Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 29, 17 July 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

E Mr. Penee!" wahi ana i leahea ae ai. E hilinai ana o Mr Penee i keia manawa ma'luna o kekahi koki, a e heluheiu ana hoi oia i kekahi buke a Sidane i waiho iho ai maluna o ke pakau - kau, a i kona lohe ana i keia ieo kahea, ua huli malie ae la oia a nana pono mai la ia Vincent me ke ano hoomaopopo pono ole i ka mea i kamailioia, aku. ! "E he'le mai oe iloko o ka lumi kuke e ihi uwala ai e Mr. Penee, e hoomakaukau ia ana ko kakou ainaawakea i keia wa." "Heaha kau i olelo mai la?" wahi a keia onamiliona i hooho aie ai, "E hele au e ihi uwala? Ano e maoli kena olelo kauoha!" Ua akaaka ae la kekahi poe iho. I "He komike okoa ko'u, ke komike makaikai," wahi a Penee i hoomau mai ai i ke kamailio ana. "O ka makou e nana aku nei,"wahi a Kent, ''me he mea la o oe kekahi lala 0 ke komike haaiele. "E lawe aku oe iaia, e Mr. Vincent." Ua nana aku la o Penee ia Roclcwell me ka manao e kokua ia mai ana oia mai ka hele ana aku e ihi uwala, he hana hoi e hoohaahaa loa ana i kon?« kulana onamiliona. "Aohe o'u kuleana maluna o keia kumuhana i keia wa, aia wale no kou pakele a makemake o Mr. Hamona e hoohana ia oe ma ke ano he lala no ke komike makaikai i keia man'awa. Ina, aole e hoolohe aku oe i ke kauoha a Mr. Vincent. Oia ka lunanui, a o oe kekahi mea i kokua e hoonohoia oia ma ia kulana." Ua olelo mai la o Sidane aohe he ha- j na a kona komike ia manawa, a i ka lohe ana o Penee i keia olelo ua ku ko ke ae la oia iluna a hahai aku la ia Vincentaio loko o ka lumi kuke me na heWr • ano kaumaha. He mau minute mahope mai, ua komo iho la oia i kekahi epane a hoomana iho la e hana 1 kana apana hana i kauohaia mai ai. Ua maikai kana. hana ana, a ua hele mai la o Kent e nana i kana hana ana, a ua haawi mai la oia i kona hoomai*kai. Oia kekahi kanaka helu ekahi ma keia oihana," wahi a Kent i kamailio ae ai ia Vincent, "ua hiki iaia ke ihi i ka ili o ka uwala me ka emi ole iho,t ke kaumaha. He <mea kupaianaha oia, O ka oi loa aku no nae ina oe e ike i kona wa e mahele ai i ke dala.

"E kipaku aku oe iaia, wahi a Penee i noi mai ai ia Vincent. Ua heie kolee aku la o Kent. ma kah( e. TJa hele aku la o Vincent e imi i mau kokua hou nona, a ua loaa aku la o Haven iaia. "Ke noi aku nei au ia oe e heie e kaka i wahie na kakou," wahi a Vincent <"U a hiki no," wahi a Haven me k a hfkiwawe. "Aia ihea ke ko'i? O■wau kekahi o na kaeaea ma keia hana 0 ke kaka wahie i ko'u mau la opio. I ka wa hea oe e makemake ai?" I kekahi mau minute mahope mai, ua hoeimaka iho ia keia moi o ke kopaa e hana; me kona oolea apau maluna o ka hana 1 haawiia mai ai iaia, a i ka pau ana o ekolu hora, ua ikeia aku e ku mai ana kekahi puu wahie nui, a ua pololi 110 hoi ka mea nana i kaka. I ke kaa ana o ka hooponopono ana 0 ka hale malalo o Vincent, ua hoomaka iho la oia e hoolala i na mea apau i mea e holomua ai kana apana hana, aj ua hoonohonoho maikai iho la oia i na j' mea ai ame na pono kuke ma kahi e i hiki ai ke lawelaweia me ka maalahi. I ka pau ana o ka lakou ai ana, uaj kauoha aku la o Vincent ia Hoekwell e holoi i na pa, a o Kent hoi ka mea j nana e kawele. He mea ano e no paha | 1 ka ike ana i kekahi poe onamiliona e! wauwau ana i na ipuhao ame na paki- J nl, a e īoloi ona hM i na pa a pela wale aku. Ia Kent e kawele ana i kekahi pakini, ua haule iho la me ka nui o ka nakeke. | "Ke haule mai nei ke kumukuai o ka : pakini i keia "wa," wahi a Haven i olelo j ae ai. "Ae," wahi a Kent, "a pehea hoi kou | manao? Ke mau mai nei no ka pii o ke kumukuai o ke kopaa i keia wa? He makemake ko'u e pili me oe aole ke kopaa he pii i keia wa!" No ke ano ua liilii o ia kakahiaka, ua i hoopanee o Heseka i ka haawi ana ae, i kana kauoha no ka hele ana no ka makaikai ma ia la, a o kana hana mua. i manao ai, oia no ka hookolo ana aku j i ka auwai a hiki i kona kumu, a ma s kona noonoo ana, aia paha keia wahi ma kahi i kiekie loa o ka mokupuni.

