Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 28, 10 July 1903 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

ELUA   NUPEPA KUOKOA, IULAI 10, 1903.

 

KA

Nupepa Kuokoa

 

No ka Makahiki - - $2.00

No Eono Mahina - - 1.00

 

Kuike ka Rula.

 

NA PUKA ANA     1 Pule    2 Pule.   3 Pule    1 Mal.    2 Mal.    3 Mal.    1 Mak.

1 Iniha--               $ 1.50    $ 2.00    $ 2 50    $ 3.00    $ 5.00    $ 6.75    $12.00

2 Iniha--               2.00       2.75       3 50       4.00       7 00       9.00       18.00

3 Iniha                 2.50       3.50       4.50       5.00       9 00       12.00     24.00

4 Iniha--               3.00       4.00       5.00       6.00       11.00     13.00     30.00

5 Iniha--               3.50       4.75       6.00       7.00       12.00     15.00     36.00

6 Iniha.                4.00       5.50       7.00       8.00       13.00     16.00     42.00

 

O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

 

O na Dala apau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

 

HOOPUKAIA E KA HAWAIIAN GAZETTE CO

 

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa nalaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka apa Elua.

 

DAVID L. A-I, Luna hoopnopono

A. W. PEARSON, LUNA NUI

Honolulu, Oahu

 

POALIMA : : : : IULAI 10, 1903

 

COOPER KA LUNA NUI O NA HANA HOU

 

Ma ka leka i loaa mai i ka Hale mai ia Luna Nui Henry E. Cooper mai ua ikeia ua ae pono ia aku ka makemake ame ke noi a ka olelo hooholo a Lunamakaainana Keliinoi i waiho ai iloko o ka Hale a aponoia e ka Hale.

E noi ana ka olelo hooholo ia Mr. H. E. Cooper e hoihoi hou oia i kona palapala waiho oihana luna nui o na hana hou o ke Aupuni. He nui no na kumu i hanaia ai keia olelo hooholo a o kekahi o ia mau kumu a ke Kuokoa i manao ai oia no ka na lunamakaainana, ke kumu i aponoia ai ka olelo hooholo - oia no ka hilina'iia o keia kanaka ma ka lawelawe oihana aupuni.

Aka, ua hoike ae kekahi Lunamakaainana, o ke kumu nui o kela olelo hooholo, oia no ka hoomau ana ia Cooper malaila i hiki ole ai ia Campbell (ka hope o Cooper) ke pii ma kahi o Luna Nui o na Hana Hou. Ina pela io, alaila, ke pane nei ke Kuokoa, ua hana aku ka Hale i ka maikai loa ma ka au'a ana ia Cooper eia nae o kahi kumu o ka hooholo ana he wiwi loa. Ke manao nei no nae makou he kakaikahi ka poe o ia ano a he hilinai maoli no ka hapanui.

Iwaena o ka poe i noho luna aupuni o na aupuni o Hawaii nei oia no paha ka helu ma ka nui o na wahi i noho hanaia e ia, aole o ia wale aka o ka hoonohoia aku ma na wahi i hoohakahakaia a e paniia aku e pono ai.

Iloko o na pilikia i loaa iho nei i ke Aupuni oia nei no kekahi i komo hana aku no ka imi pono ana i na pilikia. Ua waiho aku oia i kana palapala waiho oihana i ke Kiaaina aka i ka loaa ana aku o ka leka i ka Hale ua ikeia ua ae aku oia i ke noi a ka Hale a he hauoli nui hoi ia i ke Kiaaina no ka mea ua pane ohaohaia mai oia.

O ka ae ana i ka olelo hooholo a ka Hale oia no ka unuhi ana o Mr. Cooper i kana palapala waiho oihana a ua wehe io no oia, a oia no ka hoi ka hoomau ana aku ona i ka lawelawe ana i ka oihana luna nui o na Hana Hou.

Ke komo pu aku nei makou iloko o keia haawina lokahi me ka Hale no ka mea ua aeia a hookoia mai ka makemake, a he iini no i ku maluna o na kahua kupono. O na kanaka no lakou na haawina makaukau iloko o kekahi oihana hana, a he manao ikaika ko ua kanaka la e hana ana shrdluuuyulyu kanaka la e hana no ka pono o ka lehulehu a no ka pono o ka mea nana ka hana ana e hana aku ai, he mea pono e hoohemahema ole ia ke apo ana aku iaia i mea hookele oihana.

Eia no hoi kekahi, ma na wahi koikoi apau he mea hakalia ka hopu ana aku i mea makaukau a kupono a he hana maalahi ka hapuku ana, a e like no me ko laua ano pela no na hua e puka mai ai.

Nolaila o ke kanaka kupono i loaa iloko o ka lima o ke Aupuni he mea pono e pulamaia mai oia e like me ka ka Hale o na Lunamakaainana i hana iho nei a ku io no i kahi o ka pono.

 

KANAHA MAKAHIKI O KA NOHO KAHU ANA.

