Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 20, 15 May 1903 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopukaia i na kakahiaka Poalima apau

 

BUKE XLI. HELU 20 HONOLULU, POAIMA, MEI 15, 1903

 

HALAWAI me ka Make  Mainoino

 

Moku na Wawae i ke

Kaa Uwila

 

He Pake Kamaaina Oia

a he Kalaiwa Kaa

ka Hana.

 

            Ma kahi o ka hora eiwa o ka po Poakahi ia i i lilo ai ke ola o Ah Hoi he Pake kamaaina no ke kulanakauhale nei a he kalaiwa kaapio kana hana, eu ke alahao o ka hui Pacific Heights ma ka holola ana e ke kaa uwila.

            Ma ka huli hoi  ana mai o ke kaa @ila helu 2 o ka hui mai ke kiekiena mai no ka alanui Nuuanu i Waipiula, na holo mai la oia a maluna o ke kino o keia Pake e moe ana maluna pono a ke alahao a moku pu ana na wawae ame ka loaa ana aku o kona poo i na palapu i ku maoli i ka manaonao ke nana aku.

            O ke kia kaa o keia kaa wila oia no o Mr. S. Fowbar a aia maluna o ke kaa he mau ohua, a i ka manawa i hiki mai ai ke kaa mawaena o ka uwapo ame kahi e pau ai ka holo ana o ke kaa i ke alanui Nuuanu ua hoopuiwaia ke kiakaa ame ka poe ohua i ka anuu ana ae o ke kaa a no ia mea ua hoopaa koke ia ke kaa a i ka hele ia ana aku e  nana i ka pilikia o keia anuu ana. ua ikeia iho lla, he kanaka ka. E nunulu ana ka Pake a i ka nana pono ia ana aku ua holo aku ka huila maluna pono o ke poo a ua poino. O na wawae keia ua moku pu ae la. E kahi nui ana ke koko mai ke kino aku o ka Pake.

            He ku maoli no i ka manaonao ke nana aku i na wawae i moku pu ae e waiho ana iloko o na kamaa.

            I kela manawa koke no ua hoikeia aka la nuhou mainoino i ka oihana makai a emoole ua hiki mai no hoi, a i ka hiki ana mai o ka Hope Makai Kiekie Kiliniwoki e hooponoponoa ana ua Pake nei e Mrs. Mackintosh, a lawe ia no hoi ua kanaka poino nei i ka Halema'i Moiwahine.

            O Ah Hoi he Pake kahiko oia ma ka oihana kalaiwa kaapio a no umi-kumamalima makahiki ka nui o kona manawa i noho hana ai ma ia ano.  He nui no hoi na manawa i loaa ai na hoopilikia me ka oihana makai no ka lilo nui o keia kanaka ma ka inu rama a ona mau.  Ua ikeia oia i ka inu a oi aku mamua o ka mea kupono.

            Ua hoikeia ae i ka oihana makai ua. ona o Ah Hoi i ka Lapule iho a i ka manawa a ka Hope Makai Kiekie i hapai ae ai i ke kino ua honi iho la oia i ka hohono rama, a ua honi no hoi kekahi mea e ae i ka hohono rama.

            Aia kahi noho o kela Pake mahope aku o Puowaina me he mea la i kela po e huli hoi ana oia no kona home ma keia wahi a loaa e paha i ka hiamoe mamuli o ka ona rama a waiho ana maluna pono o ke alahao me ka manao ole ae he poino ia nona.

 

Ikaika ka Hana a

ka Poe Pakapio.

 

            Ma ka manawa i hueia ai ka mea huna o keia hana piliwaiwai a na Pake ka paka pio ma ka hoao ana e kipe i ke Keena Loio Kuhina a loaa pono ai ke kalohe oia no ka manawa i maopopo ai i ka lehulehu ka nui maoli o ka ikaika o keia hana piliwaiwai ke malama iaia iho. oiai o ka huna dala nui o $6,000 kipe a kela poe Pake piliwaiwai i ka Loio Kuhina i mea e hoomau ai lala a e hoopakele hoi i ka ino.  He huina nui maopopo keia e nele ole ai ka loaa o ka ike e pono e nui aku na loaa mahina ame na loaa pule e hiki ai keia hana ke hoomauia.

