Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 25, 19 June 1903 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IUNE 19, 1903.

 

HOOLAHA KUMAU

 

Ka Hui Banako Hoohu

Malama Dala o Hawaii

(KAUPALENAIA.)

 

Huina i hoahuia...........$250,000.00

Peresidena..................Kikila Baraunu

Hope Peresidena.........W.P. Robikana

Puuku..........................W.G. Cooper

            Keena Hana Nui:

Alanui Papu, kokoke i Alanui Kalepa

Keena Lala ma Hilo, Hawaii.

E lawelawe ana i ka

Oihana Banako Hoahu Dala

ma Hono ulu a me Hilo

            E laweia mai no na huina hoahu me ka haawila o na ukupanee no na hoahu makahiki ma ka huina o 4 1/2 pakeneta no ka makahiki.  E loaa no na Rula a me na hooponopono ana ke ninau ae ma ke Keena Hoahu.

2828-1yr.

 

KAUKA T. MITAMURA

 

Alanui Kukui Ololi Helu 68, Honolulu.

Na Hora Hana:

            Hora 8 a 10 kakahiaka: hora 1 a 3 ame hora 6 a 7:30 p. m.  Sabati: Hora 6 a 8 p. m.

Telepone White 152.  P.O. Box 842

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupalenala

Na Mea Hookomo mai a Kuai aku

i na

LAKO HANA HALE

            O Kela ame Kena Ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho.

            NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

            NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI MOENA, ETC.

            O na kauoha pono hale apau loa @ hiki mai ana ia makou e hooko kok@ ia no me ka eleu ame na KUMUKUA@ HAAHAA LOA.

            LEWERS & COOKE

 

Ina He Makemake

KOU I KA

Lauoho Maikai

E HELUHELU i KEIA.

Malia paha ke pau nei kou lauoho i ka helelei, a koe kakaikahi.  E kau i ka laau mamua o ka pau loa ana i ka helelei, e hana i laau e ulu hou ai.  O ka laau

"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"

ka mea e ulu hou ai.  He nani ka lauoho ke ulu mai, a he nui hoi.

Ina he nawali ka ulu ana o kou lauoho, o ka

"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"

ka mea e manoanoa ai ka ulu ana, a ke loaa i keia laau pau loa ka helelei ana.  I na he piha kou poo ke Kepia, o ka

"Laau Hooulu Lauoho a Ayers"

ka laau e pau ai a maemae kou poo.  Ke loaa i keia laau e hoi hou ana ka ulu ana o kou lauoho a like me ko kou wa bebe.

Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayer & Company.  Lowell, Mass., U. S. A.

E loaa no keia mau Huaale ma ka Hale Kuai Laau o Hollister, alanui Papu.

 

            O KA LOLI MAU o ka wai ola kekahi kumu e loaa ai i ka maʻi hi.  Mamuli o keia, i hele mau ka poe kaahele honua me ka paa pu me ka omole laau kolela ame hi a Chamberlain i hiki mai ka manawa e loaa ai i keia ano pilikia alaila ua loaa no ka mea nana e hoola ae ia ino.  Aohe he lua e like ai me keia laau pili i na pilikia o ka opu.  Aole e hiki mai keia ano pilikia i ka manawa iluna o na kaa a maluna o na moku, a oia io no kahi i kupono loa aku ai keia ano laau.  He mea pono e kuai kekahi i laau o keia ano mamua o ka hele ana.  Ma kahi o Benson Smith & Co., e loaa ai keia ano laau na Agena nui e kuai nei.

 

HOOLE O RUSIA I KE KOKUA.

 

            WASINETONA, Iune 10.  Ua hoole mai o Rusia i ke kokua ana aku o Amerika Huipuia i ka poe pilikia o Kichineff, a olelo mai ua lawa no lakou no ka haawi kokua ana i keia poe.

 

Ka Poka Nui ame ka Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke Kaua Kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.)

MOKUNA XXXIX.

WAIHO I KA PAHIKAUA.

 

"Uuhi ka maluhia maluna o ka aina.  Nalo aku na haawina o ka ehaeha."

            O ke kulana hana o ka pualikoa o ka Uniona i keia manawa he oi palua aku o ka paakiki i ko ka wa i hala aku.  Mamuli o ko Li paa loa ia ana ame ka pau ana o ke kulanakauhale o Rikimona i ke ahi, ua houluulu ae ia oia i kona mau mahele koa apau a hoomakaukau mai ia e lele kaua, a ina oia e lanakila ana ma keia hoonee kaua ana, e hui aku ana oia me Keonitona, a kaua mai ia makou.  Aka ua hoike ae na pualikoa o ka Uniona i ko lakou ikaika maoli, a iloko no oia ikaika o ka paioia ana aku ua paio mai no o Li me ka ikaika, aole no nae he manaolana iloko ona no ka lanakila, a ua hoomau mai oia pela a hiki i kona pilipu ana i ka paia.