 

E like me ia i puka aku ai ma ke Kilohana i ka pule i hala pela e ike ai kakou i ka nui o ka manawa i noho hana ia e Rev. H. H. Parker (Paleka) ma ka Ekalesia o Kawaiahao. Ua hoomaka mai kona noho kahu ana i ka la 28 o Iune, 1863 ke kumu i piha ai o ke kanaha makahiki i ka la 28 o Iune iho nei, a i hoomanaoia hoi e kona mau hoahanau ame na hoaloha.

Na ka ekalesia oia i kahea i kahu ma o ke komike la a mai la manawa mai kona noho hanai ana i na hipa a kona Haku aloha. Ua hanaiia e ia mai ka elemakule a hiki aku i ke kamaiki, ka poe nawaliwali ame ka ikaika, ua like iaia ka poe waiwai me ka ilihune, ka poe hanohano ame ka haahaa.

Ua ike pu ia e ia na alii a malalo o kana mau alakai ana ma ke ano kahuhipa la, a oia kekahi iwaena o ka poe i ike nui i na alii o Hawaii aloha.

O ke kanaha makahiki he manawa ia, a iloko o ia manawa aole e nele ka loaa o ka ike i ke kanaka, he kanaka o Paleka i loaa na haawina hoomanawanui, hooikaika, paupauaho ole, aloha i kana mau hipa, makee i ko lakou pono a malama i ka oihana i haawila mai iaia me ka maemae aole l@a kekahi ki-na a paumaele, ame na haawina maikai no apau.

Ma ka nana ana aole paha he lua ma ka Paeaina Hawaii nei i kau aku me Paleka ma ke kahua hookahi o ka manawa, oiai nae ua loaa mai no kekahi ike aia no he mau kahu ma na wahi e ae i noho kahu ekalesia maluna aku o kanaha makahiki iloko no nae o elua mau kihapai.

O ka noho alakaiia ana o na hana o ka Ekalesia o Kawaiahao aia he eha ka nui o na kahu a he aneane e piha ke kanawalu makahiki ia Kawaiahao Ekalesia o ke ku ana, alaila he mea maopopo loa ua pao ka hapanui o na la malalo o ka noho kahu ana o Paleka a ua like aku hoi ia me na la hana o ka hapanui o na kahu i noho hana ai iloko o keia ekalesia.

Houluulu i keia mau mea ame na mea e ae no e loaa ana pili i keia kumuhana, eia ka mea e loaa ana, "aohe lua e like ai me ia." Ma kona ano makua aole he hoohewahewa ana malaila. A me ia ano mau no oia e hui mau ai me kana mau keiki. Ke manaolana nei ke Kuokoa e mau aku a nui ae e like me kana mau hana hanai ai uhane ana iloko o ka oihana no keia mau la e nee mai nei, no ka pono o ka hoakanaka.

 

PAPALUA KE POHO KE HALA KA MANAWA.

 

Ke paipai hou aku nei no makou no ke kumuhana i hoikeia aku ai i ka pule i ha@a e pili ana i na dala Hawaii, no ka mea ina e hala ka manawa alaila e papalua ana ke poho o ke kanaka hoopaneenee manawa, oia hoi, e loaa wale ana no iaia no ka waiwai i'o o kana dala Hawaii hookahi (aole i ka hapalua ame na apana dala malalo iho) he kanakolu-kumamakolu wale no keneta.

     O ke poho o ke dala Hawaii hookahi ke hala ka manawa oia ke 33 keneta a ina e palua ana iaia (33) ame hookahi keneta keu ke hui ae, o ka loaa no ia o ka huina poho e like me keia: - he 100 keneta ka waiwai io o ke dala hookahi. O ka loaa i ke dala hookahi ke hala ka manawa he 33 keneta, alaila o ke poho oia no ka huina i hoolaweia mai ka 100 keneta, ma kekahi olelo ana ae he 67 keneta poho. O 67 keneta poho ua palua aku ia ia 33 keneta ame hookahi keneta oi. Pela i loaa ai keia ike ua papalua ae ke poho o ke kanaka e hoopaneenee manawa ana no kana dala hookahi i ko kana loaa ke panaiia mai.

     Nolaila he mea pono ia kakou ke hoomanao i keia, oiai, eia no kakou iloko o ka manawa kupono, a he mea pono e hoihoi mai i ka oukou mau dala Hawaii iloko o keia manawa kupono i kalaila ae ai ia pilikia, a oiai aole e mau ana ke kupono mau o ka manawa no keia kumuhana, no ka mea, he mea nee ka manawa, a ina e hoopahemohemo wale ana, he hookahi mea maopopo loa e pae aku ana ua manawa la i kona kuapa kaupalenaia, ke kumu hoi e nele ole ai ke kau koikoi aku o keia haawina hoopoho manaolana i ke kanaka e komohia ana iloko olaila.

