Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 30, 24 July 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

"Ua minamina wau i kona make ani/ wahi a Sidane i pane ae ai. "He hiehie maoli no hoi kona kulana iaia e ku mai ana maluna o kela puu pohaku." "Ola no paha, he maikai paha of& I ka« nana ana aku, ia'u no nae, aole pela," wahi a Kent i pane mai ai i ka Sidane mau olelo hoomaikai no ka holoholona i make. Ua hiki ae 1& ka 1& i k& loio i keia wa, & he nui hoi k& wela, eia nae, aole i makemake o Sidane e hoi i kauhale i keia manawa, he makemake kona e hoao hou e x>li a hiki i kona k&u ana maiuna o ka piko o ka puu ana e ike aku nei, & m& kana hoomaopopo iho hoi, oia ka puu kiekie loa maluna o kela wahl mokupunL Ua m&nao iho 1& ola 9 k&hi maik&i i& no k& hooenaopopo ana i ke &no o k& waiho &n& o ka I aina me k& manaoiana e hiki ai i&ia; ke hoomaopopo pono iho ma ka hoo- | halike ana me na paiapaJ& ain& e waiho ana ma k& iumi walho buke o ka hale. No ko laua pololi i keia wa, ua hoo-1 m&ka iho 1& laua e &1 i eo&u maia ame kek&hi mau i loaa aku ua pala. | U& ike iho la l&ua he ono maoli no | keia ano me& &i. Xa keia m&u mea a! t hoona mai i ko laua pololi, & ma- i hope o ko laua inu w&i n* hoo- i holo iho |& i&u& e noho o Kent e %ialj I ka <iia l mea hol e Uio ole al i na holoholona. & u& olelo mal 1& oi& in&l he m&kem&ke kona. I kokua, e kii no ; oi& i k&na pu ki m&nu no eiua ma■nawa* Oia k& hoailona no ®da»e e hoi mai ai e kokaa ta K«nt in& e ha-i l&vat rae kek&hi U& oielo m&l | la o Sidane e hoi m&i &n& oi& i k& pau an& o ekolu hor&. ] Ua hoomaka, hou &ku 1& oi& e pil i( ka p&ii &n& | pii mu& &i i ksd& kaka-1

X . ! hlaka. Mahope o ka hala ana o kekahi manawa o kona hooikaika an.i, ua hiki pono aku la oia iluna pono o kahi e hoomaka mai ana ka wailele, Mai laiia aku ua kamoe aku la oia i kona alahele no ka hikina, a aole no hoi i loihi kona hele ana ua paa hou: mai la oia i na launahelehele hihi, a | ua hiki ole iaia e hoomau aku i ka hele ana imua. Ua hoomau aku no o Sidane ma ka hele ana ma kana huakai. Ua ike aleu oia he mau dia e ku mai ana, eia nae aole i loaa iaia ka wa kupono no ke ki ana aku ia lakou, a ua manao iho la no hoi oia ua lawa ke dia a Kent i pepehi ai a e waiho hol keia no ke- ■ kahi wa okoa aku.

I ko Sldane hoomau ana aku ma kana huakai no kekahi manawa, ua hlki aku la oia i ka luawai a ua nui kona kahaha no kela mea. Aole i lluMu ua loaa hou aku la o Kent iaia, a ua hoike mai la o Kent rfte ke ano hooio I kona akamai ki pu ma ka hoikeike ana mai i kekahi mau manu ana i ki ai a rhake. Ua haha'i aku la o Sidane I na mea apau e pili ana i kana huakai makaika! a ua huli hoi aku la laua no kauhale. Ua haawe ae la laua i ke dla, a me ka nui o ka hana, ua hik! hou aku la laua ma kahl a ko laua mau hoa e nonoho mai ana me ka pau o ko laua mau lima i ka poholehole a akaa-! ! kaa hoi ka ill o ko laua mau kania-i. I Ika hora elima o ke ahlahi, ua hiki aku la laua i ka hale. j [ I ko laua hoea ana aku i ka bale, ua! i loaa aku la ua ploloke ka poe apau, a' | ua olelo ae īakou ua komo o Penee Uo» i | ko o kekahl pilikia nul, & malia paha! |ua make oia I kela manawa. Ua ho-j ike awiwi mai la. o Hoekwell I na mea! apau e pHi ana i ka pilikla o Penee ia Sidane ia lakou e holo awiwi ana no ka uwapo pohaku, a I ko lakou hoea ana aku. ua makaukau kekahi poe iho [e hoolana i kekahi mau laau hoolana [ i h&naia me ka puapuahulu. I I ko Skiane ma hoomaka ana e hele ma ka lakou huakai i kela o P«nce ka. mea I hoounaia e hele makaikai ma; ka llhl kahakai. I kona hoomakaukau ana « hele, ua oielo ae ola aole ola e noho K>0>| ana, i ka kani ana o ka hora uml-kumamalaa. o ua ia neU ua haohao o Carmody I ka noho loihi loa o Penee. a 1 kona n»»» ana aku ma kahi a Penee I h*ha aku «f me ka ohenana, ua Q&e I* oia Peoee maluna o kekahl pohika a e