            Iaʻu i hele aku ai no ka hui ana me ko makou mahele e lawe ana hoi i kekahi hoike, e nee ana ua mahele la oʻu no ka hahai ana aku mahope o ka pualikoa holookoa e alualu nei ia Li.  Ua hala mua aku o Odi, he la hookahi hoi mamua aku o Laika.  Ia la holookoa ke lohe la no makou i ka uina mai o na pukuniahi, a i kela ame keia manawa ke lohe pu aku la no hoi makou i ke ke kani mau o na pu raifela.  Ua piha na alanui apau i na kaa, a no kekahi manawa aole i hiki pono loa i ko makou mau hoa ke hele pono, a ua lilo he eha hora ma keia hele ana o makou mamua o ka loaa ana ia makou he wa e holo aku ai.  Ua ike aku makou i ka hauoli o na kanaka apau i halawai aku me makou, e mele ana hoi lakou i na mele o kela ame keia ano, me he mea la ua maopopo ia lakou ua hiki mai i ka hopena o keia kaua weliweli.

            I ka uhi ana mai o ka malu po, ua hiki aku la makou i ke kahua hoolulu o Buka, oiai oia ke kahua no ka manawa o ko makou mau mahele.  E like no hoi me ka mea mau i ikeia, ma kahi e akoakoa ai kekahi huina nui o na pualikoa, aia malaila ka oi aku o ka pihoihoi, pela no ia wahi i ko makou hoea ana aku.  He mau tausani o na ahi e a ana ia manawa, a ma kahi hoi e pouliuli mai ana aia malaila kahi e nee ae ana kekahi heluna nui o na mahele koa.  Ua lohe ia aku la na leo i kuluma ia makou; ke haawi la na kauoha a na aliikoa o na koa pukaa; ke lohe ia aku la na leo hookikina o na kalaiwa kaa ame na huaolelo hailiili; ke lohe ia la ka uwe mai o na pipi kau-o; ke haluku la na laau ilalo o ka honua oiai ke kuaia la; a ua hoomau ia mai la hoi ke pahupahu mai o na kipikua ma na kahua o na koa kiai.  He mau manawa ua ike aku wau i ka olino ana mai o ke ahi mai kekahi mai o na pukuniahi, a ia manawa no hoi i ike aku ai wau i ka welo mai o na hae like ole.

            Iloko o keia uluaoa nui ua hiki ole laʻu ke ike aku i kahi o koʻu mahele.  Ua hai mai kekahi poe iaʻu ua ike aku lakou i ka nee ana aku o koʻu mahele ma kekahi aoao o ka ululaau, ua hai mai la hoi kekahi poe iaʻu aia ko Warena mau mahele ke hoomoana la ma kekahi wahi mamao aku mai kahi o keia mau mahele e noho nei.  Me keia mau hoohoka i loaa mai iaʻu ua holo aku la wau me ka maopopo ole iaʻu kahi e hele aku ai, a iaʻu i holo aku ai a kaa pono ae ma kahi e ku ana kekahi mau pahi, ua ku hikiwawe ae kekahi mea mamua iho o koʻu lio me ka pane ana mai:

            "Heaha kou mea nana pono ole i ke ano o kau holo ana a mai pepe hoi ke kanaka e noho ana me ka hana hewa ole aku ia oe?  O kou lawe mai no ka hoi ia i na kapuai wawae o kou lio a ka ihu o ke kanaka."

            "O oe anei ia e Denisa?" wahi aʻu i ninau aku ai oiai he loe keia no kekahi mea i kamaaina iaʻu.

            "Oia kekahi o koʻu mau inoa," wahi ana i pane mai ai iaʻu.  "Aka, ke pahaohao nei wau pehea ia i hiki ai ia oe ke koho mai i koʻu inoa.

            "Ua poina anei oe iaʻu e Malone, a i ole ua pau ka ike a kou mau maka?" wahi aʻu i pane hou aku ai.

            "Auwe, o ka mekia no ka!  Ihea hoi oe i keia mau la iho nei?  Malia paha ua manao oe e hele malie mai a loaa makou?"

            "Ua paa pio aku wau i koʻu wa i huli hoi mai ai, a o koʻu hemo ana mai no ia i ka wa i haaleleia ai o Petebuka ame Rikimona."

            "Ae; aka aole oia ka mea nui, aia ihea ko kakou mahele?"

            "Ke maopopo ole nei iaʻu ia mea.  Ua waiho iho lakou iaʻu maanei no ke kiai ana i keia mau pahu a nee aku lakou me ka awiwi.  O ka mea maikai loa no nae, e Wilimona oia no koʻu ike ana aku ia oe e ela ana no."

            "Well, e Denisa, oiai aole e hiki ana iaʻu ke huli aku i ko kakou mahele, e noho iho ana wau me oe maanei.  Ua hiki anei ia oe ke haawi mai i mau wahi mea ai naʻu?"

            "Manao ka oe pehea?  Eia keia iʻo puaa hame, he nui no hoi ke kope ame ka wisake.  E noho iho oe ilalo, a nau ia e ai e like me kou makemake.