     O ka hookaawale ana i ke dala Hawaii mai ia oe aku aole ia he hana nui, no ka mea, he hiki no ke kuapo dala a hoolilo aku iloko o na banako apau o ka Teritori Hawaii, oiai iloko o ka manawa kupono, me ka loaa pu mai o ka waiwai io piha pono.

     Hookahi mea i upu nui ia oia no ka malele aku o ia mau apana dala mai kou lima aku iloko o ka manawa kupono a o na banako na agena e hooponopono aku ai i na mea aku i koe no ka hoouna ana ia lakou i kahi e hooheheeia mai ai, a ma kahi o ke dala Hawaii o ke dala Amerika ka mea pono e lawelawe ai.

 

KA PANAI A KE KUOKOA.

 

O keia e puka aku nei ka helu mua o ke Kuokoa o ka mahina o Iulai e panai hou aku ai oia i kana makana manawalea i kona poe lawe pepa kumau o ka Paeaina nei, a me ka hauoli piha no hoi e hookuu aku ai. E like me ko na manawa aku nei i hala pela no keia e panaiia aku ai he mau kii pena i hana noeauia, i kupono loa i mau hoonani no na Home Hawaii, a kahi poe hoi e kau mai nei, a ke hauoli nei makou i ka loaa ana mai o kekahi mau pane i ke ohohia ia o keia mau kii makana.

     Eia nae e hakalia ana ka hoopunaia aku mamuli o ka nui hana o ko makou keena ano aka h@okahi mea i maopopo loa e hoouna koke ia aku ana.

     Ke paipai aku nei makou i ka poe i komo ole iloko o keia mahele ua hamama ka ipuka no lakou ma ka hoopaa ana i ko lakou inoa ma ka papainoa o ka poel lawe pepa kumau me ka hoouna mua mai no nae i ke ola o ka pepa. He $1.00 no eono mahina a he $2.00 no ka makahiki hookahi, a aohe manawa hookomo ole.

     Ina e hoouna mai o ke alanui maalahi oia keia malalo iho (1) hoouna mai ma ka bila kikoo dala haleleka (2) ma ke kuai pooleka ana o hookahi keneta nona ka waiwai io o ke ola o ka pepa i manaoia e hoouna mai, a ma ka inoa o ka hui "Hawaiian Gazette Co., P. O. Box 208, Honolulu, Oahu, e hoouna mai ai aole ma ka inoa o ka lunahooponopono, no ka mea, aole i pili ia hana iaia, oiai o ka oihana hooponopono manao a mea hou no ke Kilohana oia ka mahele i pili iaia, a mai pina ma ka hui kuka ana me ia no ia mea.

     O ka iini nui o ka oukou Kilohana oia ka hoolawa aku i na kini heluhelu me na mea hou, na kalaimanao, na manao a'o ame na mea like mawaho ae o na moolelo. O ka hoopokopoko ana mai i na manao oia ka mahuahua o lakou iloko o ke Kilohana. Nolaila a i manao kekahi e hoouna manao mai no ka hoolaha ana iloko o ke Kuokoa, e oluolu e hoomanao i keia wahi rula o ka pokepoke mai no a palanaiki, e pokole ai ka manao i komo palanaiki aku no, he mea e koe nui ai no ka hoopiha manao hou aku. Ma keia ano e nui ai na mea hou a mai poina i ke kakauinoa i na manao e hoouna mai ai o nele i ke kuleana hoolaha.

 

NA OLELO E AO AI MA KE KULA KAHUNAPULE.

 

Ma ka manawa i noho ai ka Ahahui Euanelio Paeaina Hawaii, ma ka Luakini o Kaumakapili i ka pule i hala iho la e like me ke ano mau, ua hapaiia mai na kumuhana hooholomua i na hana o ke Aupuni o ke Akua ame na kina'una'u e hoopupu ai i na hana i hope, a iwaena o na kumuhana i waihoia mai o ka ninau pili i ka olelo e a'oia ai na haumana no na haawina ma ke kula kahunapule, oia kekahi mea i noonoo nui ia.

     Ma ka mea i ikeia, ua maopopo iloko o kela Ahahui he hookahi no olelo e a'oia ai na haawina no na makahiki kokoke i hala iho la oia no ka olelo haole. Ua ike pu ia no hoi ka emi ino ana mai o na haumana a ike maopopo ia no hoi he hookahi wale no haumana i koe, a e ole keia haumana mau iki ai ka nee ana o ke kula, oiai no nae, o ka mea maopopo maoli i ka nana aku ua pau ka pono o ke kula.

     Maluna o keia kumuhana i kamailio ai na lala a loaa keia ike, ua loaa keia nawaliwali mamuli o ka hoolilo loa ia ana ma ka olelo haole e a'oia ai i na haawina no na haumana a nui ai ka emi ana mai o ka ikaika o ke kula.

     Ma ka waiho ana mai o ke komike i kohoia no ia hana i kana hoike ua hoike mai oia he mea pono e a'oia ma na olelo a elua - o ka olelo Hawaii ame ka olelo haole. Ma ka ninau ana ua aponoia.

