Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 27, 3 July 1903 — Page 2

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki     $2.00

No Kono Mahina     1.00

Kuiko ka Rula.

NA PUKA                  1                      2                      3                      1                      2                      3                      1           

     ANA                  Pulo            Pulo           Pulo                 Mal.                Mal.                 Mal.                 Mak.

1 Iniha                      $1.50                 $2.00             $2.50               $3.00               $5.00                $6.75           $12.00

2 Iniha                        2.00                  2.75               3.50                 4.00                7.00                   9.00                18.00

3 Iniha                        2.@0               3.50                4.50                 5.00                9.00                  12.00                21.00

4 Iniha                       3.00                 4.00                 5.00                6.00                11.00                 13.00               30.00

5 Iniha                       3.50                 4.75                 6.00                7.00                12.00                 15.00              3@.00

6 Ihia                         4.00                 5.50                 7.00                8.00                 13.00                16.00              42.00

 

   O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

 

O na Dala apau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

            HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa ualaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka apa Elua.

DAVID L. A-I, Lunahooponopono

A.W. PEARSON, LUNA NUI

                                                                                Honolulu, Oahu

 

POALIMA       IULAI 3, 1903

KA PANAI A KE KUOKOA.

 

   O keia e puka aku nei ka helu mua o ke Kuokoa o ka mahina o Iulai e panai hou aku ai oia i kana makana manawalea i kona poe lawe pepa kumau o ka Paeaina nei, a me ka hauoli piha no hoi e hookuu aku ai.  E like me ko na manawa aku nei i hala pela no kela e panaiia aku ai he mau kii pena i hana noeaula, i kupono loa i mau hoonani no na Home Hawaii, a kahi poe hoi e kau mai nei, a ke hauoli nei makou i ka loaa ana mai o kekahi mau pane i ke ohohia ia o keia mau kii makana.

   Eia nae aole e hakalia ana ka hoounaia aku mamuli o ka nui hana o ko makou keena ano aka h@okan@i mea i maopopo loa e hoouna koke ia aku ana.

   Ke paipai aku nei makou i ka poe i komo ole iloko o keia mahele ua hamama ka ipuka no lakou ma ka hoopaa ana i ko lakou inoa ma ka papainoa o ka poei lawe pepa kumau me ka hoouna mua mai no nae i ke ola o ka pepa.  He $1.00 no eono mahina a he $2.00 no ka makahiki hookahi, a aohe manawa hookomo ole.

   Ina e hoouna mai o ke alanui maalahi oia keia malalo iho (1) hoouna mai ma ka bila kikoo dala haleleka (2) ma ke kuai pooleka ana o hookahi keneta nona ka waiwai io o ke ola o ka pepa i manaoia e hoouna mai, a ma ka inoa o ka hui "Hawaiian Gazette Co., P.O. Box 208, Honolulu, Oahu, e hoouna mai ai aole ma ka inoa o ka lunahooponopono, no ka mea, aole i pili ia hana iaia, oiai o ka oihana hooponopono manao a mea hou no ke Kilohana oia ka mahele i pili iaia, a mai pina ma ka hui kuka ana me ia no ia mea.

   O ka iini nui o ka oukou Kilohana oia ka hooiawa aku i na kini heluhelu me na mea hou, na kalaimanao, na manao a'o ame na mea like mawaho ae o na moolelo.  O ka hoopokopoko ana mai i na manao oia ka mahuahua o lakou iloko o ke Kilohana.  Nolaila a i manao kekahi e hoouna manao mai no ka hoolaha ana iloko o ke Kuokoa, e oluolu e hoomanao i keia wahi rula o ka pokepoke mai no a palanaiki, e pokole ai ka manao i komo palanaiki aku no, he mea e koe nui ai no ka hoopiha manao hou aku.  Ma keia ano e nui ai na mea hou a mai poina i ke kakauinoa i na manao e hoouna mai ai o nele i ke kuleana hoolaha.

 

KE NALO AKU NEI NA DALA HAWAII.

 

   A hiki i keia manawa ua nui na dala Hawaii i hoounaia i Amerika no ka hoohehee ana a lilo ae i dala Amerika, e hooko ana i ka rula i hooholoia e ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia.

   Eia ke pahola ikaika nei ua dala manu aeko nei iloko o ka aina aka aia no he mau hiohiona o na dala Hawaii e ikeia aku nei i keia mau la.  He mau la helu wale no koe o ka pau no ia o kona holo haaheo ana iloko o na wahi apau o ka Paeaina i mea hoowaiwai nui e like me kona ano mau, a ma kona wahi aku ke dala Amerika.

   Oka la 1 o Ianuari, makahiki 1904, oia ka panina o ka manawa e holo mana ai ke dala Hawaii, alaila, he me pono e loaa keia manao e pono e hoihoi nui ia aku na dala Hawaii kahi i haawiia mai ai ke kuleana kuapo dala no ka hoounaia aku i Kapalakiko i pau mai i ka hooheheela.

