Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 34, 21 August 1903 — HE MOOLELO NO RODERIKA o KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAGA. KA U'I NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RODERIKA o KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAGA. KA U'I NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.) - * MOKUNA V. KA HIU HUAKAI "O. e kua makuakane, no ke aba kou nana ana mai ia ? u e like iho la me keia. He oiaio ua hana hewa loa wau ike aioha ana aku i keia naita Pelekane/* . . "Aole wau i kamailio aku nei no ka »hewa. Ua ninau aku nei wan ina ua kamailio iki aku o Roderika ia oe ma ke ano hooipoipo. •'Ae. ua hana io mai oia pela." U A 11 a knwiliwili iho ka olua mau manai. a hiki like iho la ka olua mau kaunaoa." # "O, e kilu makuakane, aole loa e hiki ia*u ke hai hoopunipuni aku ia oe." . . "Ua loaa mai la ka haina o ka'u ninau, a ua ike aku la hoi ike ano oka waiho ana jnai oka aina. Ua loaa mua mai no ia u ka manao niaka'u no keia; aka ke manao nei wau ua pau ae la ka inea a'u e maka'u ai." "Aka, e kuu makuakane, aole oe e hookuu aku ana ia Rodenka e make?" Ua hopu aku la o Makamuraga i na poohiwi o ka opio wahine a kulai aku la iaia ma kekahi paia o ka hale, e like me kona kiola ana aku i kekahi ilio, a i ua nohea la o Wikilo e ku ana ma kahi ona i kukuluia aku ai, ua pane mai la ua Makamuraga la: "E haawi koke no wau i na kokua ana i kekahi kanaka haahaa loa i lioohaahaa uiai ia y u, mamua o ko'u haawi ana aku ina kokua ana uo Roderika Fizigerela, Ina aia io oia iloko ona lima o Barainn I>iiiia, alaila ua maopopo kona make, a ke hauoli nei wau no ia mea. E pono ia oe ke ike iho aole loa oe e ike hou aku ana i kona kino ola." Me ka naau mokumokuahua i ke aloha e lalapa ana iloko o ka [iiiuwai o ua nohea la o Wikilo no ka mea a kona puuwai e haakoi ana, ua hooi loa ia ae kona inanao no ka hoopakele ana i kana aloha, a kukuli iho la oia ilalo a nonoi aku la e hoihoi hou kona makuakane i kana mau olelo makona; aka, aole he hoolohe īa mai. Ua hopu iho la ua Makamuraga Fa i na lima o kana kaikamahine a kau-o aku la iaia a kukulu ae la iaia iluna a kauoha aku Ja iaia e lioi aku no kona lumi. "Ua hupo a ua makapo no hoi wau," i pane aku ai ua Makamuraga la, "ia'u i ae aku āi ia oe e ike i ka naita i kona va e ma'i aea, a e maīama aku no hoi iaia; aka, aole wau i inanao e lilo mai ana kona puuwai i ke kaikamahine a Ducana Makamr"uga. Aole no Jioi i hoea mai keia mea me ka pono, no ka mea ua ike no w T au ua hoopalauia ua naita la me ke kaikamahine a Sir Habati Dorena. Ma ka Pohaku Laa o Tara, ua oi aku ko'u hauoli ke ike aku ia oe iloko o ka luakupapau, mamua o kou lilo ana aku i keia kanakai Uwoki! aole O'u makemake e lohe hou aku i kekahi huaolelo. Ua lohe mai la oe i ka'u mau olelo, a »he mea pono ia oe ke ike mai, o ka'u mau olelo ke hoike aku nei ia i ko'u manao maoli Ano, e hoi aku oe no kou lumi, a e hele ae wāu e ike i keia hoahele o ka naita 0 Kiladen." Ua makili