Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 31, 31 July 1903 — Page 6

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Iulai 31, 1903

 

 

Menemene ole no hoi i ke Keehi i na Alii

--------------

 

                Ka Nupepe Kuokoa:

 

                Aloha oe:  E oluolu e hookomo iho i keia ma kahi kaawale o kou mau koiamu. Oiai he mea hiki ole i ke kanaka makee alii oiaio ke uumi a hoomanapane ole aku, i na olelo hookano a wanui a nana wale me ka hamau a kekahi poe i kapa ia lakou o Kanaloa ma.  A i hoopuka ia ma Ke Aloha Aina o Iune Ia 6 i hala iho nei.  E olelo ana i ke kamaliiwahine.

 

                Keanomehalanikapu o Hainaiau

                O ka lau aala o Halulu ke moe

                O ke kulukulu o ka po o Anahilo

                O na pua ala i ka wai o Ukuhaia

                O na kaikuahine ala o Aiwohikupua

                                                He ala.

 

                Ua hanau ia ka oia he makaainana, a kanu ia aku la ia he makaainana.  Auwe no hoi e!  He kikie ka hookano ame ka menemene ole i ka olelo pela i ka pua, a na Kamehameha. A kama hoi a na’lii mai ka po mai.  I ka wa o na ‘liinui i hala aku nei, o Liliha o ke kupunawahine o Keanolani kekahi alii nui a makou e lohe ai, a e lohe pu ana no hoi i ka olelo ia, he makuahine no Kauikeaouli ke ‘lii i oleloia he akua no na ‘lii apau.  A i ke au ae nei hoi o Kanloa ma, kapa ia kana moopuna he makaainana.  Hookano! O kona kulana iho la no ka ia, a o ka mea hiki iho la no ia ke hana la nona, e like no me ka na pua o ke kalaunu i hana iho la.  I ka hapai ana ae hoi paha a ka Moi Kalakaua a kau i kalani ka holowaa ua o Hilo; ku ai hoi ka olelo, he mea, he mea, aka mamua’ku hookahi no wai o ka like me mea ma, me mea ma, a makou i ike ai.  Aole au e olelo ana he poe makaainana, ua ike ia no he mau alii a he mau alii hou ae no maluna o lakou, a pela hou aku ana.  Aka no Keanolana a Kanaloa ma, i kapa iho la he makaainana.  No ka noho ana anei iloko o ka nele ka mea e hoohaahaa aku iaia?  Ua ike na poe apau aia oia ma ke kulana alii nui i lawa ma na aoao apau, aohe mea nana e pa’i ke poo.  Aole no ia he malihini i na poe apau o ke alo alii, e hiki ai la ke hoohewahewa ia, koe wale no paha ka manao haakei a hoole alii maoli no.  Mahea la kahi i makaainana ai o Keanolani?  Ma o Kalanihelemaiiluna la anei?  Ke keiki a Kamehamehanui, keiki a Kekaulike ka moi o Maui?  Ina malaila, alaila he makaainana o Pakikia alii nui oiai o ko laua kupuna like no ia.  A i ole ia ma o Alapaiwahine la paha?  ke kaikamahine a Kalaninuiiamamao keiki a Keaweikekahialiiokamoku ka moi o Hawaii, alaila he makaainana ka Moi wahine Liliuokalani, no k mea o ko laua kupuna like no ia.  Auwe!  No ka loaa ole ana anei o ka inoa Princess ia Keanolani mai a Kamehameha mai, ke kumu i hiki ai ke kapa aku iaia he makaainana, alaila, e olelo ana o Kanaloa ma he makaainana ka Moiwahine Liliuokalani ame kona ohana no ka mea aole i loaa ia lakou ka inoa Prince a Princess mai a Kamehameha mai.

 

                A ma ke koho wale ia ana no o Kalakaua i Moi e na Lunamakaainana.  Auhea oukou e ka poe hoole alii, aole paha o ka loaa ole ana o keia inoa, he mea ia e haahaa ai o ke koko alii o ka mea i hanau alii ia mai, a he mea ia e hiki ai ia kakou ke kapa aku he makaainana.  Auhea ka hoi ka makee alii a makee kapu hoi o na ‘lil, a ka makua me ke kupuna i a’o ai.  O ka makee alii ia, o ke kapa i na ‘lii he makaainana.  Noke aku nei i ka nuku, i ka helu i kela poe, pau ka hookano, ka hehiku i ke alii Kunuiakea.  Aole makjou i ike i ka lakou mau olelo hookano, a keehi i na ‘lii e like la me Kanaloa ma e ike ia nei na olelo hookano hehiku a ka’oka’o launa ole i ka olelo i na ‘lii he makaainana.  No ka nui hoi papa o ke ‘lii o Keanolani:  Pula ka maka, oia ka hoomaewaewa ia i hoopaaia ai i ka hu’a o ka lole o Kapiolani, i na ka lili, i ku kamakaia i na ‘lii mea Hale.  Nolaila hoi ka mea i huhu loa ai o na ‘hi Keelikolani ame Pauahi, hoonele loa ia ai o Keanolani i ka hooilina ia i kekahi o ko laua waiwai.

