Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 29, 17 July 1903 — HE MOOLELO NO RODERIKA o KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAKA. KA UI NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RODERIKA o KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAKA. KA UI NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.) MOKUNA 11. DUCANA MAKAMUBAGA. O keia iho la ke kakela i kapaia Dunalavina Hale, ka home hoi o Ducana Makamuraga, ka panina hoi o kekahi ohana alii kahiko loa ona Ailiki. O Demota Makamuraga ka inoa o kona kupunakane, he kanaka hoi i komohia ia e ka manao no ka hoolilo ana mai ia Irelana holookoa malalo o kona malumalu, a i lanakila ai hoi ma kekahi nuiu kaua mamuli o ka hui pu ana mai o ka Pope ame Hanale II o Pekkane. Mamuli o kona uku ana aku ina naita ona lahui e ame na aialo o ke alii o Pelekane, ua lilo aku na wahi i lilo mai iaia a lilo iho la oia i mea ilihune. Ua ala ku-e mai kona lahui ponoi iaia, a iloko o na la pokole ua maalo ae la ia alii o na Ailiki. Ua ike ia mai ka kakou mau kamahele i ka wa a lakou e iho ana ilalo o ka puu, e ka poe e noho ana ma Dunalavina Hale, a i ko lakou nei wa i hiki aku ai, na Ducana no i hookipa aku ia lakou. He kanaka pilalahi a ikaika oia, nona hoi na makahiki i aneane aku i ke kanaono; a he lauoho puhululiulu kona e luhe ana ma kona mau poohiwi a mamua iho hoi o kona mau maka, a o kona mau maka hoi he ku ika hoihoi ole. Maluna o kona mau poohiwi, e luhe ana kekahi lole i hanaia mai ka ili mai o ka laau, me na puka e hiki ai i kona mau lima ke liemo mai iwaho, a ma.kona mau wawae hoi a hiki,aku 1 kona mau ulia e paa ana kekahi kamaa ili. "Sir Koderika," wahi ana i pane mai ai me ka nee pu ana mai imua a haawi mai i kona lima i ka wa i lele iho ai ka opio ilalo, "ua hauoli loa wau e hookipa liou aku ia oe iloko o Dunalavina; aka ke hai aku nei wau ia oe, aole wau i manao mua e hiki mai ana oe ianei." Ua hoopukaia mai keia mau olelo me he mea la he oiaio, aka ma kona mau maka aia ka makemake ole ke hoike ia mai la, ua nana aku no nae ka opio me ka loaa ole o kekahi hoohuoi iloko ona. Ua manao oia ma kona lioihoi ana mai ia Kate e lilo inai ana ko keia kanaka manao alolia nona, nolaila ua lalau aku la oia i ka lima o ke kamaaina, a hoopuka aku la i na olelo pono. "Ia oe lioi e kuu kaikamahine," wahi hou ana i ka wa i lele mai ai ka opio waliine mai luna mai o ka lio ma ko Hiu kokua ana aku iaia, "ke makemake nei wan e ike i kou wahi i hele auwana aku nei." "E kuu ilioaloha maikai," i kaliamaha akn ai ka opio> a e ae mai oe na'u e hai aku i kahi i loaa mai nei kau kaikamaliine, ame ke kumu o ko'u hiki ana mai la.*' 4k Ke manao nei wau," i pane mai ai o Makamuraga, me ka mino aka ana mai, "aole oe e hai mai ana ua hui olua, e.na opio, maniuli o kekahi papahana i hoonohonoho mua ia ai e olua." Aiawa no hoi i hehene iho ai kana aka, ua hiki no nae i ka mea e nana pono ana iaia a hoomaopopo no hoi, ua uhi ia iho kona mau manao e kekahi mea pono ole. "E ike no oe ina ua hoonohonoho mua maua i keia hui ana," wahi a Roderika i panai aku ai. "Ano, e hoolohe mai." "Aole maanei. E pono ia kaua ke komo aku iloko oka hale a noho iho." "E komo no wau iloko, aole no nae wau e noho ana." i Me keia mau olelo ua hahai aku la ka naita mahope o ke kaukaualii noloko o kekahi lumi, e kau ana hoi ma kona mau paia na ilie ame na mea kaua e ae, a ma kela ame keia wahi e kau mai ana kekahi mau iwipoo, ma ke ano he mau mea hoohinuhinu no