            Iaʻu e ai ana i koʻu aina ahiahi, ua hai aku la wau ia Denisa i ka moolelo o kaʻu huakai i hele ai, a ua noho mai oia e hoolohe me ka makahehi nui.  Ua hai mai la no hoi oia i ka moolelo o ka lakou mau hoonee kaua, a hai pu mai la no hoi oia iaʻu ua lohe aku koʻu mau hoa aliikoa ua make wau, a hai mai la no hoi o Denisa iaʻu, o koʻu hiki aku iloko o ko makou mahele he mea ia e hauoli nui ai koʻu mau hoa.  Ua hoomau aku maua i na kamailio ana a hiki wale i ke aumoe ana, a ia manawa no hoi akahi no wau a hoi aku e hiamoe, a i a@a wale no i ke kani ana mai o ka o-le kahea i ke kakahiaka o kekahi la @e.  I koʻu ike ana aku i ka welo o ko makou hae, ua lekei koke ae la wau maluna o koʻu lio a hele aku la no kahi e noho ana koʻu mahele, a iloko o ka wa pokole aia wau ke luluiima pu la me koʻu mau hoa o ka auna hookahi.

            He elima la o keia hele ana o makou e nee ana hoi me ka awiwi e halawai ana hoi i kela ame keia manawa me na paio liilii ana.  Ua maopopo ia makou aia o Odi ke uhai la me ka mama mahope o na pualikoa kaulio e hoao ana e pale aku i ko Li hiki ana aku no ke kahua hoolulu kaaahi o Lanabuka.  Ina e holopono ana ka Seridona kahua hana i haawila aku ai nana e hana, alaila e paa ana na Konofedereta ma na aoao a i elua.  I ka auwina la o ka lima o na la, ua hiki aku la ko makou mahele i kahi kulanakauhale uuku o Apomatoxa, a maanei makou i ike aku ai i ke ku laina mai o na Konofedereta e makaukau mai ana e lele kaua mai.  Ua haawiia mai la ke kauoha ia makou e ku ae ma na laina no ke kaua aku, eia nae, aole ko makou generala i kaua aku, oiai no nae ke uina mai la na pukuniahi ma kekahi aoao.

            "Heaha hoi ko kakou mea e lele kaua ole aku nei?" wahi a Denisa i ninau mai ai iaʻu, iaia e ku ana ma ka aoao o koʻu lio.

            "E pono ia oe e hoomanawanui, e Denisa.  E loaa mai ana no ke kauoha ia kakou iloko o ka wa pono."

            Iaʻu e kamailio nei ua lohe ia aku ka olowalu like ana mai o na leo hooho, he mau leo hoi i lohe ole ia mamua.

            "Heaha hoi keia?" wahi a Denisa i hooho ae ai.

            "He haawi pio! he haawi pio!" i olowalu like ae ai na leo hooho o na tausani kanaka.

            Ua palulu ae la wau i koʻu mau maka mai ka la mai, a ike aku la wau i kekahi mau kino kanaka elua e huli aku ana a e huli mai ana me na hae keokeo ma ko laua mau lima, a ike pu aku la no hoi wau i ke kau mai o kekahi mau hae keokeo liilii elua iloko o ke kahua o na enemi.

            "Baigore! o kela ka mea nani loa aʻu i ike ai mai ka manawa o kakou i komo ai ke kaua a hiki mai i keia manawa," wahi a Denisa i hooho ae ai.

            "Well, e Wilimona," wahi a Konela Hadina i pane mai ai iaʻu i kona hiki ana mai ma kahi a maua e noho ana, "o keia ka hopena o ke kaua; ua hoike mai nei o Li i kona manao hoapono i ka Generala Kalani mau kumuhana, a e haawi pio mai ana oia."

            I keia manawa aia ke huro mai la na koa mai kekahi aoao a hiki i kekahi aoao o ko makou mau mahele, ua piha hoi na koa me na manao hauoli no keia hoopau ia ana ae o ke kaua.

            "O keia ka panina o ke kaua," wahi a ke konela i pane ae ai iaia e noho aku ana a hoolohe i ka huro mai o na koa.

            "Hookahi au mea i poina ai," wahi aʻu i pane aku ai, ua poina oe eia no Keonitona ke koe nei aole paha oia e ae mai ana e haawipio mai?" wahi aʻu i pane aku ai.

            "E hana mai ana no oia e like me ka Li i hana mai la oiai eia kakou ke ku nei imua o kona alo."

            "Ua pololei kau ua poina ka hoi wau ia mea."

            I keia manawa i holo mai ai o Osebone, ke kanaka kakau nupepa.

            "Well, e na keonimana, i hele mai nei wau e haawi aku i koʻu aloha hope loa la olua," wahi a Osebone i pane mai ai.

            "A e hele aku ana oe i hea?" wahi aʻu i ninau aku ai iaia oiai ua ike aku la wau i ka paa mai o kona mau pono mahope o kona noholio.  "Me he mea la ma ka nana ana aku i kou kulana i keia manawa eia oe ua makaukau no ka hele ana aku ma kekahi huakai loihi."

            "Ua pono no wau e makaukau, no ka mea he mea pono noʻu e hiki aku i ka Lae Kulanakauhale i ka wa pono e loaa ai iaʻu ka moku o ke kakahiaka nui o ka la apopo."

            "No ka Lae Kulanakauhale!" wahi a Konela Hadina i hooho ae ai me ka pahaohao.  "Ina nolaila kau hele aole loa oe e hiki aku ana no ia wahi me kena lio ou oia he kanaiwa mile ka mamao mai nei aku a hiki ia wahi."