 

                Aole makou i makemake e pane no keia mea ua nui no ko makou menemene a me ka ehaeha o ka naau, i kela mau hana hookumakaia a Kalakaua i hana ai ia Kennolani aka, ua noho no me ka hamau a pane ole aku no ia mea.  A hiki mai la i ka wa a Kanaloa ma i waha-a mai nei.  Alaila hiki ole iho la ke hoomanawanui hou, me ka pane ole aku.  Ua ike no ka Moi Kalakaua aohe kupono na Keaholani e paa; ka hu’a o ka lole o ka Moiwahine Kapiolani, aka ua lawe ae ia @a kona kulana he Moi.  A hehi a hoohaahaa hoi i ke kulana alii o kekeahi mau alii nui.  Nolaila lili ka Po.  Heaha na haawina i loaa i Keanolani?  Ua ike kakou.  A heaha hoi na haawina I loaa ia lakou?  Ua ike no kakou.  Auhea ke Aupuni?  Ua auhulihia.

 

                Ea e kohukohu ka moku ee wale

                Ko ka Aina makee wale la

                A –ka i na kino ka Aina lapuwale

                Ka hoomokuhoomoku wale iho no

                Ke hoi nei ke keiki o Pihanakalani e auau i ka wai halau o Wailua

                                                                                                                KAUAKAHIALII,

-0-

 

Loaa hou no ia Poe Piliwaiwai

---

 

                O ka hopuhopu nui ia ana iho nei o ka poe piliwaiwai ame ka paa ana o na hana kipe i ke Keena Loio Kuhina oia paha na mea i loaa iloko o ka noonoo o ka poe piliwaiwai o ka pau ana o ka holo ana o na kaa uwila i keaumoe a mahope iho o ia manawa oia ka manawa maluhia iki i ka holapu mai a ka oihana makai.

 

                Mamula paha o kela ano ua kali iho ka piliwaiwai i kana hana a pau ka holo o ke kaa uwila hope loa alaila hoomaka, eia nae, aole i liuliu ua honi aku ia na makai i ka hohono piliwaiwai a paa ana iloko o ka umii a ke kanawai.

 

                Ma ka po Poaha, Iulai 23, i ke aumoe loa, mawaena o na alanui Maunakea ame Hotele iloko o keia kulanakau  Kiekie Kiliniwoko kekahi poe Pake piliwaiwai iloko o ka hale, a pau loa lakou i ka pulumila i kai o Kuapapanui. He @1 ko lakou nui i paa mai, a pau no hoi i ka bela ia, he elua no $100 o ka mea hookahi, a o ka hapanui iho he $25 @akahi.

 

Ke Keikialii o na Moku Heihei

-----------

 

                I keia mau la, ke lohe mau ia nei ka inoa o Sir Thomas Lipton, ke kanaka Pelekane hana moku heihei, ma na wahi apau o Enelani ame Amerika a ua hala loa mai kona kaulana a hiki i Hawaii nei.

 

                He kanalima-kumumalima ae nei paha makahiki i hala, ua hanuia o Tome Lipton ma Irelani, a he mau makua ilihune kona, a i kona wa kamalii ua hele aku kopa mau makua no Sekotia.

 

                I ka piha ana o na makahiki he umikumamamlima iaia, ua heluhelu oia i na mea e pili ana no ke Kaua Kuloko nui o Amerika Huipuia ma na nupepa Enelani, a ua heluhelu no hoi @ e loaa no he wa kupono no na keiki Pelekane e holomua ai ina  amerika ina e pau ae ke kaua ana.  I ko Tome Lipton ike ana i keia mau mea, ua hoomaka iho la oia e houluulu i mau wahi dala no ka uku ana i kona uku moku no Nu Ioka.

 

                I kona hiki ana me Nu Ioka, ua hoao oia e lawelawe hana ma na ano hana like ole, a i kekahi manawa mahope mai, ua hiki aku la oia ma ka mokuaina o Carolina Hema, a he elua makahiki ka loihi o kona noho ana malaila.  Maanei, ua loaa kana hana maloko o na lo’i laiki, he uuku kona uku, eia nae, aole i nele kona hoouna ana i ka hapa o kona uku no kona mau makua hune e noho ana ma ka aina makua.  Ua hoi hou oia no   Nu Ioka a komo ma na hana like ole a hiki i ka loaa ana iaia he $500.  Me keia mau dala, ua huli hoi aku oia no Sekotia me ka hauoli.

 

                Ma ke kulanakauhale o Glasgow oia kahi i noho ai mahope o kona hoi ana aku mai Amerika aku.  Me keia $500, ua wehe ae oia i wahi halekuai mea ai, a me keiakona hoomaka ana a hiki i kona lilo ana i ona no ka halekuai nui hookahi o Glasgow.