MOKUNA XVI. % KA HUAKAI MAKAIKAI. He la malaelae maikai ka Poaiua mahope o ka pau ana o ka ino, he hu'ihu'i maikai ke hanu ae i ka makani e Pa mai ana mai ka moana mai. I keia kakahiaka, ua ala ae la o Sidane mamua o ka puka ana o ka la; a i ka puka ana ae o ka la, ua hoohalike iho la oia i keia mea me ka manawa o kana uwaki. I keia kakahiaka, o Kent ka mea i kauohaia e noho kuke ma ia la, a ua maikai kana lawelawe hana ana. O Sidane 'hoi, ua kauoha ae la oia i kona komite e hoomakaukq.u no ka hele makaikai ana, mamua no nae o> ko lakou hele ana ma keia ua lawe mai la oia i pu raifela ame kekahi pu ki manu. Ua hoomaemae iho ia oia i keia mau mea, a hoao hoi i lto laua maikai. Ma ka hora ewalu paha lakou i hoomakaukau ai no ka hele ana ma ka lakou huakai, a ua alualu akiu Ia o Sidane ame ,Kent ma ke alahele e hiki aku ai i ke doo o ke kahawai e kahe kokoke ana I ka -hale. O Mr. Penee hoi, ua kauohaia aku oia e hele e makaikai i ka aekai akau o ka Mokupuni, a ma ka nana aku i kona helehelena, aole oia i makemaike i kana apana hana. • Ua hoole oia i ka Iawe ana I pu nana. j ua olelo mai oia ua • lawa oia ma ka lawe ana i kekahi pauku laau no ka hoonakele ana iaia ih-o ma keia huakai. Ua maloo ke kai i keia manawa a he hiki wale no ke hele wawae ia a hiki i kahi e kuku ana he mau pohaku nunui ma kahi e 'hookomo mai ai iloko o ke kaikuono o Morton. He ha,paha hora paha ko Sidane ma hele ana ma ka lihi kahawai, a ua loaa iho la ia laua ua okiia he ala ma keia wahi i ka makahiki mamua iho, eia nae, ua ulu hou ae ka nahelehele hi'hi a ua kokoke e paa hou ke ala. Ma na aoao a elua o ke kahawai, e ulu hihipea ana na launahelehele a aohe hoi he hiki po no ke hele aku malaila. I ka piha ana o ka hora o ko laua hele ana, ua hiki mai la laua ma kekahi wahi i okiia na laau a ike iho la i kahi i paniia mawaena o elua pohaku nunui no ka hookio ana i ka wai. Ua kokoke e hiki aku i ka 12 kapuai ke kiekie o ke pani wai, a maluna aku o keia, e waiho mai ana ke kiowai, nona paha ka ili-aina i hiki aku i ka iwakalua eka, a ma ka laua nana aku, me he mea la he wahi keia i uluia e-ka Iaaoi mamua. Aole no hoi i like ke ano o "najaau e ulu ana ma ke 'ka'e o keia lokowai e like me ke a/no o ka laau a laua i ike ai ma ko laua ala i lto laua' pii ana mai. Ma keia wahi aohe he pili loa o na mea ulu. | "Ina me keia ke ano a puni keia Imokupunl," wahi a Sida/ne i pane ae ; ai, "e maalahi no ka kakou apana hat na." Ua noho iho la laua malalo o kekahi kumulaau maganolia e hoomaha ai. j Ia laua i hoomau aku ai i ka nana ana i na mea ulu o keia wahi, ua komo mai la ka -hoohihi iloko o laua, Ua hoomaonopo iho la laua eia laua ke

