Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 33, 14 August 1903 — AOLE O HAWAII KE KAHUA IKAIKA O KE KAKOLIKA. [ARTICLE]

AOLE O HAWAII KE KAHUA IKAIKA O KE KAKOLIKA.

O ka papahelu hoahanau hoohikiiele manao a ka Makua Valentine o ka Kakolika o Honolulu nei i hoolaha ai, e pili ana i ka huina nui 0 na hoahanau Kakolika, ma kahi o 27,000, he hoike hoi i ka ikaika o ia hoomana iloko o Hawaii, oia ka mea nana i hoopuiwa ae i ka nupepa haole puka-mahina o ka Papa Hawaii, "The Friend" (Ka Hoaloha) e like.no me ka puiwa o na kanaka noonoo maikai piii 1 keia mea hookahi. Ua hoike pu ae ka Makua Kakolika aia he hapalua o ka huina o na ka- v naka Hawaii he poe hoahanau Kakolika, a o kekahi hapa fioi aia iloko o na hoomana Hoole Pope ame Moremona. A ma ka aoao o na hoahanau Kakolika Pukiki, oia ka hapa hoopiha pono i ka huina i hai mua ia ae nei— 27,000. Ma keia puiwa ana o ka nupepa "The Friend" ua hoike mai oia i kana mau kumu, ma ka hookuku ana, e hoakaka ana i ka lilo ole o Hawaii he kahua ikaika no ka hoomana Kakolika, e like me ia e puka nei ma na kolamu mea hou o keia helu o ke Kilohana. Ma ka nui heluna hoahanau k e kalele koikoi ana o ka noonoo, no ka lilo o Hawaii i kahua ikaika no ia hoomana, a no ka hapalua huina heluna o na kanaka Hawaii hfi poe Kakolika wale no. Ke olelo nei ka "Friend" no keia mea, ua heluia na lala apau loa o ka ohana kekahi kumu o ka lawa ana o ua huina nui nel, a ina oia ke ano helu ana o ia hoomana, alaila, ke pane nei ke Kuokoa, ua hiki ia no lakou iho, oiai, pela iho la ka lakou ano helu ana, eia nae, aole ia i lawa no ka hoike ana, ua lilo o Hawaii he kahua ikaika no na Kakolika, ke noonoo pono iho ke kanaka. He mea oiaio, o keia ano helu ana a na Kakolika aole i like me ka helu hoahanau ana a na Hoole Pope, oiai, he helu wale no ka lakou i ka noe i hoike manaoio no ke Akua ma ke akea, a i ikeia iloko o na Ahaaina a ka