            Ma keia hana ana no hoi ua ahuwale keia ino mamuli iho la o ka loaa pono ana ame ka paa o ka manao o ke Keena Loio Kuhina e hana i ka pololei.

            Hookahi mea i maopopo loa ma kela mea ua loaa aku keia ike o na Pake he poe lakou i hanau piliwaiwai mai.  Noko o hookahi haneri Pake aia paha he @ o lakou he poe piliwaiwai wale no.  Ka ikeia o na Pake he poe hoomano lakou ma keia ano hana me ka nana ole ae i ka nui o na lilo oiai ua loaa na keia manao ia lakou ina e loaa ka Lanakila ma ka hana hookahi ana o ka loaa no la he puka nui e hoi ai paha na lilo a loaa nui na puka. Iloko o keia mau hui eha i hoohuihui ae ia lakou no ke kipe ana i ka Loio Kuhina ke hoohana nei lakou ma kahi o 300 poe Pake no ka haawi kiki piliwaiwai i kela ame keia la.  Ina pela iho la ka lawelawe ana a keia mau hui ame ka aa ana e haawi i $6,000 no ka mahina hookahi alaila e pono e nui na loaa i hiki ke hoolawa i keia mau hoolilo.

            Ma ka hihia o Tong Kai ka Pake I hoopuia ai no ka hoao e kipe i ke Keena Loio Kuhina ua kau aku kona hihia ma ke kanawai o ka makahiki 1897 o ka pauku 26 o na kanawai karaima.

            Ua pane ae ka Loio Kuhina Apana e hooikaika ana oia ma na mea apau no ka lawelawe ana i keia hihia.

 

KA LOIO KUHINA LORRIN ANDREWS.

 

Hoaoia e Kipe ke

Keena Loio Kunina

 

$1,500 e Ukuia ai Oia

i ka Hebedoma.

 

Ka Hana keia a na Hui

Pakapio---Hopuia

ka Mea Kipe.

           

            Aia he eono kaukani dala no ka mahina hookahi i haawiia mai ai e eha mau hale piliwaiwai o ke kulanakauhale nei i ke Keena o ka Loio Kuhina no ka hoopakele ana i keia hana piliwaiwai ke hiki aku imua o na aha kaapuni.  O kela kipe ua hanaia mai ma ka aoao o na Pake o ke kulankauhale ma o ko lakou agena la, ka mea hoi i hui mai ai me ka hope loio kuhina iloko o ke Keena oihana.

            He hookahi kaukani ame elima haneri dala e hoolakoia aku ai i kela ame keia pule, he huina hoi i haawiia mai e Tong Kai i ka hope loio kuhina no ke kipe ana i ka Loio Kuhina Lorrin Andrews a ina he mea kupono e hana pu ia aku keia hana maluna e na hoa e ae o keia keena.  O keia ka mana a keia poe Pake pilwaiwai e hanai mai  ai i ka loio kuhina no ka hoohamau ana i kona leo i hiki ka lakou hana ke hele imua me ka loaa ole i na keakea o ka oihana makai.

            Aka ma keia hana a ka mea kipe ame kona agena. he kanaka Hawaii i ikeia, ua pahu-a ko laua ike ma ka houhewa ana i ke kanaka a laua i kuhihewa ai e nanaia mai ana ko laua makemake.

            He kanaka hiki ole ka hope lolo kuhina ke kipeia, ke kumu hoi i noho ai ua Tong Kai ia iloko o ka umii ikaika a ke kanawai ma ke kumu hoopii hoao e kipe.

            Ua hanaia keia hana apau iloko o ke Keena Loio Kuhina mahope koke iho o ka hora elima o ka auwina la Lapule nei mawaena o ka Hope Loio Kuhina ame ka mea kipe Tong Kai ame kona agena kanaka Hawaii, a i  manaoia. o lakou wale ka poe iloko o ke Keena i keia manawa o ke kukai kamailio ana.

