Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 31, 31 July 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA LAWE A HUNA MALUIA MA KA AINA MEHAMEHA.

MOKUNA XVII. KA MAKANI INO. Ua hooholoia iho la e hele aku o Penee ume Vlncent no Ka aekui hema, n o Sidane hoi ame Kent r»o ka akau. Ua hookomo mai la o Penee i kana ku-e 1 kona hoie hou ana ma kēia h*tuv. aka. ua pane aku la o Kent aia oia maialo o ke kauoha a ke kanawal koa. a o ka pono wale no e hookohi nie ka hakalia oie. "Ma na hihia hookiekie a hoolohe ole i ke kauoha e like me keia," wahi ana i hoomau mai al i ke kamailio ana, "he mea mau mau i ke ki poka īa o ia ano kanaka- Ua maopopo no ia he hoi\loha maikai au nou, e Mr. Wnee, aka nae ina e kauoha mal ana ka lunahoomalu o ke komite makaikai e ki poka ia oe, e hooko no au i ke. kauoha me ka nanaina hauolL** ! I'a nana aku la o Kent i ka pu rat-; feia. a ma ka nana aku I kona hele-l h«>lena. me he mea la ua kupaa i'o, kona manao e hana e like mkkana; mea l kamailio ae la. Ua olelo Vnal la--0 Penee he mau olelo hoomākeaka wale no kana» a e hele ana no ia me; ka manao hauoli. Ua hana il»o laj keia ame keia i mau mea ai nana. aj \ ke kani ana o ka hora ewalu, uaj kau aku ia lakou maluna o ka lana luau. a hoe aku la no kekahi aoao o| ke kalkuono. He ano umamalu ka ta> a aohe hol' he papa pono iho iluna o ka itikai,| a he la'i pu ka makanU Ua hoohoW iho la lakou e hoolele mua ia aku o| Vincent ante Penee, a e kli mai hoi 0| Hhaob» ma. }* Inua o lea. hau aole e hala aku mahope o ka hora elima o ke ahiahL Ua latra pono hol iakou me a&vu- j Aohe I loihi ko fakou liolo ana. ua hikl aku )& lakou ma kekahi walil * hlki ai ke pil aku i ka paU pohaku i» ku kokoke mai ana, a I kokoke boi 1 ke kai. Ua leie aku la o Pen«e m« Vincent. a ua kau<Aaia aku iaua e hikl hou mt kela wahi I ka hora *Uma. I ko taua lele ana aku I kula, ua hoomaka koke aku ia laua • pll t ka pali e ka kokoke mal ana a Uoko o na «ekona pokole. ua nalowale aku ?a iaua nal ka ik« ana aku a St4ane ma. Ua hoomaka aku la na wm» © iuna o ka iaaa laau e so kahl a *a«a % manao ii te poao no ka nana ana.

Aohe he ao o ka lewa, eia nae, aohe i puka pono mai ka la, ua alaiia e kekahi mea lenalena e like la me ke grula. I ko laua nana ana ae, ua ike aku la iaua i ka lele ana ae o kekahi auna manu au kai, a na ia mea i hookomo mai ka hoohuoi ana iloko o laua. "Ke oie au e kuhlhewa, e hiki mai ana ka ino,' wahi a Sidane. "Aohe hoi he ikeia aku," wahi a kona hoa i pane mai ai me ka hoao ana aku e hou i kekahi i'a e kaalo ae ana. "He manao ko'u e hele hou tnai maanei i ka la apopo a hoao e lawai'a i kekahi o keia mau i*a. Heaha la ka maunu maikai no kela ano i'a?" "He nui ka i'a liilii o ke kahawai, e kii aku oe i upena kio'e a e loaa no ia oe na i'a \iUii o ke kahawai. He maikai no hoi ka apana palaoa ame ke ko'e no ka nmunu." ) "E pono no hoi ha e hoao kaT?ou ka maklka." wahi a Kent. Ua minui kupono no kekahi o lakou no keia mea." . | I keia wa ua kokoke loa aku la laua i ke kowa e hookomo mai ai be kat Hoko o ke kaikuono, a ma ka laua hoomaopopo, he hookahi haneri i-a wale no ke akea o keia kowa, a ma na aoao, e ku ana na j>ali nihinihi lau-' mania. Mawaho aku o ka pale, e ha'i ana ka nalu me ka malie. a hiki i ka ili ana ma ka aeone. Maloko iki mai, he hohonu ke kai o keia wahi, a ma-; laila i ano ikaika ai na ale a konao loa iinko o k* kalkuono. | nana kāua ina he hiki ia kaua ke kaa aku mawaho o keia wahi,"j wahi a Kent. "Ina e hiki ia kaua ke kaa mawaho o ka poina nalu me ka maalahi. e hlki ana no ke holo aku no hookahi mile l waho o ka moana, a malia paha e hlkl ana ia kaua ke hoomaopopo i ka nui o keia mokupuni. 