Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 38, 18 September 1903 — Ka Moolelo o Laiei= kawai, ka Ui o Paliuli [ARTICLE]

Ka Moolelo o Laiei= kawai, ka Ui o Paliuli

MOKUNA XVI. Hiki o Kahalaomapuana, hookuke mai ia laua nei. a hoi aku la a hiki i Keaau —Ka olelo kauoha a Waka —Pii ka puali koa o ke Alii e luku i na kaikuahine—Hoouna hou ia na kanaka e pii )...-Kena ke Alii i na elele. Ma ka po ana iho. pii aku la na kanaka he nmi a ke Alii i wae , ,vn i na kaiknahine o Aiwohiknpna, a o ka hope Kuhina ka sī;::i:Hn.ikalii. mamuli o ka hookohu a ke Kuhina Nni i hope. M.i k,i pili o ka wanaao. hiki lakou i kahi e kokoke iki aku ana I. I.t luanawa, lohe aku la lakou i ka hu o ka nahele i ka «» kal.-lo o ua moo nui nei o KihanuiJulumoku. e hanu mai ; . M ; i !ak'»n m i. aole nae lakou i ike i keia mea. nolaila, hoomau i:ik«»r i ka hele ana aole nae lakou i liuliu aku, he ike ana i; i ka ujm>ī ana iho a ke a-iuna o ua moo nei maluna pono : ,sk"11 uei. aia nae lakou nei iwaenakonu o ka waha o ka moo, \\ >:MMawa. «- h'le'koke aku ana ka Hope Kuhina, aole i kaawale aku ~ i :i,u-ka koke ia aku ia no ia pau loa, aole ahailono. F;ina la. aehe inea naua i ha'i aku keia pilikia ia Aiwoliikupua A n«» ka haohao o ke Alii i ka hoi ole aku o kona mau koa, aiail.i. lu' nn'ii e ka huhu o ke Alii. A iK» k» i;i mea. wae hou ae la ke Alii he mau kanaka lie iwa|>ji ♦* luku i ua kaikuahiue, ma ka poe ikaika wale no; a hi-M.ki'iiu aku la ke Kuhina i Hope Kuhina nona e hele pu me na k- .»• Pii h<tii aku la no lakou a hiki no i kahi i pau ai kela poe mua ika niakr. pau hou uo i ua moo nei, aohe ahailono. Kali hon m> ke Alii aole i lioi aku. Hoouna liou aku 110 ke Alii hiH.kalii kanaha koa, pau no i ka make; pela mau aku 110 ka niiik' ana a hiki i ka ewalu kanaha o na kanaka i pau i ka nmke. ia manawa, kukakuka ae la o Aiwohikupua me kona Kuhina i k- knm'i keia hoi ole mai o na kanaka e hoouna mau ia nei. I aku o Aiwohikupua i kona Kuhina, "Healia keia e hoi ole mai n»'i na kanaUa a kaua e hoouna aku nel?'' 1 aku la kona Kuhina, "Malia paha, ua pii no lakou a hiki inka, a no ka ike i ka maikai o kela wahi, noho aku la no, a i ole, iv,\ mak»- uiai la no i ou mau kaiknahine. v •iMu'a auanei e make ai ia lakou, o na kaikamahine palupalu iho l:i ka inea c make ai o kau manao ana e imike ia lakou?" pela aku o Ai\\<'hikupua. A no ka makemake o ke Alii e ike i ke kunui e hoi ole nei o k-»ua inau kanaka. hooholo ae la laua me kona Kuhina e hoouua i liiau i*leh' e ike i ke kumu o keia hana a na kanaka o laua, Ma ke kauohn a ke Alii. lawe ae la ke Kuhina ia Ulili, ame Aki-kt-ehiale. ko Aiwohikupua mau eleie maina, a pii aku la e ike i ka o kona mau kanaka. 