   Ma ka aoao o ke Kuokoa ke paipai nui aku nei oia e makaala loa kakou na Hawaii ame na mea apau i ka hoihoi ana i na koena dala e waiho ana iloko o ko kakou mau hipuu i malele aku ai lakou i ka manawa kupono.

   O ka waiho ana a hala ka manawa a i ole waiho waiho a la-iki mai ka manawa alaila manao ae e hoihoi, he mea maopopo loa he mau upu palaualelo ia a he nele no hoi ka hope o ia mea

   E ku nei i keia manawa aia no ke dala Hawaii i kona waiwai i'o piha pono e like me ia e ike mau ia nei, a ua pono ia no keia manawa.  A oiai ke nee maile mai nei ka manawa eia nae aole e nele ka hoea mai i ka hopena, a o ka hana maikai loa oia ka hoihoi pau i na dala Hawaii apau loa i ka manawa kupono.

   Ala a hala ka manawa, ola hoi, kaa aku mawaho o ka la 1 o Ianuari, 1904, aiaila e emi loa mai ana ka waiwai i'o o ua dala Hawaii nei ma kahi o ke kanakolu-kumamakolu keneta.  A o ka poe hoopalaleha iloko o keia kumuhana aole e nele ke kau aku o na haawina hoopoho manaolana ina aia me lakou he koena hapanui o na dala Hawaii.

   O ka hoohana koke ana i ke kumuhana ano oia ka naauao, a o ka hoohala a hoopaneenee manawa oia ka hiki mai o ka nele i ke kanaka.

 

KA LA KULAIA KUOKOA AMERIKA.

 

   I ka ia apopo, oia ka la 4 o Iulai, he la hoi e haaheo nui ai na makaainana o Amerika Huipuia, ka Repubalika nui hookahi o ke ao holookoa.

   He la no hoi keia i maa ia Hawaii i ka malamaia ma kona ano kulaia.  Ua kipa mai no na makaainana Amerika Poko o keia Paeaina a hookipa maikai ia e na alii ame na makaainana, a ua lawe @u mai no ua poe Amerika nei i ko lakou la kulaia a hoomanao e like me ka maa ia lakou a mamuli o ka hoomaamaa mau ana he uuku loa na wahi like ole o ko Hawaii nei hoomanao kulaia ana me ko ka aina nona ia ia.

   I keia manawa elike me ia e ku nei o Hawaii, he Panalaau no Amerika, aohe he mea hiki ole ke ike iho i ke kau koikoi o keia haawina hoomanao no ua ia la.

   Ka la keia i hanau ai ke kuokoa ia Amerika a haalele mai na haawina hookaumaha iaia.  Hemo na haawina kaumaha a Pelekne kekahi Aupuni Moi mana nui ma ka ili o ka honua, ka mea nana ka olelo kaulana "nana e rula na ale o ke kai,"  oiai no nae he ohana hookahi oia me Amerika ma ke ano lahui.

   Ua hanauia mai ke kuokoa iaia iloko o ke koko ame ka uwahi o ka @auda a ma ka maka o ka pahikaua a iloko no hoi o na makahiki loihi ka imi ana o ka nohona kuokoa.  Ma ka hoomaopopo ana i ka moolelo o keia aina, nui o ka honua ua ikaika ka manao o ka hoa makaainana e loaa ke ano kuokoa a me ia ano i moe ai me ka eha nui o ka ili ame ka hala nui o na kanaka i ka make a i ka panina o na hana apau ua puka mai la ke kukuna o ka malamalama o ke kuokoa iaia.

   Ma na la Pokiulai apau e welo mau ai na hoailona o ka hauoli piha o ka nohona kuokoa he mea paipai i kela ame keia makaainana i aloha i kona aina e hoomalele ole aku i keia pomaikai i loaa iaia, oi loa aku i ka hanauna hou o keia mau la i ike ole i ka weliweli ame ka ino o na la mamua aku o ke kukalaia ana o ka nohona kuokoa o Amerika.

   O ke kanaka Amerika oiaio i hanau maluna o ke one o Amerika ame ke kanaka i oiaio iaia iho ma kona ano hookupa Amerika aole e nele ka like o ko laua hauoli, oiai no nae ka lehulehu holookoa apuni ka honua e komo pu ana iloko o na lealea o ka la.

 

Ka Olelo e Ao ia nei na Haumana

 

   Ma ka halawai a ka Ahahui Euanelio ma ka oPalua nei ma ka Luakini o Kaumakapili, o ke kumuhana o ke kakahiaka, oia ka noonoo ana heaha la ka olelo e a'oia ai maloko o ke Kula A'o Kahunapule, ke kula nana e hoomakaukau nei na Hawaii no ka lawelawe ana i ka oihana kahunapule ma keia paeaina.

