Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 30, 24 July 1903 — Page 4

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Marti Steele
This work is dedicated to:  Sahoa

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

NUPEPA KUOKOA, IULAI 24, 1903.

 

HE MOOLELO NO

RODERIKA o KILADEA

KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI.

KATE MAKAMURAKA.

KA UI  NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.)

 

MOKUNA III.

E ala, e ala, e hoomakaukau,

Eia ae ka ino a hoea mai.

            "Ua ulu mai keia mamuli o ka lilo loa o ke Alii Rikeke i ka noonoo ana i ke kaua ma ka Aina Hemolele a hoouna nui aku i kona mau koa malaila," wahi a Roderika i pane ae ai me ke kuaki nui.  "Ua manao mai nei keia poe ilio o ka manawa kupono keia e lele kaua mai ai a hoopio iho ia kakou, aka e loaa aku ana na laau lapaau e alo aku ana ia lakou i ko lakou kuhihewa ma keia hana a lakou e hana mai ana.  Ua kauoha ia anei na kauwa e hoi mai iloko o ke kakela nei?"

            "Ae, a e pau mai ana lakou iloko nei mamua o ka poeleele loa ana, nolaila e awiwi oe e hele aku e paina i kou ainaahiahi, a pau ia alaila noonoo iho kaua i ka kaua mea e hana aku ai."

            Mamua o ka poeleele loa ana, aia he elua haneri kanaka i lako me na mea kaua ke noho la iloko o ke kakela, a mawaho ae o keia aia ua wahine ame na keiki iloko o kakela, kahi e loaa ai na kiai ana no lakou mai na lima mai o na powa.  Ua hoounaia aku na kiu no ka hoohalua ana a ua kukuluia aku na kiai no ka nana ana i na mea e hoea mai ana.  Ua manao iho o Roderika e hoi aku e hooluolu a e waiho iho i na kiai malalo o ke alakai ana a kekahi o na koa, a ia manawa no hoi i hiki mai ai kekahi o na kiu me kekahi kanaka malihini.  Ua komo mai laua me ka awiwi a e nui ana no ko laua hanu me he mea la ua holo mai laua, me ka awiwi ame ka pohoihoi pu no hoi.  He malihini keia nona na makahiki maluna aku o ke kanalima, he mau maka nunui kona e uwila mai ana, a e luhe ana kona lauoho hina loloa ma kona mau poohiwi, a e hoike mai ana hoi kona mau helehelena, he kanaka oia i noho nui iloko o ka ululaau.  Maluna iho o kona kino e aahu ana oia i kekahi lole ili holoholona, e waiho wale ana no hoi kona poo a pela no hoi me kona mau wawae.  E kau ana kana kakaka ame na pua ma kona kua, a ma kona lima hoi, e paa ana oia i kekahi ihe pokole.  He wahi lio uuku kona makaukau ma ka oihana kaua.

            "Heaha keia au i lawe mai nei?" wahi a Roderika i ninau aku ai me kona nana pono ana kau i ka malihini.

            Ua hoike mai la ke kiu ua halawai aku oia me keia kanaka iloko o ka ululaau, a oiai ua ike keia kanaka i kekahi mea a ua makemake hoi oia e hoike i ua mea la i ka barona o Kiledea, nolaila ua lawe mai oia i ka malihini no ke kakela.

            "Pehea keia?  Owai hou inoa?" i ninau aku ai o Roderika i ka malihini.

            "O Culena Kilala ko'u inoa," i pane mai ai ka malihini, "a he kamaaina wau no Irelana nei a maanei ko'u mau kupuna i noho ai, aka e lawe mai ana wau i ka Barona o Kiledea nei i hoaloha no'u, a pela no hoi me ka poe apau iloko o ka poino."

            "He nuhou anei kau no ka poino?" i ninau koke aku ai o Roderika.

            "Ae.  Eia o Baraina Duna ma ka alahele o ka hookahe koko, a e hele mai ana oia no o nei."

            "Ua lohe mua makou ia mea, e ka hoaloha, a ke manao nei wau ua makauukau makou no kona hiki ana mai," wahi a Roderika i pane aku ai.