1 ua mau elele la i hala aku ai, aole i liuliu halawai mai la me laua kekahi kanaka kianmuu mai uka mai o Olaa; ninau hiai la, *■'Mah.'a ka olua hele." (Helo aku na elele, <% 'E pii aku ana maua e ike i ka pono o ko m.ikoii poe. e noho la i Paliuli, awalu kanaha kanaka i hoounaia, anle hookahi o lakou i hoi ae." •*[*au aku la." wahia ke kiamanu, "i ka moo nui ia Kilianuilulunioku. aole e pakele mai.' ? A lohe laua i k»?ia mea, hoomau aku la laua i ka pii aua, aole i ujmupu, lohe aku la laua i ka hu a ka makani, ame ke kamuinu o na iau e hina ana ma o a maanei, alaila hoomanao laua i ka olelo a kiamann, "ina e hu ana ka makani, o ua moo la ia. M Maopopo iho la ia laua o ua moo nei keia, e lele ae ana laua ma | ko laua kinomauu, Ia lele ana a kiekie laua nei, i alawa ae ka lmna I aia uialuna pono o laiia ke a luna e poi iho ana ia laua nei, a no ko | lai.M nei muma loa o ka lele aua ma ko laua ano kinomauu, ua laua. MOKUNA XVII. K a ka ilio aikanaka o Kalahuiuoku —Ka olelo kanoha a Kalahu moku -Pii ka ilio e hakaka me ka moo nui meKihauuilulumoku l.anakila ka inoo maluna o ka ilio—Hoi aku ka ilio ua pan ii.i pepeiao me ka huelo —Hoi o Aiwohikupua i Kauai —Hoouna k«* Alii i na elele e hele i o Poliahu la—Hoopauia ua elele o ke Alii. I 1 ela wa, lele kaawale loa aku la laua a liala loa i luna lilo, i iho ka hana o ua o Ulili ma i ke a-lalo o ua moo nei e« ,vti ana i ka honua ine he Oopalau la. alaila, he mea weliweli ia k»i:a i ka uanu aku, inaiKHK) iho la ia laua. ua pau ko lakou poe i ka make. hoi aku la laua a olelo aku la ia Aiwohikupua i ka iaua »nea i ike ai. ia manawa. kiiia akn la o Kalahumoku, ka ilio nui aikanaka a A:\Mihikupua e hele e jiepehi i ka moo a make, alaila, luku aku i na kaikwahiiie o Aiwohikupua. i ka hiki ana o Kalahumokn ua ilio aikanaka nei o Tahiti imua " kaua numpuna (Aiwohikupua.) "E pii oe i keia la e luku akn i u.au kaikuahine," wahi a Aiwohikupua, %, a e lawe pu mai ia LaieMamua o ko ka ilio pii aua e luku i na kaikuahfne o Aiwohikupea kiinuiia mua tta llio nei i ke AUi, ame na kaukaualii, ame na kanaka a penei kaua olelo kauoha: °Auhea oukou, ma keia pii ana «' nana oukon i keia la iuka, iua e pii ka ohu a kupololei iluna a kirkie huu iiui e hiua ka ohu um ka lulu, alaila, ua halawai wau Kiliannilulumoku, manao ae oukou ua hoaikane maua. lua hoi ka ohu i ka makani, alaila, ua hewa o uka, ua hakaka maua aa iiioo nei. Alaila, o ka pule ka oukou i ke akua ia Lauipipili, iw.a ;U' i.nkou i ka ohu a t hina i kai nei, ua lanakila ka moo; aka i pii ka ohu iluna a hina iluna o ke kuahiwi t ua hee ka »KV,.; o ko kakou lanakila no hoi ia. Nolaila, e hoomau oukou i ka i 'i'» a hoi wale mai an. ? ' I ka pau ana o keia mau kauoha, pii aku la ka ilio, hoouua pu ia o Aiwohiknpua ia Ulili laua me Akikeehiale, i mau elele na v hu*i mai ka hana a ka moo ine ka Ilio. I ka ilio i hiki aku āi iuka ma kahi kokoke i Paliuli, ua hiamoe <> Kihanniluhimoku ia manawa. I ua moo nei e moe ana. hikilele *v la uiu mai ka hiamoe ana. uo ka mea, ua hoopuiwtiia e ka hohono i.i nuinawa nae, ua hala hope ka moo i ka ilio, e hele aku ana e ke kiai mua o ke AHiwahine. la mauawa, hanu ae ia ka moo ka hookalakupua hoi o Palml». a ik- aku la ia Kalahumoku i ke