 

                I keia wa, ua hoike mai oia i kona akamai ma ka lawelawe Oihana ana.  Iaia ke kuai pau ana o kekahi poe i na mea e pili ana i kana oihana, a i ka pau ana o na mea apau malalo ona, ua kuai hou aku la oia me ke kumukuai e loaa ai ka puka.  I ka noonoo ana o Lipton i keia mea, ua holo aku oia no Irelani, kahi nana e hoolawa o Beritania Nui ia mau la me ka puaa hame ame ka hua moa, a kuai ae la i na mea apau o keia mau mea ai.  Ma keia hana an, ua nui ka puka i loaa iaia, a ua lilo oia i kanaka waiwai.  Ua hana oia i ka hana ana i hana ai maluna o na hame ame na hua moa maluna o ke kele ame na mea ai kini, a ua lanakila hou oia.  Mahope mai hoao oia e kaili i ka oihana kuai ti o Enelani, a ua lanakila no ia .  Ma na hoolaha apau ma Enelani e pili ana i ke ti, o ko Lipton inoa ke ikeia ma na wahi apau.

 

                Ma na ano apau, ua lanakila oia ma ka lawelawe oihana ana, a i ka nui ana o kana dala, ua kokua nui oia i ka poe ilihune, a no keia mau hana, ua hooliloia oia i barona, a oia ka mea i loaa ai ka huaolelo hoohanaohano Enelani “Sir” mamua o kona inoa.  Aole oia i poina i kona mau la e noho ilihune ana ma Amerika, a ua olelo ae oia malaila oia i ike ai i ka lawelawe oihana.

 

                He kanaka ohoia loa oia ma na hana heihei moku, a he nui kana mau dala i hoolilo ai no ka hana ana i mau moku heihei no ka hoao ana e kaihi i ke kiaha Amerika.  Ua hiki aku paha kona mau hoolilo he mau miliona.

 

                He kanaka onoamiliona o Sir Thomas Lipton i keia wa, a aole oia i mare wahine.  Ua ninauia aku oia heaha la kona kumu i mare ole ai i ka wahine, ua pane mai oia.  “Ua mareia wau me ko’u mau moku heihei.”

---------0---------

 

He Hana Hoonauluulu.

----------

 

                PEKINA, Iulai 27. –Ua papa ae nei o Rusia e hoopau loa i ka hoouna ana i ka huita mai Siberia ame Manakuria aku no Iapana.

------------------

Ua Holopono Kana Hol! e.

--------------

                ANNAPOLIS.  Iulai 22—Ua puka pono na hana hoike a Ellis Lando, ke keiki a’o kaua moana a Hawaii, a ua kauohaia aku nei oia e holo mai no ke kula.

==============

 

                Ua hopuia o J. Holt Opio ma Wailuku.  Maui, i keia mau la iho nei no ka laweola ma ke degree ekahi.  Ma ka loheia mai, ua kula’i oia i kekahi Pake elemakule, pa ke poo i ka honua a make loa.

 

------------------

Nana ka i Huli ka Hana

---------

 

                Ma kekahi kukai olelo, ua olelo mai o Mrs. Wilikoki nana i hooholo ka aoao Home Rula i ka wa o ka Elele e ma’i Home Rula i ka wa o ka Elele e ma’i ana a i kahi e hoi.  Ua olelo mai oia ua loaa ka hana i ka poe o Kalihi ma kana noi ana i ka Lunanui Kupa, a aole hoi o Kalauokalani i noi na lakou. ---Advertiser.

---------------

 

He Piha Lapuwale Maoli.

---------

                ST. PETERSBURG, Iulai 26 – He lono pokole weliweli ka i loaa mai maanei e olelo ana ua puhi ae kekahi poe kane hanalima i kekahi hale papaa e nohoia ana e na wahine hanalima a he 33 hoi o ua poe wahine nei i make i ke ahi.

 

Na Kauka Huki Niho Noeau,

-------

 

                Hana pololei a hiki i keia manawa, a he haahaa ka auhau o ka huki ana.  O ko laua no hoi ke keena kauka huki niho nui hookahi iloko o ka Paeaina Hawaii nei, a lawa pono no hoi me na lako oihana o ke ano hou loa a maikai no hoi.

 

                He hukiia kou niho me ka eha ole a iloko no hoi o ka lawelawe noeau a maiau ana no hoi e hanaia ai, a o ia no hoi ka makou e ake nei.  Aohe auhau no ka nana ana.  He wahine Hawaii ke kokua iloko o ke keena hana.

 

                Keena hana ma Arlington Block, Helu 215, Alanui Hotele, ma o aku o Alanui Union.

===================

 

Ka Haiolelo a Rev C. M. Kamakawiwoole

-------------

 

                Eia ka manao elua.  “Hoolilo o Iesu Iaia iho i mea ilihune.”

 

                He me kupaianaha loa keia.  O ka Haku hoi nona na mea apau loa ma ka lani; a ma ka honua nei ame ke kai ua lilo mai ia Oia i mea ilihune; a ua hoikeia mai ka olaio loa o keia manao, a aia ma Pilipi 2;5-8.  Penei: “I hookahi ka manao ana iloko o oukou, me ia iloko o Kristo Iesu.  Oia no ko ke Akua mea like, aole hoi ia i manao i kona like ana me ka Akua, he mea lawe wale.  Aka, waiho iho ia oia i kona, e lawe ana i ke ano o ke kauwa, a ua lilo iho la Oia ma ke ano kanaka.  A loaa iho la ke ano o ke kanaka, hoohaahaa iho la Oia Iaia iho, me ka ae maoli aku i ka make, o ka make hoi ma ke Kea.  A oia make ana ma ke Kea kekahi kumu o kou waiwai ana.