   O ka olelo Enelani ka olelo e a'oia nei ma ke Kula Kahunapule i keia wa, eia nae, ke manao nei ka hapanui o na lala o ka ahahui, e pono e a'oia m ka olelo Hawaii.  Mamua aku nei, ua piha ka heluna o na haumana i ka iwakalua, aka, i keia wa he hookahi wale no, a aohe mea i maopopo i keia wa e komo mai ana i ka hoomaka hou ana o ke kula i keia mau mahina ae.

   Ua olelo ae kekahi o na lala o ka Ahahui no ka hoolilo loa ia ana ma ka olelo Enelani ke kumu nana i keakea i ke komo ana mai o na haumana.

   O Rev. Leadingham ke @ookumu i keia manawa, a he makemake kona e hoomau aku ke a'oia ana ma ka olelo Enelani.

   Ua waihoia keia kumuhana i kekahi komike, a o Rev. O.H. Gulick, Rev. O. Nawahine ame Rev. J.M. Lydgate na lala.

   I ka noho hou ana o ka halawai i ka auwina a, ua waiho mai keia komike i ka hoike e lana e pono e a'o like ia na olelo a i elua, Hawaii ame Enelani, e like me ka wa i hala.  Mahope o na kamailio loihi ana, ua aponoia ka hoike, eia nae, aole i holopono loa na hana e pili ana i keia kumuhana.

   Ke oleloia nei, he hookahi wale no kanaka kupono e manaoia nei no ia wahi, a oia o Mr. Lydgate o Lihue, Kauai, eia nae, aohe i lawa ka ahahui i ke dala no ke kii ana aku iaia e noho ma ia kulana.

 

Olokaaia i ka Pali a Make loa

 

   Ma ka Poakahi o keia pule iho nei, Iune 21, i kekahi mau Iapana e eli ana i ka auwai o Keanae, Maui, ma ka aoao o kekahi pali e nana ana ia Honomanu, ua olokaa kekahi Kepani mai luna mai o ka pali a haule he 200 kapuai, a ua haki kona kua a ua make oia me ka emo ole.  He pule aku mamua, ua make no he Kepani ma o ka olokaa ana mai o na pohaku ame ka lepo, a ua moku kona mau wawae me he mea la ua okiia e ka pahi a ke kauka.

   Ma keia manawa i ikeia ai ka wiwo ole ame ka makau ole o na Iapana no ko lakou ola iho.  I na pohaku nunui e kakaa ana ma ka aoao o ka pali kahi a ko lakou hoa e waiho ana, ua hoao ae la kekahi o keia poe e hoopakele i ke ola o ko lakou hoa.  Ua holo aku lakou ma kahi o keia hoa e waiho mai ana me ka aloalo ana i na pohaku e iho makawalu mai ana, eia nae, i ko lakou hiki hou ana mai i kahi maikai me ko lakou hoa, ua lele loa ae la ka hanu.

   He paakiki maoli no kela hana o ka eli ana ma ka aoao o ka pali nihinihi, a ina no e kapeke ka hele ana, he mea maopopo he kanaka make ia.  Iloko no nae o ka emi ino o ka uku o keia poe Kepani, he hookahi wale no dala o ka la, ua ae no nae lakou e hana i keia hana.  Aole i ae na Pake ame na Hawaii e hana no keia uku.

   Ke hoaola nei e loaa mai ka apono mai ka Lunanui o na Hana Hou mai no ka lawe ana i na pono o na moku e waiho nei ma ka papaku o ke awa o Honolulu nei.  

 

Ua Loohiaia Oia i ka Ma'i

 

   Ke ano pioioke mai nei ka hui kinipopo Elks no na mea e pili ana i ka paani kinipopo o ka la apopo mawaena o lakou ame ka hui Honolulu, a ma ka nana aku, me he mea la na ka Honolulu ana ka ai o ka la.  Eia ke moe nei ka nou popo o ka Elks i ka ma@i fiva hakihaki iwi, eia nae, ke manaoia nei e loaa ana no iaia ka oluolu mamua o ka paani ana, a i na aole oia e hiki ana ke paani, aohe he mea hou ae o ka Elks e hiki ke nou.

   Ua oleloia ae ua hooioliloli ae nei o Maile Ilima i kona mau kanaka no ka paani ana me ka hui o Punahou.  Ma ka Poaono nei, ua inoino loa ka manao o Kapena Kiley o ka Maile i ko lakou haule mau, a ua holo aku oia no Hilo me ka maopopo mua ole.  Eia ke hoomaamaa nei he hopu popo hou ma kona wahi.

   O Kiley kekahi o na kaeaea hopu popo o ke Kapitala nei, a ua nui no hoi kona hooikaika, eia nae, aole i loaa kona mau kokua kupono.

 

Alhueia ke Dala

 

   Ma kekahi hale e kokoke ana i ke kihi o na alanui Artesian ame Beretania kahi i hanaia ai kekahi hana powa menemene ole maluna o Yau Wo, he Pake.