aiwaiwa o Tahiti, ia uiaHnwa, wehe ia ua moo nt4 i kona aluna e hoouka no ke kaua me Kaiahumoku. I kela maiaiwa koke no» hoike aku ana ka ilio i kona m.m niho iuiua o ka moo. O ka hooiuaka koke no ia o ke kaua, ia uuiuawa, iunakila ka iuoo maluua o Kalahuinokn, a hoi aku la ka »lio me "la uiahunehnne» ua pau na pepeiao ame ku huelo. I ka hoomaka ana uae o ko lana hakaka, hoi aku la na eV»le * ha ī aku la ia Aimohikupua iua i keia kaua weliweli. A lohe aku la lakou ia Uliii ma i keia kaua a ka moo me ka uio, * hi nuw mau aae ia Aiwohikupua ma ka nana ia "k;*. _ . Ia hikou no e nana ana; pii ae la ka ohn a knpololei iluaa aole i *l»uup Ul hina ana ka oJ>* i kai, alaila, manao ae la o Aiwohlkupu ua

ka nnoo. ahiihi. he mea kaunmlia ia Aiv*ohifcupu;i 110 ke |»io : i»l*.-l " ko Iilk«»U Ma kt- ahiahi o eui la hoonkii kaua n«-i o na kopaen. hoi mai ana 'i» K;iiaai;m*»ku nu> ka iuiwa!lw;iii, na pn ko aho. i naua akvi ka ia *» ke Alii i kana iiio. ua jxiu na anio ka huilo i ka ; A n«* kt-'a iaoa. nianao ao ?a o Aiwohikii|oia o hoi. no ka mea, oa i f i«. ii.kon. Hoi aku ia iakou a hiki i Kauai. aha i aka la ike aao o j j kana iu ie aua. amo ka ianakiia oka moo maluna o lakon. (O ke ! kolu keia p ko Aiwohikopua hlki aua i Paliuli no Laknkawai, aoie ! he ko iki o kona makemake.) Ma keia hoi ana o Aiwohiknpua i Kauai, mai ke kii hope ana ia I-siieikawai, alaila, hoopau loa o Aiwohikupua i kona manao ana 110 Laieikawai. Ia manawa ka hooko ana a Aiwohikupua e hoako ika olelo kauoha a Poliahu. I kela wa, i>apaiawa ae la o Aiwohikupua me kona mau kaakaualii ame ua haiawahine ona e hoopau i kana olelo hoohiki imna o Lampipili kona akua. A loaa kona hoomaikaiia imua o kona akua, me ke kalaia o kona hala hoohiki. "Aole e iawe i kekāhi o na wahine o keia umu uiokupnni i wahine hoao," e iike me na mea i hoikeia ma kekahi o na Mokuna mua o keia uioolelo. A pau na la o ka papaiawa ma Kauai. hoouna akn la ia i kona uiau eleie ia UHii iaua me Akikeehiale, e holo aku e ha 4 i ika olelo kauoha a ke Aiii imua o Poiiahu. Ma ko laua ano kino iiuinu. ua iele koke lana a hiki 1 a Hiuaik iinalama ia ina Hana. a hiki laua, ninau aku i na kaiuaaina. 4i Aahea la ka wahine hoopalau ake Aiii o Kauai. "Eia ae no,'' v,ahi ana kamaaina. lleie aku la iaua a haiawai me ke Aiiiwahine o Hana. Olelo aku ia na eieie i ke Aliiwahine. "I hoounaia niai nei maua e ha'i aku ia oe. ma ke kauoha ako kane hoopalau. Ekolu maiama ou e hoomakaukau ai no ka hoao o olua, a ma ka'ha o ka malama i ka'po ia o Kuiu e hiki mai ai oia a halawai olua e like me ka olua hoohiki ana. J? A lohe ke Aliiwaliine i keia n&ui olelo, lioi aku la na elele a hiki i o Aiwohikupua. Ninau niai la ke Aiii, "Ua halawai olua me Poliahu?" "Ae,' walii a na eiele, ki ha'i aku nei maua e like me ke ka*ioha, ke hoomakaukau la paha keia. i mai nei nae o ua o Poliahu ia uiaoa, ke hooniauao la 110 nae paha ia i ke konane ana a maua? ?? j "Ae paha," wahi a na eiele. A lolie ke Alii