nana aa* hot ik>feo o ke kai. Mahope mai. ua nAlow»le aku 5a oU no kvisuhtj n:asawa. a puka hou n:ai |a a h«.»:r.au aku Ui no i ka n.ir.a ,tna iloko o kt» a ua pahii h«j h->ra okoa o kona; uoho aua kvia ku.Aaa. I ko <.*3ir:'.;o<ay sk*» : i k*'- ;;x r:>»a. ua n:ana»> rh..i la ou e ur.a •> «?ia jttAh«.»ix» mai h.>orr,.ina.-» ao U o».i a-.ne o lVr,.;e i lawe i kfkalii ir.au po&o ;;i»\ vaku i.i o> Car:uoily » ih<> i k?»u.v hana ano, e a IN?nct\ a ra Ui nu-ii i k*.»no aku tA lakou e iho nui ka, aeone a nana pono' htaha l& kii Pencv hana o kii noho ana 1 niasatia a haia ka wa i I ko lakou hiki ana aku ma kaha-; one, ua nut ko lakou kahaha i ka Pen- | ee hana. Mahoj»e o ko iakoa ku i no kekahi mau ua ike aku la! lakou i ka i>eahi ana inai o nie! kekahi halnaka. a ma k& lakou hoo-1 maoiH>|H> aku i ke ani ana a kona Uma, I me he mea la e hoiko mai ana oia ua; Piiikia ia oia. ! | I keia manawa. akahi no a hoomao-l popo ae la ka poe e l*u ana maiuna o ka uwapo pohaku ua pii ke kai. a aohe hoi he hiki ke hele wawae a hiki aku i kahi a Penee e ku ana. L'a ■ hoomaka koke iho ia iakou e hana i kekuhi iana iaau o hiki ai ia iakou *>. hoopakele ia Penct». I keiu \va. ko' lakou ike ana aku ia Penee, a uole no hoi i ikeia aku ka hae ana i ani mai ai ia lakou. j I ka paa ana o ka lana iaau, ua lalau! aku la lakou i kekah» mau apana laau a okioki iho la i mau hoe, hoolana aku la i ua moa nei a kau aku la o Sidane" Hamona. Vineent. Carmody amo Morton. l'a ikaika loa mai la ke ko ana a ke au, a he hapalua hora pi\ha ka loihi o ka manawa o ka lakou hooikaika ana a hiki ma kahi a lakou i iko; hope ai ia IVnce. T T a kahea ;:e la la-j kou i kona inoa, a ua hoohauoiiia lakou i ka lohe ana aku i kekahi l»»o i ka nane ana mai me ka nawaliwali. Ua hoe kaapnni ai» la ua l>oe nei a i ko lakou kaa pono ana aku ma kokahl aoao, ua ike aku la lakou i kekahi mea e k u^ ana maiuna o kekahi pohaku he mau wahi iniha wale no o oioi ae a.na mai luna ne o ka ilikai.