            Aka, aole oia wale no, e Sir Naita.  Aole i loihi loa mai nei aku o St. Anaru, a malalo iho olaila, ke noho la kekahi o ko oukou mau hoa lahui.  O keia kahi a Baraina e manao nei e lele kaua mua aku.  Ina oia e hiki mua ana ilaila mamua o ka loaa ana aku o na kokua, e pau ana ia wahi i ke puhi ia ia ke ahi a e pepehi hoomainoino ia ana na kanaka.  Ina ua manao oe e hoopakele ae i ke ola o keia mau hoa ou, he mea pono ia oe e hoopau ole i ka manawa, oiai ua manao na powa e hiki mua ana lakou ilaila mahope iho o ka puka ana mai o ka la o ka la apopo."

            O keia ka lono ano nui i loaa aku ia Roderika.  O kahi i haiia mai la iaia oia kahi a Sir Alabina Mobare i hookahua ai he mau makahiki loihi i hala ae, a ua hoomakaukau ae oia i kekahi kakela, aole no nae i paa, make e iho la oia.  O keia kekahi o na aina waiwai loa.  Mohaha a maikai na mea ulu a na kanaka i hooulu ai, a he oluolu no hoi ka nohona oia wahi.  Ua huli koke aku o Roderika i kona makuakane, a hai aku la iaia i keia lono i laweia mai la.

            "Ea, e pono ia kaua e haawi koke aku i na kokua ana i ko kaua mau hoaloha e noho la ma St. Anaru," i pane koke mai ai kona makuakane.  "E pono nae ia kaua e loaa na hooia oiaio ana ua pono na olelo a keia wahi kanaka.  Malia paha ke manao nei oia e mahelehele ia ae ko kakou ikaika i nawaliwali ai ko kakou kakela a loaa mai ia kakou ka poino.  E lawe mai iaia i ike aky ai wau iaia," i hoopau ae ai ka Eale i kaua mau kamailio ana.

            I ka Eale e komo ana i kona lole, ua hele aku la o Roderika e kii i ka malihini.

            "O oe anei kekahi o ko Baraina duna mau kanaka?  i ninau aku ai o Fizigerela i ka wa i hoea mai ai ua kanaka la imua o kona alo.

            "Aole, e kuu haku," i pane aku ai ua kanaka la, a i ko'u wa e hai aku ia oe i ko'u ano e hoomaopopo mai ana oe i ke kumu o ko'u lilo ana i enemi no nakaukaualii Ailiki okeia hapa o ka aina.  Aka mamua o ko'u hai ana aku ia mea, e pono e loaa mua mai ia'u na hooia ana mai ia oe mai aole loa oe e hoike aku ana ia'u i ko'u mau enemi.

            "E hoomau aku i kau mau kamailio ana, a e kamailio hoi me ka moakaka, oiai ke haawi aku nei wau i nahooia ana, aole loa e ike ia mai nau i hai mai ia makou i na hana lapuwale a keia mau powa."

            "Alaila, e kuu haku, owau nei la he lala wau no ka lalani alii o Mikaela O'Ruaka i hao menemene ole ia e Demota Makamuraga kona mau waiwai ame na aina.  Ina ke hoomanao nei oe i ka moolelo, e hoomaopopo no oe mahope o ko Makamuraga hana ana i kana hana pakaha ua pepehi hoomainoino iho o Inagafa Duna ia Mikaela.  o inagafa oia ko Baraina kupunakane; a o Mikaela O'Ruaka ko'u kupuuakane.  Nolaila e kuu haku, ua hiki ia oe ke hilinai mai a hilinai ole mai paha i ka'u mau olelo.  Ina ke manaoio mai la oe i ka'u mau mea e hai aku nei ia oe, alaila ua hiki ia oe ke hoopakele ae i kou mau hoa e noho la ma St. Anaru, no ka mea ua makaukau makou no kona hiki ana mai," wahi a Roderika i pane wahi."

            "O kou inoa pololei o Culena Kilala?"

            "Ae, e kuu haku."

            "Ua hiki mua mai no oe ianei mamua?"

            "Ae."

            Ua nana pono aku la o Sir Kamaki Fizigerela i kana malihini a luliluli ae la kona poo.  "Ke kanalua nei wau i ka oiaio o kau mau olelo." wahi ana i pane aku ai.

            "E pono ia oe e hooholo koke iho i kou manao, no ka mea ua maopopo ia'u aole e houlolohi iho ana o Baraina i kana hana," i pane aku ai o Kilala.