i keia olelo hope a na elele, inanao ae la o Aiwohikupua i keia mau 4 olelo. aole ia i hiki i o Poliahu la, alaila, j hoomaopopo aku ia o Aiwohikupua, "Pehea ka olua iielo ana aku j nei? v . Ha'i aku laua, "Lele aku nei maua a loaa he mokuaina. leie hou aku no a he wahi mokuaina loihi. malaila aku mana a he niokuaina j uui e like me ka moku i loaa mua ia maua a he mokuaina nui e Hke j me ka moku iiilii ilio e like me kalii moku loihi, a he wahi mokuaina uuku loa iho, lele aku 3a maua ma ka aoao liikina o ua moku Ja, a hiki maua he hale malalo o na puu, a lie malu e nhi an i, īlaila o j Poliahu i loaa ai ia maua, oia la." • j I mai la o Aiwohikupua. <; Aoie i loaa ia oiua o Paliahu, o llanaikamalama aku la ia." Aka, ma keia liana a na elele lalau, ua ho-aia ka inaina o k*. Alii 110 kana mau elele, nolaila, ua lioopauia ko laua punahele. Ma keia lioopau-ia ana o ua o Ulili ma. niauao iho la laua, e lui'i i na mea huna i papaia ia laua e ko laua haku, uolaila. ua hooko laua i ka laua mea i ohumu ai. ' MOKUNA XVIII. i Hoounaiā he elele hou i o Poliahu la, o Koae —Lele o Koao me ka olelo kauoha a ke Alii—Holo o Aiwohiknpua i o Poliahu la— Hoao na Alii —Hoi na Alii i Kauai —Hele na elele kahiko o ke Alii e lia'i ia Hinaikamalaina i ka hoao ana o Aiwohikupua me Poliahu—Holo o Hinaikamalama i Kauai—Hele o lliuaikainalaiua i ka alia lealea—Ha'i o Hinaikamaiama i kona kumu' i liiki ai i Kauai—Hooko o Aiwohikupua i kana hoohiki me Hinaika- j nialama. A Mahope ilio o ka lioopauia ana o Ulili ma; hoouna hou aku ia oia ia Koae, kekahi <1 kana mau el<?le mama e like me ka olelo kauoha i na elele niua. A hiki o Koae i o Polin.hu la, halawai aku la laua, lia'i aku la o Koae i ke khuoha a ke Alii e like me ka mea i haiia ma na pauku liope oka Mokuna 17 o keia Kaao; a pau na olelo a'ke Alii ika haiia, hoi aku la ko ke Alii elele ; a ha'i aku la ma'ka pololei, alaila, he mea maikai ia i kona Haku. Xoho iho la o Aiwohikupua, a i na la hope o ke kolu o ka malama; lawe ae la ke 'Alii i kona mau kaukaualii, ame na punaliele, ina haiawahine hoi, na lioa kupono.ke liele pu ma ke kahiko ana i j ka hanohano Alii ke hele ma kana huakai no ka hoao o na Alii. I na la i o Kaloa kukahi. liaalele o Aiwohikupua ia Kauai, holo aku oia lie kanalia kanlua, elua kanaha kaukahi, lie iwakalua peleleu.! Mamua o ka po hoao o na Alii, i ka po i o Huna, hiki lakou i j Kawaihae. ia mauawa. hoouna aku la oia ia Koae. kona elele e kii ia Poliahu e iho mai e halawai me Aiw ; ohikupua, i ka la i kauohaia ai e hoao. ! A hiki ka elele imua o Aiwohikupna mai ke kii ana ia Poliahn, | a ha'i īuai la i kaua olelo mai a Poliahn mai. "E ke kanoha a ko j wahine. ma Waiulaula olua e lioao ai, ina e ike aku kakou ma ke j kakahiaka nui o ka la o Kulu, e halii ana ka liau mai ka piko oj Maunakea, Maunaloa. ame Hualalai, a hiki i Waiuiaula, alaila, na hiki lakou i kahi o olua e lioao ai, alaila, hele aku kakou, pela mai nei." Alaila.'hoomakaukau ae la