Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 40, 2 October 1903 — Page 3

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Malialani Cabaniss
This work is dedicated to:  Na Hookama a Pauahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO NO

RODERIKA o KILADEA

KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI.

AME

KATE MAKAMURAGA.

KA U'I NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA

(Unuhiia e S.K. Nawaa.)

MOKUNA IX.

KE PIO A KA EALE.

            Me keia mau noonoo iloko ona, ua huli hoi aku la oia iloko o ka hale, a mahope o ka pau ana o ka paina awakea, ua hele aku la @@ me kekahi o kona mau kanaka noloko o ka ululaau no ka hoo@ala manawa ana.

            I ka auwina la, ua hele holoholo aku la o Hin mawaho o ka pa o ke kakela, me ka maikai ole o kona noonoo.  Ua pinepine kona @@@@ ana e kue aku i ka manao o kona haku opio e pili ana no ka @ohea o Wikilo, aka iaia e noonoo iho ai i ka nani oikelakela o ua nohea ia a hoohalikelike iho me keia pupuka o Kaleloga, ua hooholo iho la oia i kona manao @@ kahi o ka nani: no ka paa ana hoi o kona haku opio iloko o ka lumi pouli, ua huikau mai la keia mau noonoo ana a hoopihoihoi nui ia kona manao, a hooholo iho la oia e haawi i na kokua ana apau i hiki iaia, ina no ia he mea e hauloli aku ai me ka papahana a ka eale.  Me keia mau noonoo e koholo ana iloko ona, ua hoohikileleia oia i ka nehe ana mai o kekahi kapuai wawae, a iaia i huli aku ai a nana ua ike aku la oia ia Culena Kilala.

            "Heaha keia, e ka olomana?  I lawe hou mai nei anei oe i kekahi lono e pili ana no Baraina Duna?"

            "Aole pela, e Hui Kapena.  I hele mai nei wau e ninau ia oe.  Ia nei anei ka Eale o Kaleloga?"

            "Ae."

            "A o kana kaikamahine pu anei kekahi me ia?"

            "Ae."

            "A ua huli hoi aku nei anei lakou i ko lakou wahi?"

            "Ua hala aku nei lakou mai nei aku."

            "E pono ia oe e hooiaio mai a e apakee ole mai hoi ia ʻ u, e Hiu, no ka mea ke manao nei wau ke aloha nei oe i kou haku opio."

            Ua nana pono aku la o Hiu i ka helehelena o kahi olomana, a ua komo mai la iloko ona ka manao e ku-e aku iaia, aka ua ike koke aku la oia i ka nana ana mai o ka olomana me ka nanaina aloha, a na ia mea i hookomo aku i ka manao maikai iloko o Hiu.  He mea oiaio ua hoike mua mai o Culena Kilala i kona aloha ma o kona lawe ana mai i ka lono o ko Baraina Duna nee ana mai ma kana l@@kai puni koko a kakou i ike mua ai, a no ia mea aole he manao kanaina a hilinai ole o Hiu i ua olomana la, a pane aku la oia me ka leo oluolu:

            "He oiaio ua aloha wau i kuu haku."

            "A e manaoio mai ana anei oe ke ha ʻ i aku wau ia oe, ua aloha @@ hoi wau iaia, a e hana aku no wau nona?" i hoomau aku ai o Culena Kilala.

            "Aole o ʻ u kanalua no kau mau olelo," wahi a Hiu i pane aku ai me ke pahaohao i kahi e hihi la ka ia la kaunaoa.

            "Ke manaolana nei wau aole oe e kunana mai ana i ka ʻ u mau olelo.  Aole he pono ia oe ke kunana mai: no ka mea ke makemake io nei wau e hana aku no ka naita.  Ano e ha ʻ i mai ana anei oe ia ʻ u i ka hopena o keia huakai mai nei a ka poe o Kaleloga?  Ke koho hewa ole wau ua hele mai nei lakou e kamailio no na mea e pili ana no ka mare o Roderika ma.  Ua ae anei ka opio i keia hoohui ia o laua?"

            "Ua hoike ae ka opio i kona manao e ku-e ana i ua mare la."