            "E," i hooho ae ai Eale mahope o kona noonoo nui ana, "e hele pu oe me ko'u mau kanaka; a ina e ike ia kou hoopunipuni, e lilo koke no kou ola."

            "Ke noi aku nei wau i kou oluolu, e kuu haku.  Aole he pono ke ike mai na kanaka o Baraina ia'u.  E pono ia'u ke noho iho maanei a hiki i ka hoi ana mai o kou mau koa, a ina aole e loaa aku ana na mea a'u i hai iho nei ia lakou, nau no e hana mai i ka hana au i manao ai he pono maluna o'u."

            "Ua pono," wahi a Roderika i hooho ae ai, "haawi mai ia'u i hookahi haneri kanaka, a e hele aku no wau e halawai me keia Baraina Duna.  Ina he oiaio ka ia nei, alaila aole io no he manawa a kaua e hoopau wale ai ma ke kamailio ana."

            Aole i hookuha'u iho ka eale.  Ua ike maopopo aku la oia aole e hane wale mai ana keia kanaka i kekahi hana e poino ai kona ola iho, a oiai ua haawi mai ia oia i kona ola i mea hoopaa no ka oiaio o kana mau olelo, he mea pono no e manaoio aku i kana mau olelo.  Ua liuliu koke iho la o Roderika, a iloko o ka wa pokole ua makaukau ae la kona mau koa.

            "E kuu keiki, wahi a ka Eale i pane aku ai i ka wa i makaukau ai kana keiki no ka hele ana aku, "ina oe e hoomau aku ana i ka hele ana a ma ke alanui pololei hoi e hiki koke aku ai i St. Anaru, e hiki aku ana oe ilaila i ke ao ana.  Ina oe e hui aku ana me Baraina me kela puuwai uahoa ona no ke koko o na Pelekane, mai haawi aku i wahi nona e lanakila ai."

            Ua lekei koke ae la ka opio iluna o kona lio a e anehe aku ana oia e hele aku e haawi, i na kauoha ia Hiu, kona lutanela hoi, ia wa i nee aku ao o Kilala a hoopa aku la i ka lepa o ka aahu o ka kakou naita.

            "Ha.---heaha keia, e kuu olomana maikai?' i hooho ae ai o Roderika me ka leo malie.

            "E kuu mea hanohano, he mau wahi olelo alakai pokole ka'u ia oe.  Me he mea la aole paha e nele ka hui pu ana mai o Ducana Makamuraga me Baraina Duna.  Ina e hui aku ana kau pahikaua me ka Baraina, e pepehi iho oe iaia a make loa; aka e hookoe iho i kekahi o laua.  He mea pono e make koko ole iho o Ducana Makamuraga."

            "Auwe!---heaha kou mea i hoike mai la no keia haku o Wikalo ia'u," i pane aku ai ka opio me ka pahaohao.

            "No ka mea ke hele nei oe e hui aku me ia."

            "Aole wau e hui aku ana me ia; no ka mea ke manaoio nei wau aole loa oia e hele mai ana."

            "Alaila, ua oi aku ka pono; ina oia e hiki mai ana he mea pono nou he hui ole aku me ia."

            Ina pahe e hele i'o mai ana oia, a e huli mai ana oia e paio mai me a'u, heaha kau hana e hana aku ai?"

            Pehea la e maopopo ai ia'u i keia manawa, ina paha e loaa ana ia oe he manawa e hookau aku ai i kau pahikaua maluna o ka nani oi kelakela o Dalavina Hale?" wahi a ka olomana i pane aku ai me ka nana pono ana aku i ka naita.  "O ka hooia wale no i loaa mai ia'u mailoko wale mai no ia o na mea i lohe ia.  Nolaila ua loaa ia'u ka ike maopopo ana aole he mea nana e kono aku ia Ducana Makammuraga e imi mai e hoopoino ia oe."

            Ua hookani koke mai la ka mea hookani o-le i ka hoailona e hoike ana ua makaukau na mea apau, nolaila aole i hoolohe hou mai o Roderika i na olelo a ka olomana; aka ua hoohuli ae la oia i kona lio a hele aku la mamua o kona mau koa, a ma kona alahele ua noonoo iki iho la oia i na olelo a ka olomana i kamailio mai ai iaia.