     Ke manao nei ke Kuokoa maluna o keia kumuhana, ua pono loa ka aponoia ana o ka hoike komike, oia hoi e olelo ana; e a'oia na haawina ma na olelo a elua - ka olelo Hawaii ame ka olelo haole.

     He nui na manawa i kamailio mau ia ai ka nawaliwali o ke kula kahunapule, a he mea oiaio no ia, he nawaliwali i hele loa aku i ka wiwi loa. A ua loaa no keia manao ua kau aku keia haawina hoomailo, mamuli o na kumu he nui iwaena o ia mau kumu oia ka ke Kuokoa e hoike aku nei no ka hoonaauao ana i ka hoakanaka maluna o keia kumuhana, oiai, he ninau pililaula keia a he knmuhana no ka pono o ka lehulehu.

     O ka paa loa o ka manao e hoopau loa i ke a'o ana i na haawina ma ka olelo Hawaii, a e a'oia na haawina ma ka olelo haole, ke kumu i loaa ai keia manao e paniku i ke komo mai o na haumana Hawaii ike ole i ka olelo haole, oiai nae he kanaka makaukau oia a haipule no hoi, ke kumu no hoi i hoihoi hou ia ai kekahi mau haumana, a pau ke komo ana i ke kula ma ka manawa no i hoaoia ai a ikeia keia hemahema.

     E hoomanao e ka lehulehu he nui na kumu i nawaliwali ai ke kula, aka, ke manao nei ke Kuokoa o keia i hoike ia ae la maluna oia ka helu kahi o na kumu hoonawaliwali oihana hoonaauao kahunapule. Ke olelo nei ke Kuokoa i keia ma ka aoao o ke kanaka, a ma ka aoao o ke Akua he makaukau Oia ma na mea apau aka aole e kahe wale mai kona lokomaikai iloko o kau ke panikuia aku ka maka-ha e komo ai iloko ou.

     He hana naaupo loa ke kukulu ana i keia manao e paniku kele loa i ka a'o ana i na haawina ma ka olelo Hawaii no ka manao ana e a'o wale ia no ma ka olelo haole, no ka mea aole i pala ka manawa no ka hului pau ana o na lawelawe oihana kahunapule ana ma ka olelo haole, a he hana hemahema loa no hoi ia o ka manao ana e kapae i ka a'o ana i na haawina ma ka olelo haole, eia nae, ke manao nei ke Kuokoa aole he mea i hoohalahala maluna o ka olelo haole.

     Ke noonoo pono ia keia kumuhana aole e nele ka hoea aku i ka panina a like me ka hoike hoapono a ke komike - "e a'oia na haawina ma na olelo a elua, ka olelo Hawaii ame ka olelo haole," ke kumu i lokahi ai ka manao o ke Kuokoa me ia, a ke manaolana nei makou e lawelawe oihana aku ana ke kula kahunapule maluna o keia mau mahele.

      

Na Hana Maalea a Rusia.

 

SEOUL, Korea, Iulai 7. - Ua ikeia ae nei ke hoomoe nei o Rusia i kekahi uwea telegarapa ma ka muliwai Yalu. He hana hoomakaukau keia no ke kaua e manaoia nei mawaena o ia aupuni ame Iapana, a eia oia ke hooikaika nei i kona kulana ma na ano apau no keia kaua e manaoia nei.

 

E Hilinai Piha aku Kakou

 

O ka malihini i nalowale kona alanui, oia i oia iloko o kekahi kulanakauhale, he oi aku ka maalahi a aole e nele kona hilinai aku maluna o ke kamaaina o ua kulanakauhale la mamua o kona hilinai aku maluna o kekahi malihini e like no me kona malihini ilaila.

     He mea keia i ike mau ia ma na wahi apau, oia hoi ua like me kekahi moku e holo ana i kekahi wahi malihini, i ka hookomo ana iloko o ke awa, o ke pailaka i kamaaina i na ko'a o ia awa, oia ka mea e hilinai ia ana mamua o ke pailaka malihini, ka mea hoi ona e komo maalahi ai iloko o ke awa.

     E like me ka oiaio o keia pela no ka oiaio o ka haawina o ka hoapono ana a he kanalua makou i na olelo o ko waho poe i malihini ia makou no ka mea aole e hiki ia makou ke huli pono aku i ka oiaio, aka, o na hoike e haawiia ae ana i ke akea iloko iho o ka aina nei mai kamaaina mai e hiki no ia makou ke hilinai aku no ka mea he mea hiki ia ke hooiaioia. O ka hoike malalo iho nei kekahi e hiki ole ai ke hoopaapaaia.