            Aia iloko o keia Keena Loio Kuhina he wahi waiho lole nui kahi hoi i peeai ka Loio Kuhina Lorrin Andrews ame ka mea kakau o ka nupepa namu Adavataisa Mr. A. P. Taylor, nolaila o na huaolelo apau i hoopukaia mawaena o ka hope loio kuhina ame ka mea kipe ame ka agena ua pau wale no i ke kakaupokoleia e keia kanaka kakau nupepa.

            No ka hapaiua hora ka manawa i hanaia ai kela kakaupokole a paa no hoi na mea apau a hiki wale no i ka manawa i pane ae ai ka hope loio kuhina i ka olelo hoailona no ka hoopau ana i ke kukai olelo ana oia hoi keia "E kala mai ia'u e hele ana wau e kelepona."

            O keia hopunaolelo i hoikeia ae la oia ka olelo i aelikeia e ka Loio Kuhina ame kona hope ma ke ano he hoaliona no ka pau ana o ke kamailio i hiki ai i na mea e pee ana iloko o kahi waiho lole ke puka mei.  A aia no hoi mawaho o ke Keena Loio Kuhina kekahi kanaka i hoonohoia no ka hooko kauoha ana.

            Mamua no o ka manawa ua hoolalaia keia mau hana mawaena o ka Loio Kuhina ame kona hope no ka hopu ana i keia kipe i ka manawa e pau pono ai na ike.

            I ka pule aku nei i hala ua hele mai la ka agena o ka poe piliwaiwai oia keia kanaka Hawaii a kukai kamailio me ka hope loio kuhina no keia kipe maka haawi ana he $2,000 i kela ame keia pule. a ma ka aoao hoi o keia keena e hana oia i ka hana e hoopakele ai i keia piliwaiwai ma na ano apau. Ma keia mea ua hoike koke aku la ka hope i kona poo i ka  manawa i malele aku ai ka agena mai ke keena aku.

            E like me ke kauoha ana aku o ka hope loio kuhina i ka agena e hele mai oia i ka auwina la Poaono, ua hooko io mai no ua agena la, a oiai laua e kukai kamailio ana aia ka Loio Kuhina ame ka mea kakaupokole ke pee la. me ke kakau pu ana i na olelo apau. Ma keia wahi ua hoike aku ka agena i ka manao e hoemi mai i ka haawina kipe i ka $1,500 oiai he ekolu wale no hui ua like hoi ia me $500 a ka hui hookahi e panai mai ai.

            A no ka hoopau ioa ana i ka hana ua hui hou ae na aoao a elua no ke ku-ka ana i ka auwina la Lapule ka la hoi i hopuia ai. Mamua ae o ka manawa i hooholoia ua pee mua aku la ka Loio Kuhina ame ka mea kakau nupepa i kahi mau e pee ai.  Mahope iho ua komo aku la ka hope loio kuhina a noho ma kona wahi hana a hoomaka iho la e kakau ma ka mikini. Mahope iho o ka hora elima ua komo aku la ka agena ame kona haku ka mea kipe he Pake ma ka inoa i hai mua ia ae nei "Tong Kai" a ia lakou e kamailio ana, i ke kakaupokole e kope ana i na mea apau a i ka hiki ana i ka manawa i hoopuka ae ai ka hope loio kuhina i ka olelo hoailona "E kaia mai la'u e hele ana wau e kelepona" oia no ka manawa i puka mai ai ka Loio Kuhina ame ka mea kakaupokole a ku ana iloko o ka lumi i kela manawa.

            "Ke hopu aku nei wau ia oe," wahi a ka hope loio kuhina a oia no hoi ka manawa i uluku nui ae ai ka Pake a oia no hoi ka manawa i kaula aku ai ka pupanapana imua ona ke kumu o ka noho malie ana iho o ua Pake nei ua hele nae a pio-o.  Aole i liuliu ua hoikeia aku keia lono i ka halewai ke kumu o ke kii ana mai o ke kaa a laweia ana ua Pake nei ilaila kahi i hooponoponoia ae ai ka bela o $500 kuike.