            Ua hulili koke ae la ko Kilala mau maka e hoike mai ana i ka hauoli.

            "A heaha hoi ka ka makuakane o ua kaikamahine la i pane mai ai no ia mea?  A heaha hoi ka Kamaki pane?"

            "Ua hoopaa aku o Kamaki i kana keiki iloko o ka lumi pouli, a ua hoohiki iho oia malaila e paa ai kana keiki a hiki i kona wa e ae ai e mare me Magareta Dorano." mai hoopuka ole aku o Hiu i keia mau olelo me ka hikiwawe ina aole i pii ae kona inaina no keia hana i hanaia maluna o kona haku.  "Ua ike no wau ua hewa ka opio, aka owai la ka mea e hiki aku ke koho i kana mea e manao nei e hana aku.  Well, he poe hana hewa wale no kakou apau, a he wikiwiki no hoi i ka hooko ana aku i ke kuhikuhi a ko kakou mau pauwai, o ka oi aku no nae aia a iniki ke kui o ke aloha i ko kakou mau puuwai.  Aole no hoi he u ʻ i o ka lede o Kaleloga.

            "Aka," wahi a Kilala me ka awihi ana mai o kona mau maka, "he nani oikelakela kona a he maikai no hoi."

            "Pehea iho la hoi?" wahi a Hiu i ninau koke aku ai.  "Heaha kau mea i ike ai no Magareta Dorano?"

            "Ua oi aku ko ʻ u ike mamua ou ame kou haku, e Hiu Kapena.  Ua kamaaina wau iaia mai kona wa bebe.  Me he mea la ua lohe oe i ka make ana o kona makuahine i kona wa e bebe ana no."

            "Ae, ua lohe wau no ia mea."

            "Well, o ko ʻ u pilikana ponoi oia ke kahu hanai o kona makuahine, ma ia ano iho la i lilo ai wau i mea kamaaina loa no Kaleloga."

            Ua kau aku la o Hiu i kona lima maluna o ke poo o Kilala, a nana pono aku la i ka helehelena i piha i ke kaumaha.

            "E Culena Kilala, owai a heaha hoi oe?" wahi a Hiu i ninau aku ai.

            "Aole anei ou hoomaopopo mai ia ʻ u?"

            "Ke ike nei wau i kou ano i keia manawa; aka aole wau i ike i kou ano mamua."

            "Ke manao nei wau, e Hiu, ke hoohuoi mai nei oe ia ʻ u."

            "Aole pela, aka ke pahaohao nei wau nou."

            "Ina pela e waiho malie i kou pahaohao no keia manawa, a e hoohuli aku hoi i ko kaha mau noonoo ana no kou haku.  Malia paha ua hiki no ia ʻ u ke kokua aku iaia.  He ae ia paha oe e komo aku iloko o ka lumi e paa nei kou haku?"

            "Ke manao nei wau ua hiki no ia ʻ u ke komo aku ilaila."

            "E oluolu ana anei oe e lawe aku iaia i ka ʻ u lono?"

            "Ke maopopo ia ʻ u ke ano o ua lono ia au."

            "Aole oe e ike ana aia wale no a ae mai ka opio.  O keia mea au e makemake nei e hoouna aku iaia no kona pono wale no ia, a mau no ia e nana aku ina ua manao oia e hoike mai ia oe i ua mea la."

            "Pehea e hiki ai ia oe ke hoouna aku i kau lono?"

            "E ha ʻ i mua mai ia ʻ u ina oe e lawe io aku ana i ua lono la a ʻ u."

            "Ae--e lawe aku no wau i ua lono la au."

            "Alaila e nana mai a e ike iho nou."

            Me keia mau huaolelo, ua noho iho la ua olomana la iluna o ka mauu a wehe ae la i kekahi puolo e paa ana ma kona aoao a unuhi ae la i kekahi ililaau lahilahi ame kana pahi.  Ua oki iho la oia i kekahi apana huinaha like mai ua ililaau la, a mahope o kona wehe ana mai i kekahi omole uuku i piha me kekahi wai hooluu eleele a hohola iho i ka ililaau maluna o kona uha, ua hoomaka iho la oia e kahakaha me ka wini o kekahi apana laau i kekahi mau kii ano e.  I ka pau ana o keia hana ana ona ua oki iho la oia i kekahi kaula ililaau a opiopi iho la i kana mea i kakau ai a nakinaki iho la a paa a haawi aku la ia Hiu.