12 hoao kaua. He hiki no paha ia oe ke au?" | "Ae, Jie hiki no la'u ke au. a ke manao nei au e auau kai ana kaua maniua o ko kaua puka ana aku mawaho o ka poina naiu," wahi a Sidane. me kona] nana j>ono ana aku I na nala e haki mai ana. "E hoao no kaua i na oia kou makemake." "Aohe o'u māka'u/' wahi a Kent me ke ano hookuoo. "Cloraita. E p«no e waiho kaua i ko kaua. mau kamaa am» na pa 1 knla," wahl & Sidane. "He mau mea hookaumaha wale no kela." Ua wehe ae la laua i ko laua mau 10-3e 3e a koe na paie ilt, a hoomaka aku la laua e hoe no ka poina nalu. la iaua ! hookokoke aku al I keia wahi, ua ptt Ino mal la ke kat a uht pu maluna o iaua. eia nae» aole laua t hopohopo Iho. īa laua 1 kokoke toa aku ai. ua plt mai ia kekah! ale nui, a ia wa o Sidane t kahe« &ku ai i kona hoa e Ikoe me ka ik&ika. "O ka manawa keia, e ikaika ka hoe ana," wahi a S!dane I iiooho ae ai, "Ikalka! Ikaika!" Ua hou aku la laua i na boe me ka ikalka. tna la.ua e hlki aku he hookahi haaaert i-a mawaho aku o keia, paa ka »!Ukia. E hlk! aku aoel laua roa k«ia

' wahi a laua i ake nui ai? I keia wa ' ua ku hou niai la he ale hou mamua pono o laua nei. Ua •hapaiia ae la o mua o ka ihu o ka lana o laua nei a ; kokoke e ku pololei. I ke kaa ana aku ! o ua ale nei he elima kapuai mahope o ! laua nei, ua ha-ki aku la ua lialu nei a | o ke keokeo wale no o ke kai ka mea ikeia aku. i "Huro!" wahi a Sidane i hooho ae ai, . "hokahi manawa i koe, pau ka pillkia! laia e kamailio ana ua pii hou mai la : kekahi ale, a i kona nana aina aku, ua - hwimaopopo koke iho la oia ke pii mai nel ke ino, a aohe keia he mea e hiki ai ' ke hoohewahewaia. I ke kokoke a.na • mai, ua pii ae la ua ale nei a oi maluna i o ko laua mau poo me he paii la, 1 "E luu aku iloko o keia ale!" wahi a | Sidane i hooho ae ai i ko laua komo pono ana aku Uoko o ua ale nei. ' Ua ano ku nana o Kent, a o Sidane hoi, ua luu aku la oia. j No ka manawa pokole, ua hiki ole iaia ke lohe i kekahi mea okoa mawaho ae o ka nunulu o na na.lu e haki makawalu ana, a i kona ea ana ae, ua pau ka ikeia ana o Kent. I ka lua o ka manawa, ua huki hou ia iho Ia oia ilalo e ke au a kokoke oia e paupauaho loa, Ua hooikaika hou ae la oia e puka mai loko ae o ka lulumi ana a ka nalu, a e like hoi me ka poe ike i ka au. ua luu oia me ke kaakaa no o kona mau maka. I kona luu ana e like me keia, ua ike aku la oia i kekahi mea eleele ma kona aoao akau, a ua hoomaka koke aku la oia e au no ia mea. * ! I ko Sidane ea ana ae no ka lua o; ka manawa, ua ike aku Ja oia i ka ea ana ae o kona. hoa he mau i-a wale noi ke kaawale mai iaia aku. Ike aku la ia ua paupauaho o Kent a e hoaei waie; ana no e hoolana iaia iho. Iloko o na sekona pokole, ua pili aku la o*Sidane: ma kona aoao. Aohe i haki ka ale i holo mai aia a. na la mea 1 haawi mai no laua e loaa ai ka hanu maikai. "E kiloi ae oe i kou lima hema niahope o kuu kua a e paa mai i kuu palule," wah! a Sidane i kauoha aku ai la Kent, me ka hookomo ana aku i konai lima malalo o ka umauma o Kent. "Mai piholhoi, ua maikai kaua i keia wa.