nei, a ma ko'u manaO. ua oi aku.ka maika r, hookahi kanaka nupep_a maikai mamua o umi-kumamalua makaikiu.-He manaoio ko'u aohe e 'oaa ana i na makaikiu na kanaka nana i lawe .a huna malu i ko'u makuakane, he mea oiaio he hihia huna malu keia. He ma^ " ke ko'u e waiho i kekahi huina aala me ka Nu loka Record, a e hoohanai% aKU hoi kekahi o keia puu dala i haawi makana no ka hoihoi a na mai i na kanaKa i hun a malu ia. a o kekahi 1^ ap . ' malalo o kau hoohana ana no ia kumu iho la o Chalmers, wehe ae la i k e pani o kona pakaukau a haawi mai la ia Miss Marmody 1 kekahi loa i pa'iia, a e helahelu ana penei: ( Hookahi Haneri Tausani Dala Makana. E haawi makana no ka C ord i keia huina Dala no ka Hoopakele ana i na Onamiliona i Nalowale aye ka Hopu ana i ko lakou Poe nana i. Huna. Ua hookomoia aku ma. ka fanako Lahui Ekahi he Bila i Hooiaioia no $100,000. > jI ko Miss Carmody ike ana i keia mea ua 61ioli loa kona manao a ua hauoli kona nanāina. ' "Eia nae, mai hana oe e like " me keia ' wahi a Miss Carm.ody, Aole he pono iki keia haawi ana ou i keia puu dala nui no ka poe au i mappopo popo ole ai, eia nae, he_Poe.au i malama i ke kanawai o ka alna. Ua maopopo no paha ia oe he ka £ aka wai ko'u makuakane. Ma ko u inoa ponoi he nui ka puu dala i e ko'u makuakane, a he hiki hoil ia u ke kii i na wa apau a'u e makemake ai. He mea polōlei, e hoihoi mai no ko'u papa i ko'u mau mo no ka hoa ana e imi iaia. E ae nīai oe e waiho aku au i keia puu dala. He ko'u * haawi makana, ma o la he $250,000,000, a e haawi mai hoi kou poe hana i ko lakou kokua ana malalo no nae o ka'u mau hoolilo amu E ike no lakou h e haku ma kai au. He makemake no nae ko'u aole e hoikeia ae keia me a i ke akea. Ua hookomo no au i kekahi huina dala no ka imi ana i ka Doe nalowale me ko lakou mau ohana, eia nae, aoh e QU hll *»ai iki i k a holopono o na hana a na - kai, a no ia kumu au e lawe nei i keia alahele. Mai hoole fnai oe ia u. Mai poina oe i kau olelo i olelo mua mai nei," a i ka paji ana o kanakamailio ana ua pii ae la ka Ula ma kona mau a he ui mabli no hoi kona pono o Miss Carmody i ke ano o Mr. Chalmers, a ma kona ano maoli, h e kanaka oia e hiki ole ke hoololiia ina ua paa kona .manaano ka hana ana i kekahi 'mea, a ua ikeia keia mea e na mea apau o loko o ke keena o ka Record ana e noho poo nei. He mea olioli nona ina i hoopiiia ka makana i hookahi miliona dala ij?a no nae he mea hiki iaia ke hana pela. Ua 'hoao oia e ae mai o Miss Carmody e pono e haawiia i $350,000,000 ka huina o ka makana i $100,000 hol na ka Herald a $250,000,00 na Miss Carmody. Ua ho-. X)le -paakiki Wa.o Miss Carmody i keia mea, a no ka manawa mua loa o kona ola ana, akahl no oia a rulaia* mai e kekahi mea mawaho mai. "Eia ka kakou mea e hana ai, wani a me kona hoomaopopo pono ana i ko lakou kulana i keia wa. He nui ko makou poe kokua, aoīe «o nae i lehulehu no ka hana ana i keia apana. hana. E hookohu no au i umi o ko makou poe akamai no keia hana, a e kii ana no hoi au i umi-kumamalua kanaka hou ae mai kekahi mai o na nupepa o keia kulanakauhale. He makaikiu kakau nupepa no hoi kekahi a'u i maopopo e noho nei ma Kikako, e kil kakou ia lakou. E iini kakou a puni-ka aina nei no ka poe akamai loa ma ka oihana Owau ponoi ka mea nana e hoolala na hana, a e hooko aku hoi. E holopono ana no kakou, na maopopo e puka ana ka kakou hoolala an£U " , , , , I ka lohe ana o Mies Carmody i keia inau mea, ua pa'ipa'i ae la oia i kona mau lima no ka olioli ame ka hoihoi. Ua pau a e la na nanaina o ke kaumaha maluna o kona helehelena. Ua ku koke ae la oia iluna, a haawi aku i kona lima ia Chalmers. Aole keia he hana mahaoi ma ko ke kaikamahine aoao, aka, he hana keia e hoike mai ana i konk mahalo no ka Chalmers mau hoolala naauao ana, a no kona haawi ana mai hoi i kona kokua. "Maikai maoll oe!" wahi a ua kalkamahine nei me ka hauoli, "Aple he hiki ia'u ke haawi pono aku i ko u mahalo ana nou. Ua pololei oe, e loaa ana no o papa ia kakou. O, ina he mea

e hiki ia'u ke hana? Eia nae, e hana ana no wau e like me ka mea hiki ia'u. E hoike mai no nae oe i na mea apau e hanaia ana, aole anei pela e Mr. Chalmers?" "Ina oe e haawi mai ana i kou ae, e hana no au i Kelepona no kaua wale no mai keia keena aku a hiki i/ kou wahi noho," wahi a Mr. Chalmers i pane aku ai. "He manao maikai loa kela," wahi a Miss Carmody, "ma ia hana ana aole wau e iho mau mai i kou keena e hoopau wale ai i kou manawa e like me ka'u e haha nei ano." "Mai ae oe e hoopilikia kou noonoo ana no ia mea," wahi a Chalmera me ka minoaka ana ae. I keia manawa he mau hoa hui kaua no ka hana ana i kekahi apana hana, eia nae, e mahaoi aku au i ke noi aku i oe e ae mai ia'u —k a mea eku nei ma kahi o Mr. Van Horne —e hele aku e ike ia oe ina he mea pono no ia hana ana i hiki hoi ia'u ke ha'i aku ia oe i na mea apau loa e pili ana i ka hana, a he mea hiki ole ai ke oleloia.ma ke kelepona." "He mea makehewa wale no ko'u haawi ana aku i'ko'u ae," wahi a Miss Carmody. "Ua noa kou hele ana ae e ike ia'u i nā wa apau e pili ana i ka hana a kaua i kamailio iho nei." (Aole i pau.) ■-* »

ILOKO O KJ3 KEENA PONOI.