            "Eia mai, e Hiu Kapena, e haawi aku oe i ko haku i keia mea, a i ka wa e loaa mai ai o kana haina ua hiki ia oe ke lawe mai ia ʻ u a e loaa no wau ia oe maanei.  Pela anei oe e hana mai ai?"

            Ina i loaa ke kanalua iloko o Hiu no kahi olomana ina no paha ua hoole aku oia i ka lawe ana i keia leta kii laau; no ka mea aole no e nele ka loaa ana aku o kekahi noonoo, e ala mai ana no he ino mai kekahi mea e like iho la me keia.  Mamuli o kona ano pahaohao a makemake hoi e ike i ka manao o ka olomana i kakau ai ma kana leta, ame kona noonoo ana iho e oluolu mai ana no kona haku opio ke ike i keia mea, ua ae aku la oia e lawe i ka leta a ka olomana.

            "Me he mea la e hala ana paha ia ʻ u he hookahi hora, a i ole emi mai mamua o ko ʻ u huli hoi ana mai, a ke manaolana nei wau e hoea mai maanei mamua o ka poelele ana.  No keia manawa he mea pono ia oe ke hele aku iloko o ka halekuke e paina ai."

            Ua huli ae la o Hiu a lawe aku la i ka leta a ka olomana ia Roderika, a komo aku la oia iloko o kekahi o na lumi noho o na kauwa a loaa aku la iaia ka lunahalepaahao.

            "E Kiliona, ke makemake nei wau e ike i kuu haku." wahi a Hiu i pane aku ai i ka lunahalepaaheo.

            "INa pela e kali oe a hiki i kona hiki ana mai," wahi a ka pane?

            "E kali a hiki i kona hoi ana mai? i panai aku ai o Hiu.  "He aha ka manao o kau mau olelo?  Ua hookuu ia anei oia?"

            "Oho!" i hooho ae ai o Kiliona me ka iho ana iho o kekahi ao hakumakuma maluna o kona lae.  "Ua poina wau ia Sir Roderika.  Ae--aia oia ke paa nei."

            "A pehea he hiki no anei ia ʻ u ke ike aku iaia?"

            "Ke maopopo ole la ia ʻ u ia mea e Hiu.  He pio oia i keia manawa a o ke kauoha i loaa mai ia ʻ u he koikoi.  Heaha ke ano o kau hana e makemake nei e ike aku iaia?"

            "He oiaio, e Kiliona, aole wau i maopopo i ka ʻ u mea e makemake nei e ike aku iaia.  Ke paapio mai nei o Roderika a owau hoi kona ukali ponoi.  Owai ka mea e hiki ke ike aku ina paha he wahi mea kekahi ana i makemake ai e hana ia aku nona?  Aole wau i makemake e noho loihi loa me ia."

            Ua noonoo iho la ka lunahalepaahao no kekahi manwa a hooholo iho la e hele pu aku me Hiu, nolaila ua hopu aku la oia i kana huihui ki ame ke kukui helepo, a haele aku la laua no ka lumi o Roderika.

            "Aole wau e mare ana iaia."

            "He hookahi manawa i koe, e Roderika,--e hoolohe mai ana anei oe ia ʻ u?  Aole anei oe e komo pu mai ana me a ʻ u ma ka hooko ana aku i ka ʻ u aelike me Sir Habati Dorano?"

            "Aole i hiki ia ʻ u--aole no hoi wau e hooko aku ana--aole hoi wau e mare aku ana i kana kaikamahine."

            Ua haikea ae la ko Kamaki Fizigerela helehelena me he mea la ua make, a me he mea la no hoi ua laau kona mau aa koko.