ku nei ma ke ka'e o kekahi awawa he kanaha paha ka hohonu, a e ulu ana hoi na mea ulu like ole malaila. Nani maoli no na mea ulu o keia wahi," wahi a Sidane i 'hooho ae ai me ke ohohia, "aole loa wau i ike i keka'ni malapua i like me keia mamaia. Aolie he hiki i kekahi malapua i hana maoli ia ke hoopapaia aku me keia. Aia keia mau rose ke kau mai la maluna o ko lakou mau kumu. Ma ke kulanakauhale o Nu loka, e loaa no kela mau mea no ke kumukuai o hookahi haneri dala. Heaha ke ano o kela kumulaau : wahi a Heseka i ninau ae ai me Jce ano pihoi'hoi. "O, he kumu maia ka," wahi no ana i hooho ae ai me ka hauoli. "O ka mea oi aku o ka maikai, ke luluu mai lq. i ka maia!" Ua wehe koke ae la o Sidane i kana pahi a oki koke ae la i ua ahui maia nei. "Ua hiki anei ia oe ke hooiaio mai , he maia io keia?" wahi a Kent i ninau mai ai no ka mea he ano hoohuoi kona. | "Malia paha he mea keia no kaua e J make ai, e pono e aka'hele." 1 "Mai kanalua oe," wahi a Sidane i 1 kamailio aku ai i kona hoa, "O keia 1 j ka .maia pala mua a'u i ike ai. O ka j Imea a kakou e kahea nei ma Nu Ioka; he maia, aole ia e hiki Ke hookukuia j mai me keia. O ka mea a kakou e ai; nei ma Nu loka, aohe i like kona ai ! ana me keia. Ua okiia ia ano he | mahina mamua o ko lakou pala ana, | a iloko o na hale a kakou i maopopo j ole ai e hoopalaia ai ia ano maia. Ua J ai anei oe i kekahi mea ono e like me keia mamua?" "He ono maoli," wahi a Kent, "e oki hou mai oe i maia hou na'u," mahooe 0 'kona hoonuu ana ae i kana maia mua. I ko laua lawa ana, ua hele aku la laua e <huli ina e loaa ana ia laAia he mau kumu maia hou no ka hoihoi ana 1 mau ahui maia no ka poe o ka hale, Ua loaa aku la he nui o na kumu maia e luluu ana i na ahui maia pala, ua oki iho la laua a hoomakaukaAi no ka hoihoi ana. Ua kuka ih>o la keia mau mea no na mea e pili ana i keia mau kumu maia, a olelo ae la ina lakou e malama pono i keia mau kumu, e loaa no ka lakou ai mahope o ka pau ana 0 na mea ai a Heseka i hoomakaukau ai na lakou, eia nae, aole lakou i manao e noho loihi loa maliuina o keia mokupuni. Ua hoi hou aku la laua a hiki ma ka aoao 0 ke kahawai a hoomau aku la ma ka laua huaki no ke alualu ana 1 ke poo o keia kahawai. He manawa pokole mahope o ko laua hoomau ana, ua lohe aku la laua i ka halulu mai o ka wai me he wailele la, a aole i liuliu, ua >hiki mai la laua i kekahi ki'owai, a e lele mai ana ka wai ma kekahi poo o ua ki'owai nei. He kanawalu paha kapuai ke kiekie 0 keia wailele, a ma ka aoao hoi e hihi ana na mea ulu like j ole. "Eia kaua i ka hopena o ke kahawai," wahi a Sidane i huli ae ai a ka- j mailio aku la i kona hoa. "Ke hoo- '