Haku, aole o na lala apau loa o ka ohana, a ua pololei no na Hoole Pope e iike me ka lakou ano helu ana. Ma kekahi aoao hoi, he hookuu hoahanau ka hoomana Hooie Pope mai na ekalesia aku, i ka poe no nae i maopopo ioa ko lakou mau hinia, oiai, na Kakolika ame Moremona, i ka nana aku, he puiama mau me ka hoohalahala ole ae i ko lakou hewa i maopopo a aohe no i loheia iki he maa keia mau hoomana i ke kapae i na hoahanau noho lalau. Iloko o Hawaii Paeaina, aia he nui o na halekuai rama, bia, waina, a hiki aku na wai ikaika, ame ka hoo* hewahewa oie, aia he mau Pukiki kekahi mau ona o mau haiekuai waiona, a ke Kuokoa e hoomaopopo nei he mau hoahanau lakou no na hoomana Kakoiika a Moremona, olai ka hoomana Hoole Pope he kue loa ia ano; a he hookuuia lakou ke maopopo ua ino la. O kekahi mea 1 hoomaopopoia oia no ke kau nawaliwali ma'i ia, he haawina hoi nana e koi ikaika aku i ke kanaka e imi i kahi e ola ai, a maiuna o keia mea i loaa ai ka manao ia makou he hoowalewale ikaika io ia e nele ole ai ka hei o kekahi mau Hawaii a komo iloko o ka upena a ka hoomana Naauao e like me ka na alakai i kukaia akea nui ai; "he hooia no ka poe ilihune me ka auhau ole." O ka manao ana i ka emi o ka hoomana Hoole Pope mamuli o ka hapa ikaika o na kahu Hawaii, ke manao nel ke Kuokoa, peia no ka emi o na hana ma kekahi mau ekalesia haole ma ke alakai a na kahu haole. Eia kekahi, aoie keia he mea hou, aka ua ikeia keia haawina emi, iwaena o na ekalesia o na la mahope mai o Paulo ma, a ia loane o Patomasa a mahope mai. Aia ia mau ekalesia ka uluwehiwehi 0 na hana i ka hoomaka ana, aka i kela ame keia kowa manawa ua ike maopopo loa ia ke emi ana mai a hiki 1 ka pau loa ana. E like me ka oiaio o ia, pela no ka oiaio i na ekalesia apau o na wahi apau, e emi mai ana lakou, aole no nae i ka manawa koke, aka, ma ka hakalia. E emi mai ana na ekalesia Hawaii e like me ka emi mai o na ekalesia e ae, Amerika, Pelekane, Pake, lapana, Gilibati, a pela aku, maluna no nae o ke kahua paa a maopopo. •Me ke kanalua ole ke pane ae aia he mau kahu Hawaii ikaika a kupono loa o na makahiki i hala a hiki no i keia manawa, i noho hoomanawanui ai no ka hana a ko lakou Haku, me na wahi ola wiwi a na kihapai e hanai ai (keia kekahi kumu i ikeia ai ka ikaika) e hiki puikalka ai i kekahi mau kahunapule haole ke hoomanawanui, no ka mea, ua paupauaho maoli io no kekahi poe kahu Hawaii a haalele i ko lakou mau kihapai. Ua emi io no paha ka heluna hoahanau i na makahiki he kanakolu i hala, ke pane nei ke Kuokoa, aia no ia ano haawina emi iloko o kekahi mau ekalesia e noho kahuia nei e na kahu Hawaii ikaika piha a aia no ia haawina maluna o na hana a kekahi mau kahunapule haole e hana nei iloko o Hawaii, a no keaha la i uluwehiwehi ole ai ka lakou, no ka mea, he ikaika hoi. Nolaila, ma ka noonoo ana, aole no na kahu Hawaii ke kumu o ka pilikia, aka, no ka hewa holo i o a i o a hana ole e like me na kauoha a ke Akua. E pau no lakou i ka plo, ke noho malu na mana o ka ino e kue ana i ko ke Akua mau manaooaa, iloko o ka manao pililaula o ia lehulehu hoomana, ina no he Kakolika, a Hoole Pope a Moremona ia. O kekahi mea i maopopo loa, oia ke ku mau aku o na ekalesia a hoomana, me ka o.ni ole, ina no he ekalesia Hawaii a ekalesia e ae, ke ku maluna o na kauoha o ke Akua ma ke kuio. E like me ko lakou noho mau ana iloko o Kana mau kauoha pela e mau aku ai ko lakou ku ana.

O kekahi mea i maopopo loa me ka hoohewahewa ole," oia ke ku mau loa ana o ia kanaka hookahi a wahine, a like me ka noho mau loa o ka pono iloko ona.

E like me na hoakaka a ka "Friend" no ka nui ikaika o na hana hoonaauao ame na mea like no ka pono o ka lehulehu, a no na Kakolika pu o na aina i nohoia e Hoole Pope, ua like ko ke Kuokoa manao me ia, no ka mea, aia i Hawaii nei, na hoike maopopo no ia mea, kahi a na Makua Mikanele i hooikaika pauaho ole ai, a na Kakolika hoi i ukalf meheu ai, he haawina aie hoi no Hawaii ia lakou. A ma ke kuamoo ponoi o keia kumuhana, ua like hou no ko makou manao, aole o ka nui lau wale iho no o keia huina heluna hoahanau Kakolika oia ka hoike no ko Hawaii lilo ana he kahua ikaika no ka hoomana Kakolika. Aole loa.