Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 34, 21 August 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALU IA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALU IA MA KA AINA MEHAMEHA.

Ua hoi aku la lakou no waho o ka lanai f ka pau ana o ka lakou al ana, a ia \va i holkte mai ai o Carmodv i kona manao hoolala no kukulu ana i kekahi moku, a maluna o Ia mea lakou e hiki ai ke holo aku no ka aina nui. Ua olelo ae la o Sidane he mea makehevra wale no ka hoomau ana aku J ka hele makaikai ana maluna o keia wahi mokupuni, a ma kana koho hoi, me he mea Ia Ine umi mile ka loihi a he elima mile paha ke akea o ka mokupuni. O ka mauna hoi a l&kou i ike ai e uhi paa ia ana e ka hau, me he mea la ala ia mea maluna o Mekiko a i oie maluna o Ameiika Waena, a he hapa hoi o ka lalani mauna e moe ana ma na aek&i o Mekiko ame Amerika Hema. Ma kana koho wale no, he 150 wale no mile ke ka-wa o kela mauna nw>l & lakou aku, a waiho pu mai no hol i ke kumuhana he mea maikai e hoonoho mau ia i mea nana e kiai k& mo&na | keia ame keia la no ka nana n»* t na moku e kaalo ae ana mawaho pono o lakou, a olelo pu mai ola ka mea e klai 1 kekahl la ae. Ua hooholoia iho la e kukuluia i pahuhae ma keia wahi me ke kau mau ana i k*kahi hae keokeo, he mea e hoike ana i ko lakou niiikia. "Ma ka la apopo kakou e iioomaka ai | ! 1 ka hana ana I kekahi waas*a a : laau paha," wahi a Carmody, ka lunahoomalu o ke komite hoopakele. "Ua i pau ka'u mau hoolala ana. a ke makemake nei wau e waiho aku imua o oukou no ka aponoia, hooleia ame ka hoololllollla ae paha. O ka'u mea i manao ai. oia no ki? kukulu ana. i kekahi lana me he hale lau O ko'u mea I manao ai

r pela, aohe kakou i lawa i na mea hana e hikl ai ke hana i kekahi waapa maoli. O kekahi no hol, aohe i ol aku kona maikai e like me ka'u mea e manao nei. E like me ka Hamona mea I manao ai, he nui na moku e holo nei he 25 mile wale no mai nei aku no ka hikina, a&iai o ka aina nul ko kakou pahu hopu, he mea pono no ka noonoo ana i ka mea e hiki maalahi aku ai malalia, Ma ke Kaikuono o Mekiko a- | me ke Kal Cariblana, he nui na moku o i na ano like ole e holo nei a he mea I maopopo e loaa no kekahi o lakou ia | kakou ma ka moana. A eia ko'u ma- ] nao, he oi aku o ka maikai e kapillia ko kakou moku me ka paa. i mea e hiki ole ai ke piholo, a ao*e hoi no ka hiki ke hoio heiheL" "O ko'u manao no ia," vahi a Morton. "Ke manao nei wau. e loaa no i kakou i kekahi moku iloko o na hora he 4S. E hana kakou l kekahi moku e hiki ana ke ku aku imua o na ino e | hiki mai ana maluna o kakou ma ka I moana. Ina no e paiuku mai ana na \ ale, he oi aku ia o ka maikai mamua o l ka huli ana i ka nalu mua." | "O keia moku a'u i hoolala ai," wahi a Carmody, "aoie e hiki ke pli wale ia • e na ale iiiiii o ka moana." a ua waiho \ mai la oia maluna o ke pakaukau I kekahi kii I kahaia me ka penikala. "O ka'u mea ! manao al, e kukuluia ola i 40 kapuai ka loa a 14 kapuai ka laula, E hanaia na laau hoopaa me na la&u kua nunuL Ua Ike au eia ke ku nei he mau laau paina pololei mahope pono o keia hale. a ua kupono loa nokeiamea. Oka mea malkal. e hana kakou I na mea apau i kula nei a o ka hookomokomo wale ana no ko loko o ka wai. ( "Malona pono iho o ka e kuku- ] luia I hale o S4 kapuai ka loa ame 8 ] kapual ka laula. E hookaawalela kela hale lloko o ekoiu lumi moe. me elua « moe o ka lumi hookahL He mea mai- ] kal e huiia ka lumi kuke, lumi aina < ame luml waiho mea al Ooko o ka lumi hookahi. Ma keia hooiala a'u aote k» ] e hiki ke wawahiia keia haie e ke kai 1 me ka maalahi, oo ka tnea e j koo aku ana wau ma na wahi ai»u, i O kekahi Ina I hanaia e Ilke me ka'u i h hoolala ai, aole loa e h\ki ke wawahiia i me km maaiah! e na ale.**