            "Mai hopohopo oe no ia mea, e ke konela, oiai ua hoomakaukau mua wau ia mea mamua o ka hiki ana mai o keia manawa.  Aia kela lio oʻu ma kahi hoolulu o buka, a aia no hoi ia Generala Paka kekahi o koʻu mau lio kahi i malama ia ai."

            "Alaila e hele aku ana oe i keia po me ka hoomaha ole?" wahi aʻu i ninau aku ai iaia.

            "Pela no.  O kou wa anei keia i ike mua ai i koʻu hele ana i ka po?  Aka aole he mea pono iaʻu ke hoopau wale i koʻu manawa maanei.  Gudi-bai; me he mea la o koʻu wa hope loa keia e ike ai i keia kaua."

            "Nokeaha hoi?" wahi a Konela Hadina i ninau aku ai.  "Ke manao nei wau aole no hoi i pau kau hana maanei."

            "O, e hoouna ia mai ana kekahi mea okoa e nana ia oukou," wahi a Osebone i pane mai ai.  "E hele aku ana wau no Mekiko."

            "Ke ike aku la wau," wahi a Konela Hadina i pane aku ai.  Oiai ua haawi pio mai la o Li ua pau ae la keia kaua, a ke nana aku nei oe no kahi e loaa hou ai na mea nana e hoopihoihoi mai i koʻu mau noonoo a e loaa ai hoi na mea e piha ai kau buke hoomanao.

            "Pololei," i pane mai ai ka mea kakau nupepa.  "Oiai ua paa mai la no hoi o Li, ua hiki iaʻu ke hana aku i kekahi hana o keia ano ma kekahi wahi okoa aku.  Oiai ka ihu o ka moku e oki aku ana i na ale o ka moana, e noho iho ana wau e kakau i kau mau mea i ike ai me ka haawi pio ana mai nei o Li, a mahope o ka hoouna ana aku i kaʻu hoike no ko makou keena ma Nu Ioka, e holo loa aku no wau nolaila.  Iloko o iwakalua-kumamaha hora mahope o koʻu hiki ana aku, e kau aku no wau maluna o ka moku no Rio Kalana."

            "Heaha kau hana e hana aku ai malaila?" wahi a ke konela i ninau aku ai.

            "E noho aku ana wau e nana i ka hana a ka Juare mau pualikoa ame na mea e hoea mai ana malaila."

            "He oi maoli no oe a ke kanaka makemake i na hana hookalakupua e like iho la me keia," wahi aʻu i pane aku ai.

            "Ua pololei kau.  A ke makemake nei no hoi wau ia ano o ke ola ana.  He mea oiaio aia no he mau mea ku i ka pilikia iloko o ka hana a ka mea kakau nupepa eia nae aia kekahi mea nana e hookonokono mai ana iaia no ia hana.  Aka, e Wilimona, e pono ia oe ke hookuu mai iaʻu.  He mea waiwai nui ka manawa ke hookuku aku me keia loihi aʻu e alo aku ai.  Nolaila, gudi-bai oe.  Gudi-bai konela."  Ua ani mai la oia i kona lima a iloko o ka wa pokole ua nalo aku la oia mai ko maua alo aku.

            Ia ahiahi ua hoomalamalamaia ke kahua hoolulu o na mahele koa like ole me na ahi, a aia hoi ka hauoli ke noho alii iho la maluna o keia ame keia.  Ma kekahi aoao mai o ke awawa, kahi hoi a na Konofedereta e noho mai ana, e a mai ana na wahi ahi kakaikahi.  Ia makou e noho ana ma kaʻe o ke ahi e kamailio ana, ua holo aku la koʻu mau noonoo ana no Tome Makala, a ke haupu wale la no wau ina eia no ia ke ola nei.

            Mamuli o ka haawi pio ana mai o ko makou mau hoa paio, aole i nui loa na koa i hoounaia aku no ke kiai ana a ua hooemiia mai ke koikoi o na rula o ka oihana kaua.  Ua noho iho makou ia po me ka loaa ole mai o na mea nana e hoolele i ko makou hauli, aole hoi he wahi pu-a leo ae mawaena o makou a hiki i ka hiki ana mai o Iakina iwaena o ko makou puulu.

            "Well, e ke konela, ua pau ke kaua.  Ua haawipio mai nei o Li me ke kumu ole."

            "Oia anei na kumu?" wahi a Konela Hadina i ninau aku ai.

            "Aole paha oia.  Ua olelo mai nei o Generala Filita i ka wa i hui ae ai o Kalani ame Li aole laua i kukakuka no na kumu o keia haawi pio ana.  O ka mea maopopo i keia manawa e waiho iho ana ka poe kipi i na mea kaua, a ae mai i ke ku kiai ia aku.  Iloko o na la pokole e hookuu ia aku ana ka pualikoa o ka Hema aole no@ e hui hou ae ma ia inoa."

            "E paa aku ana keia mea iloko o ka moolelo o keia lahui kanaka," wahi aʻu i pane aku ai.

            "He oiaio," wahi a Konela Hadina i pane mai ai.  "Aole he pualikoa e nele i ka hoike ia ae o ka lakou mau mea i hana ai.