            "E Roderika," wahi a ka eale i pane aku ai me ka leo malie,--"o kou kulana ame kau mau hana kipi ua oi aku ke ino mamua o na ino apau, a ua kupono ole hoi wau e lilo aku i makuakane nou, a maikai ole hoi i ka paa ana i ka inoa barona, ke ae wale aku wau i keia hana au e hana mai nei me ko ʻ u hoopa ʻ i ole aku ia oe.  E hoopaa no wau ia oe iloko o kekahi o na keena paahao o ke kakela nei e like me ko ʻ u hoopaa ana i kekahi mea lawehala; o kau mau mea ai e ai ai elike ana no ia me ka ʻ u e haawi ai i ka mea i hoopaa ia a pela no hoi me na mea e ae e pili ana no kou nohona malaila; a e malama loa ia no hoi oe me ka paa a hiki i kou wa e ae oluolu mai ai e hoolohe mai i ka ʻ u."

            Ua puili ae la ka opio i kona mau lima mamua o kona alo, a hoike aku la i kona makaukau e hooko aku i ka hoopa ʻ i i kau ia aku maluna ona.

            "Ua oi aku ka pono no ʻ u e hoi aku ilaila, mamua o ko ʻ u lele ana aku iloko o na lima o Magareta Dorano," wahi a ka opio i pane aku ai.

            Ua piha pahaohao na kanaka ikaika a koa hoi o Kiladea i ka loaa ana aku o ke kauoha ia lakou e hoopaa aku i ka opio iloko o ke keena paahao; aka aole lakou i ku iho a ninaninau no keia hana, ame ka hoohakalia ole iho, ua laweia aku la keia a hoopaaia iho la, a noho aku la hoi ka wiliki e malama i kana pio.  He wahi kauwa wale no oia e hooko ana i ke kauoha, a ua pahaohao iho la no hoi oia i keia hana i hana ia aku i kona haku opio, eia nae aole oia i kuha ʻ u iho i ka hooko ana aku i kana hana, nolaila na nakeke aku la ka laka a poha ana hoi ke ki a paa hou ana o Roderika i ka lumi pouli, aole no nae hoi iloko o na paia o Wela ka Hao.

 

MOKUNA X.

KA LETA KII KANAKA.

"Kalai wale i Lualii i kii nana,

Ike i ka inoino o kanaka

A haalele wale iho no."

            I ka wa i loaa aku ai ka lono i ka eale mai ka lunapaahao aku i ka hooko ia ana o kana kauoha, ua hoi aku la oia no ka lumi mahope, a hoouna ia aku la kekahi o na kauwa e kii aku ia Sir Habati Dorano.  Aole oia i makemake e huna iho i kekahi mea mai kona hoaloha mai, a ua maopopo no hoi iaia oia wale no ke alahele kupono loa e hana ai.  Nolaila i ka hoea ana mai o ka barona o Kaleloga, ua ha ʻ i aku la oia i na mea apau.  Ua ha ʻ i pu aku la oia i ka hopena i hana ia maluna o kana keiki mahope o ka laua mau kukai kamailio ana.

            "Ke kaumaha nei wau," wahi a Kamaki Fizigerela i pane aku ai, "i ka hoea ana mai o keia mea, aka ke manao nei wau e pono ana na mea apau.  Ua ha ʻ iia mai ia ʻ u he u ʻ i oi kelakela ke kaikamahine a Makamuraga, a ke pahaohao ole nei wau i ko Roderika makemake ana iaia, aka aole oia ke kumu nona e hoole mai ai i ko ʻ u mana, a he mea pono ia oe e sua iho aole loa oia e ike ana i ka malamalama o ka la a hiki i kona wa e ae oluolu mai ai e hoolohe mai i ko ʻ u mana a e mihi iho ai hoi i kona kipi ana mai ia ʻ u."

            "Ke makemake nei wau, no ko Roderika pono," wahi a Sir Habati, "ina no hoi he u ʻ i ka ʻ u kaikamahine; aka aole he mea o kaua e hoahewaia no kona nele ana i ka u ʻ i.  O kona kulana, ua hiki no ia ʻ u ke ha ʻ i aku me ka hunahuna ole iho, aole no o ka maikai, aka ke manao nei wau e oiaio ana oia i kana kane.  E pono ia Roderika e ike iho aia maluna ona ka manaolana nui.  Aole he hiki ia ʻ u ke ike i ka loihi o ko ʻ u wa e ola ai.  Ina oia e mare ana me ka nohea o Wikilo, e lawe ana o Magareta i kane nana i loaa ole paha ke aloha no Kiladea, a aole he pono ke ala mai na ku-ee ana."

