Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 30, 24 July 1903 — HE MOOLELO NO RODERIKA o KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAKA. KA UI NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RODERIKA o KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAKA. KA UI NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA.

«Unuhiia e K. Nawaa.)

MOKUNA 111. E ala, e ala, e hoomakaukan, Eia ae ka ino a mai. -Ua ula mai keia mamuli o kaf Uona nnnniM' ana 1 ke kaua ma ; me ke knaki nui. „, au koa malaila, «aln a k „ pono Ueia e lele "l'a manao mai nt*i keia poe _ i • h) , la aku ana na i aau laine na mea kaua ke nolio ° k .,keH kalii e loaa ai na aia ua Nvahine ame na keiki iloko o ke kakela, kahi e^ ana 110 ko laua lianu me lie mea la ua holo mai laua y me k „ ,K)hoihoi i)U no lioi. lle inalihini keia nona iia makahiki īnnlunii aku o ke kanalima, he mau maka nunui kona e uwila mai •m'-i a e luhe ana kona lauoho liina loloa ma kona mau poohi\M, a _ hoike mai ana hoi kona mau helelielOna, iie kanaka oia i noho mii iloko oka ulnlaau. Maluna iho o kona kino e aahu ana oki 1 kek £*\ loie ili holoholona, e waiho wale ana no hoi kona poo a pela no hoi me kona mau wawae. E kau ana kana kakaka ame na puat jna kona kua, a ma kona lima hoi, e paa ana oia 1 kekahi īhe pokole. Jle walii lio nuku kona e kau ana, eia nae he īkaika kona mau lala e hoike mai nua hoi i kona makaukau ma ka oiliana kaua. "Ileaha keia au i lawe mai nei?" wahi a Roderika i nmau aku ai me kona nana pono ana aku i ka maliliini. Ua hoike mai la ke kiu ua halawai aku oia me keia kanaka iloko o ka ululaau, a oiai ua ike keia kanaka i kekahi mea a ua makemake hoi oia e hoike i ua mea la i ka barona o Kiledea ? nolaila ua lawe mai oia i ka malihini no ke kakela. 4 'lVhea keia? Owai kou inoa?" i ninau aku ai o Koderika ika nialihini. "O Culena Kilala ko'u inoa," i pane mai ai ka malihini, "a he kamaaina wau no Irelana nei a maanei ko'u mau kupuna i noho ai, aka e lawe mai ana wau i ka Barona o Kiledea nei i hoaloha no'u, a pela 110 hoi me ka poe apau iloko o ka poino. ,J "He nuhou anei kau no ka poino?" i.ninau koke aku ai o Roderika. "Ae. Eia o Baraina Duna ina ke alahele oka hookahe koko, a e liele mai ana oia no o nei." "Ua lohe mua makou ia mea, e ka lioalolia, a ke manao nei wau ua makauukau makou no kona hiki ana mai," wahi a Roderika i pane aku ai. Aka. aole oia wale no. e Sir Naita. Aole i loihi loa mai nei aku o St. Anaru, a malalo ilio olaila, ke noho la kekahi o ko oukou mau hoa lahui. O keia kahi a Baraina e manao nei e lele kaua mua aku. lna oia e hiki mua ana ilaila mamua oka loaa ana aku ona kokua, e pau ana ia wahi i ke pulii ia i ke ahi a e pepehi hoomainoino ia ana na kanaka. Ina ua manao oe e hoopakele ae ike ola o keia mau hoa ou, he mea pono ia oe e hoopau ole i ka manawa, oiai ua manao na powa e liiki mua ana lakou ilaila mahope iho o ka puka ana mai o ka la o ka la apopo." 0 keia ka lono ano nui i loaa aku ia Roderika. O kahi i haiia mai la iaia oia kahi a Sir Alahina Mobare i hookaliua ai he mau makahiki loihi i liala ae, a ua hoomakaukau ae oia i kekahi kakela, aole no nae i paa, make e iho la oia. 0 keia kekahi ona aina waiwai loa. Mohaha a maikai na mea ulu ana kanaka i hooulu ai, a he oluolu no lioi ka nohona oia wahi. Ua huli koke aku o Roderika i kona inakuakane, a hai aku la iaia i keia lono i laweia mai la. "Ea, e pono ia kaua e haawi koke aku i na kokua ana i ko kaua inau hoaloha e noho la ma St. Anaru, v i pane koke mai ai kona makuakane. "E pono nae ia kaua e loaa na hooia oiaio ana ua pono na olelo a keia wahi kanaka. Malia palhvke manao nei oia e mahelehele ia ae ko kakou ikaika i nawaliwali ai ko kakou kakela a loaa mai ia