o Aiwohikupna i kona hanohano Alii. Kahiko.aku la o Aiwohiknpna i kona mau kaukanalii kane, ame na kaukaualii wahine. ame na punahele, i ka Ahuula, a o na haiawahine kekahi i-kahikoia ika Alinoeno. A kahiko iho la o Aiwohikupua i kona kapa hau a Poliahu i liaawi akn ai. kau ilio la i ka j mahiole ie i hakuia ika hulu ona liwi. Kahiko akn la oia i koua mau hoewaa. ame na hookele i na kiliei painla. e like me ke kahiko ana i na hcH»waa o ke Alii. pela no wa lioewaa o kona puali alii apau. Ma.na waa ukaii o ke Alii. he umi kaulua e hoopuni ana i ko ke Alii waa, a maluna o'na waa ukali o ke Alii, he poe akamai i ke kaeke. 4 Pela i kahikoia ai o Aiwohikupua i ko laua la i hoao ai me Poliahu. Ma ka la'o Kulu. ma ke kakahiaka, i ka puka ana ae o ka la a kiekie iki ae. ike aku la o Aiwohikupna ma i ka hoomaka ana o ka han e uhi mainna o ka piko o na mauna, a hiki i kahi o laua e hoao ai. 1 kela manawa. na hiki o Poliahu, Lilinoe, Waiau, ame Kahoupokane, i kahi e hoao ai na Alii. v la mauawa, hoomaka o Aiwohikupua e hele e hni me ka wahin& noho mauna o Maunakea. E like me ka mea i oleloia maluim. pela ko ke Alii hele ana. Ia Aiwohikupua ma e holo akii ana i ka moana mai Kawaihae aku, he mea e ka olioii o Lilinoe i ka hanohano launa ole o ke Alii* kane. A hiki lakou i Waiulaula. ua pauhia lakou e ke anu, a nolaila, hoouna akn la o Aiwohiknpua i kona elele e ha'i aku ia Poliahu, *\\o!«* e hiki aku lakou no ke anu." Ia manuwa, haalele o Poliahu i kooa kapa hao, lalaa Hke ae la ka poe noho uiuuiua i ko lakon kapa la, hoi aku la ka hau a kona wahi mau. la Aiwohikupua ma i hiki aku ai ma ko Poliahu ma wahi e noho ana, he mea lealea ioa i ke Aliiwahine na mea kan't o na waa o ke Aliikane, a he me» mahalo loa no hoi ia lakou ka ike aua i ko ke Aliikaue hanohano. a uiaikai hoi. Ia laua i nni ai, hoike ae la o Aiwohikupua. ame Ppliahn i na aahu o laua i haawi mua ia i man hoike no ka laua olelo aelike. la nianawa. hoao ae la na Alii. a lilo ae la laua i hookahi io, hoi ae la lakou a noho ma Kanai iuka o Honopuwai. O na elele mna a Aiwohikupua, o Ulil» laaa me Akikeehiale, na )aaa i hele aku e ha w i ia Hinaikamalama ika hoao ana o Aiwohikopua nie Poliahu,

j la Ilinaikamalama i lohe ai i keia mau olelo no ka hoao o Aiw«K |hiknpua ma. ia manawa. «oi aku hv oia i kona mau makna e holo e makaika; »a Kauai. a ua |H>no kana noi imna o kona uutu makua. Hoolale ae Ia kona mau inakua i na kanaka e h*x>makaukau i na waa no Hinaikamahuna e holo ai i Kauai. a wae ae la i mau hoahele kupouo no ke Alii me ke ano mna o ka hnakai AHi. A makaukau ko ke Alii mau pt>nō no ka hele ana. kau aku Ia o Hinaikamalama ma na waa, a holo aku la a hiki i Kanai. laia nei i hiki aku ai. aia o Aiwohikupua me Poliahu ma Mana, eakoakoa ana na Alii malaila no ka la hookahakaha o Hanailiki me Makaweli. Ia po iho. he po lealea ia no na Alii. he kilu. a he kaeke na lealea ia po. la Aiwohikupna ma e lealea ana ia manawa, ma ka waenakonn o ka