loko o ia keena. Ua lawe mai la kekahi ona kanaka ika hue wainia ame na mea ai, a mahope o ko Roderika inu ana i kekahi kiaha, ua hahai aku la oia i na mea apau. "Ke paliaohao nei wau i keia," wahi a Makamuraga i pane mai ai mahope oka hoolohe ana ina olelo aka opio. "Aole he wa i nalowale ai ka'u kaikamahine, oiai no nae he lehulehu na manawa ana i hele mamao aku ai mai kona walii aku nei, aole no hoi wau i moeuhane mua e hana mai ana ko'u lahui ponoi i keia hana. Aka e hai oe, e Kate, i kahi a kela mau kanaka i hopu ai ia oe, a o ka hora ehia la ia." fi "Ua hele koke iku wau i ka pau ana o ko'u paina kakahiaka, a ia'u i hiki ai i ke kihi mamao mai ka hale nei aku, a ma kahi 'hoi e waiho la ka uwapo, ua lele mai la ua mau kanaka la a hopu iho la ia'u a lawe aku la." "Ua liana mai anei laua i kekahi hana ino maluna ou mawaho ae o ka lawe wale ana no ia oe?" i ninau aku ai ka makuakane me he mea la aole iho la keia he mea ano nui. "Aole," i pane aku ai o Kate, "aole laua i hana mai i kekahi hana ino maluna o kō'u kino." "Ke 'liauoli nei wau i ko'u lohe ana i keia. Ano ke makemake nēi wau e hai mai oe iko laua mau inoa. Ua hoomaopopo 110 anei oe ia laua?" "Aole, e ku'u makuakane; aole he hiki ia'u ke olelo aku, ua lioomaopopo pono wau ia laua, ua manao nae wau ua ike mua no wau i kekahi o laua." "Ihea?" "Aole no he hiki ia'u ke hai aku ia mea. He wahi noonoo wale ana no ia, oia hoi ua kulike kona helehelena me kekahi mea a'u i ike niua ai, a malia paha he wahi koho hewa wale no keia o'u." "Ina pela, ua pau ae la keia. Ke manao nei wau ua haawi mua aku nei oe i kou hoomaikai i ka naita." Ua mae koke iho ko Kate helehelena, a kulou iho la kona poo ilalo, a i ka ike ana aku o Roderika i keia haawina maluna o ka opio wahine, ua pane koke aku la oia: "Mai 'hoopuka oe i kekahi mea e pili ana no ka hoomaikai ana Ua haawi aku la o Makamuraga i ka hoailona ia Kate, a ia manawa no hoi i 'haalele iho ai ua noliea la o Wikilo ia laua nei. mai. Ke manao nei wau, owau ka i aie nui i kou lokomaikai." "Me he mea la ua kokoke mai no oe ianei i kou wa i hui ai me kuu kaikainahine," i pane aku ai o Makamuraga ia laua e iho ana ilalo o ke alapii. !' "Ae," i pane aku ai ka opio. "Malia paha noonei no kau huakai." "O ka oiaio, ua loaa mua mai no ka inanao iloko o'u e hele mai ianei. Aole i loaa mai nei ka'u mea i "hele mai nei no loko oka ululaau a i mea hoi e waiwai ai ka'u huakai hele, ua manao wau e hele mai ianei e haawi hou aku ai i ko'u hoomaikai no kau mau hana maikni ia'u." "Ua nui maoli no kou noonoo ana nou, e Rodenka; eia nae aole wau e olelo aku ; ana ia oe e hele mau mai iloko oka ululaau me ka loaa ole o kou mau hoahele, aole no nae wau e hoole aku ana i kou kipa ana mai ma Dunalavina Hale nei." Ua ike aku la ka naita aia he mau mea a kona kamaaina i makemake ai e hana, aole oia i hoololoiahili hou aku i ke kamailio ana, a h a &\vi aku la oia i na olelo aloha no ke kaawale ana, a lekei ae la maluna o kona lio. laia e holo ana ilalo oka pali, ua huli aku la oia a nana i hope me ka mānao o ka ike lihi akii i ka u'i nohea nana e hoonioni nei i kona puuwai, eia nae ua poho ia mau manaolana ana. Ua huna aku na lala laau i kana mea aloha, ake nanakee mai nei hoi na paia o ua hale la iaia nei.