            "He oiaio, ua ike no kela kanaka i kana mau mea i olelo mai nei, a ua maopopo no hoi iaia ua, hui aku wau me ka u'i nohea Kate Makamuraga, a me he mea la ua oiaio kana mau mea i hai mai nei, iaia i olelo mai nei, aole e hana mai ana o Makamuraga i kekahi hana e hoopoino ana i ko'u ola.  Ke koho hewa ole wau, he hookahi wale no kumu o keia.  Me he mea la ua makemake io no keia kaukaualii e haawi mai i kana kaikamahine i moiwahine no Kiledea."  O keia na noonoo i ulu mai iloko o ka kakou opio, a ua manao iho la oia ua loaa iho la ka hookumu ana o kana mea e manao nei no ka hiu nana a wela i ka u'i nohea o Wikalo i hoa pupuu like i ke kihei pili hookahi.  Ua maopopo no iaia na pilikia mamua o kona alahele o ka nohona hauoli ana, ana e manao nei me ka mea a kona puuwai e pepe nei i ke aloha, a ua ike no hoi oia o kona makuakane no ka enemi nui nana e hookuia i kona manao aloha, aka ua komo mai la no na manao aloha, aka ua komo mai la no na manaolana ana iloko lanakila.  Na kela aloha e hana mao ole ana iloko o kona puuwai i hoopouliuli aku i na mea oiaio maoli o na olelo a Kilala i hai mai ai iaia, a hoomau aku la oia i ke kukulu ana i kona mau noonoo me ka manaolana ua paa io ke kahua o kona aloha.

            He mau hora loihi ka i hala ma ko lakou alahele, a i ka wehewehe ana mai o ke alaula, ua puka aku la lkaou ma kela aoao o ka ululaau e poai ana i na palena o St. Anaru.  Aole i liuliu iho ko lakou hele ana aku, ua hiki aku la lakou ma kahi o kekahi wahi kiowai uuku, a maanei lakou i  noho iho ai e hoomaha, oiaia ina he paio io ke halawai mai ana me lakou, ua makemake o Roderika e loaa ka maha i kona mau koa i loaa ai ia lakou ka ikaika no ka paio aua aku.

            "Ma ka nana ana aku me he mea la ua hele mai nei kakou me ka waiwai ole," wahi a Roderika i pane aku ai ia Hiu.

            "Aole hoi paha pela.  Ke manaoio nei wau ua hai mai kela kanaka ia kakou i ka mea oiaio.  Ina ua manao maoli o Baraina e hoopuehu liilii ia kakou, aole e nele kona kii mua mai i kahi nawaliwali; he oiaio aole wale no he nawaliwale ko St. Anaru kulana aka he wahi waiwai nui kela, a aole io no e nele ka loaa o ka manao e lele kaua mua aku ia wahi."

                                                                        (Aole i pau.)

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO NA

ONAMILIONA

LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

 

            "Ua minamina wau i kona make ana," wahi a Sidane i pane ae ai.  "He hiehie maoli no hoi kona kulana iaia e ku mai ana maluna o kela puu pohaku."

            "Ola no paha, he maikai paha oia i kau nana ana aku, ia'u no nae, aole pela," wahi a Kent i pane mai ai i ka Sidane mau olelo hoomaikai no ka holoholona i make.

            Ua hiki ae la ka la i ka loio i keia wa, a he nui hoi ka wela, eia nae, aole i makemake o Sidane e hoi i kauhale i keia manawa, he makemake kona e hoao hou e pii a hiki i kona kau ana maluna o ka piko o ka puu ana e ike aku nei, a ma kana hoomaopopo iho hoi, oia ka puu kiekie loa maluna o keia wahi mokupuni.  Ua manao iho la oia o kahi maikai ia no ka hoomaopopo pono ho ma ka hoohalike ana me na palapala aina e waiho ana ma ka lumi waiho buke o ka hale.

            No ka laua pololi i keia wa, ua hoomaka iho la laua e ai i kekahi mau maia ame kekahi mau papaia i loaa aku ua pala.

            Ua ike iho la laua he ono maoli no keia ano mea ai.  Na keia mau mea ai i hoona mai i ko laua pololi, a mahope o ko laua inu wai ana, ua hooholo iho la laua e noho o Kent e kiai i ka dia i mea hoi e lilo ole ai i na holoholona, a ua olelo mai la oia ina he makemake kona i kokua, e kii no oia i kana pu ki manu no elua manawa.  Oia ka hoailona no Sidane e hoi mai ai e kokua ia Kent ina e halawai me kekahi pilikia.  Ua olelo mai la o Sidane e hoi mai ana oia i ka pau ana o ekolu hora.