mai lalie wahi uwe o ke kaumaha mai ka Avaha mai o ka opio wahine iaia i haalele iho ai i ka lanai, a iaia i hala aku at ua huli ae la ua Makamuraga la a hele aku la no kahi a Hiu e noho ana. Ua nalo aku la na haawina liuliu mai kona mau maka aku, a o, kona leo i kona a i kauiailio aku ai ia Hiu ma, aole o ke ano huhu* "Ua ha'i mai nei ka'u kaikamahine i ke ano o ka oukou huakai," wahi a Makauiuraga i ]Kine aku ai ia Hiu ma, "a ke kaumaha nei wau no ia mea. Ua hai mai nei oia ia ? u aia o Roderika o Kiladea lie pio na Baraina Duna." "Ae, e kuu hoalolia maikai. a ina lie hiki ia oe ke noonoo ilio, e ike ana no oe i ka niea e hoea mai ana īnaluua ona ke ole e paa ia mai na lima menemene ole oka mea nana oia i hopupio. 0 oe—o oe, e Dueana ]N[akaiuiiraga ka mea hiki ke hana oiai aia iloko o kou polio linia ka mana ." "Alia, e kuu hoaloha," i kaliamaha mai ai o Makamuraga. "Aole 1 maopopo ia oe ke kulana mawaena o Baraina Duna aine a'u. Aole he maiia iloko o ko'u poho lima no ka poe e noho la iua Leinikia, koe wale iho no he poe kakaikalii % noho nei ma Wikilo. He enemi ino loa o Baraina Duna no'u aole hoi he hiki ia'u ke hele aku i ona la no keia mea. Ke kaumaha nei wau no ka hiki ole ia'u ke kokua aku uia keia hana," Ua mae koke iho ko Hiu mau nanaina, a aia hoi kona mau lehelehe ke onioni la. "Ma ka Inoa Laa o lehova, aole anei he liiki ia oe ke hana i kekahi haua? Aole anei he liiki irt oe ke kauoha aku, ina no hoi he mau wahi himolelo pokole? Ina he hiki ia oe ke hoopakele ae i ka naita e loaa ana ia oe ka uku kupono.'' "Ua maopopo ia'u ua loaa no ka mana i ka Eale o Kiladea e haawi mai ai i ka uku; a iua 110 ua hiki iaia ke hoolilo mai ia'u i alii nui no Irelana nei, aole no he hiki ia'u ke lioopakele aku i kana keiki. Ina ua nianao oe no ka hoopakele ana mai i kou <liaku opio. e hoi aku a houluulu ae i ko oukou mau kauaka kaua, a huli aku iaia ma kahi ona e loaa aku ai ia oukou." "Aka. aole makou i ike i kahi e huli aku ai iaia." "lle mea pono no ia oiikou ke huli koke iaia; no ka mea ke hai aku nei-wau ia oukou, aole no wau i ike i kona wahi e loaa aku ai ia oukou, He nui na wahi huna o Dysart, a, oko Baraina i>una poe wale no ka poe i ike ia mau wahi, a na lakou no e liai mai ia oukou. ,, Ua oaka liou mai la ko Hiu waha no ka nouoi hou ana aku, aka ua pane koke mai la o Makamuraga: "Ke noi aku nei wau ia oe e nonoi hou ole mai oe iau, no ka mea ke hooia aku nei wau ia oe ke hoopau wale nei.no oe i ka manawa īuaikai. Ina no o ka'u keiki pouoi ka mea i komo aku iloko o keia poino, aole no he hiki ia ? u ke hana aku i kekahi hana e pakele ai o kona ola koe wale no.ka houlunlu ana ae i ko'u'niau kauaka ma ka heluna nui e hiki ai ia'u ke ku aku imua o ko'u mau enemi. O ka'u olelo a'o ia oe f e huli hoi koke aku no Kiladea a houluulu ae i kou mau kanakn, a hele aku e huli i ko haku. Mai poina no uae hoi oe i ka hai ana aku i ka eale i ko'u kaumaha nui no kana keiki, a mamuli o ka hiki ole ana ia'u ke kokua aku īaia oia ke