Ma ka hoolala, ua hoomakaukauia no > f mau kia kekahi ame na wahl e hikl ai ke hookomoia he eono ma i hoe n*> ka hoe ana i ka wa pohu ino loa. a ua hoomakaukauin no hf»i i wahi e hookomoia ? ai kn hoeu!i no ka hwkole ana l ka ; \ moku. f Ia Carmodv ame kekahi ona hoa e 1 iho ! heie aku ai e nana t mau iaau j maikai no na kua kakoo. ua hoie aku la o Sldant> ame Koi\t no ke kiekiena e nana ana i ka moana. Aohe o laua ike aku i kekah! moku ma ka moana, eia nae, ua hoomaopopo iho la o Sidane i ka moe o kekahi iaina uwahi ma ka hikinahema. Ua oki iho la laua I kekahi kumu paina ioihl, a hana iho ?a a like me kekahi piihuhae. Ike kakahiaka nui o kekahi la ae, ua hoalaia iho la ua pahuhae nei e elima kanaka a kauia hoi ka hae maluna. I ka wa a ka !a e kokoke aku ana e nai>oo. ua ku iho la o Sidane ame, Kent e kial i ka mauna kiekie e ku j mai ana me ka hau keokeo e uhiyaa ana i ka piko. "He nui maoli ke kupaianaha o keia wahi mokupuni." wahi a Sidane i kamailio ae ai, me ka nana hoomau ana aku i ua mauna isei. He maiaelae maikai ke kuiana o' na ao i keia wa. a he! maikai hoi ka waiho ana mai a ka aina. "He kakaikahi loa na mauna o ka aina nui e like me keia," wahi hou a Sidane, "ua hoohaia wau i kekahi ma- | nawa ma ka nana ana i na mauna kiekie oka aekai Amerika. He mea oiaio, aia kakou he mau tausani mile ma ke komohana o Nu loka, a eia kakou ma ka poai wela. O ka aekai o Amerlka Hema, ua kaa loa ia ma ka hikina o j Nu loka, a ma ka'u hoomaopopo, aole kakou maiaila. He elua waie no wahi a'u e hoohuoi nei ma ka nana ana t lea kakou mau uwakl. Ma keia wahi ua wehewehe aieu Ia o Sidane i kona hoa i ke ano ame ke kiekie o na mauna like ole, ame ka olelo ana ae he hilinai ikaika kona aia ! lakou mawaho pono o Amerika Waena, a o ka mauna a laua e ike nei, aia ia maluna o Mekiko. "He mea pohihihi loa keia ia'u," wahi a Kent, "ke poeleele mai nei, o ko kaua wa kupono keia e hoi ai no ka hale." Ua hiki aku la laua nei me ka maalahi, a i ka pau o ka lakou ainaahiahi, I ua Duka aku la lakou apau loa mawaho o ka lanai a nanea iho la iloko o ka la'i o ka mahina me ke puhi ana i na kika Havana o ke kulana maikai.

MOKUNA XX. j KA NOHO'NA OKA HALE. | Ma o ke kohoia ana o Sylvester I». Vincent ka lunanui nana e hooponopono r ka noho'na o ka hale, na ia mea i hoike mai ua pololei ka John M. Roek- j well koho ana i kona mau kokua. | No Yincent, ua hoike mai oia i kona makaukau ma lawelawe oihana ana, I Ua hana iho la oia i kekahi mau rula,' a hooko aku la me ka mana ūiha i loaa iaia ma ke ano he mau kanawai ia mai ka mana hooko kiekie mai. ! Mai ka wa mai i loaa ai na kii gula iaia ame Penee, ua hoomaopopo iho ia oia ua kanaka waiwai oia a aia kona kuleana iioko o keia waiwai ma kahi 0 J175,000; ua nae, aole oia i pehu ae a, hoike ae paha he kanaka waiwai oia 1 kela wa. No ka holopono o kana mau mea ua makemake kena m«u hoa iaia. 1 Ma kekahi po Poaono, he elua la mahope mai o ka pa ana a ka makani ino, ua hoomaka mai la e nii ino ka' weia. He oluolu no malalo o na kumuiaau, eia nae, iloko o ka la, he nui maoli ka wela a he hiki ole ke hoo-* manawanuiia. No keia mea, ua hoo-j ( loliia ko lakou manawa hana i mea e' oluolu ai a holopono hoi na hana e ipili ana Ike kapili ana Ika moku. j | Malalo o ka Koekwell hoakaka, ua lokahl iho la lakou e ala lakou i ] |ke kakahiaka nui wanaao a hoomaka |e ai i ko lakou ainakakahiaka mamua jo ka puka ana ae o ka la. Ma ka ha-, 1 ;palua hora elua lakou e ala ai, a hoo- '> fmaka ka hana ma ka hora eha. lle'i jhu'!hu'i maikai keia hiau hora o ke' ':kakahlaka, a na keia mea 1 haawi mai •