            Ua hoomaka hou aku la oia e pii i ka pali ana i pii mua ai i kela kakahiaka. Mahope o ka hala ana o kekahi manawa o kona hooikaika ana, ua hiki pono aku la oia iluna pono o kahi e hoomaka mai ana ka wailele.  Mai laila aku ua kamoe aku la oia i kona lahele no ka hikina, a aole no hoi i loihi kona hele ana ua paa hou mai la oia i na launahelehele hihi, a ua hiki ole iaia e hoomau aku i ka hele ana imua.

            Ua hoomau aku no o Sidane ma ka hele ana ma kana huakai.  Ua ike aku oia he mau dia e ku mai ana, eia nae aole i loaa iaia ka wa kupono no ke ki ana aku ia lakou, a ua manao iho la no hoi oia ua lawa ke dia a Kent i pepehi ai a e waiho hoi keia no kekahi wa okoa aku.

            I ko Sidane hoomau ana aku ma kana huakai no kekahi manawa, ua hiki aku la oia i ka luawai a ua nui kona kahaha no keia mea.  Aole i liuliu ua loaa hou aku la o Kent iaia, a ua hoike mai la o Kent me ke ano hooio i kona akamai ki pu ma ka hoikeiki ana mai i kekahi mau manu ana i kiai a make.

            Ua haha'i aku la o Sidane i na mea apau e pili ana i kana huakai makaikai a ua huli hoi aku la laua no kauhale.  Uahaawe ae la laua i ke dia, a me ka nui o ka hana, ua hiki hou aku la laua ma kahi a ko laua mau hoa e nonoho mai ana me ka pau o ko alua mau lima i ka poholehole a akaakaa hoi ka ili o ko laua mau kania-i.  I ka hora elima o ke ahiahi, ua hiki aku la laua i ka hale.

            I ko laua hoea ana aku i ka hale, ua loaa aku la ua pioloke ka poe apau, a ua olelo ae lakou ua komo o Pence iloko o kekahi pilikia nui, a malia paha ua make oia i keia manawa.  Ua hoike awiwi mai la o Rockwell i na mea apau e pili ana i ka pilikia o Pence ia Sidane ia lakou e holo awiwi ana no ka uwapo pohaku, a i ko lakou hoea ana aku, ua makaukau kekahi poe iho e hoolana i kekahi mau laau hoolana i hanaia me ka puapuahulu.

            I ko Sidane ma hoomaka ana e hele ma ka lakou huakai i kela kakahiaka, o Pence ka mea i hoounaia e hele makaikai ma ka lihi kahakai.  I kona hoomakaukau ana e hele, ua olelo ae oia aole oia e noho loihi ana, aka, i ke kani ana o ka hora umi-kumamalua o ua ia nei, ua haohao o Carmody i ka noho loihi loa o Pence, a i kona nana ana aku ma kahi a Pence i hele aku ai me ka ohenana, ua ike aku la oia ia Pence maluna o kekahi pohaku a e nana ana hoi iloko o ke kai.  Mahope mai, ua nalowale aku la oia no kekahi manawa, a puka hou mai la a hoomau aku la no i ka nana ana iloko o ke kai, a ua piha paha he hora okoa o kona noho ana ma keia kulana.

            I ko Carmody ike ana i keia mea, ua manao iho ia oia e lawaia ana o Pence, eia nae mahope mai hoomanao ae la oai aole o Pence i lawe i kekahi mau pono lawaia.  Ua olelo aku la o Carmody i kekahi poe iho i keia hana ano e a Pence, a na ia mea i kono aku ia lakou e iho ma ka aeone a nana pono heaha la ka Pence hana o ka noho ana malaila a hala ka wa ainawakea.

            I ko lakou hiki ana aku ma kahaone, ua nui ko lakou kahaha i ka Pence hana.  Mahope o ko lakou ku ana no kekahi mau minute, ua ike aku ia lakou i ka peahi ana mai o Pence me kekahi hainaka, a ma ka lakou hoomaopopo aku i ke ani ana a kona lima, me he mea la e hoike mai ana oia ua pilikia ia oia.