 

Ka Mea Nana e

Nali i ka Lakana

 

            Ma ka Poalua la 5, i hoomakaia ai e haawi i ka poe e makemake ana i na mea kolo nalinali lanaiana a ua nui ka poe i lawe a ua hoounaia aku kekahi no na kuaaina. He hookahi ae nei paha makahiki o ka hanaiia ana o keia ano holoholona ma ka pa kanu laau o ke aupuni, akahi no a haawiia.

            O ka poe e makemake ana i keia holoholona, e hele aku lakou e kekahi kini o ewalu iniha paha ke kiekie i mea e hookomoia ai ua ano holoholona nei.  Eia iho na kuhikuhi e pili ana i ka hoohana ana i ua anoa mea nalinali nei:

            1. Mai wehe i ka pahu a hiki i kahi e hookuuia ai na mea oloko.

            2.  E wae i kumu lanatana a i ole i mau kumu paha ma kahi lulu o ka makani a e pono e wae i kumu a i mau kumu paha me na pa ame na hua, a i pipili ole ia hoi e na naonao.

            3.  E hookau i na apana i nalinaliia maluna pono o na kumu a i ole ma kekahi wahi me ka pa ole ika honua

            4. E lulu i na hua i helelei ma ka malumalu oke kumu kokoke i na ae.

 

            Ua oleloia ae. ua make o Aka. he kanaka Hawaii. ma ka Halema'i Moiwahine ma ka Poakolu nei no kona ai ole i ka ai. Ua ano opulepule oia. a no kekahi manawa ae nei kona ai ole ana.

Ka Papa Ola Hou i Hookohuia

 

Hookohuia o Kauka Kupa i Pere-

sidena no ka Papa.

 

Ua Waeia ke Komite no na Makahiki Elua e

Hiki Mai ana.

 

HOPE LOI KUHINA E. C. PETERS

 

Omamalu Kaua o

Rusia me lapana

 

20,000 Ko  Iapana

Maanei.

 

E Kauohaia mai ana

Lakou ina e Kukalaia

ke Kaua.

 

            Ua piha paha he kanaono tausani Iapana e noho nei ma Hawaii nei.  i keia manawa, a mailoko ae o keia heluna, aia paha ma kahi o iwakalua tausani o lakou he poe koa, a ina e ulu ae ana kekahi kaua mawaena o Iapana ame kekahi aupuni okoa, e like paha me Rusia, e hoi koke ana no keia poe i ka manawa e kukalaia ai ke kaua. He poe opiopio ka hapanui o na Iapana e noho nei ma Hawaii nei, a he heluna nui o keia po aohe i pau ko lakou manawa a'o koa. O ka poe i pau, ua komo lakou ma ke ano he poe koa kuikawa, a ina lakou e makemakeia, a hoolohe koke no  iakou i ke kahea a ko lakou aupuni makua.

            Ma ke kanawai o Iapana, I ka wa e piha ai na makahiki kupono i kekahi keikikane kino maikai, e komo oia iloko  o ka pualikoa kumau no ekolu makahiki. I ka pau ana o keia manawa,komo aku oia iloko o ka puali kuikawa. a e makaukau lakou i na wa apau no ke kahea.

            No keia kumu, ua ulu ae ka ninau he hiki anei i keia poe ke hoi no Iapana ina lakou e makemakeia? O ka lawe ana i na koa ma na moku mahope o ke kukala kaua ana. he hana paakiki keia. Ma ke kanawai @ aohe he hiki @ kahi aupuni Kuokoa ke halihali i na koa o na aoao e hakaka ana.

            I ka makahiki 1894, i ke kaua mawae na o Kina ame Iapana. ua loaa aku i ka mokukaua Iapana Naniwa he moku Pelekane o Kow Shing ka inoa, e haiihali ana i kekahi mau pualikoa Pake.  Ua noi aku ka Naniwa e haawi pio mai. aka nae ua hoolela.  No keia mea ua ki pu mai ka Naniwa a ua poholo ua moku  nei oiai no e welo ana ka hae Pelekane.  Ua noonooia keia mea e ke aupuni Pelekane. a ua hooholo lakou ua pololei o Iapana.