;k& ikaika maikai no ka hana ana. Ma ;ka hora umi e pau al ka lakou hana a jhoi hou e aJ, a o ko lakou ainaawakea ia. j Ua kiekie ka la i keia wa a he owe'lawela hoi, a no ia mea. aohe he wal|wai o ka hoomau ana aku i ka hana jōna, a mai ka hora 11 a hiki i ka hora jelima o ke ahiahi, he manawa ia no |iakou e hoomaha ai a hana no lakou ponoi iho. I I ka wa e kani ai ka hora elima o |ke ahiahi, o ko lakou wa ia e ai ai I kekahi mau mea ai mama a hoomaka |hou ka lakou hana, a ma keia hoolala, jua loaa ia, lakou he ekolu hora | ke ahiahl & elima i ke kakahiaka a piha [pono he ewalu hora hana o ka la. Ma [ka hofa ewaiu o ke ahiahi. ai lakou i [ka ainaahiahi. amaka hora uml, hoi [iakou e hloiani ma ko iakou mau moe. Nolalla, ua ioaa ia iakou he ewalu ho[ra hoomaha, ewaiu hora hana ame hora hiamoe. Hoko o ekolu a eha paha ia, ua pau [loa ae Ja ka Paiaoa a Heoeka i waiho ;mai ai no lakon, eia nae, he nui no na ;eke paiaoa i koe iho ame ka hu no ka hana palaoa ana. "Owau ka mea ike i ka hana paU* oa." wahl a Penee i oielo ae ai l kekahi la. M tJa a'o au ika hana i ko'u kanaka opio. a he ono hoi ka'w palaoa ke hana. Ua oi aku ka ono o ka'u palaoa mamua o ka mea e loaa «aa mai na hale hana nala. oa maL** " hookahi ope hu palaoa maloko o ka lumi waiho mea ai," wahi a o, t lo ,ku " a "• •» kumkuhl o waho, ua oleloia aohe e pau ka PU ana o kela aao hu no na makahikl h«t uui." tJa heie aku la oia e kti I ua ope nei, a ua hoomaka iho la o vincem e nana me ke akahele.