     Eia ka pane a Mr. W. F. Williams o loko o keia kulanakauhale, ka mea malama hale ipukukui o ke awa ae nei, a i noho hoi ma ia hana iloko o 30 makahiki i kaa hope ae nei! "Owau kekahi o na kanaka oloko o na poe he lehulehu wale i loohia me nei mea he kikala haneenee. Aole i kanamai ka nui o ko'u eha ma ko'u lohe ana aia he laau e ola ai keia ano ma'i, oia hoi na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa, kuai aku la wau i kekahi o keia mau Huaale ma ka halekuai laau o ka Hui Kuai Laau o Hollister ma, a ai iho la i ua mau Huaale ma. Ua loaa ia'u ka oluolu nui. A ke hoike aku nei au i keia wahi moolelo pokole no ka'u mea i ike maka ai no'u iho no ka pomaikai o ka poe apau i ike ole ua hoea mai ka hapanui loa o na eha ma ke kua ame ke kikala mailoko mai o ka pilikia ana o na puupaa, a o ka Laau Lapaau maikai loa no ia ano ma'i, oia na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa."

     E kuai ia ana na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame Puupaa ma ke 50 keneta no ke poho e na poe kuai laau lapaau apau. E hoounaia aku no hoi maloko o ka Eke Leta ke loaa mai ke kumukuai ia Hollister Drug. Co., Honolulu, na Agena Kuai Nui no ko Hawaii Paeaina.  

 

Ke Au Iki a me ke Au Ka

 

He hana paakiki no ka hoe ana oiai e ko ikaika ana ke au, ina no he mama ka waapa a oolea no hoi ka mea e hoe ana. I kela ame keia une ana i ka hoe, e emi liilii aku ana ka ikaika. Ke hana ikaika nei na akemama i ka hoopiha ana i ke koko me ka ea. E ikeia aku no na mea o kula i ka nee ae me ka malie. Pii mai ka eha o na lima ame ke kua, a emi pu mai ka manaolana. O ke kanaka ma'i me ke akepaa piha i na mea ino, koko ino ame ka opu hoowali ai ino, ua like ia me kekahi mea e hoe ana i kona waapa i ka wa a ke au e ko mai ana mamua pono o ka ihu o kona waapa. He mea walohia ka ike ana aku i kona hooikaika ana e loaa ke ola iaia. I kona nana ana aku i ke aniani, e hoikeia mai no kona mau helehelena haikea a nawaliwali, me na papalina hohoma ame na maka poopoo, a ua pau hoi ka uwila o kona mau maka, a ma na ano apau, e hoike mai ana ua loaa ia oia i ka hokii. He mea pono oia e haawiia i kekahi mau lawelawe lapaau maikai ana, eia nae, aohe e lanakila keia manao ina no e mau no ka hilinai i na hana o ke au kahiko. O na hoola hilinai a oiaio i puka mai ka lawe ana i ka

 

WAMPOLE'S PREPARATION

 

i hanaia mai loko mai o na mea hoola a hoonoono ai o ka Aila Cod Maemae, i hu@ia me ke Compound Syrup of Hypophosphites ame ka Extracts of Malt ame Wild Cherry. He momona ka hoopa ana iho, e like me ka hone a ka meli, a he laau hoi i heluia ma ka papa ekahi o na laau no na ano ma'i emi pu wale mai o ke kino. Nana e hoeueu na hana a na mikini like ole o ke kino, hoomaemae i ke koko, hoonoono i ka ai, a kukulu hou i ke kino holookoa. He laau maikai loa keia no ka poe i loaa i ka Haalulu, La Garipa, na Eha o ka Opu, Puu ame Puupaa, a pela wale aku, a ua nui na hooia maikai no keia mau mea. Wahi a Kauka E. J. BFoyes: "No kekahi wa pokole i hala ae nei ua pii ae na paona o kekahi ma'i he iwakalua maluna o kona kaumaha mau a o keia kana laau i lawe ai." Mai loko mai o ka nohona ehaeha o ka ma'i, e loaa ana no ke ola maikai a oolea ke kino. E lawe i hookahi omole, a e ikeia no ka pololei. Loaa ka pono ma ka lawe ana i ke kulu mua. E hoao a nana. "Aohe oe e hoohokaia."

     Ke kuaiia nei e na mea kuai laau lapaau a puni ke ao holookoa.

 

Ka Hanu ana iho Paupauaho

 

Ma ke ahiahi Poalua nei, ua hookomoia mai he eono mau lala hou no ka puali makai kau lio o Honolulu nei no ke kiai ana i na wahi mawaho o ke kulanakauhale nei.

     Ua hanaia keia mea i kulike ai me ka haawina a ka Ahaolelo i haawi iho nei no ka oihana makai o keia kulanakauhale, a ma keia hoonuiia ana ae o na lala, malia paha he kumu ia e hooemiia mai ai na hana powa e oili mau ae nei iwaena o kakou.

     O Everett Richardson, W. J. Fernandez, J. Lynch, Boney Jo, David Carter ame W. Smith na kanaka hou, a i ko lakou komo ana aku, ua piha ka heluna o na makai kau lio i ka umikumamalua i keia wa, a na lakou aku ana e kiai na wahi o waho e like me Waikiki, Kamoiliili, Kalih, Kakaako, ame kekahi mau wahi e ae.