j MOKUNA 111. "E ala, e ala t e hoomakaukau, Eia ae ka ino a hoea mai." "E kuu haku, e Roderika e," wahi a Hiu ia laua i hiki aku ai i ke alanui, "ma ka nana aku i ko Makamuraga ano, ua hookuoo maoli no oia a aole hoi i nana nui i keia hana i hanaia ma luna o kana kaikamahine. Pehea kou manao e kuu haku?" "Ke kamailio nei anei oe no Kate Makamuraga," wahi a Roderika i pane aku ai me ka maopopo ole, oiai aia no hoi oia ke noonoo la nona iho. "Aole—ke kamailio nefi wau no kona makuakane." Ae, he oiaio kau. <He kanaka kupaianaha maoli no oia." "Ke manao nei wau he kanaka lapuwale kela e loaa mai ai na poino mai iaia mai." "Heaha na poino ana e hana mai ai?" wahi a Roderika i pane aku ai oiai akahi no a loaa aku he wahi malamalama no ka Hiu mea e kamailio nei. "E nana mai kaua; o ka mua he enemi nona na barona; o ka lua aia he mana ume iloko ona e ume ana i na kanaka Ailiki mtCkona aoao, a ke manao nei wau oia kekahi o na kapena o ka poe powa." "Ua olelo mai nei oe he enemi nona na barona, ke manao nel wau ua hewa oe malaila e kuu Hiu maikai. E hoomanao iho oe i kana mau hana maikai i hana mai ai no'u." "A ke manao nei paha oe, e Roderika/ ua hana mai oia ia hana me ka manao maikai iloko o kona puuwai?" , "Ke mianao nei wau e kuu Hiu maikai, ua hana mai oia ia hana ma ke ano he hoaloha." "Alaila ke manao nei wau ua hewa oe malaila," wahi a Hiu i pane aku ai me ke kuoo nui. A iaia i kamailio ai pela ua loaa iaia na kumu kupono nana e hooia aku i kana mea e manao ana. "Ke manao nei wau ua kuhihewa oe," wahi hou ana i pane aku ai me ka luliluli malie ana ae o kona poo. "Ina he mea hiki ke hilinai ia ka ike a ko'u mau maka, alaila ke hai aku nei wau ia oe/.a Ducana Makamuraga kekahi o na kanaka puuwai eleele loa." . "Uwoki! aohe o'u makemake e lohe hou i kau mau olelo. Aole pono ia oe e hoopuka i kekahi olelo maikai ole e pili ana no ko'u hoaloha." "Kou hoaloha?" "Ae. Ua hoike mai oia i na hana e hooia mai ana he hoaloha oia no'u." "E kuu Roderika maikai, na kou aloha i kana kaikainahine i hoopouliuli i kou ike ana aku i na helehelena pono ole o Ducana Makamuraga. Ke olelo aku nei wau ia oe, e like me ka oiaio ana he Akua io 110 iloko o ka lani, pela no hoi ka oiaio o ka'u mea e olelo aku nei, ua haawi io mai o Ducana Makamuraga i na hookipa ana ia oe me ka maikai, no kona mianao e paa oe i kana mau umii ana. Malia paha ua makemake oia e mare oe i kana kaikamahine." "Ha!—Hiu!" "Me he mea la aole keia he mea koho wale aku, aka lie melli mea io maoli no. Eia hou keia e kuu haku; ke manao nei wau na kela Makamuraga i olelo i kela mau kanaka e lawe mai i kana kaikamahine i mea e hui hou ai olua ma ke alahele." "Ea, ua pupule ia oe, e Hiu. Ina aole wau i ike mua ia oe, e kapa koke aku no wau ia oe he hehena. Heaha ke ano o kau mau olelo olalau i keia la?" "Mai nana oe ia mea e Roderika. Aole ia he mea nui na kaua e noonoo ai no ka Makamuraga hana i hana mai ai i keia la." "Aka, aole oe e manaoio ana e ae mai ana oja e mare aku wau i kana kaikamahine. Ma ke ano o kana mau kamailio ana i keia la ame ke ano o kona nanaina, ua hiki no ke ike ia aku aole loa i loaa ia manao iloko ona. Ke manaoio nei no hoi wau, ina wau i noi aku nei iaia e ae mai oia e lilo mai kana kaikamahine i wahine na'u, aole no oia e ae mai ana." "E kuu haku, o Ducana Makamuraga oia kekahi o na kanaka lapuwale loa, a e ike aku ana oe i ka oiaio o ka'u mau olelo e olelo aku nei ke hoomau aku oe i ka launa ana me ia." "Ua pono, e kuu Hiu maikai; e wai'ho malie kaua ia mea na leeia mua aku e hoike mai. E pono ia kaua ke awiwi, oiai lie loihi no kahi i koe a kaua e hoi aku ai." I ka wa e aneane aku ana ka la e napoo, ua hoea aku la laua nei ma kahi e hiki ai