Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 37, 11 September 1903 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALU IA MA KA AINA MEHAMEHA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALU IA MA KA AINA MEHAMEHA.

MOKUNA XXII. KA PUKA ANA M AI KA|MOKUPU2?I AKU.

Ma la ahlahi, ua hoomaia lakou e hookau maluna o ka inoku i aa mea a lakou i makem&ke ai olal lakou raalima o ka moku. No elua la, ua kuke o Yince&t ame Penee 1 na mea ai a lakou i makemake ai e ai ma ka mpana e iike me ka hipi oma ame ka palaoa e lawa kupono ai no hookahi pule. Maloko o ka lumi waiho mea ai, ua hookomo aku la lakou I na ano mea ai iike oie e like me ka maia. p&paia ame na mea.ai e loaa ana ma na aina wela. O na mea e hiki ana ke hooplhaia i ka wai, ua hoohanaia i mea « lawa pono ai iakou 1 ka waL Maioko o ka lua o ka moku, ua hookomola he mau pahuwai nunoi, & ua hoopihaia no hoJ o lalo o ka moku me na mea ai e hoolawa ai ia lakou I ka manawa e pau a| na mea ai o luna i ke 100 i ke kal a laweia paha e na al« o ka moana. I ka manawa ino» ua manao lakou o ko lakou wahi e malu ai. oia oo o lalo loa o ka moku. me ka walho ana 1 ko lakou oia i ka uUa o ka lakL O ka *raapa, ua nakUkliia maluna pono iho o ka haie o ka inoku. I ka manawa no nae a kela poe I hoomakaukau al e hoomaka aku ma ka iakou huakal, ua komo mai ka ma> ka*u iloko o lakoo o loaa mai lakoo la. He«ka a hoohauhiiiia ka lakou mau hooiala «aa Aohte | maopopo ia lakoo

kahi o Heseka e pokaakaa hele nei, a malia paha eia oia ke kali malie nei 0 ko lakou puka aku, alaila hoopilikla mai. Ua maopopo ia lakou aohe e h!k! !a lakou ke ku-e aku ia Heseka, eia nae, ua komo ka manao paa lloko o kela ame keia kanaka pakahi ku-e aku me ka mea hiki laīa. I kela po Poakahi, ua pii aku la o Sidane ame Kent maluna q. ka puu a nana aku Ia i ka moana. Aohe laua i ike aku ! kekahi moku e kaalo ae ana ma ka moana, e!a nae, he hoohuoi ko laua maila paha eia no ka "Mano" ke hoohalua mal nei mahope o na pali e ku mai ana ma kekahi wah! a lakou e hiki ole ai ke ike aku. I kela po, ua maiama iho la lakou 1 kekah! kalawa! a hooholo iho la e haaiele a hoomaka aku lakou ma ka lakou huakai ma ka hora 11 o ke kakahiaka o kekahi la ae. a aia waie no ko lakou hookaulua a loaa ia kekahl polno a m&ikai ole pal>a ka makani. Ua hoomaopopo lakou o ka hora maikai keLa o ke ko ana a ke au no ka ak&u ,a ma keia lakou i hoomaopopo iho ai oia ka mea nana « kokna 1 ka lawe ana aku ia lakou no ka aina nui, kahi hoi a lakou i koho ai aia ma kahi o ka 156 mile mai ka mokupunl aku ma ko iakou kukulu komohana a komohaxiahema paha. "Ea, na hookau roa! ne! no olua I na kii gula a olua Iluna nei o ka moku?"' wahi a Sldane i nlnau aku ai !a Penee. "O, ua hana no wau i loml no kela mau mea maloko o ko'u lumi ponoi." wahi a Pene# i pane mal al l «Ma ke kakahiaka o ka fa apopo e laweia mai ai ua mau mea nei n o lana nei o ka mokn." , **A» alalla, he moku hali waiwai ka keia, ea," wahi a Kent i olelo ae al "Pehea koo manao ae la I kela mea. e Mr. Carmody? Owai na ona o ka lopHa Lele? Ma ko*u manao maoli ihow o kakon na ona apau o kela moku» he kea ko keia ame keia o kakou Roko o keia mokn. Ke manao nei wau, he fcana kefa i Uke ttw» ka hana hookele raiwat Ua kukuluia keia mokn no