kakou ka poino. E lawe mai iaia i ike aku ai wau iaia," i hoopau ae ai ka Eale i kana mau kamailio ana; 1 ka bale e komo ana i kona lole, ua hele aku la o Roderika e kii i ka malihini. . "O oe anei kekahi o ko Baraina Duna mau kanaka?" i ninau aku ai o Fizigerela i ka wa i hoea mai ai ua kanaka la imua o kona alo. "Aole, e kuu liaku/' i pane aku ai ua kanaka la. a i ko'u wa e hai aku ia oe i ko'u ano e hoomaoj>opo mai ana oe i ke kumu o ko'u lilo ana i enemi no na kaukaualii Ailiki o keia hapa o ka aina. Aka nianiua o ko u hai ana aku ia mea. e $ono e loaa mua mai ia*n na hooia ana mai ia oe mai aole loa oe e hoike aku ana ia'u i ko*u mau enemi. "E hoomau aku i kau mau kamailio ana. a e kamailio hoi me ka moakaka. oiai ke liaawi aku nei wau i na hooia ana, aole loen e ike ia niai nau i hai mai ia makou i na hana lapuwale a keia mau powa." w Alaiia, e kuu haku, owau nei la he lala wau no kji lalani alii o Mikaela O'liuaka i hao menemene ole ia e Demota Makamuraga kona mau waiwai aine na aina. Ina ke hoomanao nei oe i ka moolelo, e hooiuaopopo no oe mahope o ko Makamuraga hana ana i kana haua pakaha ua pepehi hoomainoino iho o Inagafa Duna ia Mikaela. O Inapafa oia ko Baraina kupunakane; a o Mikaela O*Kuaka ko'u kupunakane. Kolaila e kuu haku. ua hiki ia oe ke hilinai mai a hilinai ole mai piiha i ka'u mau olelo. Ina ke manaoio mai la oe » ka'u mau mea e hai akn nei ia oe. alaila ua hiki ia oe ke hoopakele ae i kou mau hoa e noho la ma St. Anarn, no ka mea ua makaukau makou no kona hiki ana mai," wahi a Roderika i pane wahi." <4 0 kon inoa pololei o Onlena Kilala^ t4 Ae, e kuu haku." - M Ua hiki mua mai no oe ianei mamua?" ' - u Ae. M La nana pono aku la o Sir Kamaki Pixigerela i kana malihini a luliluli ae la kona poo, "Ke kanaiua nei wau ika oiaio o kau man olelo." wahi ana i pane akn ai. k, E pono ia oe e hooholo koke iho i kon manao, no ka mea na maopopo ia'a aoie e houiolohi iho ana o i kana hana/ ? i pane aku ai o Kilala. U Ki hooho ae ai ka Kale mahope o kona noonoo nui ana, a e hele pu oe me ko'u niau kanaka; a ina e ike ia kou hoopnnipuni. e HIo koke no kou o!a. w "Ke noi aku nei wau i kon olnoln, e knu haku. Aole he pono ke ike mai na kanaka o Raraina ia'u. E pono ia'u ke noho iho maanei a hiki i ka hoi ana mai o kon man koa, a ina aole e loaa akn ana na mea a'u i hai iho nei ia lakon, nau no e hana i ka hana i\n i manao ai he pono maluna o'u/ >

pono," wahi a Roderika i hooho ae ai, 4i haawi mai ia'u i hookahi haneri kanaka. a e hele aku no wau e halawai me keia Baraina Duna. Ina he oiaio ka ia nei. aiaila aole io no he manawa a kaua e hooj>ap wale ai nia ke kamailio ana. v Aole i hookuha'u iho ka eale. l*a ike maopopo aku la oia aole e hana wale mai ana keia kanaka i kekahi haua e poino ai koua ola iho. a oiai oa haawi m«i ia oia i kona oia i mea hoopaa no ka oiaio o kana man oleio, he mea j»ono no e manaoīo aku i kana mau olelo. Ua liulio koke iho la o Koderika, a iloko oka wa pokole ua makaukaii ae la kona mau koa. ••E kuu keiki/* wahi a ka Eale i pane akn ai i ka wa i makaukau ai kana keiki no ka liele ana aku. "iua oe e hoouiau aku ana i ka hele ana a ma ke alanui pololei hoi e hiki koke aku ai i St. Auani, e hiki aku aua oe ilaila ike ao ana. Ina oe e hui aku ana me Baraina me kela puuwai uahoa ona 110 ke koko o ua Pelekane, mai liaawi aku i wahi nona e lanakila ai." j l*a lekei koke ae la ka opio iluna o kona lip a e anehe aku ana oia e hele aku e haawi. i na kauoha ia Hiu. kona huanela hoi. ia wa i nee aku ai o Kilala a hoopa aku la i ka lepa o ka aahu o ka kakou naita. „ I "Ha.