kumu O'U ehana ole aku ai i kekahi liana no ko Roderika ola." Ua mao|)opo iho la ia Hiu ka waiwai o ka manawa, ame ka hoololoiahili hou ole ua liuli hoi aku la oia no Kiladea. "Aole o Dueana Makaiuuraga he kaukaualii mana nui e like ine ka'u i manao ai,-- wahi a kekahi o lakou i pane ae ai ia lakou e ilio ana ilalo o ka puu. "O ka mea oiaio, aole no he mana nui o keia mau kaukauahi Ailiki. O ko kakou mau Barona o lakou ke noho mana uui nei iua lrelana. Aole anei ua pololei ka'u koho?" wahi a kekahi o lakon i pane ae ai. "Ua pololei ma kekahi," wahi a Hiu i pane aku ai, a luliluli ae ia kona poo a pane hou aku ia; "He mea hiki ole ia kakou ke «hilinai aku maluna oka Makamuraga mau olelo, He lapuwale nui kela, a he hookamani aui no hoi." "Pehea iho !a hoi keia? Aole anei ua hana mai oia ika hana maikal no Roderika iaia e waiho ana iloko o ka poiuo?" i ninau aku ai kekahi o kona mau hoahele. "Pololei, aka ia manawa hookahi no he puuwai makona kona. laa kakou e ola ana a ike 1 ka hopena o kana mea e kau nui nei, e ao kakou, iaia e nana mai ana me he hoaloha la, aia no ka Heaha kelar

"Ua like me ka pahnpaha wawae lio." "'Ae, a ke holo mama nei/* '*A ke holo la mai ka hale mai o Makamuraga." "Alaila. aia ua kaukaualii la iloiia oka lio. Ke manao nei wau ke holo la ia ia e hana aku i ka liana 110 ke ola o ko kakon haku opio. Ina no hoi he mea hiki ia kakou ke uhai aku mahope ona." "Aole anei he hiki ia kakou ke hana aku pela?" f *Aole. He lio hou kona a ua kamaaina hoi oia i keia kaiaulu. 0 ko kakou alahele no Kiladea no ia. a he mea pono no kakou e hiki aku ilaila." iIOKI NA VI. KA PULE. ' "I ola no ka pule i ka la o ke ola I ka la o ka he msuu Hilo." O ka malamalama uuku e ooi mai ana iloko o ko Koderika wahi 1 hoopaaia ai, ua nalo aku la ia, a hoomaopopo iho la oia ua ūln mai ka malu po. Ua koho iho oia i kahi maloo oua lua la, a noho iho la oia malaila a hilinai aku la i ka paia, a me ia ano oia i noho iho ai e kali ana o ka hoea mai o kana mau mea ai e like me ka Baraina Duna i ha'i mai ai iaia, a na manaolana no hoi oia aole no oia e hoonele mai ana ika ai. He mea oiaio aole i hooko ole ia ua olelo la. oiai aole i loihi iho mahope o ka nalo ana aku o ua ma lamalama la, ua oni ae la ke pani pohaku, a komo mai la kekahi kanaka me ke kukui helepo a ma kekahi hoi o kona mau lima e paa ana oia i kekahi hinai. "Eia mai. e Sir Naita, ka mea ai kupono no na alii, a he wa? no hoi e kulike ai," wahi a ke kanaka i pane mai ai iaia i hookuu iho ai ika liinai ilalo. U E loaa ana ia oe ka palena lawalu ono aka ehu i hanaia mailoko mai oka bale maikai loa—o ka<hi ano like oil wale no ua omaia kena me ka paakiki. a e ike iho ana no hoi oe ua 'ano kahiko; aka aole he kanaka e noho hoopololi iho oiai keia mau mea ai imua o kona alo. E loaa ana no hoi ia oe ka wai iloko oka huewai, a oia kekahi o na mea maikai loa malalo iho o ka la, he mea hoi e hoomaalili ana i ke koko, a hoonalo aku hoi i na noonoo ano e mai kou poo aku. Ano e lalau mai oe