ka lawe ohua tval« no, & e maopopo no ke:a nu Ka nana ana aku laia. He hana ar.o kukonukonu r.c ka hookau a«a nu\i i kekahi ukana nona k* 1 Kauniaha o 1.5*30 naona tra ke <:ula, Ko mea maikai e kauia aku rso kekahi uku maiuna o na ukana e makemakeia a/iii *r Liwe nuuuna o ka maku. ko a manao. h? rrwa maika! e kakiia no ka uku ■> pakeneia maluna o ka waiwai io ■> k>i e makemakeia ana e h\x>kau Sa mai *r.asuna o ka moku. Ina makemake ko Penee ame Vintfnt e Jawe i k»?la mau kil akua i hoomanaia e ka pegana ma« iuna o keia moku. aiaila. he makemake no ko*u e lawe i kekahi mau ahui maia i hiki aku ke kaumaha i keia. He makemake no hoi ko Hamona e lawe \ kekahi mau apana laau ana i ike ai aohe i l<via ma kekahi mau wahi e ae. Aia ke kaana like ana i ko kakou kuieana iawe ukana. ua hiki i ke kanaka pakahi ke hoouka mai I ke kaumaha o Ts»i paona. .-\oie e hiki i keia moku ke lawe a oi aku maluna o na mea ai a kakou i hookau iho nel no ko kakou pono e ola ai ma ka moana. Pehea ko oukou manao i keia?"

Fa ano hookuoo iho la o Kent a imo malu aku la ia Carmodv. "Owau no kekahi i noonoo*maluna o keia mea." wahi a Carmo(Jy i olelo ae ai. "he ?nakemake ko'u e lawe i kekahi mau pohaku mahala a'u i ike ma kela luakini kahiko. kahi hoi i loaa mai ai ke «rula a Penee ma. He mea oiaio no. aohe he maikai iki o ka haawi ana na elua kanaka waie no e alunu kahi walho ukana o keia moku ma ke ano no laua wale no ka pomaikai." "Pololei." wahi a Morton. "he mea maikai e kauiike ka hana ana. Ke manao nei uau he uuku ioa no kela kaki o 25 pakeneta nmluna o ka waivrai io. He 33 1-3 pakeneta ka uku maikai. Ma kv> kakou koho iho. aia ka waiwai io o keia pula ma kahi o ka $360.000. a mailoko mi\i olaila e loaa mai ai ke kaki ukana o $120.000. E kaana like ia keia huina mawaena o kakou eono. he $20,000 ka mahele o ke kanaka hookahi. E waiho iho ana mawaena 0 Penee ame Vincent ka huina o $240.000 no ka mahele like ana mawaena o laua. Ma ka noonoo ana no nae ma ke ano o ka pono kaulike. ua kuleana like no kakou apau iloko o keia gula, no ka mea, ua loaa aku keia mea i kekahi mau mea o kakou oiai e hooko ana i ka hana i kauohaia aku ai ia laua e hana. Eia nae, e kopae ae kakou ia mea, ma ko'u manao o ka huina o $120.000. aole ia i nui loa ma ke ano he kaki no ka hali ana i ka ukana."

"Ke manao nei wau ua lawa no ka 10 pakeneta," wahi a Penee i hooho ae ai« "E hana mai oukou i ka mea pololei, e na keonimana, e hana oukou i ka mea pololei!"