            "Baigore! he mea kupaianaha keia ke noonoo ae ua pau keia kaua.  Heaha ka kakou hana e hana aku ai oiai ua pau ae la keia kaua?" wahi a Denisa i ninau ae ai.

            "Well, hoi hou no hoi e hana e like me na makaainana," wahi a Konela Hadina i pane aku ai.

            "He mea hiki loa ia ke olelo ae, e ke konela; aka he mea paakiki loa keia ke noonoo aku," wahi hou a Denisa.

            "I kinohi, he mea paakiki io no," wahi a ke konela i pane aku ai.

            "Noʻu iho," wahi a Iakina i olelo ae ai.  "E hoao ana wau e komo aku iloko o kekahi pualikoa kumau.  He mea pono no e loaa ko kakou mau mahele koa."

            "Aole he hoopaapaa ana no ia mea no ka wa i kinohi wale no, aka ke manao nei wau he wahi heluna kakaikahi wale ana no, oiai aole he waiwai e malama ai i kekahi heluna nui o na koa," wahi a Konela Hadina i pane aku ai.

            "Well, ke hauoli nei wau i ka pau ana o keia kaua, oiai no nae he mea ano e no hoi ke noonoo ae i ko kakou waiho iho i ka kakou mau pahikaua," wahi aʻu i pane aku ai.

            "I ka wa hea e pau ai ka noonoo ana no na kumuhana no ka haawi pio ana a e hooko ia aku ai hoi?" wahi a Konela Hadina i ninau aku ai ia Iakina.

            "I ka la mahope aku o ka la apopo.  O ka hana mua a kakou e hana aku ai oia ka hoolako ana aku i na pualikoa o ka Hema me na mea ai.  Ua lohe mai nei wau eia lakou ke noho mai nei me ka make i ka ai ole.

            "Ina aole i loaa aku nei keia poe diabolo i ka nele ai, ina no eia no kakou ke kaua nei," wahi a Denisa i pane aku ai.

            "Ua pololei kau, e Denisa, a oia no hoi ka mea nana e hoohauoli mai ia kakou," wahi a ke konela.

            "Well, gudi-naita oukou, e na keonimana," wahi a Iakina i pane mai ai iaia i lekei ae ai maluna o kona lio a huli hoi aku la no kona hale lole.

            I ke kakahiaka nui o kekahi la ae ua kau aku la wau maluna o koʻu lio a hele aku la wau e huli ia Tome Makala.  I koʻu hiki ana aku ma na palena o ke kahua hoomoana o na Konofedereta, ua halawai mai la me ka ike a koʻu mau maka na hoailona o ka poino i kau aku maluna o ko makou mau hoa paio.  Ma kahi e ku ana kekahi wahi kumulaau a e kokoke ana hoi i ke alanui, e ku ana kekahi mahele koa kaulio.  O ka hapanui o na lio e ku ana me na haawina o ke kaumaha maluna o ko lakou mau kino e hoike mai ana hoi i ka nele maoli no i na mea e pono ai ko lakou mau ola.  Ma na wahi apau aʻu i hiki aku ai ua ike aku wau i keia mau haawina kaumaha, aole wale maluna o na holoholona, aka maluna pu no kekahi o na koa, a komo mai ia na haawina o ke aloha iloko oʻu no keia kulana i ili aku maluna o na koa o ka aoao Hema, he haawina hoi nana i lawe aku i kekahi hapa o keia pualikoa wiwoole i paio mai ai ia makou no kela mau makahiki loihi.

            "Aia ihea ka Mahele Ekolu o Vekinia?" wahi aʻu i ninau aku ai i kekahi o na kanaka e moe ana ma kapa o ke alanui.

            "Eia maanei," wahi ana i pane mai ai me ka onioni ole mai.  "O keia iho la kahi koena i koe mai o ia mahele."

            "He aliikoa no anei kekahi o oukou ma ka inoa o Tome Makala?" wahi hou aʻu i ninau aku ai.

            "Ae, o ko makou konela ia.  Aka oia ke noho mai la malalo o kela kumulaau," wahi a kahi kanaka i pane mai ai me ke kuhikuhi pu ana aku.

            Ua hoohuli ae la wau i koʻu lio a hele aku la no kahi i kuhikuhiia mai ai iaʻu.

            "Tome, ke ike mai la no anei oe iaʻu?

            "Palanike!"

            Ua lululima iho la maua me ka mumule; a ia manawa i uwe iho ai o Tome.

            "Ke halawai nei kaua me ke kaumaha e Palanike," wahi a Tome i pane mai ai me ka leo haalulu.

            "Ke konikoni nei ia manao hookahi iloko oʻu oiai no nae owau kekahi i helu@a iwaena o ka poe i lanakila, a he mea pono hoi noʻu e hauoli," wahi aʻu i pane aku ai.

            "O, ua pono no nou e hauoli.  Ua maopopo no iaʻu e haule ana no makou ke hiki mai ka hopena, aka nae, he mea kaumaha no ke noonoo ae ia mea."