   He ekolu ka nui o keia poe Pake e noho nei ma ia hale, a ma ka haoalua i hala o ka hora elua o ka wanaao Poakahi nei, ua iho mai la no ke taona he elua o keia mau Pake, a koe hookahi aku la o Yau Wo.

   Ma ka hoike a Yau Wo, iaia e pauhia ana i ka hiamoe, ua komo aku kekahi mea maloko o kana wahi e moe ana a hoomaka e umi i kona kani a-i, a na keia mea oia i hoopuiwa ae.  Ua hoomaka iho la ua powa nei e o-a i kona waha, a hauhoa hoi i kona mau lima ame na wawae me ke kaula.

   I kona paa pono ana i ka hauhoaia, ua wawahi aku la ua powa nei i ka pahu a lawe ae @a i na dala apau loa, gula ame dala keokeo, i hiki aku ka huina i ka elua haneri.

   Aohe wahi meheu e hiki aku ai i na na karaima, a o ka mea ma ka lima o na makai i keia wa, oia ka mea i oaia ai ka waha o ua Pake nei.  O kekahi no hoi, he loliloli mau ka olelo hoike a ua wahi Pake nei.

 

Aia i Hilo na Hana Hoomanao

 

   He mea hiki ole ke hooleia ua nui ka lealea o ko Hilo poe i ka hookomo ana aku o ke Kinau i keia holo ana aku nei me ka bana Hawaii e paani ana maluna o kona oneki a e welo ana hoi na hae waihooluu like ole, a aohe no paha e nele ko lakou kaena ae ua oi ae ka hanohano o ke taona i ka Ua Kani Lehua mamua o ke Kapitala nei.

   Ma ka auwina la Poakahi nei, ua hele aku o George Beckley, ka adimarala o ka hui mokuahi o Waila, e noi i ke Kiaaina e aeia mai ka bana e holo no Hilo i ka Poalua nei, a ua aeia mai ke noi malalo o ka waihoia ana aku o na kumu kupono.

   Ma ke noi a ka Adimarala, ua olelo aku oia, e laweia ka bana no ka paani ana ma na hana lealea o ka la eha, a no ka paani ana hoi ma na hana hoolaa wawahi kahua o ke alahao Kohala-Hilo.

   Aohe i hooholo iho nei ka Ahaolelo i ka bila haawina uku kaahele o ka bana no kuaaina, eia nae, ua kapaeia keia hemahema ma o ka olelo ana mai a Adimalala Beckley nana e uku na hoolilo, a mahope aku e hoihoiia aku ai kona hoolilo.

   Aohe wahi ano lealea ano nui o Honolulu nei i ka la apopo, a no ia kumu, ua pono no ka lilo ana o ka hana ia Hilo no ka mea ua haule hope io no, ke Kapikatala.

 

He Like Ole no.

 

   I ka wa o ka ino ni ma ka moana, he mea maa mau i na kanaka lawai'a o Norway i ka ninini i ka aila akepaa o ka i'a cod maluna o ka ilikai i mea e hoopau ai i ka ikaika o ke kupikipiki-o o na ale kai.  O ka lakou hana oia no ka uwi ana i ke akepaa maluna iho o ke kai huhu.  No keia ua maopopo loa ua kupono keia aila no ia mea.  Aka i ka manawa ou e noonoo iho ai no ka hoola o ka mai hokii, ame kekahi mau ma'i hoomailo kino e iho, aole i kanamai ka like ole.  O ka ai i ka momona aole ia he mea kaupale i ka emi o ka momona ame ka i'o, oi loa iho hoi ke emi o ka hoi'o ae i ke kino.  Oia ke kumu i loaa ole ai he kahua ma na ano apau no ka manaoio a kekahi poe iloko o ka aila akepaa o ka i'a cod ma ke ano he laau lapaau.  O na mea ai ano pia e like me ka laiki, ua oi aku ka hoomomona o ia mea mamua o kekahi ano aila aka o na ai ano pia he mea ai kupono ole i ka hoowali a ka opu, a o lakou na mea kupono e lawelawe ole ia.  Ma kekahi aoao hoi o ka aila maemae o ke akepaa o ka i'a cod aia iloko olaila na ano waiwai apau o ka laau lapaau o ke ano maikai loa a i mea e kupono ai he mea pono e laweia ae ka aila kupono ole a e hoohui ia me na ano hoola e ae a hooulu o na mea waiwai like.  Ua ikeia ka holopono o keia ano ma ka WAMPOLE'S PREPARATION ka mea hoi i kupono a ono ano like me ka hone a nona hoi ka waiwai hooulu a hoola kino o ka Aila Akepaa Maemae o ka I'a Cod i laweia mai e makou mai ke akepaa hou mai na i'a cod i hui pu ia me ke Compound Syrup of Hypophosphites and the Extracts of Malt and Wild Cherry.  Iloko o keia hoohuihui ana ua loaa maopopo ia makou ka laau hoola kino a hooulu kino ka mea i loaa ai ia makou ka lanakila iloko o na ma'i Anemia, Alaala, na ma'i o na puu ame ke akemama.  He laau keia i kaawale loa mai na ano metala mai aka nona hoi ka waiwai maoli o ke akepaa o ka i'a cod.  Hookahi no omole o ka lawa no ia o ka makemake.  Hoomaka no ka maikai i ka wa no e lawe ai i ka oolopu laau mua.  He kualia keia laau lapaau ma na wahi apau loa o ka honua e ka poe kuai laau lapaau.