He la malaelae mnikal a malie ka Poalua. a ua pa aheahe mal la ka ma'kanl ma! ke kukulu komohana-hema mai. I ka nana aku i' ke kulana o ka aina, he piha maoli no i ka nani, a ua nana aku la ka r»oe e haalele iho .ina me ka manao ohohia. ]Nta ka nnna aku me he mea la e haawi mal ana ka mokupuni I ko lakou aloha hono loa i ka poe e haalele iho ana no kn imi ana aku i ko lakou ala e t>ak<?lo ai. E lele ana na mnnu ma o a maanei o ka aina. a e haawi piha ae ana hoi i ko lakou mau leo mele ofhn rr»e ka hoonanl ana i ka loaa ana o kela la nani. Ua akoakoa mai la na ano holoholona like ole ma ko lnkou wahi o hoomakaukau ana a hoomaka ae la e hauwalnau. No kona ano wiwoole. ua hele hookokoke loa mai la kekahi wahi keko ma ka Vincent wahi e ku »na a me ka emoole. ua hopu aku la o Vincent i ua wahi keko nei a oaa ana i ka umii a komo ana iloko o kekahi ie nui. Me ka nui o ka hana, ua komo aku la kekahi kaulahao ma ka a-i, a ua lawe aku la o Vineent t kana paahao no kahi a ka lehulehu e nonoho ana maluna o ka onekl o ka lupita I»ele.

"Eia ko kakou mea ukall!" wahl a Vincent I hooho ne ka hoot>aa ana aku l ke kaulnhao o ua wahl w#»ko nel l ka mea hukl heleuma. Na kona helehelena kanaka u'i e knuoale aku i na ulia ino apau." I keia manawa, ua holo mal )a ua wahi keko nei e hoao e nahu i ka Avawne o Vfncent. a ua kokoko loa e loaa rv >no mai i na niho o ua wihi ino nei. Ua kahea aku la o Vlnoent o Soko kona inoa. a ua hookomo in tho la ola ma ke ano he mea ukali a ohua hoi no ka moku. I ka makaukau ana o na mea apau. ua hele hou aku la lakou no ka hale no ka nnna ana ina lakou ua waiho aku mahope I kekahl mau m«a a lakou i makemake ai e lawe no to lakou pono. T ka pau ana o ka lakou nana ana I ka hale, ua hoomaka Iho la lakou e pani f na r»ukaaniani a laka i na puka komo. a i ka nau ana o keia mea, ua hoihoi hou akn la lakou I na kl o ka hale maloko o ka pahu malalo o k* kumu niu, kahi hof I loaa ai ia Heseka f ko lakou wa I hiki aku ai malaila. Tla nana aku la lakou I ka hale no ka manawa hope loa, kau aku !a m.tluna o ka moku, hukila ae !a na oe'a, a ua hoomaka aku la kn moku » nee no kana huaka! no ka aliia nui. ,r Eia kakou ma ke ala!" wahi a Kent I hooho ae af me ka !eo hauoli. "Gude-bal, e ka Mokupun! Hoa!a»mf»ī Ke haawi aku nei wau t ko'u mahnlo !a oe. ela n,ae, ua noho aku makou ma ke ano lie i lawe a huna maiu ia." *TP»la no hoi wan" wahi a Morton, "he malkal ko*u noho ana malnna o keia wabl mokununi. ela nae, he nul ko'u i^oho." t7a hoomaka ae la kahi keko • onlonl a w« ae !a ! ka ike ana aku ! Kona mau hoa keko e nonoho mai ana ma kula. a 1 ka lohe ana o ka nu! k#»ko 1 keia uwe, ua uwe Hke mal la 'akou. "Noho malle! Aohe ka naha ou mnkemake e ike la Ku Ioka? Ke hik! aku oe Halla. pau kou noonoo ana mal I» hope net" waM a Kent ! kamailk> ae «i Eia nae, aohe ! hoolohe ma! kahi keko ! ke!a mau olelo a'o maikaL iTa hoomau oia i kona hakoko ana a hlk! wale no ! kona maiuhiluhi ana. I ke ahlahi ana Iho. ua ano hoomaopopo Daha ola aohe e ko kana mau hana hoohaunaeie. tta ano akakuu ma! kana mau hana kolohe. a ua t>oomaka ma! oia e ano taka iki. a waiho aku i kona maaaolana ma na ltma o ka no* e lairff ne! iala. Me ka hooko lokahlla. ua hookohula mal o S!dan« Hamona ke kaoena o ka moku, a ua ae aku !a ola « lawe i M kulana me ka hoao ana e hooko i ka o!hana me ka Ike piha i !oaa iaia. Ua olelo ae oia ua ano maiihini oia ! ka