** Aole no hol o Keot i loaa na manao; piholh<»l. ua kook>> ola i na. mea apau a j Sidane a hookaawaie hoi i kona lima akau no ka au ana. He ekolu manawa o laua I loaa al i na nalu a komo malalo, aka, aole laua 1 paupauaho a hiki wale no i ko laua pae ana i kulā. Aole ao hoi i hoao o Kent e pane i na olelo hoolana manao a Sldane i ko laua e au asa, aka, ua hooikaika. oia e paa. i kona poo maluna o ka iUkai. O ka hopena no hoi, ua kaa aku la laua ma kahi malie o ke kai. Ua nana aku la o Kent i hope a olelo ae ia, "Ua maikai wau t keia wa, mahalo piha la oe." Ua au aku la o Kent oo ka lana laau e laaa roai an he mau i-a wale no ka iiuoww mai a laaa aku, oa an pu aku la no hoi o Sidane a kau hou aku |a laua maluna. I ke kau pono ana aku

0 Kent iluna o ua lana nei, ua lele hou iho īa o Sidane iloko o ke kai a au aku la e kli i na hoe e lana hele mai ana. I ka loaa ana o keia mau mea ua hoi mai la oia a kau hou iluna o ka lana. "Ua maikai loa anei oe i keia wa, e Mr Kent?" wahi a Sidane mft ka lalau ana aku i ka lima o kona hoa no ka lulu lima ana. "Ua maikai wau, eia nae ua piha he hookahi kuata wai kai maloko o ko'u opu i keia manawa," wahi a Kent i pane mai ai me ke ano hoonaukiuki i ka lanakila ole ana o kana inea i manao ai. "Mai pilikia wau ina aole oe he n:ea ikaika i ka au. Aole e hiki ia'u ke au loihi loa. Nau i hoopakele ko'u ola t e Hamona. Pehea la e hiki ai ia'u ke hoomaikai aku ia oe no kekahi wahi apana hana uuku e iike ae \a me keia." "Mai hoao oe." wahi a Sidane i pane aku ai me ka akaaka ana ae. "Ke hauoli nei wau aole oe i eha. Pehea 1 hiki mai ai keia mea maluna ou?" "E like me kekahi kanaka lolō, aole wau i hoolohe aku i kau oielo e luu i ka wa kupono," wahi a Kent. "He manao ko*u e lana ana no kahi lana laau i ka loaa ana mai i ka nalu, a ua manao iho la au aohe e pilikia. ' | "Ua oala ae ua wahi naea nei a ku lolei a t ko'u hoao ana e lele, ua i>akika ko'u mau wawae. Ua haule pono mai ka lana laau maluna o'u, a no kekahi manawa ko'u hikl pono ole ae ke hoomaopopo. a ua maopopo ole la'u heaha la ka loihi o ko'u waiho ana iloko o ke kai. O ka'u mea i hoomaopopo mua, oia ko uwa kokoke ana mal ma ko'u pepeiao. a ia manawa, ua loaa iki kahi noonoo ia'u e hana i kau meā i kauoha mai ai. He nui ko'u manawa I hoopakele ai i kekahi poe mai ka poholo ana. a aoie wau i poina i iia rula o ka hoopakele ana i ka poe piholo. Ua kokoke loa wau e ka nalu mahope mai, ua hiki oie ia'u ke hana, a e emi aku ana hoi ko'u Ikaika." Ua kau koke aku ia laua i kula; wehe ae la i na lole pulu, uwi iho la. a noho iho la laua malalo o ka malumalu o kekahi kumuiaau a hiki i ka wa e maloo a! ko laua mau lole. Ua hoole o Kent i ke koi a Sidane e hoi oia. tto ka hale, a olelo mai ua maikai loa. oia 2 keia, Tra» Maiiope o Ko laua Uoomaha ana no hookahi hora, u& hoomaka aku la laua e pii i ka naii e kokoke ana i ka aeone. He nui ka hasa o keia fiftakai> ame k& nui hooikaika, aa kau aku la laua i ka plko he 400 kapuai mai ka ilikai ae. "E! e nana aku oe l kela!" wahi & Sidane i hoobo ae ai. Ua kuhi aku la kona lima i ka ak&uhema, a ike aku la kona hoa me ka powehiweh) f kekahi mauna kiekle e uhi paa. la ana ka piko e ka hau keokeo. ' "Ke ike ala oe i k& piko mauna!" wahi hou a Sidane I hooho ae ai no ka iua o k& manawa. "He 150 mile paha ke kawa o keia mauna mai kela wahi aku. Me he mea keia dvu luaa 9 Meklko» a i oto. oĀmerlkii H'a* m Aohe e toa& xm mauna maiuna o