 

Hoike Kula

 

   Imua o kekahi anaina nui i hiki aku ma ka Hale Pauahi o ke Kula Nui o Punahou i haawi mai ai ka papa kiekie o la kula i ka lakou mau hana hoike hope loa.  Ua hoowehiwehi maikai ia me na pua like ole kahi i noho mai ai ka papa, a maluna ae o ka ogana, ua kauia ka moto o ka papa ma ka olelo Ltina, a o ka mahele ana ma ka olelo Hawaii.  "O ka Hauoli ko Makou Haawina."

 

   Ma ke kakahiaka o ka Poakahi i hala, ua hoohuila e Lunakanawai Dickey ma ka berita o ka mare he Iapana o Tanaka ka inoa ame kekahi kaikamahine Iapana.

 

   I keia pule iho nei i lawe ai o Louis Aylett i ka hoohiki loio no na aha apana.  He lunakanawai apana mua oia no ka apana o Koolauloa a he mau makahiki kona noho ana i hope luna ohi auhau no ia apana hookahi no.

 

   Ua hopu hou ia o Mrs. Turk ma ke ahiahi Poaka@i nei no ke kalaiwa i kona kaa ma na alanui o ke taona me ka ipukukui ole.  Aohe oia i hiki ae i ka wa i noho ai kona hihia a ua lilo ka bona.

 

   UA OI AKU KA MAKE o na kanaka i ka ma'i hi koko mamua o ka ma'i ulalii ame ka ma'i fiva lenalena, ke huiia.  Iloko o ka puali koa he oi loa aku ka maka'u ia o ia ano ma'i mamua o ka weliweli o ke kahua kaua.  He mea pono e lapaau koke ia me ka hakalia ole ame ka laau kupono no hoi e lapaau ai.  O ka laau lapaau hi a kolela a Chamberlain oia ka laau nana i hoola he eiwa mau ano ma'i hi like ole iloko o Amerika Huipuia me ka lanakila nui a nana no hoi i hoola i ka ma'i ikaika loa i loaa i ke kanakamakua a keiki no hoi.  He mea pono e lako kela ame keia home me ka omole laau.  E kii i keia la.  Malia o hoolaia kekahi ola.  Benson, Smith & Co., Ltd., na Agena Kuai Kukaa, na lakou e kuai nei.

 

Ka Ulele Ki Pu a na Solona

 

   Ma ka hookuku ki pu i malamaia mawaena o na hoa o ke Senate ame na hoa o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka Poalima o keia pule iho nei, ua lilo ka eo i na hoa o ka hale o luna.  Ma kahi ki pu o na koa ma Kakaako kahi i malamaia ai keia hana, a he umi hoa o ka hui hookahi.  I ka pau ana o na hana, ua ikeia iho ua loaa i na Senatoa ka heluna kaha o 320, a o na Lunamakaainana, he 271.

   Ma ka nana ana iho i keia papa hoonohonoho, e ikeia iho no he 49 ka oi o ka Senate mamua o ka hoa paio ki pu:

 

KA SENATE.

Lewis                          0 0 0 3 2 3 3 4 4 4--23

McCandless                4 4 4 3 4 4 4 4 4 4--39

Ezera                           2 2 4 3 3 5 2 4 4 3--32

Thornton                     4 4 3 2 2 2 3 4 0 3--27

Nakapaahu                  0    4 3 0 2 2 0 0 0--11

Isenberg                      4 3 4 4 3 4 5 3 4 3--37

Kama                           3 2 2 3 4 3 3 3 5 2--30

Crabbe                         5 5 5 4 4 4 4 4 4 5--44

Woods                         3 5 5 4 2 5 3 3 4 4--38

Kalauokalani               4 2 3 2 3 4 2 2 4 4--30

Kalanianaole               3 3 4 3 4 0 2 4 5 4--32

         Huina                                                320

 

KA HALE.

Greenwell                    3 3 4 4 3 3 4 2 4 2--32

Fernandez                   3 4 3 3 5 3 2 4 2 4--33

Harris                       0 0 2 3 4 2 4 2 4 4 4--@

Kupihea                       4 3 4 3 4 4 3 3 3 @--34

Knudsen                      4 3 4 3 0 3 2 5 5 4--33

Kalama                        3 3 2 4 4 4 2 5 @ 3--34

Purdy                          0 2 2 4 4 4 2 @ 2 3--26

Oili                              0 2 0 0 0 5 3 @ 2 0--15

Lewis                          0 0 0 3 2 3 @ 4 4 4--23

Jaeger                          4 0 0 0 3 0 @ 0 3 4--16

           Huina                                                      271

 

Nui ka Poe Ohumu.