hookele *na l keia ano nwk ; ,! , . aole oia e knnalua tho \ \ " ke» lAkou UnaW.a ana. 4 ! I ko laXou \asA iv>r.,v ;<n i ; < . 0 ke k&ikuono. «a k>*A p, ' ' Lakou i ka makanl malk V- 1 ' 1 Rjea i hooholomua l 1 ka moku. I k«?u n-.an.iwv u/-V- 1 «ku U o P?noe { k* i^h-.*,■■ ku ai a 1 kokoke ai h-n ■ ,i 1 J, s Ike kai. aua pii mat uk* .ī: : •, -. a puni kona kir.o 1 k»ru\ h > , ae mai lilo kona oU U\ hAna t , I ko lakou hiki ana aku rr t kY 0 ke awa, oia ka manawu .% haawi ae ai i kana kau<>h.v r 1 kotva mau sela: " ' "E hoohana i na h<x» i k> i - , w!" I ka lohe ana o kfia p*v , uoha, oia ko lakou tva ; aku ai i na hoo a h<x»rr.AkA ih > , hoe no ko lakou puka ana »' K - : "," waho o ka poinanalu. I\* h > po iho la lakou ua ano kuo; ; ke kulana o ko lakou ttu ku ,» . k. v he manawa no lakou o hooki- ; 4 , ai no ko lakou a:u e h/> <. i ko lakou moku. Ua kau pono aku ta ka i , lakou moku i kahl a na ni: : , s mai ana. a ua lk« aku uv os , : , ka o-hu ana mai o kekahi xva,w, ■ r t ola kona manawa L pa.i aku . \ hoeuU a kta pololei i ka ihu o k i a oia ho hoi kona manaw.i i hu',* ; ui i kana mau knuoha m»' k.i 1» Ue, a aohe hoi i holke mni kor .* )>>• helona i kona ano oihoihoi. "I ko'u wa o hnawi nku &\ { oha oia ko oukou mati.nv;i o *>..•,.> ka ikaika piha i loiiu iu .>uk , ana i kamalHo aku ui ".\uh.> r> ) pilikia, eia nao, he ir? i a nuiik.n ; > n\akaa)a kakou i ka ikai'ka o w... ; ; Aohe he pono o ko kakou maka il\ ,v i ka mea i maopopo he i:n>. o k.i :r nawa k«?in, Mukaukuu. o h I ka hiki iu»R . mai o k.i • ; i r> ua hapaiia ao hi ka ihu o : O Penee wale no ka nvi o '• • ; komo ole aku ma koia- hana, a u \ aku oia ma ka ihu o ka noku a • aku la I na al<» e ptl tnai a u •; maka i oiha ika maka'u. \u> t i nawa ua ikaika mal ia ka pa i,v * mnkani mawaena o';ko:kumut»av.. i r, • keia pa maikai ana o ka uiiKk : mea ia nana i kokua i 'ka hoto x . ka moku. Ua hoolkaika na kan.ikA r;u na hoe e lanakila, ela nae. no k.i minr o na nle, ua komo aku .la ka •;? i ka 'moku lloko o ka ehu o ko k:ii < -s; ia. mea i hookomo mai l ka i; ik.V ; iloko o Penee. T kela wn h >i. i n..v. mai ia kekahl nalu a kau \ o ka moku. t*a uwa ao ln k.iin k . a aōhe i hamama pono ae kona ua komo mai la ke kal iloko o ka waha a hikl ole iaia ke uwa. Y.\ v>hela aku la ka ulna ann ae o ka n .>k.s a ia wa hookahi no hol 1 'loh«na aku ,i'. ka nakeke ana mai o kekn!:l aniar.l me he mea la ua okaoka liilii. ( nva I 9|oy)