            "Well, e Tome, he mea pono ia oe ke ike ua haawiia mai na manao mahalo no oukou a he mea pono no e lanakila oukou, mahope o keia mau paio wiwoole ana mai o oukou, he mau hoike hoi e haaheo ai na keiki o ka Hema no ke koa lua ole."

            "He mau olelo kau o ke aloha, eia nae ua maʻu wau i keia kaua," wahi a Tome i puana mai ai me na maka kaumaha.

            "Pela no hoi me aʻu.  E pono ia kaua e pule e nohoalii mai ka maluhia maluna o ka aina holookoa no ka wa mau loa."

            "Ke puana ae nei wau @a pule hookahi ne, e Palanike," wahi a Tome i pane mai ai me ka noonoo nui.

            "Ae: a ma kela mua aku, e hoopau ae i ka noonoo ana no ka Akau ame ka Hema; i hookahi aina, i hookahi hoi lahui."

            "Oiai iho la: i hookahi aina, hookahi hae.  A e kau aku hoi i ka kaua mau pahikaua ma na paia o ko kaua mau home a hiki mai i ka wa e ala ku-e mai ai kekahi o na aina e a ia manawa e huki like mai ai kaua i ka kaua mau pahikaua," wahi a Tome me ka mohala ana mai o kona mau maka.

            "Amene!"

 

MOKUNA XL.

MAI KA HOALOHA A I KA IO HOOKAHI

 

"Kuu leo aloha, kuu lei aloha: Naʻu oe nau wau, nou keia ilihia."

            I ka la a Kalani ame Li i hooholo like ai no ko laua hui ana a noonoo i na kumu no ka hoopau ana ae i ke kaua, ua kakau lima iho la laua i ka aelike hoopau kaua, e hookuu laelae ana hoi i na miliona Paele mai ka noho kauwakuapaa ana a e haawi ana hoi ia lakou i ko lakou pono makaainana malalo o ka eheu malumalu o ka Hae Hoku ame Kahakaha.  Ua lawe ae o Li i ka hoohiki e kakoo ana i ua hae la, e hoopaa pu ana hoi i na Mokuaina o ka Hema malalo o ke apo o ke kuikahi, e like me ka Wakinetona, Ka Makua o ka Lahui, i kukulu iho ai me kona mau hoa mahope o ka paio ano aku i na hana hookaumaha a Pelekane, a ike ia ae hoi he--"Aina o ka laelae, a he home hoi o na kanaka koa."  Ua ae pu mai no hoi o Li i ka paa ia ana o kona mau pualikoa malalo o ka mana hoomalu o ka oihana kaua ma Wakinetona, a pela no hoi me ka lilo ana mai o na mea kaua o ka Hema.

            Ua laweia mai la ka lohe i ko makou mahele no ka hoi ana aku no Hapa Fere e ku kiai ai ia la, a mahope o ka homakaukau ana i ko makou mau pono, ua nee aku la makou no ka hooko ana i ke kauoha.  Ekolu pule o ko makou noho ana malaila, a iloko oia manawa, ua hiki mai a hala aku na pualikoa e hoi ana no ko lakou mau wahi pakahi iho.  Ua nana aku la makou ia lakou e hoi ana, e uwauwa leo nui ana a e mele ana i na mele i hakuia no keia kaua, a iwaena o ia mau leo mele, ua lohe ia aku la ke meleia ana mai o kaʻu mele i haku ai, i laulaha ae hoi iloko o ka pualikoa holookoa mahope koke iho o kona mele mua loa ia ana, nona hoi keia mau lalani:

"E mama e, e wehe i kou puuwai,

            Eia ko lei ke hoi aku la;

Ua hele wale a kau ka haawi,

            No kou pono ame aʻu.

Kuu ipo, kuu moeuhane pauole,

            Kuu manaoiana o na la e hiki mai ana;

E hookipa aku iaʻu e like me na la i hala,

            Ma kou poli hoi, aole e kaawale hou."

(Aole i pau.)

 

NA ALOHA ELUA

i ka

IPO HOOKAHI.

MOKUNA LIII.

KE NOI A DAISY.

 

            "Heaha keia pilikia?" wahi a Lede May i hoomau aku ai i ke kamailio ana.  "Heaha ke ano o ka maʻi nana i pepehi iaia a make?"  Me he mea la ua hiki loa iaia ke heluhelu aku i ke ano kanalua ame ka makaʻu iluna o ko Lede May helehelena.

            "May," wahi a Sir Kilinetona i olelo mai ai me ke kaumaha, "he lehulehu wale na hewa e waiho nei mamua oʻu, aka aole nae he manao aloha ole iloko oʻu no kaʻu wahine, no Daisy.  Ma ka wa oʻu i ike ai ua hoi hou mai ka noonoo maikai iloko oʻu a hiki i keia wa, ua hoolilo wau iaia iho, he kane oluolu, he kane e makaala mau ana iaia i na wa apau.  Nana ponoi no e hai mai ia oe no ia mea."

            Ia wa hooho ae la o Lede May me ka leo kaumaha: "Ke haawi aku nei wau i koʻu hoomaikai nui i na Lani!"

            "Ua manao anei oe ua hana aku wau i ka hana lokoino iaia?" wahi a Sir Kilinetona i ninau mai ai.