 

Ka Ahahui Imi Pono Karistiano

 

Ma ka halawai makahiki a ka Ahahui Imipono Kristiano i malamaia ai ma ka Luakini Kaukeano hou i ka Poaha o keia pule iho nei, ua hiki ae he mau elele mai na apana like ole mai o na mokupuni nona ka heluna i hiki aku paha maluna o ka hookahi haneri. O ka halawai makahiki ewalu keia o keia ahahui.

     Ma ka hora eono o ke kakahiaka, ua malamaia he halawai haipule malalo o ke alakai ana a Mr. Richard Trent. I ka pau ana o keia hana, ua noho mai ka halawai hana a na elele, a ia manawa i hookomoia mai ai ke kohokoho ana i na luna e noho aku ana no ka makahiki e nee mua aku nei, a ua hoolalaia no hoi na mea e holomua aku ai na hana.

     O ka halawai o ke ahiahi ka halawai nui, a ua hoomaka na hana ma ka pule ana a ka Rev. W. K. Poai, a i ka pau ana o keia ua himeni mai kekahi kalapu himeni. Mahope o ka heluhelu Baibala ana, ua kahea mai ke kakauolelo i na inoa o na elele, a ua panai aku lakou me ka himeni a i ole me ka heluhelu ana mai i kekahi mau pauku Baibala.

     Ma ka hoike a Miss Yarrow, ke kakauolelo, ua hoikeia mai ke holomua nei na hana a keia ahahui. Ua piha i keia wa he kanakolu-kumamakahi mau hui ma na wahi like ole, a he hookahi tausani, oi a emi mai paha, ka nui o na lala. Ua manaoia e papalua ia no keia heluna i keia makahiki.

     O kekahi o na hui i kukuluia i keia makahiki iho nei, oia ka hui o Kona Hema, a i keia wa ua hiki aku ka nui o na lala i ka elua haneri. Ua lilo ka makana, he hae, i ka hui o Kohala, a o ke kumuhana i haawiia no ka hahai ana i ka makana, oia ka hoopaanaau ana i na hana mana a ka Haku ame kahi i hanaia ai. Ua nui no na hui i hoao no ka makana, eia nae, ua lilo ia Kohala, a na Mr. Bristol o ke Kula Kamehameha i haawi aku i ka makana. O ke kolu keia o ko Kohala ahai ana i ka hanohano o keia ahahui.

     Ma ka noonooia ana o na luna e noho aku ai no keia makahiki iho, ua kohoia o M. K. Nakuina ka Peresidena, Florence P. Yarrow, Kakauoleleo; Lyle A. Dickey, Puuku; Hope-Peresidena no Oahu, Frank Atherton. Ua kohoia no hoi i mau hope peresidena no Maui ame Hawaii.

     Ma ke noi a Mr. Nakuina, ua kohoia o ka Rev. E. S. Timoteo ka elele no ka hele ana ma na wahi apau no ka paipai ana i na hui.

     Ma ke noi a Mr. Theodore Richards, ua aeia e hoouna aku i kekahi mau huaolelo aloha i ka Ahahui nui e malamaia ana ma Deneva i keia la ewalu iho nei o keia mahina. Ua pau ka halawai a ka ahahui ma ka pule a Mr. Richards.

 

Ka Po o Halalii ma ka Opiuma

 

Ma ke ahiahi o ka la apopo e hui ai o Woods ame Joe Millet ma ke kahua mokomoko o ka hoolele puupuu no ka hooia ana mai owai la o laua ka oi ma ia oihana, a he mea maopopo e piha ae ana no ka halekeaka Opiuma i ka poe hele makaikai i keia hakaka. Ke manaoia nei e maikai ana na hana o ia ahiahi.

He nui ka poe e olelo nei he kanaka makaukau o Billey Woods, a he mea hiki ole no paha ia ke hooleia, no ka mea he hoa pelepele oia no Jeffreys, Fitzsimmons ame Corbett i na la i hala ae nei. No kona ikeia i ka makaukau, ua oleloia ae he hoa kupono ia no Millett e hoao ai, no ka mea, ua ikeia iho nei aohe poe nana i pa'i ke poo o ke keiki o Kaleponi ma kana mau hakaka i komo iho nei ma Honolulu nei. Ua ike iho nei oia a ke manao nei paha aohe mea ma keia kulanakauhale nei i keia wa e hiki aku ke aa e hakaka me ia.

Ua piha ae nei paha ka mahina o ka hoomaamaa ana o keia mau mea no ka hakaka e hiki mai ana, a e hiki aku ana paha ko laua mau kaumaha i ka wa e hakaka ai mawaena o 185 ame 170 paona. He makana o $1,200 ke haawiia ana i ka mea e lanakila ana ma ia po, a oia paha kekahi mea nana i kono ikaika ia Woods e hakaka me Millett.

He mau hakaka liilii no kekahi e malamaia ana ma ia po. E hakaka hou ana o van Giesen ame Heine, a pela no hoi o Koa Lathan me Huihui, ke kaeaea o Kakaako. He mau Pake kekahi e ulele ana, o Apana me Ah Sam. He lala o Apana no ka oihana makai o Honolulu nei.