po, hiki aku la o Hinaikamalanui a noho iloko o ka aha lealea; a he mea inalihiui nae i ka aha keia kaikamahine malihini. Ia manawa aia nei i komo aku ai iloko o ka aha leaiea. aole nae 0 Aiwohikupua i ike mao|iopo mai ia manawa, no ka mea» ua lilo i ka hula kaeke. la Hinaikamalania e noho ana iloko o ka aha lealea, aia hoi, ua komo iloko o Hanailiki ka iini nui. Ia inanawa, hele aku la o Hauailiki a i ka mea nme i akn la. "E hele i>e a olelo aku ia Aiwohikupua e hoopiiu ka hula kaeke, i kiln ka lealea i koe. Aia a kilu, alaila, kii aku oe a uuie inai ika wahine malihini. o ko'n pili ia o keia po.' 4 Ma ke kauoha a ka mea nona ka po lealea e kilu, ua hoopauia ke kaeke. la Hanailiki e kilu ana me Poliahu, a i ka umi o na hauna kilu a laua. la mnuawa, ku mai la ka mea ume a kaapuni ae la a puni ka aha, hoi mai la a kau aku la i ka niaile ia Hauailiki me ke oli aua, a ku uiai la o Hauailiki. Ia manawa, kali mai la ka mea ume i ka inaiie a kau aku la malnna o Hinaikamalama, a ku mai la. Ia manawa a Hinaikamalama i ku mai ai, nonoi aku la oia i ka mea uine e olelo ae, a kunou mai la ka mea ume. Ninau aku la o Hinaikauialama i ka mea noua ka aha lealea, haiia mai la no Hauailiki me Makaweli. Hoko o kela manawa. huli pono aku la o Hinaikamalama a olelo aku ia Hauailiki, "E ke Alii nona keia aha lealea, ua lohe ae la wau nau keia, ahji T ua umeia ae nei kaua e ka mea ume o ka aha lealea au e ke Alii no ka hoohui ana ia kaua no ka manawa |>okole, alianae wau e liooko i ka ume a ka mea nana i ume ia kaua e like me koua niakemake. Aka, e hoakaka ae wau i ko ? u kuleana i hiki mai ai !a Kanai nei, mai kahi loihi mai. Oia la, o Aiwohiknpua ko'u kuleana 1 hiki ai i keia aina, no kuu lohe ana ae nei na hoao oia uie Poliahu, nolaila i hele inai nei wau e ike i kona hoopunipuni nui ia'u. No ka mea, hiki ae kela i Hana ma Maui, e heenalu ana makou, na laua la nae ka heenalu hope loa, a pau ka laua heenalu ana, hoi laua e konane ana makou, makemake no oia i ke konane, kau hou ka papa konane a paa, ninau aku wau i kona kuniu pili, kuhikuhi kela i na kaulua. Olelo aku'wau, aole o'u makemake i kona kumupili, alaila. ha'i aku wau i ka'u kumupili makemake, o na kino no o maua, ina e make wan iaia ma ke konane ana, alaila, lilo wau nana, ma kana mau hana apau e olelo ia ia'u. uialaUa wau, ma na mea knpouo nae. a ]iela no hoi wau ina e niake oia ia'u, alaila, e like nie kaua hana ia'u, pela no ka'u iaia; a holo like ia maua keia olelopaa. I ke ko< nane ana nae, aole i liuliu, paa niua ia'u na luna o ka papa konane a maua, o kona make iho la no ia. I aku wan iaia, ua eo oe, pono oe ke noho me a'u e like me ka kaua pili ana. I mai kela, 'Alia wau e hooko i kau kumu})ili a hoi mai wau mai kuu huakai kaapuni mai, alaila, hookoia ke kumupili au e ke Aliiwahimv Ano keia olelo maikai aia nei, ua liolo like.ia ia maua, a no keia mea, noho puupaa wau me ka maluliia a hiki mai i keia manawa. A 110 knn lohe ana ae nei he waliine