na e lik»? nie k» klok'«o Eia no kakou mawaho ae o ka aekai o ka aina nui, a na ko'u «nanao, he V'»') mile wale.no ko kakon kaawalo mai laila mai. Me he nla kona aw\ Ke ole au e kuhihewa ke ike aku au i ka puka ae o ka uwahi. Me ka makani kupono. e hiki no kakou no ka aina nui iloko o hookahi la. B hlki no ia kakou ke hana i moku a paa iloko o elua pule a holo aku " "Ma ka nana aku, ua pololei oo." wahi a Kent. "Heaha la ka nui o keia wahi mokupuni?" T T a nana iho Ia laua I ke ano o ka aeka! a ike iho la aohe e hiki ke hele « wan ae ia a puni, no ka mea, ma kekahi mau wahi e ku ana he mau oali < ma ka aoao o ka moana, a e poi ana hoi na ale ma na kumu pali me ka hoomaha ole. Ua manao Iho la laua * hele aku no ka aekai akau ina ka hele ana maluna o ka pali a laua e ku nei, aka, ua hoopanee iho ia a pau ka laua ai ana. Ua loaa iho la kekahi wahi luawai mapuna e puapuai mai ana maloko 0 kekahi wahi ana uuku. a na ia mea 1 hoopau i ko laua ono wai. "He wahi kanaka ano e maoli no hoi kefa w r ahi Simon Penee," wahi a Sidane i olelo ae ai ia laua e ai ana i ko laua ainhawakea, "Malia paha, i kona noonoo iho* he maikai kana mau hana, eia nae, he nui ka poe e oleio nei i kona pi, aole anei x>ela?" "Ua lohe anei oe i ka moolelo i ka I heie ana aku o kekahl komite ohi dala no kekahi hana ku i ke aloha e ike ia : Penee?" wahi a Kent I nlnau roal al ia Sidane. Ua hooie aku la o Sidane. "U& hooholola e hooulu i kek&hi huina dala no kekahi mau hana ku i ke aloha," w&hi & Kent i hoomau m&i ai. "Ua poina wau heaha la u& mea nel, he nui lo& na hana o keia ano I hapaiia. Ua iawe hele ia mai na pepa kakaulnoa & owau kek&hi me& i komo pu. Ua wau i k&'u haawl, a i ko'u kiiohi aiia. iho i k& e kau ana ka inoa o Morton no 12,000, o Roekweil no 12.500, o C&rmodr ao 53,000, he kan&ka kokua nui ola i na hmna o keia ano, a o Haven kekahi a'u i ike iho &i. & he iehuiehu wale ka poe i komo. U& ike iho la wau ua komo ka inoa o Mr*. Penee no ka huioa © $90, » maliope mal u& komo aku la ke komite m& kahi o|hana o Penee. U& komo aku iakou & ha'! aku i ke ano o ka iakou huakai. Ua mai la o Penee i k& pepa a n&na iho i& i ea inoa, a i kona hiki ana iho i ka inoa o kana wahlne, u& iaiau aku la oia l ka peni & kak&u iho 1& i kekahi mea, Ua man&o iho la ke komite ua ko ka iakou mea- i makemake at Ua haawi aku oia i ua pepa inoa nei, a i ko'u manao, heaha ka lakou mea I ike iho ai?" "Aohe he hiki ia'u ke koho ae." "Ua k&k&n oia be *Mr. ame' m&mua o Hn Simon Penee.' O kana ha&wi iho |& {a. Aohe he ala e oi &i maluna ona. E heie aku kaua no mua." Ua hookoio aku la iaua ma ka lihi pali* a i ka piha aiia paha be hapalua

niilo o ko lalla liknli an:t tna kuu hiki 010 iho la k»> Ihhhimu a' hoi hope laua a Mkt I k;»hi .1 .> mua ai. I ko Jnun hlki nna nku »<■ nei. \ia nana ak\i la lau.i • inoana. a ia manawa u.i ) luua i ka ana aku I k» X . mawnho pono o ka mokufur.! .1 e noho nel. Xo ka hnpalua hora k" ' i ann o kiai no ua moku n« i "Ma ko'u manao ho 2." mil- k > • 0 keia moku mai wl aku." 1 elano mo ke ano kaumahn. !< pono e ku kiai kokahl ni".i " maanel i r*a ia npau a i k.i ';■ ai ho moku p liko mo kM• e haawi aku i kekahl m.ui ' ■< mea e ikeia mal ni i">' r ■■■'. luna o leeia mokupuni." "K nana ao oe i ko an<> nk" > a Kent. "Hf» moa maop»j-w> . . ' ana kekahl ino nui. * . "Hapalua i hala ka h.m >: ; ano e k»> ano o k*»ia mnu n»» A 1 ike ia Penoe ma i kri;i v,I mau mea naauao Inua e hoi k-k laua i kela wa. K nul mni ;irkani." (Aole i pnu )