 

Hoolaha Hooko Moraki

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

LOUIS M. McKEAGUE.

 

Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia i ka la iwakalua (20) o Dekemaba, 1900, e Louis M. McKeague ame Alia Akai McKeague, ka wahine mare a Louis M. McKeague i oleloia, no Honolulu, laua a elua, Mokupuni o Oahu, Territori o Hawaii, na Mea Moraki Mai, ia J. W. Leonhart no Paauilo, Mokupuni o Hawaii, Teritori i ha'i mua ia ae nei Mea Paa Moraki, he moraki hoi i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, ma Oahu, iloko o ka Buke Helu 213, aoao 439 a hiki i ka aoao 442, ke manao nei ka Mea Paa Moraki, e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia; e hoike ana i ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.

     Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia e kuai kudalaia ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, ka la ewalu (8) o Augate, 1903, a ma ka hora 12 awakea.

     O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo iho:

     O kela poe apana a mahele o ka aina e waiho la i Kapahulu iloko o Honolulu i oleloia, a i hoakakaia e like me ia malalo iho:

     Akahi: Apana 18 ame 19 o ke Kuea 6A o ka Apana 31, a o ua Apana 31 nei i oleloia oia ka hapa o ka Apana 32 o ka L. C. A. Helu 8559B; oia no hoi ka aina i hooliloia ia Louis M. McKeague i oleloia, ma na palapala kuai a Wm. L. Peterson, he mau palapala kuai i hanaia ma na la like ole e like me ia malalo iho - la umi-kumamahiku (17) o Iulai, 1900 ame ka la ekahi (1) o Augate, 1900, a i kakau kopeia laua iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Oahu, iloko o ka Buke Helu 209, aoao 346, ame ka Buke Helu 209, aoao 347.

     Pela no hoi ka Apana 9 ame 10 o ke Kuea 5A, o ka Apana 31 i oleloia, oia no hoi na apana i hooliloia ia Louis M. McKeague, i oleloia, ma ka palapala kuai a C. S. Martin, he palapala kuai i hanaia i ka la umi-kumamawalu (18) o Dekemaba, 1900, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, iloko o ka Buke Helu .... aoao .....

     Pela no hoi ka Apana 8 o ke Kuea F, o ka Apana 33 o ka Apana 32 i olelo ia, L. C. A. 8559B; oia no hoi ka Apana i hooliloia ia Louis M. McKeague i oleloia, ma ka palapala kuai a Paul Muhlendorf, i hanaia i ka la umi-kumamaono (16) o Aperila, 1898, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope i oleloia, iloko o ka Buke 189, aoao 40;

     Elua: Apana 10 ame 11 o ke Kuea 6A i oleloia, o ka Apana 31 i oleleoia, oia no hoi ka aina i hooliloia ia Alia Akai ma ka palapala kuai a C. Winam, i hanaia i ka la ekolu (3) o June, 1899, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni i oleloia, iloko o ka Buke Helu 200, aoao 121. Pau pu me na pono apau ame na kuleana apau a me na pomaikai apau loa i pili aku ia lakou.

     Ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.

     No na mea aku i koe e ike ae ia W. O. Smith, Judd Building, (Hale), Honolulu.

     Hanaia ma Honolulu, Iulai 9, 1903.

     J. W. LEONHART, Mea Paa Moraki.

     Ma o kona Loio maoli la, W. O. Smith.

     2971 July 10, 17, 24, 31 - Aug 7.

    

JOHN M KEA.

 

He Notari no ka Lehulehu; he mea hana i na Palapala Kanawai, a he mea huli i na kuleana aina. O na kauoha mai na mokupuni mai e hookoia no me ka pololei.

Keena Hana: Ma ka Loio Kuhina, Hale Mana Hooko.

Honolulu, Mei 22, M. H. 1903.

 

Ka Hoikeike o ke Kula ma Sana Lui

 

E hoounaia aku ana no he mau mea hoikeike mai na kula aku o keia Teritori ma ka hoikeike nui e malamaia ana ma Sana Lui i keia makahiki ae ina no nae e maheleia mai ana i haawina no keia hana mai loko mai o ke $30,000 a ka Ahaolelo i hookaawale iho nei no keia hana hoikeike.

     No na makahiki ae nei he kanaha, ua komo o Hawaii iloko o na hoikeike kula o na fea nunui o ka honua nei, a ua loaa no hoi he mau makana ia Hawaii nei ma ia mau hoikeike. O ka makana mua loa i loaa mai no na mea e pili ana i ka hoike kula, mai Farani mai ia i ka makahiki 1867, a pe@a pu no hoi i na hoikeike like ole i malamaia mai mahope ma na wahi like ole o ka honua.