            No keia kumu, aole paha e ae ana na hui mokuahi e lawe i na Iapana ina e ulu i'o ae ana kekahi hakaka mawaena o Rusia ame Iapana no ka mea. ua hiki ia Rusia ke wawahi i kekahi moku e loaa aku ana me na koa o ka enemi.

            O ka hopena o keia oia no ka noho ana iho o ua poe Iapana nei nei e mahi ko ai, kuke kanu laiki, pulumi pa, a pela aku.

            Ina no nae e komo mai ana o Pelekane ma ka aoao o Iapana. aohe olelo ana.  Ua lawa ia i ka malama ana ma wahi apau o ka moana.

            Eia ke hoohanaia nei ke kanawai ganisi iwaena o ka poe hana aupuni. Makela kanawai, ina e ale kekahi mea. ua hiki no ke hoopaala he iwakalua kumamalima pa-keneta o kona ukuhana no ka uku ana i kona ale.

            Ke haalulu nei  na Pake pillwaiwai i ke ko ole o ka lakou mau hoao kipe i ke Keona Loio Kuhina. Aole wale no o na Pake ke naka haaulu nei eia ae no kekahi poe.  ka poe i paumaele na lima a i makapo hoi i na dala a na Pake.  E akahele o  pahu ae. a ahu wale.

            Ma ka Poakulu nei i hoomaka ai hoomaka ai na hana a ka Papa Ola hou, a ua hoomaka koke no ka we ana i na komite. Eia iho ka papa o na komite kumau no na makahiki elua e hiki mai ana:

            Komike o ke Kahau Hoomalu ma'i Lepera o Kalihi - Kauka W. H. Mays, Mr. M. P. Robison.

            Komike o ka Home Kaikamahine Kapiolani-Kauka W. H. Mays, Mr. E. C. Winston.

            Komike Hale Pupule-Kauka W. H. Mays, Mr. F. C. Smith, Mr. M. P. Robinson, Mr. E. C. Winston.

            Komike o Molokai-Papa Holookoa.

            Komike haawi Laau o ke Aupuni-Kauka W.  H. Mays, Mr. S. K. Ka-ne.

            Komike o ke Keena ame Kaha-Mr. E. C. Winston, Dr. W. H. Mayes. Mr. F. C. Smith.

            Komike o Kewalo ame Kakaako-Kauka W. H. Mays, Loio Kuhina Anaru. Mr. M. P. Robinson.

            Komike o na Noi-Mr. M. P. Robinson, Mr. E. C. Winston. Mr. S. K. Kane.

            Komike o na Rula Hou-Loio Kuhina Anaru, Mr. E. C. Winston, Mr. S. K. Ka-ne.

            Komike Hoomalu, Puhiahi ame Hoomaemae Kauka W. H. Mays, Mr. F. C. Smith, Mr. M. P. Robinson.

            Komike Dala ame Hoolilo-Mr. F. C. Smith, Mr. E. C. Winston

            Komite Hoololi Rula ame Hooponopono-Mr. S. K. Ka-ne, Mr. M. P. Robinson, M. F. C. Smith, Loio Kuhina Anaru.

            Komike o na kauka. Aupuni ame Hoike - Kauka W. H. Mays,  M. F. C. Smith.

            Komike o na Halema'i-Kauka W. H. Mays, M. E. C. Winston

 

Ke Kaumaha

Ano e o ke Poo

 

MANAO O  MRS. EGGLESTON E PU-

PULE ANA OIA.

 

Ma ka Huli ana o Kona Poe Hoaloha, ua loaa ka maha i keia wahine popilikia.  Minamina o Mr.s Eggleston:

 

            "Me he mea la ka hoi e wawahiia ana ko'u poo e kekahi mea kaumaha maluna iho," wahi a Mrs. Kate Egglleston. Helu 126, Alanui Ohio, Indianpolis, Ind., "a he nui wale na ia i hiki ole ia'u ke pale ae i ka moe ana ma ko'u wahi moe.  I na manawa apau e loaa ai au, i keia pilikia, nawaliwali a maluhiluhi ko'u kino holookoa. He nui na kauka maikai i lawelawe ia'u me ka loaa ole o ka maha, a no ia kumu ua pau ko'u manaolana no ke oia kali no ka mea e hiki mai ana maluna o'u.  He nui na manawa o'u i noonoo ae ai e pupule aku ana paha wau.