 

(1)     Ma ka Iesu wa i hanau ai, he mea ilihune, Oia.

(a)     Aia ma ka hale hanai holoholona ma Betelehema Iudea Kona wahi i hanau ia’i.

 

He mea ehaeha, a menemene no hoi ka hanau ia ana o keia Alii Nani a Kieki loa ma kahi o ka holoholona.  Me ke kanalua ole, ua maopopo ua ilihune Oia; no ka mea, aole loa oia kani kupono e hanau ia’i ka mea kiekie, o ka mea maopopo, ua kupono ia home no ka mea ilihune, a pela iho la o Iesu.

 

(b)    O Kona makuahine, he wahine ilihune loa oia.  Aole hoi he ano Alii; aohe no hoi he mea hanohano a waiwai; a kuonoono iloko o ke ao nei, aka, he ilihune no.

(c)     O ka makuakane hanai o Iesu, he kanaka ilihune no, aole no he waiwai a kiekie, aka, he wahi kamana nae hoi kana wahi hana, e loaa’i kahi pono e ola’i ke kino, etc.

 

(2)     Mai kona wa i hanau ai a hiki i kona wa i make ai; he kanaka ilihune loa no Oia me ka nele maopopo.  Auwe no hoi ke aloha e!

(a)      Aole Ona hale e noho ai, aole Ona lio e kau ai a holoholo.

(b)    He nui hoi ka waiwai Nona; o na holoholona, na manu, aka hoike mai no nae Oia i Kona ilihune penei:  Mataio 8:20.  “I mai la o Iesu Iaia, he lua ko na alopeka, he wahi noho ko na manu o ka lewa; aka, o ke keiki a ke kanaka, aohe ona wahi e hoomoe ai i kona poo.”  Ilihune io no la, mai ke kulana waiwai, a i ke kulana ilihune haahaa.

(c)     O kekahi mau wahine, oia na mea i malama Iaia, me kekahi o ko lakou mau waiwai ponoi, a ua hoike ia ma Luka 8:3 penei:  “A me Ioana ka wahine a kauwa a ka puuku a Herode, ame Susana, ame na mea e ae he nui, o ka poe i malama Iaia me kau wahi o ko lakou waiwai.”

(d)    Aole he mau hapaha e hoopuka ai:  ka mea auhau.  I na iho ma Mataio 17:24-27 a penei no ia;  “A hiki aku lakou i ka Kapelenauma hele mai la ka poe auhau hapaha ia Petero la, i mai la.  Aole anei e hookupu mai ka oukou kumu i ka hapaha?”

 

“I aku la ia, ae, a komo aku la ia iloko o ka hale, olelo mua mai la o Iesu iaia i mai la.  Heaha kou manao, e Simona, owai ka poe hookupu aku; ka mea auhau, ame ka uku i na alii o keia ao?  O ka lakou poe keiki anei, a o na k anaka e paha?”

 

“I aku la o Petero Iaia.  O kanaka e, I mai la o Iesu iaia alaila, ua kaawale na keiki.  Aka, o hoonaukiuki kakou ia lakou, e hele aku oe i ka Moanawai; e hoolei aku i ka makau, a e huki mai i ka i’a mua e loaa mai ana; a i ka wehe ana i kona waha, e loaa ia oe kekahi hapalua; oia kau e lawe ai, a e haawi aku ia lakou no kaua.”

 

(3)     Ma ko Iesu wa i make ai, he kanaka ilihune loa Ia, no ka mea aole he @ua kupapau nona e kanu ia aku ai.  O kekahi kanaka e ae, oia ka mea i kanu iho ia Iesu Maloko o kona lua kupapau, a he nui keia nele a ilihune io hoi o Iesu.

 

3.    Eia ke kolu o ka Manao.  “O ke kumu o ko Iesu lilo ana mai i mea ilihune.”  No keaha Oia i noho mai ai ma ka honua nei, ma ke ano o ke kanaka ilihune?  Aole no kona pomaikai ponoi iho, aka, no ka pomaikai o na kanaka, eia ka hoike maopopo ana o ko kakou poolelo i keia po:  Ua waiwai oia, a no oukou i loko mai ai Oia i mea ilihune, i waiwai oukou no kona o na mea he waiwai o kakou, e hooilihune.”  Aole io no hoi o kanamai o huakeeo iho ai, a e hiki ole ai ke hai pau ia.

 

(1)     O na kanaka apau, he poe ilihune loa lakou, aole he kapa no lakou; aole a lakou ai, aole he wai;

 

Aka, i ko lakou wa pilikia, ua hoihoi ko Iesu aloha no lakou, a lilo ia i mea ilihune, i waiwai lakou i Kona ilihune.  A penei e akaka ai keia manao:

 

(2)     He poe makapo na kanaka a pau loa, ame ke kuli, aka, lilo mai o Iesu i kanaka, i hookaakaa Oia i ko lakou maka; a i hoomama ae hoi Oia i ko lakou mau pepeiao.