   E PAU NO NA OHUMU KE HOOLOHE KO HONOLULU NEI POE I KEIA OLELO A'O

 

   Ke kuahaneenee oia @a mea mua o ka ohumuhumu ame ka uiha.

   O na puupaa mai ke kumu o ia pilikia ke nana pono ole @a.

   E nana pono i na pi@kia oiai e hiki i'o mai ana lakou.

   Na eha o ka puumi@i ame na puu paa ame na pilikia e ae.

   Ua hanaia na HUAALE KUAHANEENEE AME PUUPAA A DOAN no ia mau ma'i apau.

   He hiki lakou ke hoola i na ano ma'i puupaa apau.

   Eia na hoolaio no na ike o ko Honolulu nei poe.

   Eia kekahi ma'i i pili loa @ila.

   Hoike mai la o Mr. Metca@ o loko nei o keia kulanakauhale, pene@:  "Ua loohia au i kekahi eha ma kuu kua no na makahiki elima a oi aku.  O na laau he lehulehu wale a'u i hoa@ ai, aole loa ia'u ka pono, a hiki wale i ka hoike ana mai a kahi hoaloha (oia @ Mr. W.J. Mavwell) ia'u i kahi laau maikai loa, a ua kuai aku la au i ua laau maikai loa nei, oia hoi na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa, ma kahi o Hollister Drug Co.  Aole i pau loa na huaale o ua poho mua la, ua kaawale aku la hoi au mai keia eha weliweli i loaa la'u.  Mamuli o ka malama ana i poho o ua mau Huaale la iloko o ka hale, he mea la e hiki ai ia'u ke akeakea aku i ka lapu hou ana mai o ua eha la maluna o'u.  He kohu hana mana maoli ke kaawale ana ku o keia eha mai a'u aku.  O ka poe apau i eha ia ko lakou mau kua, he mea pono ke kuai i na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa."

   E kualia aku ana na Huaale a Doan noke Kikala Haneenee me na Puupaa e na poe kawili laau lapaau apau, ma ke 50 keneta no ke poho, a he $2.50 no @ po@o, a i ole e hoounala aku no ma ka Eke Leta e Hollister Drug Co., Honolulu, ke loaa mai ke kumukuai.

Hana Puuwai Eleele

Na Hana Hoopohihihi i Lawelaweia Maluna o Kaihunui.  Loaa aku ua pau ka Ike ame ka Lohe.

 

   Ma ka auwina la Lapule nei, ua loaa aku e moe ana ma ke alanui Moiwahine ma Kakaako he kanaka Hawaii o Robert Kaihunui ka inoa, a i kona nanaia ana iho, ua ikeia iho la ua nui na palapu i loaa aku ma ke poo, a ua pau kona ike ame ka lohe.  Ua hoaoia oia e hoalaia mai keia kulana ae, eia nae, aohe i ko.  Me he mea la, ua loihi kona waiho ana ma keia kulana ma ke alanui mamua o ka loaa ana aku.

   I ka ninaninau ana a na makai, ua oleio ae ka poe i mumulu mai ma kahi a na makai e kokua ana ia Kaihunui ua ili mai keia mau eha maluna o Kaihunui ma o ke komo pu ana iloko o kekahi hakaka a na paele e noho nei ma Kakaako.  Ua oleloia ae no hoi, ua hui pui aku o Kaihunui me keia poe no ka lawelawe ana i kekahi hana piliwaiwai olokaa ulu "seven-eleven," a o ka hopena, ua ulu ae he hakaka, a ua lele mai na paele e pepehi ia Kaihuni.

   Ua laweia aku o Kaihunui no ka Halema'i Moiwahine e ke kaa makai no ka hoomaemae ana i kona mau palapu.  Ua mokumoku kona mau papalina, a ua loaa aku no hoi ua haki kona ihu.  Ma ka olelo a ke kauka ua honi iho oia i ke ala rama, a no ia kumu, aohe i maopopo iaia ina he ona rama ke kumu i hiki ole ai ia Kaihunui ke onioni ae i kona wa i loaa aku ai, a i ole, no ke kuhohonu paha o kona eha.

   Mahope mai ua hopu aku o Hope Makai Nui Kiliniwoki ia Henry Kekaha ka mea i oleloia mai e kekahi poe i ikemaka oia ka mea nana i pepehi o Kaihunui.  Inao e make ana o Kaihunui e kau mai ana maluna ona kekahi hoopii ano koikoi.

 

Ka Ma'i Hakihaki ma Hilo

 

   Ma na nupepa o Hilo i ikeia iho ai aia ia kulanakauhale malalo o ka umii a ka ma'i fiva hakihaki iwi, a ua aneane loa e keakeaia na hana hookele wawai.  Ua kokoke e pau loa ka poe o laila i ka loaa i keia ano ma'i, a o ka poe i loaa ole ke maka'u nei lakou o loaa mai.