            "Aole, aole pela koʻu manao," wahi a Lede May i pane aku ai; "aka, o kaʻu wale no i makaʻu ae nei, malia paha, aohe oe i malama pono iaia; a lilo ia i mea hoopihoihoi mai i kona manao a na ia kumu i hoomailo mai laia a hiki i kona nawaliwali loa ana--aloha, no ua o Daisy!"

            "Aole wau i hoopaialeha i ka malama pono ana iaia.  Ua malama pono ia e aʻu ka olelo hoohiki e like me ka manao o ka leta e May.  Ua hoao wau e aloha i kuu wahine a ua aloha wau iaia, a ke hai aku nei wau ia oe me ka oiaio loa, ua hiki loa iaʻu ke haawi i kuu ola no ka make ana i keia wa a no, no ka hoopakele ana mai i kona ola."

            "Ke manaoio aku nei wau i kau mea e olelo mai nei iaʻu," wahi a Lede May i olelo aku ai.  Nolaila, ua hiki anei ia maua ke hele e ike iaia i keia manawa?"

            "E wehe mua ae hoi ha i ko papale ame ko wahi koloka," wahi a Miss Lokawahie i olelo mai ai.  Ano maʻi maoli ka hoi oe, e May."

            Aka, aohe hiki ia Lede May ke hoomanawanui i ke kali ana i ka waina i kauohala aku ai e lawe mai.  O kana wale no i noonoo nui ai o ka ike koke aku ia Daisy--ka mea hoi nana i kauoha aku iaia e hele mai e ike iaia, oia ke kokoke loa mai la na lima o ka make e lalau iaia.

            Ua hele pu aku ia oia me Sir Kilinetona a hiki iloko o ka lumi o Lede Adea e moe ana.  Oiai o Lede May e oia ana aole loa oia i hoopoina iki i ke ano o ko Daisy lumi ame kona nanaina i ka wa ana i komo aku ai iloko.  he lumi nani maoli no kana i komo aku ai me kekahi ipukaaniani nui e nana ana i ke komohana; e hoomaka aku ana ka la e napoo, a o kona mau kukuna hope loa, iluna no ia o ke aniani kahi i huialali mai ai.  He nui wale na kii e kakau ana ma na paia, @ pela no hoi me na kii i kala@a; na @uke a me na pua, na pono hale nani, he moe nui me kona poe ku i hookinohinohila ame na kuuwelu veleveta a puni ua moe la.  A iluna o kekahi uluna keokeo i ike aku ai oia i ka @ haikea o Daisy Adea.

            Auwe! ke aneane loa nei oia e @ Ina no hoi he mea hiki ia i na @ ke hoolilo ae i mea okoa ma @.  O na maka polu nunui ke@ @ pono mai ana iaia me he mea @ iini nui kona ana e hoike mai @ kona mau lehelehe me he opuu @ ni la, ua hele a pili pu; e @ no hoi kona lauoho ma o a @ kona mau poohiwi.  Ua haawi @ oia i kona mau wahi lima wiwi @ malie no ka lulu lima pu ana @ May, He hookahi minute i mu@ me ka pane leo ole, me he mea @ wa ia o ka puuwai e kapalili @ alaila, kukuli iho la o Lede May @ ma ka aoao o Daisy, poi mai @ mau maka me kela mau lima na@ wali, a uwe iho la me na waimaka @ luuluu ame ke kaumaha.

            "E uwe ana oe iaʻu?" wahi a Diasy i ninau aku ai me ka leo naw@ "Mai hookaumaha oe ia oe; noʻu @ i keia wa, ua loaa iaʻu ka hauoli @ ka mea olalo aʻu e hai aku la; @ aku kuu make ana mamua o kuu @ ana.  Hele mai oe maanei, e @

            Ua hele mai la oia a kukuli @ ilalo ma ka aoao o Lede May @ mai la o Daisy i hookahi lima @ ame kekahi, puliki ae la ia laua @ i kahi hookahi, a honi iho la.

            "Ua ike no wau ua aloha like @ iaʻu i keia wa a no."

            "Ae, he mea oiaio ia," wahi a Lede May i olelo mai ai me ka uwe @ mea la e naha ae ana kona @

            E nana mai ana o Daisy, @ iaia, aka, i ka la ame na ao u@ Malia paha, ia wa, aia ola ke noo@ la i keia wahi lalani ana e poina @ ole ai i na wa apau:

            "O ka leo e pa-e aku nei i keia @ nawa, e hala aku ana ia ma kela @ mai o ka la."  Ke pa pono mai la @ malamalama o ka la maluna o ka @ lehelena maʻi.  A me ka malie loa, @ hoihoi mai la ka nana ana a kona @ maka ame kona noonoo i na mea @ e kukuli ana ma kona aoao.

            "Mai manao olua ua minamina @ no kuu make ana," wahi a Daisy @ lelo aku ai me ka leo nawaliwali @ "Aohe no oʻu kamailio nui e pili ana @ ia mea he hoomana; ua hohonu mu@ no ia mea iloko o kuu naau no ke kamailio ana aku; aka, noʻu iho; ua aloha wau i ke Akua.  Aia iloko @ aloha nona i keia wa a no; ke @ nei wau e hoi me Ia, a hoomaha aku ma kona poli.  Aohe mau hana kuhihewa iloko o ka lani, e Caro, a no @ kaua mare ana no hoi he lehulehu wale na kuia a me na kuhihewa i ike la.