—heaha keia, e kuu olomana maikai?" i hooho ae ai o Roderika me ka leo malie. I S, E kun inea hanohano, he mau wahi olelo alakai pokole ka'u ia oe. Me he mea la aole paha e nele ka hui pu ana mai o Ducaua Makamuraga me Baraina Duna. Ina e hui aku ana kau pahikaua me ka Bāraina, e pepehi iho oe iaia a make loa; aka e hookoe iho i kekahi o laua. He mea pono e make koke ole iho o Ducana Makamuraga." , > <; Auwe!-— heaha kou mea i hoike mai la 110 keia haku o \Vikalo iau," i pane aku ai ka opio me ka pahaohao. j 4i Xo ka mea ke hele nei oe e liui aku me ia." | "Aole wau e hui akn ana me ia; no ka mea ke manaoio nei wau aole loa oia e liele mai ana." | "Alaila, ua oi aku ka pouo; ina oia e liiki mai ana he mea pono nou e hui ole aku me ia. M | -Ina palni e hele i'o mai ana oia, a e huli mai ana oia e paio : mai me a T u, lieaha kau haiui e hana aku ai?*' j Pehea la e maopopo ai ia'u i keia manawa. ina palia e loaa ana ia oe he manawa e hookau aku ai i kāu pāhikaua maluna o ka nani oi kelakela o Dalavina Hale? v wahi aka olomana i pane aku ai me ka naua pono ana āku i ka naita. ''0 ka hooia wale 110 i loaa niai ia'u mailoko 'wale mai no ia ona mea i lolie ia. Nolaila ua loaa ia'u ka ike maopopo ana aole he mea nana e kono aku ia Dueana Makamuraga e imi mai e hoopoino ia oe. v | Ua hookani koke mai la ka mea hookani o-le i ka lioailona o[ hoike ana ua makaukau na mea apau, nolaila aole i lioolohe hou mai o Koderika i na olelo a ka olomana; aka ua hooliuli ae la oia i kona lio a hele aku la mamua o kona inau koa, a ma kona alaliele ua noonoo iki iho la oia i na olelo a ka olomana i kamailio uiai ai iaia. a He oiaio, ua ike no kela kanaka i kana mau mea i olelo mai nei, a ua maopopo no hoi iaia ua hui aku wau me ka u'i nohea Kate Makamuraga, a me he mea la ua oiaio kaua mau mea i liai mai nei, iaia i olelo mai nei, aole e liana mai ana o Makamurag:a i kekahi hana e hoopoino ana i ko'u ola. Ke koho hewa ole wau. he hookahi wale no kumu o keia. Me he inea la ua makemake io no keia kaukaualii e haawi mai i kana kaikamahine i moiwahine no Kiledea. ? - 0 keia na noonoo i ulu mai iloko o ka kakou opio, a ua manao iho la oia ua loaa ilio la ka hookumu aiia o kana mea e manao nei no ka hiu ana a wela i ka u'i noliea o Wikalo i hoa pupuu like i ke kihei pili liO'okalii. Ua no iaia na pilikia maniua o kona alahele 0 ka nohona hauoli ana, ana e manao nei me ka mea a kona puuwai e pepe nei i ke alolia, a ua ike no hoi oia o kona makuakane no ka enemi nui nana e hookuia i kona manao aloha, aka ua komo mai la no na manao alolia, aka ua komo mai la no na inanaolana ana iloko iloko o kona puuwai o ka liopena e hoea mai ana he hopena o ka lanakila. 2va kela aloha e liana mao ole ana iloko o kona puuwai 1 hoopouliuli aku i na mea oiaio maoli o na olelo a Kilala i hai mai ai iaia, a hoomau aku la oia i ke kukulu ana i kona mau noonoo me ka manaolana ua paa io ke kahua o kona aloha. He mau hora loihi ka i hala ma ko lakou alahele, a i ka wehewehe ana mai o ke alaula, ua puka aku la lakou ma kela aoao o ka ululaau e poai ana i na palena o St. Anaru. Aole i liuliu iho ko lakou hele ana aku, ua hiki aku la lakou ma kahi o kekalii wahi kiowai uuku, a maanei lakou i noho iho ai e lioomaha, oiai ina he paio io ke lialaw r ai mai ana me lakou, ua makemake o Roderika e loaa ka maha i kona mau koa i loaa ai ia lakou ka ikaika no ka paio ana aku. "Ma ka nana ana aku me he mea la ua liele mai nei kakou me ka waiw r ai ole," wahi a Roderika i pane aku ai ia Hiu. "Aole hoi palia pela. Ke manaoio nei wau ua hai mai kela| kanaka ia kakou i kg- mea oiaio. Ina ua manao maoli o Baraina e lioopuehu liilii ia kakou, aole e nele kona kii mua mai i kahi nawali-| wali; lie oiaio aole wale no he nawaliwali ko St. Anaru kulana aka> he wahi waiwai nui kela. a aole io no e nele ka loaa o ka manao e lele kaua niua aku ia walii." (Aole i pau.)