            I keia manawa, akahi no a hoomaopopo ae la ka poe e pu ana  maluna o ka uwapo pohaku ua pii ke kai, a aohe hoi he hiki ke hele wawae a hiki aku i kahi a Pence e ku ana.  Ua hoomaka koke iho la lakou e hana i kekahi lana laau e hiki a ia lakou e hoopakele ia Pence.  I keia wa, pau ko lakou ike ana aku ia Pence, a aole no hoi i ikeia aku ka hae ana i ani mai ai ia lakou.

             I ka paa ana o ka lana laau, ua lalau aku la lakou i kekahi mau apana laau a okioki iho la i ma hoe, hoolana aku la i ua mea nei a kau aku la o Sidane Hamona, Vincent, Carmody ame Morton.  Ua ikaika loa mai la ke ko ana a ke au, a he hapalua hora paha ka loihi o ka manawa o ka lakou hooikaika ana a hiki ma kahi a lakou i ike hope ai ia Pence.  Ua kahea ae la lakou i kona inoa, a ua hoohauolila lakou i ka lohe ana aku i kekahi leo i ka pane ana mai me ka nawaliwali.  Uah oe kaapuni ae la ua poe nei a i ko lakou kaa pono ana aku ma kekahi aoao, ua ike aku la lakou i kekahi mea e kukuli ana maluna o kekahi pohaku he mau wahi iniha wale no e oioi ae ana mai luna ae o ka ilikai.

 

E KUKULI ANA MALUNA O KEKAHI POHAKU.

            Ua hiki ole ia Simon Pence ke kamailio no ka piha maka'u.  O kahi pohaku ana e ku nei i keia wa, ua lilo ia i mokupni a ua komo iho la ka manao ia Sidane me he mea la i ka wa kai maloo, ua hiki ke hele wawae ia mai ka mokupuni nui mai a hiki i keia wahi.  Ua kau mai la o Pence me lakou a hoi awiwi aku la lakou no ka aina.  I keia wa ua pau ae la ko Pence ano pihoihoi, a i kona inu ana i ke kiaha palani, ua hoomaka mai la oia e kamailio i kana huakai.

            "Ma ka aekai ko'u hele ana me ka piha makaala i na moowai ame na holoholona e like me ia ano," wahi a Pence i hoomaka mai ai e kamailio.  "Aohe no nae i loaa ia'u he mau mea e like me ia a hiki wale no i ko'u hoea ana aku ma kahi o kela mau pohaku nunui maloko o ke kai.  Malaila a pii mai ke kai a hiki ole ia oe ke hoi mai.  Ua emi iho la ua mau pohaku nei iloko o ke kai, a nalowale pu hoi ka aeone.  Ua hoao mai la wau e hoi mai, a no ka hiki ole, ua pii wau maluna o kela pohaku a oukou i ike aku nei e noho ana au."

            I ko Pence noonoo ana i keia mea, ua ano haalulu ae ia oia, no ka mea, ua hoomanao ae la oia mai make oia ina aole i loaa aku oia i kona mau hoa, hoa.

            "Ua like ke ano o keia wahi me kekahi uwapo," wahi a Pence i hoomau mai ai i kana kamailio ana, "ua hele aku la wau a noho iho la malaila me ka nanea ana i ka nana i na i'a like ole e hoholo ana maloko o ke kai.  He moakaka pono ka nana ana iho iloko o ka wai, a he ike wale ia iho no o lalo o ka papaku, a ma ka'u ike aku, he keokeo ke one o lalo.  No ka umamalu i ka pohaku, ua nanea loa iho la wau me keia wahi.  Ia'u malaila, ua ike aku la wau i kekahi apana pohaku kuata e pili ana i ka pohaku, a ua wehe ae la wau i ka'u pahi pakeke no ka hoao ana e wehe i ua pohaku nei.  I ko'u hana ana e like ae la me keia, ua oili pu ae la he apana dala mai loko ae o ko'u pakeke a nakeke iluna o ka pohaku a haule loa aku la iloko o ke kai.  Ua ike pono loa wau i kona piholo ana ma ke kikeekee ana i o a ianei.  Ua alualu mai la kekahi i'a i ua dala nei a ua manao iho la wau e moniia ana la ua dala nei a'u e ua i'a nei, eia nae, aohe oia i moni."

            Ua inu hou ae la oia i ka palani i mea nona e ikaika ai.