            "Aole loa ia mea e hoea mai ana!" i hooho ae ai o Kamaki.  "Eia ia ʻ u ka mana, a e hoohana aku ana wau ia mana.  E hoohui ia no o Kiladea ame Kaleloga ma ka mare ana o ka kaua mau keiki.  Ina no e paa ana ka ʻ u keiki iloko o ka lumi pouli no umi kumamalua mahina, aole loa e loli ae ana ko ʻ u mau manao, a ina no e hoomau aku ana oia ia manao, e hoomahuahua aku no wau i ka pilikia maluna ona.  Aka, pehea ana la ko Lede Magareta noonoo no keia mea?  E ae mai ana anei oia e lawe aku i ka lima o kekahi mea i hookonokonoia?"

            "He mea pono ia kaua e noonoo pono no keia mea.  Ua oleloia o kau keiki ke kanaka u ʻ i hookahi ma Leinikia nei, a nolaila ua nana aku ka ʻ u kaikamahine i ko laua mare ia me ka hauoli.  Aole he hiki ia ʻ u ke ha ʻ i aku i ka nui o kona aloha no Roderika, aka ua hiki ia ʻ u ke ha ʻ i aku ia oe ua paa kona manao no ka lawe ana mai ia Roderika i kane nana.  E like me ka ʻ u i ha ʻ i mua aku ai ia oe, ua loaa ka hoohuoi i ka ʻ u kaikamahine, ua hukiia aku ko Roderika naau ma kahi e, eia nae aole oia i makaukau e hoopau i kona manao.  Ke makemake nei wau e ike mai oe, e Sir Kaamaki aole i manao o Magareta e hoopa ʻ i mai, aole hoi i ka huhu.  E pono ia oe ke maopopo ua alakaiia kona noonoo mai kona wa bebe mai e nana aku ia Roderika ma ke ano oia kana kane ma keia mua aku.  no ia mea ua makaukau mau oia e haawi aku i kona lima no ka hooko ana i ka kaua aelike.  Aole he mea okoa ae nana i hoonioni i kona noonoo, a ua noonoo oia me ka oiaio ua paa oia malalo o ka kaua aelike."

            "A pela no hoi ka paa o ka ʻ u keiki," wahi a Fizigerela i pane aku ai me ka hookoikoi ana, "a pela no hoi oia e hooko ai.  E pono ia kaua ke hoopau ae i ko kaua kamailio ana maluna o keia kumuhana i keia wa.  Ua hiki anei ia oe ke ha ʻ i aku ia Lede Magareta i keia mau mea apau, a e hoi aku no hoi iaia e nana ole mai i keia mau mea apau, a e noi aku no hoi iaia e nana ole mai i keia mau mea i ulu ae nei, ma ke kumu no nae ke pono mai ka Roderika hana ma keia mua aku?"

            "Aole o ʻ u ike aku i ka pilikia ma keia mea.  Ua maopopo ia ʻ u e haaheo ana o Magareta no kana kane e hiki ai no hoi iaia ke hookipa aku iaia, a ke manao nei no hoi wau ua loaa no hoi ka hanohano i kau keiki e oiaio iho ai i kana wahine, me ka nana ole ae i kana wahine e makemake ai.  E sua iho oe e hana no wau me ka ʻ u keiki i ka hana e malie iho ai keia ino nui."

            I ke kokoke ana mai i ke awakea ua makaukau ae la ka Eale o Kaleloga no ka huli hoi ana aku i kona kakela, a i ka wa a Fizigerela i kokua aku ai i ke kau ana o Magareta iluna o kona lio, ua haawi aku la oia i ka olelo hoolana, no kahi wa hou aku ana e kipa mai ai e hauoli ana oia.