(3)     He poe mai na kanaka a pau loa, aka, lilo mai Oia i kahunalapaau pookela i hoola oia ia kakou mai ka ma’i mai.

(4)     He poe make na kanaka apau loa ua make hoi lakou i na hala ame na hewa, a pela i kau mai ai ko Iehova inaina maluna o lakou; @ka, iho mai o Iesu mai ka lani mai, a noho mai Oia ma ke ano kanaka, i hoola hou mai Oia i na kanaka mai ka make mai, a ua make iho Oia ma ke Kea, i hoola Oia ia lakou mai ka make mau loa mai, no ka mea;

 

(1)     O ka waiwai o ke ao nei, he mea popo koke no ia; he mea po@ no hoi; a pau koke iho no ia.

 

Aole nae pela ka waiwai o kela ao ma o, aole loa e hiki i koonei poe aihue ke pii ilaila e aihue ai i ko luna waiwai.

 

(2)     O ka waiwai o keia ao, aole loa e hiki ia waiwai ke hoopakele i na kanaka i ka pilikia nui loa ma Gehena.

(3)     Eia no ka waiwai nui a Iesu i haawi mai no na kanaka  a pau loa.

 

(a)     O ka mihi, (e) O ka manaoio. (i) O ka manaolana. (o) O ke aloha. (u) O ke aloha o Iesu Kristo.  (h) O ka naau hou. (k) A o ka lei alii o ke ola iloko o ka lani.

 

He nani ko Iesu lokomaikai i na kanaka apau, he hohonu, he kiekie, a he palahalaha no hoi kona aloha.

 

                O.P.E na hoaloha, na makamaka ame na haipule oiaio, i akoakoa mai no Iesu i keia po nani, e hoomanao mau kakou i kela ame keia manwa i ka nui palema ole o ko Iesu aloha ia kakou i na la apau loa.  A i ko;u manao nui ana i keia mea, e hoohaahaa iho kakou i ko kakou naau hookiekie imua Ona i malama mau kakou me ka pono oiaio no keia waiwai pookela a Iesu i haawi mai ai, i waiwai kakou.

 

                He moolelo keia no kekahi wahine haipule iaia e hele ana ma ke alanui o keia kulanakauhale, ua poina iho la oia i kona maka aniani i ka hale.  A iaia e hele ana ua halawai aku la oia, me kona hoaloha kahiko loa, a ua ohaoha mai la kona hoaloha iaia me ke aloha ma ka lululima pu ana.  O ka mea kupaianaha nae, ua aloha aku oia i kona hoaloha kahiko loa me ka maopopo ole o ke ano iaia.  A i kekahi manawa hou m ai ua hele hou no ua haipule nei, ua lawe pu nae oia me kona maka aniani ekau ana ma kona mau maka.  A i ko laua hui hou ana, ike maopopo aku la oia i kona hoaloha kahiko a ua haawi aku oia i k ona lima akau me ka aloha oiaio, me ka i ana aku:  “ua aloha aku au ia oe mamua me ka maopopo ole; no ka mea, ua poina ia ku’u maka aniani gula i ka hale.  I keia hui hou ana o kaua, eia ka o oe no, o oe no ku’u hoaloha kahiko.  A pela no e na haipule oialo, na hoaaloha ame na makamaka iloko o Iesu.  E kau mau na hoomanao poina ole i kou aloha puuwai ia Iesu, ma ka maka o ko oukou mau naau pakahi i ike mau aku ai oukou i na helehelana o Iesu Kristo o ko kakou “Haku aloha oiaio, i na manawa apau o ko kakou ola pakahi ana ma keia ao ehaeha, a komo lanakila aku kakou a pau i kahi i olelo @ ia mai e Iesu penei:

 

                E waiho ana no he wahi maha no ko ke Akua @oe kanaka.”  Aloha oukou.

 

                                                                C. M. KAMAKAWIWOLE

                                Kunawai, Honolulu, Oahu, Julu 8 th                             M.H.190@

 

Ikaika ka Hoomana Katolika

-------------

 

                Ma ke koho wale ia, aia paha ka heluna o ka poe e hahai nei i ka manaoio o ka hoomana Katolika Roma ma kahi o ka iwakalua-kumamahiku tausani, a he huahelu koho keia i hoikeia ae e ka Makua Valetine.  O keia ehluna, he umi-kumamalua tausani o lakou he poe Pukiki, a o ke koena, he poe Hawaii, he mau ilipuakea kakaikahi ame Pake.

 

                Ma ke kohoia, he hapalua o na Hawaii he mau Katolika lakou, a o ka hapalua i koe iho he poe lakou no ka hoomana Hoolepope a Moremona paha.

 

                Ma ka Makua Valetina wehwehe, ua ano emi mai na Katolika Hawaii, a  o ke kumu poaha, no ke ku-e oolea loa o ka hoomana Katolika i ke oki mare.  O ka hapanui o keia poe muhee, ua komo aku lakou i ka hoomana Moremona, ka hoomana i ku-e ole i keia mea.

 

                He 104 ka nui o na halepule Katolike ma Hawaii Paeaina nei, he iwakalua-kumamalima kahuna ame umikumamalua kula, a he 2191 ka heluna o na kamaiki e hele nei i keia mau kula Katolika.