            "Ua hiki pono ia'u ke ike i kahi i haule ai kuu hapaumi," wahi ana i hoomau mai ai, "ua maopopo pono ia'u he hapanui, no ka mea, i ko'u haalele ana aku ia Nu Ioka, he umikumamakahi walen o a'u keneta ame kekahi kikiki kaa, a i ko'u helu ana i ka'u dala mahope o ka haule ana o kela apana dala, ua ike iho la wau he eono wale no a'u keneta i koe ma ko'u pakeke.  Ma keia ua maopopo pono loa iho la ia'u he hapaumi ka mea i haule aku, a o kekahi no hoi ua like loa me ka hapeumi kona ano.  Ua hele-----."

            "Ua maopopo no ia oe ke ano o ka hapaumi," wahi a Kent i kahamaha mai ai.  "E hoomau mai i kau keaka ana. Ke hiki aku nei hoi kakou i kahi nanea loa."

            "Aole loa wau i manao e haule ana kela apana dala," wahi a Pence, me ka nana ana mai ia Kent me ke ano hoohuoi.  "Ua hiki ia'u ke ike iaia e like me a'u e ike aku nei ia oe.  He umi kapuai paha ka hohonu o ka wai o keia wahi, ua hele aku wau e oki i kekahi laau o umi-lumamaono kapuai ka loihi, hana au a maikai, a hoi hou aku.  He lohi ka hana ana.  Ua onou iho la wau i ua laau nei iloko o ke kai, a hoomaka aku la e hooneenee i ua hapaumi nei no kahi papa'u i wahi hoi e hiki a i ia'u ke lalau @ @ kekahi manawa, @hu ikaika @ @ poo ua hapaumi nei iloko @ @ i kekahi hana ana a u@ ua @ @ o ke one, oia nae, ua @ @ no ia'u.  Mahope ua hi@ @ hapaumi nei ma kekahi ae @ @ hanu, a ua nui loa k@u kahae @ @ ike ana iho he e@pia aup@ @ honu o ka wai o ke @ @ manawa, akahi no wa@ @ po ka piha ana wa@ @ lele aku la wau @ @.  He mea weliweli hoi i ka@ @ ua ekolu kapuai ka h@ @ ka'u wahi i haalele aku @ @ mama mai ana ke kai me ke @ @ la!"

            "Ua loaa hou anei ia oe @ @ mi nei?" wahi a Kent i ninau @ @.

            "Aole," ka pane a Pence me ka @ @ naina kaumaha.  I ka p@ @ mai o ke kai, ua uhiia ua hoi @ @ e ke one a pau ko'u ike hou @ @.  Ua kau wau i ko'u haina ka @ @ ka laau a hoomaka e kiani ka @ @ ana mai o oukou e kokua mau mai ka pii ana a ke k@ @ ole ia'u ke ku ma ia aoao o k@ @ a ua hele aku la wau ma k@ @ ae nei wai ia oukou.  I na w@ @ loaa mau ana ka noonoo @ @ mai ana paha ka moowa@ @ mano paha e kii ia'u.  O h@ @ maoli no!"

oe ma kela kulana, e liilii@ @

            "E pono oe e akahele @ k@ @ ana i kau dala, e Simon, W. C. @ @.  "E haawi mai oe nalu @ m@ @ kikiki uwapo.  Ma kou ana hoo@ @ ua hiki ole ia oe ke maluna @ @ kou waiwai, a ina e hoom@ @ ko kakou wa e hiki hou @ @ Nu Ioka, a e hele wawae @ @ a hiki i kou home."

            Ua nana aku la o Pence @ . K@ me ke ano kanalua, oia @ @ i pane aku.  Ua nao iho ke oia @ @ kona pakeke a wehe ae la hoo@ @ keneta me ke kikiki, hoi aku la @ @ lumi a hookomo iho la i ua @ @ nei maloko o ka pahuume i @ @ lowale ole ai.

            I ko lakou hiki ana aku ma ka hale ua noho iho la o Kent e hana i k@ @ a laua i hoihoi mai ai, a ua hana @ la oia i ua mea nei me ka piha akamai.  he maikai na mea ai i @ @ a i ka pau ana, ua hoi hou mai @ e ai a ua haawi aku lakou i ke @ mahalo piha i na kuke.

           

MOKUNA XVI

KA MAKANI INO.