            "I kekahi manawa, pii mai ka haalulu a puni kuu  kino, a aohe he hiki ke hoohana i ko'u mau i-o huki.  Aohe hiki ia'u ke loaa ka moe maikai ana. a ua hoomaka mai ko'u kino e emi pu ame ka ono ole o ka ai, a ua nui ko'u pilikia.

            "I kekahi la, komo mai he hoaloha a kamailio mai ia'u i kekahi mau mea i hoolaia e ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea. a ua olelo aku wau e hoao ana wau e lawe. I ka pau ana o ke poho mua, ua loaa koke mai ka maha. a ua pii malie ae ka maikai a hiki i ka pau ana o ka ha o ke poho, ua ola loa ae la wau, a aohe no hoi he hoi hou  mai o ua ano ma'i nei a hiki wale no keia manawa."

            O ke ano huaale i oia ai o Mrs. Eggleston, aole ia he laau lapaau i kapaia he laau ma ka inoa wale no aka he laau keia i kuhikuhiia e kekahi kauka kahiko i ike a i loaa ka pono ma kana lawelawe ana, e hooia ana i na ano nawaliwali apau e ulu mai ana mai ke kulana holowai mai o ke koko, a i ole o ka nawaliwali paha o na aa huki. na ma'i e ulu mai ai na ano ma'i popilikia like ole e loaa mai ana i ke kino. Ma o ka hoomaemae hou ana i ke koko. ame ka hooikaika hou ana i na aa lolo. ua ikeia he laau maikai kela no na wahine, hooikaika hou i ke kino ame ka hooponopono ana i na hana a ke kino o ka mea i loohia i ka ma'i.

            O ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Halkea, ua aponola he laau lapaau maikai keia no na ano ma'i e like me ka locomotor alaila ma'i lolo. St. Vitus' Dance, Sociatica, neuralagia, rumatika, nalulu ikaika. ka nawaliwali mahope o ke garipa, pena ikaika o ka puuwai, helehelena haikea ame hohoma, ame kekahi mau ano ma'i e ae i loaa i na wahine ame na kane. Ke kualia nei e ka poe kuai laau lapaau apau ka Huaale Akala a Kauka Williams. a i  na aole. e hoounaia aku no i na e loaa mai ke kumukuai o kanalima keneta o ke poho. eono poho  no elua dala ame ka hapalua. ina e hoouna aku i ke kumukuai la Dr. Williams Medicine Company, Schenectady, N. Y. E nana i ka inoa piha o na puolo apau au e kuai ai.

 

Kukai Olelo me

ka Aina ma ka Ea

 

Ka Uwea Telegarapa

o ka Amphitrite.

 

Ua Holopono na Hoolele

Leo ana me ko ka

Aina nei.

 

Ma ka ia mamua iho o ka haalele ana mai o ka mokukaua Amphitrite, ka moku manuwa Pelekane i ku iho nei i o kakou nei, a holo aku nei i na aina hikina ua ku-ka mua iho la ke kapena o ua mokukaua nei  me na laia o ka hui telegarapa uwea oie o Honolulu nei, no ka hoao ana i ka hana o ka telegarapa uwea ole o Honolulu nei ame ko ka mokukaua, a maluna o keia kumuhana i ku-kaia ai ua haawi-mai ke kapena o ka mokukaua i kona ae ame ka mahalo no keia hana hoao.

            Ma keia manawa koke no ua hoomaka koke iho la ka hoohana ana i ka telegarapa uwea ole o ka mokukaua a i ka hana ana. ua loaa lo aku no ka waiwai, no ka mea, ua halawai kamailio iho la oia me kahi hoolulu o keia ano oihana ma Mahukona.  Me ka lanakila no hoi ka hana i hanaia ai.  O kahi i hooleleia aku ai o na olelo mai ka mokukaua aku aia no ia ma kekahi o  kona mau kia, a he 130 no hoi mile ka mamao o ka hooleleia ana o ka olelo.