 

                Ma keia mau mea e ikeia iho ai he holomua na hana a ka hoomana Katolika maanei.

---------------

 

He Aoao Kalaiaina ko Iaukea

-------------

 

                Ke hoao nei o Curtis Iaukea e kukulu i kekahi aoao kalaiaina makaainana no ke kau holo balota e hiki mai ana.  Ua hoomaka ae nei oia i kana hana a oia aku ana ke poo o ka balota ma ke ano he makai Nui.  Ua hoike ia mai ke pii mahuahua mai nei ka poe kokua iaia ma o kona olelo paa ana aku e loaa no ka oihana makai ia lakou ina e puka oia --- Adavataisa.

------------------------

 

He Hoomanao no M. Keliiaa

                No ka mea:  Ua oluolu i ke Akua Mana Loa, ka lawe ana aku i kana kauwa haahaa, i aloha nui ia, ia Moses Keliiaa, maiwaena aku o kakou.

 

                Ua make oia ma ka la—o Iune 1903.  A, oiai hoi, he lala a he hoahanau kahiko oia no ka Ekalesia Makua, he hoahanau no ke Kula Sabati a he lala kahiko loa hoi no ka Papa Himeni, ame ka Ahahui Opiopio Imipono Kristiano o Kawaiahao, mai mua mai.

 

                Nolaila:  E hooholoia:  Ke komo pu aku nei makou apau, na laia, ame na hoahanau apau o ka Ahahui Hooikaika o na Hana Pono Kristiano o Kawaiahao, ma o ko makou Komite la; e kanikau pu me ka wahine-kane-make, ame na keiki i hooneleia i ka makua ole, ame ka ohana apau o ka mea i make.

 

                E hooholoia:  Ke pule, a ke noi haahaa aku nei makou i ke Akua, ko kakou Makua Lani, e hoomama mai i ko kakou mau luuluu, a kaumaha no ka kakou mea aloha, i laweia aku, i ke ala hoi ole mai.

 

                E Hooholoia:  E kakauia e ke Kakauolelo o keia Ahahui keia kope ma ka buke Moolelo, a i hookahi kope i ka wahine kane-make, ame ka ohana, a i hookahi kope i ka Nupepa Kuokoa.  I ike mai ai na hoaloha, ame na makamaka apau o ka mea i make.

Me ka Aloha,

Na ka Ahahui, ma o kona Komite la.

EDWARD K. LILIKALANI

CHAS. J. KAUHAIHAO,

                                Honolulu Iulai 18, 1903

 

                                                                                ========================

Hoolaha Hooko Moraki

===========

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

------------

LOUIS M. McKEAGUE

--------

 

                Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia i ka ia iwakalua (20) o Dekemaba, 1900, e Louis M . McKeague ame Alia Akai McKeague, ka wahine mare a Louis M. McKeague i oleloia, no Honolulu, laua a elua.  Mokupuni o Oahu, Territori o Hawaii, na Mea Moraki Mai, ia J.W. Leonhart no Paauilo, Mokupuni o Hawaii, Teritori i ha’i mua ia ae nei Mea Paa Moraki he moraki hoi i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, ma Oahu, iloko o ka Buke Helu 213, aoao 439 a hiki i ka aoao 443, ke manao nei ka Mea Paa Moraki, e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia; e hoike ana i ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.

 

                Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia @ kuai kudalaia ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan ma Alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, ka la ewalu (8) o Augate, 1903, a ma ka hora 12 awakea.

 

                O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo iho:

 

                O kela poe apana a mahele o ka aina e waiho la i Kapahulu iloko o Honolulu i oleloia, a i hoakakaia e like me ia malalo iho:

 

                Akahi:  Apana 18 ame 19 o ke Kuea 6A o ka Apana 31, a o ua Apana 31 nei i oleloia oia ka hapa o ka Apana 32 o ka L.C.A. Helu 8559B; ia no hoi ka aina i hooliloia ia Louis M. McKeague i oleloia, ma na palapala kuai a Wm. L. Peterson, he mau palapala kuai i hanaia ma na la like ole e like me ia malalo iho—la umi –kumamahiku (17) o Iulai, 1900 ame ka la ekahi (1) o Augate, 1900 ame ka la ekahi (1) o Augate, 1900, a i kakau kopeia laua iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Oahu iloko o ka Buke Helu 209, aoao 346, ame ka Buke Helu 209, aoao 347.

 

                Pela no hoi ka Apana 9 ame 10 o ke Kuea 5A, o ka Apana 31 i oleloia oia, no hoi na apana i hooliloia ia Loui m McKeague, i oleloia, ma ka palapala kuai a C.S. Martin, he palapala kuai i hanaia i ka la umi-kumamawalu (18) o Dekemaba, 1900, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, iloko o9 ka Buke Helu...aoao...