   No ka loaa ana o Lunakanawai Liilii ame kekahi o kona mau kiure i keia ano ma'i, ua hoopaneeia ka noho ana o ke kau kiure no hookahi pule.  Ua loheia mai he elua mau Hawaii hapauea o Waiakea i make i keia ma'i.

 

   No ka nui o ka hana o keia mau la, aole i loaa ka manawa e hoounaia aku ai ke kii makana hapa-ha a ke Kuokoa, aka, e puka aku ana no me ke kanalua ole.

 

   O NA IKIIKI o ke kau la oia ka enemi hoopilikia nui i ka kamaiki a he mea hookaumaha loa hoi i na makuahine.  O ka lapaau koke me ka hakalia ole ame ka haawi ana i ka laau kupono oia ka mea e na ai.  O ka laau lapaau hi a kolela a Chamberlain oia ka mea nana e hoopau loa ia mau ano nawaliwali ke lawelaweia malalo o na rula.  He mea pono e hoolako keia ame keia home i omole laau.  E kii i keia la.  E hoolaia no kekahi ola.  Benson, Smith & Co., Ltd., na Agena Kuai Kukaa, na lakou e kuai nei.

 

Hoolaha Hooko Moraki

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

 

   I kulike ai me na manao o kekahi moraki i hanaia e Kahai (w) ame Kualii (k), ia L. Ahlo, i ka la eono (6) o Mei, 1899, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina o ke Aupuni, iloko o ka Buke helu 192, aoao 241, he moraki hoi e paaia nei e A.N. Campbell, Kahu, ma ke ano he Mea Malama Moraki, ke haawiia aku nei ka hoolaha, ke manao nei ka Mea Paa Moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia, e hoike ana i ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.

   Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ka pau ana o ekolu hebedoma mai ka la aku o keia hoolaha e hoolahaia aku ai ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia no ke kuai kudala ana ma ke akea ma na keena o James F. Morgan, iloko o Honolulu, ma ka Poaono, ka la iwakalua-kumamalima (25) o Iulai, 1903, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.

   No na mea aku i koe e ike ae ia W.R. Kakela, ka loio o ka Mea Paa Moraki.

   Hanaia ma Honolulu, Iune 30, 1903.

                        A.N. CAMPBELL,

                                 Mea Paa Moraki.

   O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo iho nei:

   O kela mau apana a mahele o ka aina e waiho la ma Kumalie, Paalaa, he mau apana aina elua iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 903, L.C.A. Helu 2859 B. nona ka iliaima o 1 37-100 eka, a peia no hoi, aia he elua mau apana a mahele o ka aina iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 883, L.C.A. Helu 2687, nona ka iliaina o 81-100 eka.

                         2970--Iulai 3, 10, 17, 24.

 

J.R. Mills

Notari a Luna Hooiaio Palapala Kanawai o na ano apau.  He akahele a noeau ka lawelawe hana ana.

Keena Hana ma Pearl City, Manana, Ewa.

 

JOHN M KEA.

He Notari no ka Lehulehu; he mea hana i na Palapala Kanawai, a he mea huli i na kuleana aiaa.  O @a kauoha mai na mokupuni

   mai e hookoia no me ka pololei.

Keena Hana:  Ma ka Loio Kuhina,

              Hale Mana Hooko.

Honolulu, Mei @, M.H. 19@.

 

Wela i ka Akika

PAHU KE KINI WAI @ E HALIHALI ANA

 

   Iaia e halihali ana i @@ akika no ka hoopiha @@ akika maloko o ke @@ nowaena o Indianapo@.  @@ pahu ae na kini a ua @@ George H. Harmon.    @@ kaa lawe ma'i a ua hoi@  @@ kona home ma Helu @@ alanui Hema, a malaila @@ ua eha loa ia oia ma @@ ha'i ana mai i kona @@ mea kakau nupepa, ua @@ penei:

   "He nui maoli no ka @@ wahiia ko'u mau aaloio, a @@ hoonui ae he ma'i i loaa ia'u @@ wa loihi, a ua ulu ae no hoi @@ aole e hiki ana ia'u ke @@ kino maikai a hiki hou @@ lawe i ka oihana kina@. @ ae nei wau i keia manawa @@ no paha ina aole ka Huaa@ @ Kauka Williams no ka @@.

   "E pana kapalili no @@ e pihoihoi no kekahi wahi @@ ole, a no keia pii ana mai @@ ka hoi e umiia na wau a kau@ @ ka hanu ana, a ma na @@ komo maoli io no ko'u kin@ @ kahi kulana kupilikii.  Hiki @ ke ai ame ka hiamoe @@ mai no hoi ia'u ke hana. O @@ oia ka noonoo ana me ke @@ o ka naau no ka haawina @@ maluna o'u.  Ua hoomau ke@ @ hiki wale no i ka wa a kekahi @@ o'u i hoolaia mai ka ma'i @@ hele mai ai a olelo mai e @@ ale Akala a Kauka Williams @@ Haikea.  Elima la mahope @@ hui kamailio ana, ua hoomak@@ wau e lawe i ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea @@ nawa pokole mahope mai ua @ liilii mai ko'u maikai a hiki @@ loa ana."