| Ua hiki ole ia Simon Penee ke ka-l mailio no ka piha maka'u. O kahl| pohaku ana e ku nei i keia wa, uaj lilo ia i mokupuni a ua komo ilio la' ka manao ia Sidane me hē mea la i ka wa kai maloo, ua hiki ke hele wawae la mai ka mokupuni nui mal a hikl i kela wahi. Ua kau mai la o Penee me lakou a hoi awiwi aku la lakou no ka aina. I keia wa ua dqu ae la ko Penee ano pihoihol. a i kona inu ana i ke kiaha palani, ua hoonwka' mai la oia e kamailio i kana huakai. "Ma ka aekai ko'u heie ana me ka piha makaala I na moowal arpe na holoholona e like me ia ano," wahi a Penee i hoomaka mai ai e kamailio. "Aohe no nae i loaa ia'u he mau mea! e like me ia a hiki wale no i ko'u I hoea ana aku ma kahi o kela mau! pohaku nunui maloko o ke kai. Ma-| 1 laila a pii mai ke kai a hikl ole ia oe i ke hoi mai. Ua emi iho la ua mau I pohaku nei iloko o ke kai, a nalowalej j pu hoi ka aeone. Ua hoao mai la wau e hoi mal. a no ka hlki ole. ua pll wau maluna o kela pohaku a oukou i ike aku nei e noho arfa au." I ko Penee noonoo ana i keia mea, ua ano haalulu ae la oia, no ka mea, ua hoomanao ae la oia mai mak<* oia ina aole i loaa aku oia I kona mau hoa. hoa. "Ua like ke ano o keia wahi me ke- ! kahi uwapo,' wahi a Penee i hoomau j mai ai i kana kamailio ana, "ua helej aku la wau a noho iho la malaila me ka nanea ana i ka nana i na i'a like ole e hoholo ana maloko o ke kai. He moakaka pono ka nana ana iho ilok' 0 ka wai, a he ike wale ia iho no o lalo o ka papaku, a ma ka'u ike aku, he l-eokeo ke one o lalo. No ka umamalu i ka pohaku, ua nanea loa iho la wau ma keia wahi. la'u malaila, ua ike aku la wau i kekahl apana po-| haku kuata e pili ana 1 kā pohaku. aj : ua wehe ae la wau i ka'u pahi pakekei no ka hoao ana e wehe i ua pohaku} f nei. I ko'u hana ana e like &ē la mej j keia, ua oili pu ae la he apana dala| mai loko ae o ko'u pakeke a nakekei iluna o ka pohaku a haule loa aku ia> lloko o ke kai. Ua Ike pono ioa wau i kona piholo ana ma ke kikeekee ana 1 o a ian£l. Ua alualu mai la kekahi i'a i ua dala nei a ua manao iho la I wau e monila ana la ua dala nel a'u e ua i'a nei, ela nae, aohe oia i moni." ! Ua inu hou ae la oia i ka palani il mea nona « ikaika aL I "Ua hiki pono ia T u ke ike i kahi i haule ai kuu hapaumi," wahi ana i hoomau mai ai, "ua maopopo pono ia'u he hapanui, no ka mea, i ko'u haalele ana aku ia Nu Ioka, he umikumamakahi wale no a'u keneta ame kekahi kikikl kaa, a i ko'u helu ana ! ka'u dala mahope o ka haule ana 0 kela apana dala, ua Ike iho la wau he eono wale no a'u keneu i koe tna ko'u pakeke. Ma keia ua maopopo pono loa Iho Ui ia'u he hapauml ka mea 1 haule aku, a, o kekahi no hol ua like loa me ka hapaumi kona ano. Ua hele "Ua maopoiHt> no ia oe ke ano o ka hapaumi," wahi a Kent i kahamaha rnai ai. "E hoomau mai i kau Keaka ana. Ke hlkl aku nei hoi kakou 1 kahi nanea loa.'* "Aole loa wau i manao e haule ana kela apana dala/ wahi a Penee. me ka nana ana mai ia Kent roe ke ano hoohuol *'Ua hlkl ia'u ke ike iaia e Hke me a'n e Ike aku nei la oe. He imti kapuai paha ka hohonu o ka wal o kela wahi. ua hele aku wau e okl I kekahl laau o umi-kumamaono kapual ka lolhl. hana au a maikai. a hol hou ak«L H* lohl ka haaa ana. TJa oooa fi»o ia wau « ua iaau n«i iioko o ke kal, a hoomaka aku la « hooneenee I wa hapauml aei no kahi papa'u | wahi i