 

HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO

WAIWAI O DAVID P. ELDRIDGE

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua.  Teritori o Hawaii.  Ma ke Keena Hooponopono Waiwai Hooilina.

Iloko o ka hana o ka Waiwai o DAVID P. ELDRIDGE, o Waiakoa, Kula, Maui, Mea i make.  Ke kauoha no ka Hoolohe Palapala Noi no ke Kuai WAiwai Paa a ka Lunahooponopono Waiwai.

            Ma ka heluhelu ana mai ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a S.E. Kalama, Lunahooponopono o ka WAiwai o David P. Eldridge, e noi ana e hoopukaia mai i kauoha no ke kuai  o ka Waiwai i oleloia, ame ka waiho pu ana mai i kekahi mau kumu no ke kuai ana i ua waiwai nei.

            Ma kela ke kauohaia aku nei, o ka poe apau i kuleana iloko o ka waiwai i oleloia e hele mai imua o keia Aha ma ka Poakolu, ka la ehiku (7) o Okatoba, A.D. 1903, ma ka hora 10. A.M. ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Wailuku, Maui, a ma ia manawa a malaila e hoike mai ai i na kumu o ka hiki ole o ka haawiia ana aku i kauoha no ke kuai ana aku i ua waiwai nei.

            Hanaia ma Wailuku, Sepatemaba 7, A.D. 1903.

                        J.W. KALUA.

Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua,

Ikemakaia:

            L.R. CROOK,

                        Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Elua.

            2980.--Sept 11, 18, 25.--Oct. 2.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI HENRY F. HEBBARD.

            Ma keia ke haawi ia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e Henry F. Hebbard o Honolulu, Hawaii Paeaina, ia W.C. Wilder, ame W.F. Allen ame A.F. Judd, Na Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o S.G. Wilder a e lawelawe oihana nei iloko o Honolulu i oleloia, malalo o ka inoa hui o Wilder & Company i hanaia ma Augate 16, 1892, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina iloko o Honolulu i oleloia, iloko o ka Buke 145 ma na aoao 117 a hiki i ka 119, a o ua moraki nei ua haawi ponoia aku ia Wilder & Company, Limited, he Hui Hawaii i hoohuiia, o ka mea malama moraki o ka mea paa moraki ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uha ʻ iia, e hoike ana: o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ekolu pule mai ka la aku i hoopukaia aku ai keia hoolaha e kuai kudala akea ia aku ai ka waiwai i hooliloia iloko o ka moraki i oleloia, ma na lumi kudala o Jas. F. Morgan, luna kudala, alanui Kaahumanu, iloko o Honolulu i oleloia, ma ka Poaono, ka la 24 o Okatoba, ma ka hora 12 awakea.

            O ka aina i hoopaaia ma ka moraki i oleloia a i manaoia e kuaiia e like me ka mea i hoike mua ia ae nei, oia kela apana a mahele o ka aina e waiho la ma Pearl City, ma Manana, iloko o ka Apana o Ewa, iloko o ka Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, a i ka paia o ka Apana Helu 4, Kuea 16, maluna o kekahi palapalaaina a kii o Pearl City i oleloia i hoaponoia a i laweia e ka Oahu Railway and Land Company, Limited, a i kakau kopeia iloko o ka Buke 121, ma na aoao 243 a hiki i ka 245 iloko o ke Keena Kakau Kope Aina, Honolulu, a o ka anana i oleloia he 100 kapuai ka loihi ma ke alo o Alanui Lehua ame ka hohonu o 200 kapuai.

            Ma ke kuike a ma ke dala gula Amerika no hoi ka makemake, a ma ka aoao o ka mea kuai mai ka lilo palapala kuai.

            No na mea aku i koe e loaa mai no ma ke noi ana ia Atkinson & Judd, na loio o ka mea malama moraki.

(Kakauihoia)

            WILDER & COMPANY.

Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki.

Honolulu, Sept. 10, 1903.

2981--Sept. 18, 25.--Oct. 2, 9, 16.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA MALAMA MORAKI O KA MEA PAA MORAKI.

JAMES OSBORNE.