 

            "Heaha aku ana ka hana a ke komite makaikai i keia la?" ka ninau a Mr. Kent i kekahi kakahiaka ae i ka pau ana o ka lakou ai ana i ko lakou ainakakahiaka.  "e Morton," wahi ana i hoomau mai ai i kana kamailio ana," he akamai maoli oe i ke kuke.  Pehea la oe i lilo ai i kanaka @ waiwa, a ole hoi i kuke.  e Ha@na, e hele kakou ma ka kakou huak@ he makehewa ko kakou nana ana i kena palapala aina."

            "Aohe o'u makemake e hookiekie wahi a Sidance, eia nae, he makemake ko'u e kokua mai oukou i ko'u komite no hookahi a elua paha la.  O ka hana a'u e manao nei, no ke komite malama hale paha ke kupono e nana ia mea, oia hoi ka "paka," kahi e holo nei na holoholona i kupono no ka ai ana, a pela pu no hoi me na mea ai iloko o hookahi hora, e hiki no i kekahi mea ke ki a lawa ka makemake i na holoholona e like me ka pelehu, kelohala, dia, a pela aku, a hiki hoi ae ohi a nui na ahui maia.  O ka mea pilikia wale no, he paakiki ka h@ ana aku i keia wahi, a pela no hoi o e ka hoao ana mai e hoihoi i keia nei.  Ua kokoke loa e hiki ole ke h@e ia ke ala a moe ana ma ka lihi o ka kahawai.  Ua hiki ia elua kanaka @e na ko'i ke waele a loaa ke aia kupono iloko o hookahi la.  He mak@ o ke ko'u e hele makaikai aku ma ke aekai akau o ka mokupuni no Mr. Kent.  E Mr. Rockwell, o oe ka Presidena o ka Mokupuni H@.  Ke noi aku nei wau e hookohu ma, e i mau mea naan e hooko aku keia kumuhana e pili ana i ke ala.

            "Ua hiki no," wahi a Rockwell i pai@ mai ai, "na Mr. morton ame a u e hana aku ia hana.  Ke hoolala mai nei o Mr. Carmody i ke kii o ka moku a aole oia e makemake ana i kokua no elua paha la okoa.  Heaha ka loihi @ nei aku a hiki i ka "paka?"

            "Ua piha paha ka mile, ke ole au e kuhihewa," wahi a ka pane a Sidane.  "E alualu aku i ke kahawai a hiki aka i ka luawai.  E lawe pu i pu keka@.  Malia paha, e loaa aku ana ia olua o kekahi o na hoaloha kahakaha @ loa a Mr. Kent.

            I ka holopono ana o kela hoolale, ua hoomakaukau i o la o Sidane ma e hele aku no ka aekai akau o ke kaikuono.  Ua ha'i mai la o Vincent i kona makemake e hele pu ma ke@a hana, a ua hooholoia iho la e hi@wawe no na hana ma ka hookaawale ana i ke komite iloko o elua mahele ka mahele mua, e hele aku ma ka aekai akau a hiki i kahi e komo ma ai iloko o ke kaikuono, a o kekahi h@ e hele ma ka aekai hema.

                                                            (Aole i pau.)

 

..O KE..

Koko Ino ka mea e loaa ai na Pilikia ma ke Kino.

 

E Heluhelu i keia mau Manao.

O KA LAAU.

AYER'S SARSAPARILLA

KA

laau nana e hookaawale na ma'i me mai kou koko aku.  He laau hoonoono ai, a he laau e hooikaika ana i kou mau lala apau.  O ka Laau Ayer's Sarsaparilla ka laau kaulana loa a puni ke ao holookoa.  Ina e homau i aka lawelawe ana i keia laau e loaa ana ka ke ola kino maikai a me ke koko maemae, hoi hou mai ka ula o kou mau lehelehe, pu'ipu'i maikai kou mau papalina, a loaa ke kulana ola kino maikai.

            He loaa na pu'u paa o ke kino i ka laau Ayer's Sarsaparilla, e hoopakele ana mai ka ma'i puu paa (Brights' Disease) ame ne ma'i oia ano.  Ke koi ikaika aku nei makou e lawe ia keia ano laau ma kahi i ike ia na ma'i Puu paa apau.

            Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayers.

            E loaa no keia mau Huaale ma na hale kuai laau apau.