 

                Pela no hoi ka Apana 8 o ke Kuea F, o ka Apana 33 o ka Apana 32 i olelo ia, L.C.A. 8559B; oia no hoi ka Apana i hooliloia ia Louis M. McKeague i oleloia, ma ka palapala kuai a Paul Muhlenderf, i hanaia i ka la umi-ku-mamaono (16) o Aperila 1898, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope i oleloia, iloko o ka Buke 189, aoao 40;

 

                Elua:  Apana 10 ame 11  ke Kuea 6A i oleloia, o ka Apana 31 i oleloia, oia no hoi ka aina i hooliloia ia Alia Akai ma ka palapala kuai a C.Winam, i hanaia i ka la ekolu (3) o June , 1899, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni i oleloia, iloko o ka Buke Helu 200, aoao 121.  Pau pu me na pono apau ame na kuleana apau a me na pomaikai apau loa i pili aku ia lakou.

 

                Ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapla apau.

 

                No na mea aku i koe e ike ae ia W. O. Smith, Judd Building (Hale),  Honolulu,

               

                Hanaia ma Honolulu, Iulai 9, 1903.

 

                                                                                                J. W. LEONHART,           

                                                                                                                Mea Paa Moraki

 

                Ma o kona Loio maoli la,

                                                W. O Smith

                                                                2971 July 10, 17, 24, 31 – Aug 7.

----------------------------

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

----------------

 

                I kulike ai me na manao o kekahi moraki i hanaia e Luis Vasconcelles ia George Clark, ma ka la umi-kumamaono (16) o Ianuari, A.D. 1898, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina o ke Aupuni ma ka buke hule 179, aoao 42, he moraki hoi e paaia nei e ka Wester and Hawaiian Investment Co., Ltd., ma ke ano he Mea Malama Moraki, ke haawiia aku nei ka hoolaha ma keia ke manao nei ka Mea Paa Moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia e hoike ana o ka uku ole ia o ka ukupanee ame ka kumupaa i ka manawa e uku ai.

 

                Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope iho o ka pau ana o e kolu poule mai ka manawa aku o keia hoolaha e hoolahaia aku ai ka waiwai apau i hoopaala maloko o ka moraki i oleloia no ke kuai kudala ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu, ma ka Poaono, ka la ekahi (1) o Augate, 1903, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.

 

                No na mea aku i koe e ike ae ia W. R. Kakela ka loio o ka mea Paa Moraki.

 

                Hanaia ma Honolulu, Iulai 10,1903. 

WESTERN HAWAIIAN INVESTMENT CO., LTD.,

                                                                                                                                Mea Malama Moraki.

 

                O na aina i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia malalo iho: 

 

1.        He Apana nona ka iliaina o 8.75 eka e waiho la i Kapalaalaea, iloko o Kona Akau, oia no hoi ka hapa o ka R.P. (Grant) helu 3019.

2.        He Apana o 4 eka iloko o Kahului I iloko o Kona Akau, oia no hoi ka hapa o ka R.P. (Grant) helu 983.

3.        He Apana o 3.75 eka iloko o Kapalaalaea oia no hoi ka aina i hoikeia ma ka R.P. (Grant) helu 3736.

2971—Iulai 10, 17, 24, 31.

                                                                                -----------------

 

AOLE E PONO E hoohala i hookahi minute i ka manawa e ikeia aku ai na hoailona o ke ano kolela.  O ka heleawai o ka hi ua lawa ia no ka hoike mai i ka pilikia.  Ina e hoohakalia ole ka lapaau ana ame ke kupono o ka iapaau ana alaila e hoopauia no keia mea hookaumaha nui.  O ka laau lapaau hi a Chamberlain oia ka hoola panai he kaukani o na makuahine, a ma ke kokua nui a keia laau lapaau ua hoopakele nui la ka lakou mau kamaiki.  He mea pono e lako kela ame keia home me keia omole laau.  E pono e loaa i keia la.  E hoolaia no kekahi ola.

 

                Benson, Smith & Co., Ltd., na Agena Kuai Kukaa, na lakou e kuai nei.

 

MA KE KAUOHA

----------

 

HOOLAHA HUI I HOOHUHA

---------

 

TERITORI O HAWAII

KEENA O KA PUUKU, HONOLULU, OAHU.

MA KA HANA O KA HOOPAU LOA ANA I KA WOLTERS WALDRON

COMPANY, LIMITED. (KAUPALENAIA.)

 

                Oiai ka Wolters Waldron Company Limited, he hui i hoohuiia a i ku malalo ame ka malu o na kanawai o ka Teritori o Hawaii, Mamuli o ua Kanawai la, a e like me ia i hoikeia malaila, ua waihoia mai ma keia keena he Palapala noi e hoopauia ua hui la, me ka  Palapala Hooia i hoopili pu ia i kulike ai me ka Kanawai.

 

                Nolaila, Ma keia ke hoolahaia aku nei i ka mea a i ka poe apau i kuleana a e kuleana nei ma na ano apau iloko o ua hui la i oleloia e waiho mai i na kumu ku-e i ka aeia o ua nei la oleloia ma keia keena ma ka la a mamua ae paha o ka la iwakalua-kuma mawalu (28) o Sepatemaba, A.D. 1903 a o kela ame keia mea e makemake ana e loheia ma ia hana e hele kino ae ma ke keena oihana o ka mea nona ka inoa malalo iho ma ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 o ua la la i oleloia e hoike mai @ la e ae ole ia ai ia noi.