            I kulike ai me ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e James Osborne ia S.M. Damon, J.H. Fisher ame H.E. Waity, he poe lawelawe oihana banako iloko o Honolulu malalo o ka inoa hui o Bishop and Company, i hanaia ma ka la 10 o Feberuari, A.D. 1899, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope, Oahu, iloko o ka Buke 187, ma ka aoao 355-357, a na ua Bishop and Company nei i oleloia i waiho pono aku ia H.A. Juen, ma kekahi palapala hoike i hanaia ma ka la 3 o Sepatemaba, A.D. 1903, a ua waihoia aku i keia manawa no ke kakau kopeia ana ma ke Keena Kakau Kiope i oleloia o ka mea paa moraki ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uhaiia, e hoike ana,--o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manwa e uku ai, a maluna o keia paniku e kuai kudala akea ia aku ai, ma na lumi kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, ma ka Poaono, ka la 10 o Okatoba, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, na aina i hoakakaia ma ka moraki i oleloia, oia keia e hoa kakaia aku ana malalo iho.

            No na mea aku i koe, e loaa no mai ka mea mai nona ka inoa malalo iho ma kona keena, Helu 79, Alanui Kalepa (Merchant St.,) Honolulu.

            H.A. JUEN, Mea Malama o ka Moraki

 

            1. O keia apana a mahele o ka aina e waiho la makai o ke alanui aupuni ma Man@ukikepa, Waikiki, Mokupuni o Oahu, a he hapa keia o ka Palapala Sila Nui Helu 3579, L.C.A. Helu 5240 ame Helu 5284 ia Kalama ame Nakookoo, a oia no hoi ka aina i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia ma ka palapala kuai aina mai a F. Meyer mai, i hanaia ma Okatoba 6, 1896, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i oleloia.  iloko o ka Buke 164 ma na aoaoa 2@@-1.  a i apoia a hoakakaia e like me keia malalo iho:

            E hoomaka ana ma ke kihi Hemo o keia apana a holo e like me keia malalo iho e like me na kuhikuhi makeneki:

            1. Akau 45* Komohana 106.6 kapuai holo ma ka pa hale o Loiloa ʻ

            2. Akau 54 1/4* Hikina 9.2 kapuai:

            3. Hema 33 1/2* Hikina 6.0 kapuai:

            4. Akau 42* Hikina 123.0 kapuai hoe ma ka apana i kuaiia Haupuu:

            5. Akau 53* Komohana 7.0 kapuai holo ma ka apana i kuaiia ia Haupuu;

            6. Akau 42* Hikina 103.0 kapuai hole ma ka apana i kuaiia ia Lono;

            7. Akau 50* 20 ' Komohana 101.0 kapuai holo ma ka apana i kuaiia ia Lono;

            8. Akau 43* Hikina 10 kapuai holo ma Kahue;

            9. Akau 43* Komohana 58.5 kapuai holo ma Kahue;

            10. Akau 73* Hikina 15@.0 kapuai holo ma ka Waiwai o Bihopa a hiki i ke alanui;

            11. Hema 68* Hikina 109.6 kapuai holo ma ke alanui a hiki i ka pa;

            12. Hema 43* Komohana 279.0 kapuai holo ma pa pohaku;

            13. Hema 41* Hikina 105.6 kapuai holo ma ka pa pohaku;

            14. Hema 52* Komohana 132.0 kapuai holo ma ka pa pohaku a hiki i kahi i hoomaka ai, a nona ka iliaina o 93-106 eka.

            2. O kela apana a mahele o ka aina e waiho la ma ke alanui aupuni ma Kapaakea iloko o Waikiki i oleloia, a e pili ana hoi me ka aina i hoakaka mua ia ae nei, a he hapa hoi o ka Ili o Kapaakea, Palapala Sila Nui Helu 4475, L.C.A. Helu 7713, Apana 39, ia V. Kamamalu, a i apoia a hoakaka pono loa ia e like me kela malalo iho: 

            E hoomaka ana ma ke kihi Akaukomohana o ka Palapala Sila Nui Helu 3579, L.C.A. Helu 5240 ame 5364 ia Kalama ame Nakookoo, a holo e like me keia malalo iho e like me na kuhikuhi makeneki:

            1. Akau 65* 00' Komohana 36 kapuai holo ma ke alanui;

            2. Hema 42* 00' Komohana 112 kapuai a hii i ke kihi o ka Palapala Sila Nui 5379;

            3. Akau 73* 00' Hikina 159 kapuai holo ma ka Palapala Sila Nui 5379 a hiki i kahi i hoomaka ai, a nona ka iliaina o 4611 kapuai kuea.