ke ike aku ike ka'kela o Kiladea. Ua hanaia ua Kakela la e like me ke ano mau o na hale oia au kahiko, me na lumi nui e hiki ai ke noho iho na kanaka he hookahi tausani i lako me na mea kaua. He kahua laula ke waiho ana mainua iho o ko alo; he mau paia nui kiekie a ikaika ke hoopuni ana i kona mau eheu nani. Malalo iho oke kahua eku ana ua kakela la, eku ana na hale o na kauwa, a ua makaukau mau hoi na kauwa i na manawa apau e hooko koke aku i na kauoha e loaa mai ana mai ko lakou haku aku. I ka wa i hoea aku ai o Roderika ma i kauhale, ua hele leoke mai la o Tome Pitigerela, ka makuakane o ka kakou Roderika e hookipa ohaoha mai i kana keiki, aia nae maluna o kona nanaina he hiohiona o ke ano kaumaha no ka hele loihi loa o kana keiki, a i kona ike ana mai i kana keiki ua mohala ae la ia mau haawina, a haawi mai la oia i kona mau lima aloha. "Ua loihi loa keia Me ana au, e kuu keiki," walii a Tome i pane aku ai i ka wa i lele mai ai o Roderika ilalo mai kona lio nnai. "Ua komo mai ka hopohopo iloko o'u a ua manao wau ua loaa oe i ka poino." "Aole, e kuu papa aloha," wahi a R.oderilca i pane aku ai me ka leo oluolu. "Aole i lialawai mai kekahi poino me a'u, aka ua loihi loa ko'u noho ana i ka hale nei a ia'u i hiki aku nei iloko o ka ulu laau ua ikaika loa ke kono ana mai o na mea ulu i ko'u noonoo." , "He mea oiaio ua komo io no oe iloko o ka poino, aole no nae oe i ike ia mea, a oia hoi ko'u mea i kaumaha ai, Ua hoouna aku wau i na koa maliope ou i keia auwina la', a ua huli aku nei lakou ia oe ma na wahi i kamaaina ia oe i ka liele ia, a aole loa oe i loaa iki aku nei ia lakou." "Heaha keia poino au i ha'i mai nei?" wahi a Roderika i ninau aku ai me ka manao e hoopau ae i na nieniele ana a kona makuakane no kana wahi i liele ai. "Hoea mai nei i keia awakea he lono mai Kaleloga mai, aia o Baraina Duna ke liuliu mai la me kona mau kanaka e lele kaua mai ia kakou." "Ke ake nei wau e hoea koke mai ia manawa," wahi a Roderika i hooho ae ai. "Ua loihi ae nei na manawa a lakou i hooweliweli mau mai ai, a ina lakou e hana io mai ana ia hana, alaila oia ka manawa knpono e hoike aku ai kakou i ka mea i hiki ia kakou ke hana aku. He poe puni koko keia, a e loaa mai ana ka maha i ka aina ke holoi ia ae lakou mai ka ili honua ae." "Ua pololei kau e kuu keiki, a ke manao nei wau he mea pono ia kakou ke liuliu no ko lakou hiki mai. O keia Baraina Duna kekahi o na kanaka i weli ia, a o ka inanawa kupono keia e hooliaahaa iho ai iaia malalo o ko kakou mau kapuai wawae." "Aole pela, aka malalo iho o ke koi kaua!" i hooho mai ai o Hiu. "Pololei," i apono mai ai ka Eeale. "Ua pono, malaila oia ina oia e hoao mai ana e komo mai ma na palena o Kiladea nei." "Heaha na mea e ae a ka elele i lawe mai nei," i ninau aku ai ka kakou koa iaia ame kona makuakane e hoi ana no ko laua keena hookipa. "Ua haiia mai nei anei e hele mai ana keia poe powa i keia po?" "Aole. O kana mea wale no i ike, aia ke hoomakaukauia la no ka lele kaua mai, a ma ka nana ana i na mea e hoomakaukau ia la, ua manao na powa e pulumi pau i na mea e loaa mai ana ia lakou ma ko lakou alahele. E hoomanao iho oe, he mau pule wale no i hala ae nei, ua lele kaua mai lakou i ke Kakela o Dunamoa, i ka la Sabati, oiai na kanaka e hoomana ana iloko o ka hale halawai, mahope o ko lakou puhi ana i ka hale i ke ahi, ua pepehi mainoino iho la lakou i na kamaaina. O na kahuna wale no ka poe i hookoe ia, aka aole he kane, wahine a keiki i hookoe ia." (Aole i pau.)