            "E kuu Daisy aloha, ua hoolilo @ ia oe iho i wahine kupaa ma ke aloha ana mai iaʻu."

            "Ua nui ia no kuu aloha ia oe," wahi a Daisy i olelo aku ai: "aka, he kuhihewa nae ia aloha ana.  O kau aloha mua keia--oia hookahi wale no, @ --a ke hoihoi hou aku nei wau ia oe a pili me ia, e kuu aloha.  Ua hana mai no oe i na hana ku i ka loko@ kai ma na ano apau iaʻu aole oe i @ nele i na mea apau aʻu i makemake ai, ua hoao oe me ka ikaika e hoo@ mai iaʻu; aka, aloha no kakou, ua @ aku kuu makemake e hoi a noho @ me ke Akua, e Caro, mamua o ke @ ana i keia ao."

            I ka wa i puka aku ai o kela maa huaolelo mai ko Daisy waha aku, ua kulou koke aku la ke poo o kana @ a honi aku la oia iaia.

            "Ua ike no wau o kou makemake ia o ka oluolu ae o kau maʻi, a loaa @ iaʻu ke ola kino maikai, wahi a Daisy i olelo aku ai, "a pela no hoi o Lede May, aka, aohe ia o koʻu makemake.  O ke alahele wale iho la no ia aʻu i ike ai, i mea e hoopau koke ia ai ka moolelo.  Aole keia he olelo e olelo ia aku nei me na manao awahia, e Caro."

            "E Daisy e--" wahi a Lede May i kahea mai ai, "e kuapo kaua, o wau aku ma kou wahi.  E manao ana anei oe e loaa aku ana iaʻu ka hauoli ma keia mua aku?"

            "Ae," wahi a Daisy i pane aku ai me ka mino aka; "manao au e loaa @ ana no ia mea ia oe.  E make @ wau, a e kaumaha ana oe noʻu; e uwe like ana no olua iaʻu; alaila, i kou @ no hoi e hoopoina iho ai i ua kaumaha la, o ka wa iho la no hoi ia e loaa @ o ka hauoli ia oe.  Aohe oʻu manao e hoopuka aku e like me ia; aka, ua ike no oe, owau ka i komo mai mawaena o olua e alai ai; ua like loa wau me kekahi ao pouliuli e uhi iho ana a paa i ko olua mau ola.  Ua pau ae la hoi i keia manawa, a eia wau ke hoi nei @ kela home ma o.  O, Caro, Caro, ua olioli loa wau no ka hele ana!"

            Ua puliki loa ae la oia i na lima ana e paa ana a paa pono iloko o kona mau lima ponoi.

            "Caro," wahi ana i olelo aku ai, "ke hoihoi hou aku nei wau i ko ipo aloha o ko mau la opio a pili hou me @ Lede May, e haawi mai hoi oe i kou ae, e aloha ana oe iaia, a e mare no hoi me ia i ka wa kupono--i kona wa e noi mai ai ia oe!"

            "Ke wawahi mai nei oe i kuu puuwai, e Daisy," wahi a Lede May i olelo mai ai.  "Aole hiki iaʻu ke haawi mua aku i koʻu ae."

            "Aka, e pono oe e haawi mai, aole hiki iaʻu ke make a hiki i kou hooko ana mai ia noi.  Aloha no, o Caro@ aole i loaa iki iaia ka hauoli oiaio; aka, e loaaaku ana nae hoi; haawi ia aku kekahi nona.  Aole hiki iaʻu ke mak@ iloko o ka maha ame ka oluolu a hiki i kou wa e haawi mai ai i kau @ hoohiki iaʻu.  A i koʻu wa e make ai, a nana ae oe i na ao o ka lani a like me keia, he ula wale no, hoomanao iho oe, aia au mahope mai o lakou kahi i nana mai ai ia oe.  E Caro e--aohe hoi oe e koi mai i ke aloha a kaua e haawi mai i kana olelo hoohiki!"

            "E Daisy no hoi e--o keia anei kau i makemake ai e ike iaia?"

            "Ae; e make ana au me ka piha olioli ina au e ike ana e lilo ana no oia i wahine nau.  E haawi mai hoi oe i koa ae," wahi no a Daisy i hoomau aku ai i ke kamailio ana, me ka honi ana iho i ka lima haalulu ana e paa ana iloko o kona.  Aole ou makemake e ike mai iaʻu e make ana me ka loaa ole o ka olioli, ua makemake anei oe pela, e Lede May?

            I hookahi wale no hoi au wahi huaolelo e hawanawana mai ai iloko o kuu pepeiao, oia no hoi ka huaolelo 'ae;' a o ka loaa no ia o ka maha iaʻu."

            Me he mea la ua hawanawana @ mai o Lede May i ua wahi huaolelo la, no ka mea he nanaina o@ ka ko Daisy helehelena i hoike ae ai me ka mino aka pu ana iho.

(Aole i pau.)