   He nui na ma'i ano e o @@ ulu mai malalo o ka wawah@ @ na aalolo.  Ma ka heluna nui @@ e nalowale aku ana no ke @@ aka nae, aole loa e pau ke @@ wale.  O kekahi kumu kela @@ i ka lolo o hookahi aoao.  @@ kekahi laau lapaau maikai @@ piha hou ana i ka ikaika o @@ ina e laweia i ka wa kupono @@ mea e kapae aku i na makahik@ @ hi o ka noho ana iloko o ka @@ ka Huaale Akala a Kauka W@ ka laau pookela i loaa no na @@ pili ana i ke kukulu hou ana @@.  Ua ola i keia ano laau, mah@ haule ana o na laau apau, na @@ e like me ka locomotor ataxia, @@o hookahi aoao, St. Vitus D@ @, Neuralagia, rematika, eha @poo, garipa, pana kapalili o ka @ helehelena haikea a hohoma, @ ano ma'i no apau e loaa ana @ ame na wahine.

   E loaa no ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea ma @

lekuai laau lapaau apau loa, a @ hoounaia mai no ma ka leta ina e @aku ke kumukuai o kanalima @ ke poho; eono poho no elua dala @ hapalua, ina e kakau aku ia Dr. Williams Medicine Co., Schenectady, N @.

   Ma ka Poakahi nei, ua hanau @ ma Kauluwela ka wahine a John @ i ke keiki, a  no kona nawaliwali @ laweia aku oia no ka Halema'i M@ hine.  Ua make ua wahine nei @ hora 1 o ke awakea Poalua nei.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

HOOLAHA MANAO PANIKU A K@ A KA MEA PAA MORAKI

 

   I kulike ai me na manao o k@ moraki i hanala e Luis Vascon@ George Clark, ma ka la umi-kuma@ono (16) o Ianuari, A.D. 1898, a i kakau kopeia iloko o ke Keena H@ Aina o ke Aupuni, ma ka buke @ 179, aoao 42, @e moraki hoi e paala @ e ka Western and Hawaiian Investment Co., LTD., ma ke ano he Mea Malama Mora@, ke haawiia aku nei k@ hoolaha ma keia ke manao nei ka M@ Paa Mora@ e paniku i ka moraki @ oleloia no @a kumu i uhaila e h@ana o ka u@u ole ia o ka ukupanee a@ ke kumup@a i ka manawa e uku ai.

   Ke haa@i pu ia aku nei po h@ hoolaha mahope iho o ka pau ana o @ kolu pul@ mai ka manawa aku o k@ hoolaha @ hoolahaia aku ai ka waiwai apau i @oopaala maloko o ka mo@ i oleloia @o ke kuai kudala ana ma k@akea m@ na keena kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu, ma ka P@ono, ka@la umi-kumamawalu (18) @lai, 190@, ma ka hora 12 awakea @ la i ol@oia.

   No @ mea aku i koe e ike ae ia W@ R. K@kela ka loio o ka mea Paa Moraki.

   Ha@aia ma Honolulu, Iune 23, @. WESTERN HAWAIIAN INVESTMENT CO., LTD.,

                                                    Mea Malama M@

   O na aina i hoopaaia maloko o @ moraki i oleloia oia kela mala@. 

   1.  He Apana nona ka iliaina @ e@a e waiho la i Kapalaala@@ Kona Akau, oia no hoi ka hapa @ R.P. (Grant) helu 3019.

   2. He Apana o 4 eka iloko o K@lui 1 iloko o Kona Akau, oia n@ ka hapa o ka R.P. (Grant) helu 983. 

   3. He Apana o 3.75 eka iloko o K@ palaalaea oia no hoi ka aina i h@ ma ka R.P. (Grant) helu 3@6.

29@--Iune 26--Iulai 3, 10, 17

 

Hoolaha Kukulu Hu@

BENTON & ARIOLI.

 

   Ma keia ke haawila aku nei ka @ laha o na mea no laua na inoa mala@ iho nei he mau kamaaina no Hilo, Hawaii, H.T., ua hui ae nei laua a kuku @ i hui ma Hilo, no ka pono o ka lawelawe oihana hana ma ke ano @ mea hoopaa aelike no na hana o @lehulehu, hoomoe alahao, a pela ak@ malalo o ka inoa hui o Benton & Arioli.

                                   C.P. BENTON,

                                   G. Ariolo.

     Hilo, Hawaii, H.T., Iune 18, 1903

                @-Iune 26--Iulai 3.