            Ma ka manawa i ikeia ai keia lanakina ua hoike aku la na lala o ka hui i ka manao ina e haalele iho ka moku i ke awa alaila e hoomau mai oia i ke kamailio ana mai ia Honolulu nei  ma ka hui ana ae me na wahi hoolulu ma ka Laeloa, Waialua, Molokai, Kauai ame Lanai.  Ma keia noi ua ae lokomaikai mai la ke kapena o ka mokukaua.

            Ma ka mea i loaa mai ua hoikeia mai i ka hoohana ana o ka moku i kona telegarapa uwea ole a ua loaa ka lanakila me na wahi hoolulu o Waialua Molokai ame Lanai.  O ko Lanai oia ka mea ano lahilahi loa o ka olelo i paa mai aka o kela o ko Molokai ua loaa mai me ka moakaka loa.  Aka o ko Kauai aole he wahi mea a loaa iki aka: ua manaoia na ka mauna i alai i ka holo lea ana o ka olelo mawaena o ia wahi ame ke kia o ka mokukaua, iaia iaia i hoouna olelo aku ai iaia no i ke awa nei.  Ua hoomau mai no ka moku i ka hoouna olelo ana a hala wale no kela auwina la i holo ai oia.

            Ma keia hana ana ua loaa keia ike ua hiki no ke hooleleia mai na olelo mai na wahi hoolulu e ae o ka Paeaina a hiki i kahi hoolulu o ka Laeloa. he mea hoi e hoomaikai loa ae ai i na hana pili i keia telegarapa uwea ole oonei.

            Ua loaa pu  no hoi keia manao he mea keia e hiki ai i ke kulana no keia mua aku i ka hiki ke hoike mua ia mai o na moku e ku mai ana i ka aina nei mamua o ko lakou ku ana mai.

 

Ua Papahi iho i ka

Lei o ka Lanakila.

 

            Ma ka nupepa Oakland Herald o keia pule iho nei i ikeia iho ai ua lilo ka hanohano haiolelo o ke Kula Nui St. Mary ia Kalani Kaulukou. kekahi o na keiki a ka Hon. J. L. Kaulukou o Honolulu nei.  Ua lilo iaia ka medala haiolelo mahope o ka hookuku ana me kanaono mau keiki kula e ae i manaoia he poe akamai.  He $50 ka waiwai io o keia medala.

            No kekahi mau pule ae nei i hala. ua wae ia he kanaono keiki o kela kula no ka haiolelo ana.  I ka hoao mua ana imua o na kumu o ke kula, ua helelei- ka hapanui a koe he umikumamalima, a he mau pule mahope mai hoao hou. a koe wale o he ewalu.  I ka manawa hope loa, ua malamaia keia hookuku imua o kekahi anaina nui, a no haawi piha mai na keiki i ko lakou makaukau i ka haiolelo. I ka pau ana o na hana. ua noonoo na lunakanawai i ka oi o ia po a ua hooholo lakou o Kaulukou opio ka helu ekahi.  "He kanaka haiolelo o Kaulukou i hanau maoli ia." wahi a na lunakanawai.

            Ma keia ua ike kakou i ka holopono o kekahi o na keiki Hawaii e kulaia nei ma Amerika, a he kumu hoi no kakou na Hawaii e haaheo ai.

 

Nui o ka Make no ka

Mahina o Aperila.

 

            He kanahikukumamakolu ka heluna o ka poe make o ka mahina o Aperila ma Honolulu nei a o ka hapanui no o na oiwi Hawaii.

            Ma ka papa hoonohonoho, ua ikeia iho mailoko ae o keia heluna o kanahiku-kumamakolu he kanakolu-kumamakahi Hawaii, umi-kumamahiku Iapana ehiku Pukiki. eha Pake eono Amerika ame elua Pelekane ame ekolu o na lahui e ae.

            O keia heluna he kanaha-kumamalua kane. ame kanakolu-kumamakahi wahine.  He umi-kumamaono poe keiki i make malalo iho o hookahi makahiki a he umi-kumamalua poe i kaa aka maluna e kanaono makahiki.

            He kanaha-kumamalima hanau ame iwakalua-kumamaono mare i hoikeia mai.