hoi e ntKi ;u U'a kr? Ulau kiihl i> hu ik.ii*..» . * ki ~ JK.'<o UA hat'aun\; ;\r>i ;.•,'•«,,•. N " i (kouhi han«i .iK.i ,i u. u.* K 4 -» ke en* t <l» Ul % «O U» U. MdU«'lY UA . nt»l rr.i kfkah; a ■• ~. * 1 ' % h-iKU. »i ua nm ku, k-..'u w^, v ' ' ikt> lilo kiv j*..i . h. r;u o k.i h,u .» k • . , manawa, akahi w.i a 4 : . , po K<a plhA .»:u ::•.,. v . H , ' v lele aku iu %-au ::•• \ iie mtfai weHw,»U hoi i ua ekolu kaj>uui k.i •. : , vv ' i ka'u wahl i hA,*»tviv ak'.i >, , K ; mama mat ana k<? ka; sv, < . [ UV" f "Ua loaa hou an»>i ia > » - . x. j ml nei?" wah) * K<rn; ; r;- ' "AoUV ka vvane j» iv r ,,. .. vl ; . I nalna kaumaha. I k,v t---, * I mal o k«? k»i, ua uhiU ut r,, ; 1 | e ke one a ivau kt> u ik-> h,v ; ' Va kau w»u i ko'u h«\īr;. w..v - * !ka laau n hoonmka ♦» kwm - . " ; aiui mai o oukou <> k>>k ! ;.t * mau mai ka pli ana ;i k k 1 oK> ia'u ke ku ma ui ,-u>.io a ua hele aku la «ay k a«> nei wau ia oukou. I . v .. . * l-MA Huiu ana ka m*--u■,. , * ri:al ana pah i k:i n <.mu , ■ mano jvaha o kil ia'u tv sV muoli no!" oi» ma kela kulana. *» i' h : i "K iwno oe e akah,!» , k.. ana i kau dala. e Simor.. w "K haawi mai »» n.i u . : ; kikiki usvajv>. Ma kou ar. ua hikl 010 ia >h? • . . , kou waiwai. a iua «> x - ; ko kakou wa o hiki b u \ Xu loka, u o ht'U» w.iw.u N ■ ; a hiki i kou homo." | t"a nana aku la •> T\ •: ■ me ko nno kanalua. o;a r >-• , | i i>ane aku. Va nao ih,« ; .>• , , ! kona luikeko a «oln» a» 11 h • ; neta me ko klkiki, hoj aku :.\ • A lumi a hookomo iho la ī ■, , ; nei nialoko o ka pahuun •• i n-.- ti . „1 ! lowale 010 Ai. ! Iko iakou hiki ana aku na ki v,> I ua noho iho la o Kent e hana i k | a luua i hoihoi mai ai. n ua h.in.i Ila oia i ua mea noi me ka v , . i mai. He maikai na m- .i ai . > . ; a i ka pau ana, ua hoi h«u n \» , . • ' e ai a uā haawi aku lak.ui i k . ; \ | mnhalo i»ilja i na kuke. MOKUNA X\ I. KA MAKANI INO. • Heahu aku ana ka haua a k- ko» > te makaikai ī keia Ia?" ka A Mr. Kent i keknhi kakahiaka ... ■ NA paU una o ka iakou ui ana i k • .. k, . ainakakahiaka. 'K Mori ( », ' «,»:;• ana l hoomau mai ai i kam» k.«:: v 1 lio anK," he akamai mnoli o*> i k. kukPehea ia oo i lilo al i kanaka t. .>k • waiwai, a aole hoi i kuk.- t: uwr - na, e liele kakou jiui ka kakou huak.»-. he makehewa ko kukou n.u.a i kena palapala aina." | "Aohe o'u makemuke o h > .ki. k: .' i wahi a Sidane, eia nao, ho n:.,k«n:.;ko j ko'u e kokua mai oukou i ko u k.n ; no hookahi a eiua paha ia, o k.< h«.rA a'u e manao nei, no ke komii.hale paha ke kui>ono e nana i.i m-.i. oia hoi ka "paka," kahl e h«»Io m>» r.* holoholona i kupono no ka ai ana. * pela pu no hoi nu» na mea ai 1U k > 0 hookahi hora, e hiki no i k.k. hi mea ke ki a lawa ka inakctn.tk>' i : \ holoholona e like me ka «p«>lehu k.; j hala, dia, a pela aku, a hiki h«•• ohi a nui na ahui nuiia. <» kt »•■ \ pillkia wale no, he paakiki k.i h > ana aku i keia wahi, a jv!a n>h. i .• ka hoao ana mai e hoihoi i k.i :' nel. Ua kokoke loa e hlkl oV k.- h •* ia ke ala e moe ana ma ka ;f.. ■> kahawai. Ua hiki ia elua ka::ak» - na ko'i ke waele a loaa k- k..pono lloko o hookahi la. H»> n;.;».-:: - | ke ko'u e hele makaikal aku •: t '«» aekai akau o ka mokupuni • • .V- -| Kent. F3 Mr. Koekwell, o ««» k.i • residena o ka Mokupuni li-.,ii..;i Ke noi aku nei wau e hookohu * 1 mau mea nana e hooko aku k- ,» muhana e pili ana i ke ala. "Ua hiki no,' wahi a R<xku» ii • i .i • • iuai al. "na Mr. Morton am.- .» ■» hana aku ia hana. Ke h'K>!;ila r- . 0 Mr. Carmody i ke kil o ka rv..ki aole ola e makemake ana I kokua. "> i elua paha la okoa. Heahn ka n | nei aku a hiki I ka "paka?** | "Ua niha paha ka mlle. k* * kuhihewa," wahi a ka rane a '*■ "■ "B alualu aku I ke kahawai a hik: * 1 ka luawal. E lawe pu i ru k««kT Malia paha. e loaa aku ann .. o' v . o kekahl o na hoaloha kahakah.i ' • loa a Mr. Kent. | I ka holopono ana o k«>ln V---•' 1 '• I ua hoomakaukau iho la o ?Mar.» rr.j * [ hele aku no ka aekal aknu o k» kJ> • ! kuono. Ua ha'l mal la o ; j kona makemake e hele pu m.i * hana. a ua hooholola iho la " hii • wawe no na hana ma ka hn.->kaa**> ana 1 ke komite Iloko o mAh*'*ka mahele mua, e help aku r* aekai akau a hlkl i kahl «» kom.i m* ai Uoko o ke kalkuono. n o k«»kah ; h< e hele ma ka aekai h*ma. (Aole i pau.)

E KL'KULI ANA MALUNA O KEKAllI POHAKU.