            O keia no hoi ka aina i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia e na Kahu malalo o ka Palapala Kauoha o B.P. Bishop ma kekahi palapala uai aina i hanaia ma Feberuari 4, 1899.

            2980--Sept 11, 18, 25.--Oct 2, 9.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

GOO HOY.

            Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma Sepatemaba, 14, 1903, i hanaia e Goo Hoy, ma ke ano he mea moraki mai, o Honolulu, Mokupuni o Oahu Teritori o Hawaii, ia Annie S. Parke, ma ke ano he mea paa moraki, o Honolulu i oleloia, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, iloko o ka Buke 227 ma na aoao 94-97, ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uhaiia, e hoike ana: o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ka pau ana o ekolu pule mai ka la i hoopukaia aku ai keia hoolaha, e hoolahaia aku no ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia no ke kuai kudala ia ma ke akea, a e malamaia ua kuai nei ma na lumi kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu i oleloia ma ka Poaono, Okatoba 17, 1903, ma ka hora 12 o ka la i oleloia.

            O ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia a i manaoia e kuai e like me ka mea i hoikeia ae nei maluna, ua hoakakaia e like me keia malalo iho:

            O kela mau apana a mau mahele o ka aina e waiho ia ma Kauluwela, Honolulu i olelo mua ia ae nei, a ho mau hapa hoi o ka Palapala Sila Nui Helu 6817 L.C.A. Helu 2177 ia Nika, a i hoakaka pono loa ia e like me keia malalo iho:

            Akahi.  E hoomaka ana ma ke kihi hikina-hema o keia apana aina ma ka aoao Akau o ke alanui-olowi a holo ma na kuhikuhi makeneki:

            1. Hema 47* 00' Komohana 66 kapuai holo ma ke alanui-olowi;

            2. Akau 54* 00' Komohana 106 kapuai;

            3. Akau 22* 50' Hikina 6 5-10 kapuai;

            4. Akau 29* 15' Hikina 61 2-10 kapuai;

            5. Hema 53* 00' Hikina 116 7-10 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina o 6423 kapuai kuea, a oia no hoi ka aina i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia ma ka palapala kuai aina a J.H. Kunewa, i hanaia ma Aperila 19, 1901.  a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i olelo mua ia iloko o ka Buke 222, ma na aoao 183-184.

            Elua:

            1. Akau 43* 33' Komohana 165.6 kapuai;

            2. Akau 44* 58' Hikina 80.3 kapuai;

            3. Hema 47* 02' Hikina 167.3 kapuai;

            4. Hema 39* 28' Komohana 24.1 kapuai;

            5. Akau 42* 32' Komohana 1.6 kapuai;

            6. Hema 68* 53' Komohana @0.2 kapuai;

            7. Hema 83* 18' Komohana 6.5 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina o 14.168 kapuai kuea, a oia no hoi ka apana aina i hooliloia i ka mea moraki mai ka palapala kuai aina a J.H. Kunewa, i hanaia ma Iune 19, 1901, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina, iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, ilok o ka Buke 222, ma na aoao 267-268.

            O na apana aina i hoakakaia ae nei maluna, ua huiia laua iloko o hookahi apana, a nona ka iliaina o 20.591 kapuai kuea.

            Ma ke kuike a ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai ka lilo o na palapala kuai.

            No na mea aku i koe, e loaa no mai a W.C. Parke mai, loio iloko o keia moraki o Annie S. Parke, mea paa moraki.

            Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 14, 1903.

            ANNIE S. PARKE, Mea Paa Moraki.

Ma o kona loio iloko o keia hana,

            W.C. PARKE.