 

A.       N. KEPOIKAI,

 

Puuku o ka Teritori o Hawaii

 

Honolulu, Iulai 11, 1903

 

                Teritori o Hawaii,

                Mokupuni o Oahu,

                Kulanakauhale o Honolulu

 

                Ma o ka hoohiki pakahi ia ana o Cecil Brown ame W. G. Cooper ua hoike ae laua ma ka palapala a olelo ae he mau luna nui laua, o Cecil Brown ka Peresidena, a o W. G. Cooper ka Mea Malama Dala no la First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., a o ka papa hua helu malalo iho nei, he hoike @ piha pono ia a polelei no na hana o ua hui la i oleloia ka First American Savings and Trust Company of Hawaii, Ltd., a hiki i ka la kanak@lu (30) o Iune, 1903, pau pu me ua la @ i hoike mua ia ae nei.

 

                O ke kumupaa o ka hui he $250 @ maheleia iloko o 2,500 mahele @ o9 $100.00 waiwai io o ka mahele hookahi O ka heluna i hoopukala he 2,500 a ua uku piha ia na mahele apau.

 

                Na loaa no na aie o ka Hui ma ka la 1 o Iulai, oia keia malalo iho.

 

Kumupaa                                             $250,000.00

Na Dala Hookomoia                        230,@

Na Puka ame Poho                               @

Na loaa aie e ae                                                  12,@

 

                Na waiwai e ae o ka Hui ma ka la 1 o Iulai, oia keia malalo iho:

 

Na Bila loaa mai                                                 $287,460.65

Na Bona                                                                 76,000.00

Dala Kuike ma ka Banako                              113,573.33

Ukupanee i pii ae a Iune 30, 1903                 6,820.03

                                                                                -----------------    ------------------

                                                                                $493, 854.@        $493 @

 

(Kakauinoaia)

                                                CECIL BROWN, Presidena

(Kakauinoaia)

                                                W. G. COOPER, Mea Malama Dala

                                Kakauinoa a hoohikiia imua @ keia la – o Iula, 1903  (Sila)

                (Kakauinoia)                                       W.P. ROTH

                                Notari no ka Lehulehu Apana H@ kolokolo Kaapuni Ekahi.

 

                Ma keia ke hoia nei au o ka @ ike maluna ae, he kope oiaio a p@ ia o ka hoike maoli a papa huah@   ka First American Savins and @ Company of Hawaii, Ltd., I hoo@ imua o’u i keia la 27 o Iulai.

 

                Hoikeia e kuu pulima ame ka @  ka la ame ka makahiki i olelo m@ ae nei.

                                                                                                                                W. P. ROTH

                                                Notari o ka Lehulehu. Apana H@  kolokolo Kaapuni Ekahi.

                                                                                2974—July 31---Aug. 7, 14

                                                                                ----------------------------------

 

OLELO HOOLAHA.

----

 

                Aole e kau ke koikoi mai na @ apau loa e hoopaaia ana ma ko’u @ e kekahi mea, aia wale no a loaa @ kekahi kauoha mai ia’u aku m@ palapala.

                                                                                                                WILLIAM KEIKI

                                Honolulu, Iulai 21, 1903

                                                                2973—July 24, 31, Aug 7

                                                                                                ----------------

 

                HOOLAHA I KA POE AIE.

-------

 

WAIWAI O KILIKINA UNEA

---------

 

                O ka mea nona ka inoa malalo @ nei, John T. Unea, o kona hoo@ ana iho nei i Lunahooponopono Waiwai o Kilikina Unea (w) no Ka@  papa, Molokai, mea i make, ma ke @  haawiia aku nei ka hoolaha i ka @ apau no ka lakou mau koi i ka wa@ o Kilikina Unea i oleloia, mea i @ i hoolaio kupono ia me na bila a @ lapala hoike no na lilo, ina he@ kekahi o ia ano a ina ua Hoopaa@ mau koi me na moraki a me k@ ano e ae, e waiho mai ma ke @ o Smith & Lewis, Lumi 206 Judd @ (Hale), Honolulu, Oahu, mal@  Eono Mahina mai ka la aku o @ hoolaha, a i ole e hoole mau @ aku lakou.

 

                Hanaia ma Honolulu, Oahu, Iula: @ 1902.

                                                                                                                                JOHN T. UNEA

 

                Lunahooponopono Waiwai me ka Palapala Kauoha Pakui o ka Waiwai Kilikina Unea, Mea i @ake.

 

                Smith & Lewis and Louis J. W@ 

                Judd Building (Hale), Honolulu @ Loio o ka Lunahooponopono Waiwai

                                                2973 --- July 24, 31, ----- Aug. 7, 14, 21.

OLELO HOOLAHA

---------

 

                Ke kauohaia aku nei na lala a pa@ ka “Hui Kuai Aina” o Haena.  Kauai @ akoakoa mai ma ka halawai mau o hui ma Haena, Kauai, ma ka la @ Augate, A.D. 1903.

 

                Ma ke kauoha,

                                                                                                UPAI NAPUAONIOLE,

                                                                                                                 Kakauolelo@

                Haena, Kauai, July 17, 1903

                                2973—July 24, 31.