ka ia la, oia ko'u liiki mai nei ia Kauai nei, a komo mai la i ko aha lealea e ke Alii, oia la." Ia manawa, nene aku la ka aha kanaka a puni ka papai kilu, me ka hoahewa loa ia Aiwohikupiia. Ia mauawa no. a Hinaikamalama e haiolelo la, alaila ua hoopihaia o Poliahu i ka hulin wela, o kona lioi no ia i Maunakea a hiki i keia la. Mahope iho nae o ka haiolelo ana a Hinaikamialama, lioomaka hou ke kilu, ia Aiwohikupua laua me Makaweli ke kilu ia manawa, Ia manawa, ku hou mai'la ka mea ume a hooili hou i ka maile maluna o Hauailiki me Hinaikaiualama. a ku ae la o Hauailiki, a ku mai la no hoi o Hinaikamalama. Ma keia ume hope, liai mai la.o Hinaikamalama i kana olelo inma o Hauailiki, "E ke Alii e. na hoohuiia kaua eka mea ume ma ka mea mau ona aha lealea. Aka, alia wau e ae aku, aia ae mai o Aiwohikupua e hooko maua i na hooliiki a inaua. a pau ko maua manawa, alaila, ma ka po lealea liou ake Alii, e hookoia ai ka ume o keia po no kaua." Alaila, he mea maikai loa ia i ko Hauailiki manao. īa po no, iloko o ko laua manawa hoomhha no ka hooluolu i ka hoohiki ana. liiki mai la iua o Hiuaikamalanm ke anu maeele loa, no ka mea. na kuu mai la o Poliahu i ke anii o kona kapahau ma* luna o kona enemi. Ia manawa. hapai ae la 6 ninaikamalama he wahi mele: "He anu e he a—nn He anu e wale no hoi keia, Ke ko nei i ke ano o kuu manawa, Ua hewa ka paha loko o ka noho hale, Ke kau inai nei ka halia i kuu manawa, Xo ka noho liale paha ka hewa —e. E kuu hoa —e, he anu—e. MOKUKA XIX. Hiki hou ke anu ia Ilinaikamalama—Hiki ka wela ia Hinaikamahuna —(Waiho ke kamailio ana no Aiwohikupua, kamailio no Hinai* kamalama} —Hiki hon o Hinaikamalama ma ka aha lealea—Ka olelo lioakaka a Hinaikamalaina ia Hauailiki—Komo o Poliahu, Liliooe, Waiau ame Kahoupokane —(Haalele i ke kaiuailio ana no Hinaikamalama) —Ka oielo kauoha a Kauakahialii ia Kekauakahialii ia Kekalukaluokewa —Make o Kauakahialii —Ke kauo ha'a Kailiokalauokekoa. A pan ke oii ana a Hinaikamalama, olelo akn la oia ia Aiwohikupua. "Auhea oe, e ai>o mai oe ia'u a paa i mehana ilio wau, hele mai nei kuu ann a anu, aphe wahi ann ole. M Aiaila. hooko miii la o Aiwohikupua i ka ka wahine olelo, alaila, ioaa mai la ka mahana e like me mamua. A hoomakaukau iho la laua e hooluolu no ka hooko i ka laua hoohiki ma ka hoopalau ana, alaila, hiki hon inai la ke anu ia Hinaikamalama. o ka ina ia o kona loaa ana i ke ann. la manawa* hapai hou ae la oia he wahi mele. penei: i4 E ke hoa,e, he a—nu, Me he ano han knahiwi la keia ? Ke ann mai nei ina na kapuai, Ke komi nei i koa manawa. Kui| manawa hiamoe—hol, t Ke hoala mai nei ke ann ia f o, * 1 knu po hi&moe —hot w 1 keia manawa, olelo aku la o Hinaikamalama ia Aiwohikupua, "Aole anei oe i ike ike kamu o keia anu o kaua? Ina ua ike oe i ke knmo o keia anu, alaila e ha'i mai; mai huna oe." 1 aka o Aiwohiknpua, tt No ko punalna keia ano f oa hohn paha la kaoa, nolaiia, aaha ae la fia I ke kapa hau oaa, aoiaiia na ano.* Mi . J