maopopo nei wau he nui na muliwai j malalo o ka honua ma keia mau wahi> o ka honua nei. Ma Mekiko ame Yu- ' katana, he nui o na muliwai o keia 1 ano. E hiki ana anei ia kaua ke pi- ! nana i keia mau pali pohaku?" j "Ma ko'u noonoo iho, aohe e hiki ia'u ke pii aku i keia pali nihinihi," wahi a Keaik "E noho wau maanei a nan,i : aku ina e hiki io ana ia oe ke pii aku. j He hana paakiki io no ka pii ana, ' eia nae ua lanakila o Sidane. Mahope 0 kona hoomanawanui ana no kekahi mau minute, ua hiki pono aku ia oia maluna pono iho o ka wailele, a me ka hakalia ole, ua komo koke aku la oia i maloko o ka ulu nahelehele e hihi ana ma ka aoao o ka pali. laia e mau aku . ai i ka nee ana imua, ua komo aku ia ■ oia iloko o ka hihipe'a o ka ululaau, a ( 1 ka hala ana o kekahi mau minute, ua 1 hiki ole aku la iaia ke hoomau aku no ! ka hihia loa, a ma kona noonoo iho, 1 ina no e hoao kekahi holoholona e like | ka nui me ka iole lapaki ka nui e komo I iloko o keia hihipe'a, aohe no e hiki . j iaia i kau a mea o ka piii pono o na i j mea ulu. j [ No ka hiki ole ia Sidane ke komo maloko o ka ulunahelehele, ua hoomau : aku la oia i kona ala ma ke ka'e o ka I • ululaau, a i ka hala ana o ka hapalua ! | hora, ua hiki mai la oia ma ke ka'e o 1 ke kahawai, a hoomaopopo iho la oia J aohe e hiki ana ke hoomau aku ma j keia alahele, no ka mea ua alaiia mai j kona ala e ke kahawai ame ka ulu- 1 I laau. No ka hiki ole iaia ke hoomao- i popo iho i kona wahi e ku nei i keia i manawa, ua pii aku la oia maluma o kekahi kumulaau a nana ma o a maanei no ka hoomaopopo ana i ke kulana o j ka aina. Mai keia kulana aku ua ika j oia he uuku wale no o ka ululaau, a I aohe hoi he hiki iaia ke koho i)ono ' i kona wahi e noho nei. 0 kana mea j wale no i hoomaopopo iho ai ua pii loa aku ka ulu ana o keia u!ulaau a hiki iluna loa o ke kumu pali. He loihi ko Sidane noho ana maluna o keia kumulaau no ka nana ana i ke kulana o ka aina, a mahope mai, ua hoomaopopo iho la oia e pa ikaika iho ana ka la a ia manawa no hoi oia i lohe aku ai i ke kani ana mai o keka'hi pu, a na keia mea i hoohikiwawe iho i kona iho ana ilalo a noonoo ae la ua komo paha o Kent iloko o ka pilikia.. I ko laua hele ana mai, ua lawe mai la o Sidane i ka du raifela, a ua lilo aku hoi ka pu ki manu ia Kent, a he makemake hoi ko Kent eki manu. He nui na manu e lele-ana, a ua hooholo laua e kali a hiki i ko lania manawa e hoi ai no kauhale, alaila hoomaka laua e ki i na holoholona. He mau minute mahope mai ua hiki aku la oia ma kahi ana i 'haalele iho ai ia Kent, a ike iho la.aohe kona hoa. Ua uwa ae la oia. j He mau sekona mahope mai ua lohe aku la oia i ka o ana mai o kekahi mea mai ka aoao hema mai o ke kaj hawai, a ua holo ieoke aku Ia oia no 'ia wahi.. I kona hiki ana aku e ku-

! kuli ana o Kent a e hoopolol. i :ir.a h >. ; i kana pu no ke kl una. a e nana | oia iluna o kekahi puu pohaku t- w.,.. jho mai ana ma ka. aoao akau. 1 K ,. j Sidane nana ana aku mu kahi a k-■:.• e ku ana ua ike aku la oia e waih«. c ana kekahi dia make ma kon.. >: . I wāwae. j "E wiki mai oe!" wahl a K»>n: hea mai ai ia Sidane me ke ; hoi. "Ke ike aku la oe i k.>u kaaka e ku mai la maluna ,» kr:.. ; pohaku ma o? l'a ike aku la .h i Ua kuhi aku la o Kent i k 'i... • namanalim a nia kahi ana i v>U'.. . ai. I ko Sidatie nana ana aku. ua : aku la oia e ku mai ana malu/Ki -• N . ( puu pohaku papaakea he ano hoi«>h- .. ina i like ioa ke ano me kekahi K ! nui lenalena. Iko Sldane hiki «••., a ku iua lilo loa ka nana ana oku h. 'mi..- | na ia Kent a aole hoi i Ike i ku s»iun.. hiki ana mai. Ua kolo a ku i t . Sidane ma ka aoao o ka puu p«»hakn ji kona kokoke ana aku, ua oni«»m |la ua holoholona nei a ht>omaka .i.- : ;t , ! uwe e Hke me ka popokl. l*a knu k.>ke aku la o Sidane i kana pu. u īa mai nawa i hoomaka mal ai ua mea n.. .. lele ma kahi a Kent e ku ana. ua ka.-:; koke aku la ka Sidane pu. u ia w i koke no hoi ua holoholona nei i nahu ae ai i kona aoao me he mea la ua kik<. ia oie e kekahi meli. l'a haawi u« i a oia i kekahi uwo a lel<» ae la i ka )»•»:, a haule lo a aku la ilaio o ka honua h.. mau kapuai malalo o kiina wahi i k i ' mua ai, a i kona loaa ana aku ia Suiai .- ma, ua ieie loa ae la kona hanu. I (Aole 1 pau.)

"E KIPAKU AKU OE IAIA."