ae ai iho." <k Pehea e hiki ai ia'u ke ai iho ina me keia ko'u mau lima e paa ai?" i niuau aku ai ke pio. "Aole wau i noonoo no ia mea, aole no hoi i hai mai o Baraina Duna i kekahi mea e pili ana no ia inea." "Ua manaa anei oia e noho mai oe a e hanai mai ia ? u me he mea lie walii keiki ai waiu wau?" "Aole —aole oia i olelo mai i kekahi mea e pili ana no ia mea. 0 ke kauoha i 16aa mai ia'u e waiho iho i na mea ai a nau no ia e ai." "He mea oiaio," wahi a Roderika i pane aku ai, oiai o ka noonoo nu.i iloko ona ia manawa o ka hemo ae o na kaula e paa a.na i kona iPiUi lima, "aole e *hiki ana ia'u ke ai iho oiai wau e noho ana uia koia kulana." "Ua pololei kau, eia nae aole he loaa mai ia'u ka mea kupono a'u e hana aku ai ia oe, a heaha hoi ka waiwai o ka mea ai ke ai ole iho oc " "Healia hoi ka pilikia ke liookuu ae oe i ko'u mau lima?" "Ke maopopo ole nei wau ia mea. Malia paha aia he mea make iloko o kou poli kahi i moe lolii ai." "Ua hiki ia. oe ke huli i ko'u kino ina ua kanalua oe." Ua wailio iho la ua kanaka la i ke kukui ilalo, a mahope o kona luili anu ia Roderika a ike oia aole lie mea make iloko o kona poli, ua hoomaka iho la oia e wehewehe i ke kaula e paa ana i ko Roderika mau lima, a huli ae la oia a puka aku la iwaiho. Ua loaa mai la ka manao iloko o ka naita no ka pepehi ana i ua kanaka la, a hoao e liolo malu aku; aka mamuli o ka hiki ole iaia ke umii iho i kona mau manamanalima no keia paa loihi loa ana i Ke kaula, a ua nawaliwali no lioi, ua hoopau ae la oia ia manao ana ona. Ika hala ana aku oua kanaka la, ua lalau iho la o Roderika i ka hinai, a neenee aku la a pili ika paia. Ua ono maikai ka wai i kona puu, a i ka pau ana o kaHa inu ana, ua lioomaka mai la kona ikaika e lioi hou mai. Aole oia i pololi, eia nae ua naunau iho oia 1 kekahi walii apana o ua palena la a inu aku la i ka wai. He liapalua ihora maliope mai, ua lioi liou mai la ke kanaka i lawe mai ai i kana maii mea ai, me kekahi kanaka okoa. O ke kanaka hope i hele mai ai, ua ku iho la oia ma ka puka, a hele mai la hoi ke kanaka mua i o Roderikji la no ka hoopaa liou ana i ko Roderika mau lima. "Auwe! no ke alia la wau e lioopaa ia ai ko'u mau lima oiai wau epaa ana iloko o keia walii? Ua hiki i ke kanaka make ke hemo aku mawalio o keia walii. ka mea lioi i hiki ole ia'u ke iliana aku," i pane aku ai o Roderika i ka wa i nakinaki hou ia ilio ai kona mau lima. Baraina Duna no ia e liai mai ia oe ke hiki mai oia. O ka'u wale no e liana nei oia ka hooko ana i ke kauolia. !Xolaila e ope'a ae i kou mau lima maliope o kou kua." Aia ma ka lima o ua kanaka la kekahi pahikaua pokopoko. a oiai ua ike ilio la ka kakou naita he mea waiwa'i ole ka hoopaakiki ana aku, ua hana aku la oia e like me ke kauolia i loaa mai iaia; aka ua lioao iho la oia e hoalualu ike kaula. Ika pau ana o kona nakinakiia ana, a e huli aku ana ua kanaka la e lalau i ka hinai, ua ninau aku la o Roderika pehea la ka loihi o kona wa e hoopaa ia ai iloko o Wela ka Hao. (Aole i pau.)