"Aehe wau i ir.eji," wahi a IYr x. 1 hu ano hou .-•>/ Ua maa wau ; k.; r malloko ae o ka b-.iv .1. . " ī "Ina i i v, me kau mea e k.i hana aku oe j r.- . Kent "Maiia pah a v \ ' '• ka heluhelu pono .i kuhikuhi i kauia rr.i A . i; , •* i Ua heiuheiu akah,.»i»< • * ina kuhikuhi a oielo n? i., \ % nui ana kana palaoa o h.. r V ! ' le ana ma keia hana. n'o -k'.. " " ika o kona mau hoa, . : i " ola e hoao e har.a i ka . ; t me ke kuhikuhl. I ka r | e hana paiaoa ua hvl,. ~vu •. apau no loko o ka h:r:kuk- . 1 ai I ka hana ana .. A 4 oihana hou. 1 | Ia lakou ma ka-lumi kuk- v maka iho la o h i aku la keia poe e kuu :: a; ;c n oka hana ana. a ,nt.i k> lak . X „[ hoomau ana aku. : u*. :r,i,.p.- 4 ua makaukau ia no o r ; hana, a ua nui ko luk' u i..,. " 1 !Ia Penee e hana l;A xV , mai la oia ike ano o k.i hir • ana, aua hoolohe -.a'ku l.v k ... V ! ke akaheie. | "0 ka palaoa k*.na." \v a h, A t-... ka pāu ana o kana hwnuh e maikai ana, alaiia, :s iv: >** * 30 keneta palaoa a.ina n,'. oli, eia nae, he moa px-no o holopono o ka hana." j I ka waii ana o ka , aku ia ka hapanui o u.t i-..,. kahi e hanaia ana k>t inoku 1 ;. i)Cv s , a koe hookahl iho ia o lVm>' 1 hA e kial ai i kn pii ana ;n> o k.i ; i.i . a hiki ika wa.-kupono hook*. • ai 110 ioko o ka oma. ) Ika wa i'pii. maikai :ii k> - - v ua hoomaka i)v<u iho U o \ ; hana a hookon-.o aku la i 1 , iloko o ka oma,"a i k.i ; ; 1 , v -. < hookahi mah-.>po -iho, w,t . • i ae la ka oma a i ka pih.i h. ;, 1 poo apau, ua iko aku la ! ,k, I mai he mau onioomo p.ii.i. s ; I ka maikaimainua .» k.> r, t h., | | I mea e ono loa ai ka 1.ik... i 4l * t I 1 ka paiaoa, ua hoio aku t.i . -• I Hamona e huli i kumulaau >?.. A y1 punana meli e kau ana. I k.t ! . - I ( o keia mea ono ika ai ir:.i u I palaoa, ua ono pono ka l.ik• .1 I ma ia ahiahi aua nui no h. i k • .i ■ ■ 'mahala ia Penee. No k» ia h• .. - ■ ikomo mai ka hoihoi iloko o k t . r»- ■ (nui o keia poe nona, a'oloio a. • .v,* ■ lakou e kokua ia Peneo ma i k.i 1 ; ■ ana mai i na kii puln 1 ioa.i .e •. ■ v-a ■ kulanakauhale kahiko. H- . ! ■ nawa a keia poe i pii 'ai Kw . 1 .1 Penee ame Sidane, ai ke k.>- u ■ ana o na kii, ua waihoi 1 :\ku u ■ hoopau loa ana i na ona o kv s ■ Ma ke koi a Peneo ua waih. . ■ mau kii gula maloko 0 kon.i . >. .* ■ kiai malie oia i kela wuiu.w '* H |mea la he nui na powa ak.in .i H 'ia mokupuni. H I I kuiike ai me ka 1! • "i ■ mea i hoolaha ai, ua ho. nwu -i H , lakou i ke klal nna I k« k.' > H na moku mawaho o ka rnoku;>; * ~i! H iluna mai o ka pohaku nui. kth : H jkuluia ai ka pahu hao. o ■ |ka mea i kauohaia ekuk.l r 1 H Poaono. Ua hoe aku oia nt■ ti•:n lana laau no keia wnhl irc k. '»«* H pu ana i kekahi pu raiM.». h !'.<** H anie kana mea ai 110 ka nuu'.aw • H j Mamua oka hala ana ao o> 'i '• H 'ua ike aku la oia *ka p-.t - - H moku he mau mile k.t man:.»o 1: > ■ jna wahi e noho kiai ana i 1 k r mau o kana h<»lo ana. ua !;••<•»:•. H Iho la o Carmody ko h. lo rr...i • H moku no leana wahi 0 n< I>-> H kekahi nianawa mahop»* - li H kokoke loa mal la, a i k>>: » "-•' 1 H aku me ka ohenana, ua ik- ■-•' H aku la oia i na pola <» lt- iv • • l H a maanei o ka moku. H I I ke ano kokoke lo.i ar:a ir. H ike maopopo aku la «>ia h- sv-k ■* • 1 H kiakolu keia. a ua piha h' H ukana, no ka mea, ua h:t.ihu.t < " ■ ko oke kai, a e av:i k-»' - ■ no ka akau. Ua mau if ' !•> ,4 H nee kokoke ana o ua n o:-: 1 r- ■ mokupuni, a ma ka - :^ n ■ mea e klai ana, he <>k'»ia '.v <!■ r : ; ■ mile ke kawa 1 keia n. ma 1 » ?• H e ku ana ka pahuhae. H Ua huki ae la o Car:ro<ly 1 V H keokeo a hoomaka aku 1' 11 * H kona hainaka, eia na#». ■t > * H ka moku i keia mau hoai! '• n : H kia. Ua mau mai la k 1 H ana a ka moku a ia wa ■ H ki ae ai I kana pu al - ' H ana, Ua poho wale no n 1 ana, no ka mea, i ke k< k H mai o ka moku, ua hoohul t a" 1 " ■ !hu a hoomaka ka h<-io Ir> ' H oka moana, ana ia Ih ' ' H mal I ka huhu iloko o ■•'.»• H ike ole ana mai ok. i.i t;- * 1 hoailona. (Aole i pau■) H

KA HAU KEOKEO E UHIPAA ANA I KA PIKO.