     Ma ka fea o Charleston i hoouna hope loa ia aku ai kekahi mau mea hoikeike mai na kula aku o keia mau mokupuni, a i ka malamaia ana o ka hoikeike nui ma Bafalo i keia makahiki iho nei, ua makanaia mai he medala gula no keia mau mea, a i ka pau ana o ka fea, ua lawe loa ia aku keia mau mea ma Wasinetona, a e paa loa ana keia mau mea malaila.

     Ke ake nui nei ka papa hoonaauao e loaa kekahi huina dala kupono no ka hoohana ana aku i keia mea. Ua makemakeia e loaa he mau kii maikai e pili ana i na kula like ole a puni ka paeaina nei, a pela pu no hoi me na mea hanalima a na keiki kula.

     Ke hoomakaukau nei ke Kula Ke@kikane o Kamehameha e hoouna aku ka lakou mau mea hoikehoike no Sana Lui, eia nae, he mea kuokoa no @ aole ia e komo ana iloko o keia kumuhana e manaoia nei e na poo o ke kee@a hoonaauao.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

 

I kulike ai me na manao o kekahi moraki i hanaia e Luis Vasconcelles a George Clark, ma ka la umi-kumamaono (16) o Ianuari, A. D. 1898, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina o ke Aupuni, ma ka buke helu 179, aoao 42, he moraki hoi e paa@a nei e ka Western and Hawaiian Investment Co., Ltd., ma ke ano he Mea Malama Moraki, ke haawiia aku nei ka hoolaha ma keia ke manao nei ka M@ Paa Moraki e paniku i ka moraki @ oleloia no ka kumu i uhaila e hoik@ ana o ka uku ole ia o ka ukupanee a@ ke kumupaa i ka manawa e uku ai.

     Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope iho o ka pau ana o ekolu pule mai ka manawa aku o keia hoolaha e hoolahaia aku ai ka waiwai apau i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia no ke kuai kudala ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu, ma ka Poaono, ka la ekahi (1) o Augate, 1903, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.

     No na mea aku i koe e ike ae ia W. R. Kakela ka loio o ka mea Paa Moraki.

     Hanaia ma Honolulu, Iulai 10, 1903.

     WESTERN HAWAIIAN INVESTMENT CO., LTD., Mea Malama Moraki.

     O na aina i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo ih@

1.     He Apana nona ka iliaina o @ eka e waiho la i Kapalaalaea, iloko @ Kona Akau, oia no hoi ka hapa o ka R. P. (Grant) helu 3019.

2.     He Apana o 4 eka iloko o Kah@lui 1 iloko o Kona Akau, oia no @ ka hapa o ka R. P. (Grant) helu 9@

3.     He Apana o 3.75 eka iloko o Kapalaalaea oia no hoi ka aina i hoik@ ma ka R. P. (Grant) helu 3736.

2971 - Iulai 10, 17, 24, 31.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A K@AI A KA MEA PAA MORAKI@

 

I kulike ai me na manao o k@ moraki i hanaia e Kahai (w) ame K@lii (k), ia L. Ahlo, i ka la eono @ Mei, 1899, a i kakau kopeia iloko @ Keena Hoona Aina o ke Aupuni @ o ka Buke helu 192, aoao 241, he m@ hoi e paaia nei e A. N. Campbell. K@hu, ma ke ano he Mea Malama Mo@ ke haawiia aku nei ka hoolaha. Ke @nao nei ka Mea Paa Moraki e pani@ ka moraki i oleloia no na kumu i uhaia, e hoike ana i ka uku ole ia @ k@ ukupanee ame ke kumupaa i ka @nawa e uku ai.

     Ke haawi pu ia aku nei no h@ k@ hoolaha mahope o ka pau ana @ @lu hebedoma mai ka la aku o keia h@laha e hoolahaia aku ai ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka m@k@ i oleloia no ke kuai kudala ana ma @ akea ma na keena o James F. Morga@ iloko o Honolulu, ma ka Poa@n@ ka la iwakalua-kumamalima (25) o Iu@ 1903, ma ka hora 12 awakea o ka @ oleloia.

     No na mea aku i koe e ike ae @ W@ R. Kakeia, ka loio o ka Mea Paa M@raki.

     Hanaia ma Honolulu, Iune 30, 19@

A.   N. CAMPBELL@ Mea Paa Morak@

O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo iho nei:

O keia mau apana a mahele o ka ana e waiho la ma Kumalie, Paalaa. @ mau apana aina elua iloko o ka Palapala Sila Nui Helu @03, L. C. A. Hel@ 2859 B. nona ka iliaina 1 37-100 eka a pela no hoi, aia he elua mau apana @ mahele o ka aina iloko o ka Palap@la Sila Nui Helu 883, L. C. A. Helu 26@ nona ka iliaina o 81-100 eka.

     2970 - Iulai 3, 10, 17, 24.

 

J. R. Mills

 

Notari a Luna Hooiaio Palapala Kanawai o na ano apau. He akahele @ noeau ka lawelawe hana ana.

Keena Hana ma Pearl City, Ma@ Ewa.