Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 40, 2 October 1903 — Page 6

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Marti Marziani
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo Walohia

 

No Na

 

Onamiliona

I lawe a huna mulu ia ma ka aina meha meha

 

I ka waenakonu o ka po ke ku ana mai o ka mokukuna i ke awa. Ka moku hoi nana i lawe aku i ke pailaka a Simoa ma e noke ana i ka imi, a ua oui ko lakou hauoll i kona loaa ana aku ia lakou maluna o ka moku.  Ua ha’i aku o Konela Makinitaea i na mea a pau a lakou i manao ai e lawe aku oia ia lakou i ka lakou wahi i makemake ai, a i ko Chaimers olelo ana aku e loaa no iaia kekahi uku maikai no kana hana, ua haawi koke mai la oia i kona ae.  I ka hora 3 o kela wanaao, ua hoomaka hou aku la o Helen Carmody ma kona alahele.  I kela kakahiaka nui ua ai iho la Iakou i ko iakou ainakakahiaka.  Ua olelo mai la ke pailaka e hiki no la@ou i ko lakou wahi e makemake nei ma ka hora 11 a i ole ma ka hora 12 o ua la nie.  I ko lakou lohe ana I keia mea ua nui ko lakou pihoihoi.

            No ke kaikamahine Helen Carmody, ua nui kona pihoihoi i ka hoomaopopo ana ae ua kokoke mai ka hora e hookoai ni kona manao e loaa kona makuakane ame ka loaa ole.  I knoa noonoo ana ae i keia mau mea ua hoomaka mai la na waimaka e pii ma kona mau lihillhi maka a ua hoao ikaika loa iho la oia e kaomi I kela mau manao uluku aka, no ka Simoa mau olelo hoomakeaka, ua akaaka ola a pau wale na manao ino i ulu ae.

            E holo pololei ana ka ihu o ka moku no ka hema, a he 15 mile pahakona ka-wa mai ka aekai mal o ka aina nui.  E pa aheahe ana ka makani mai ke komohana mai, a e noho nan o Simoa ma ka ihu o ka moku.

            “O, e nana ae kakou i ke ano o kela wahi mokukuna!”  wahi ana i hooho ae ai i ka ike ana aku i kekahi mea e nee ana iluna o ka ilikai, a e kaalo ae ana ma ko lakou noao akau.  “O, he nani maoli no keia!  E Kapena Balauwina, ua hiki anei ia oe ke hoike mai i ka papainoa pololei o keia moku holomoana?”

            Ua nana aku la o Kapena Balauwina i keia moku ano e me kona ohenana.  Aole oia i pane koke aku i ka Simoa ninau, eia nae, ua hookokoke aku la oia ma kahi a Kivini ame Chalmers e ku ana.

            “Ua maopopo no anei ia oe na kanaka i nalowale ma ka nana ana aku ia lakou?” wahi a ke kapena i ninau aku ai ia Chalmers.

            “Ae, wahi a Chalmers i pane aku ai i keia ninau a ke kapena.

            “E nana aku oe i na kanaka oluna o kela moku me ka ohenana, eia lakou ke ani peahi mai nei ia kakou.”

            Ua lalau aku la o Chalmers i ka ohenana a nana aku la no kekahi manawa.  Ua ike aku la ola e ani mai ana na kanaka oluna o ua moku nei ia lakou me na hinaka ame na apana lole like ole.

            “O lakou keia!” wahi a Chalmers i hooho hauoli ae ai.  “Ke ike nei wau la Sidane Hamona ame Kent!”

            Ua holo koke aku la o Chalmers ma kahi e noho ana o Mrs. Waita me Miss Carmody.

            “He mea maikai ka’u e ha’i aku ana ia olua!  E hele mai olua a e nana no olua iho.  Ma ko’u manao ua loaa o Mr. Carmody ame kona mau hoa kaahele ia kakou.  Mai lele ano e niai ko olua mau noonoo.  E hoomanawanui olua.”

            I ka lohi ana o ke kaikamahine i kela mau elelo ua kokoke oia e maule, eia na@, ua hooikaika iho la oia e u@i malle i keia mea, a ua’paa aku @ oia i ka lima o Chalmers.  I keia manawa au kani ae la ke oeoe o ka moku a koke loa mai ia ua moku ano e nei i ka lakou wahi e hi nei, a ua ike maopopo aku la lakou e ku mai ana ewalu mau kanaka maluna o ka hale o ka moku me ka hoomau ana no i ke ani ana i ko lakou mau lima, a e uwa ana e like me na Ilikini hihiu.  Ua uwa ae la no loi na kanaka oluna o ka mokuahi a ua kani hou ne la ke oeoe o ka moku no ka ha’i ana aku ia lakou ua kokoke mai ko lakou manawa e hoopakeleia ai.

            “Aia ko’u makuakane!” wahi a Miss Carmody i hooho ae ai i ka ike maopopo ana aku i kona makuakane e ku mai ana.

            Ua olino pono mai ia ka la mahope o ka paa ana i ke ao no kekahi mau minute a i keia wa i ike maopopo aku ai lakou i na kanaka apau e ku mai ana maluna o ka oneki o kahi moku ano e.  Mamua o ka ihu, ua ike aku lakou i kekahi keko e hoao ana e hemo kona kaulah@ a e walaau ana e like me ka olelo a ka lahui keko.  Ua haawi aku la ke kapena e nee malie aku ke moku no ka hookokoke ana aku ma kahi a kela poe e ku mai ana.

            Ua hoomakaukauia ae ia no ka hookuu ana i ka waapa no ke kii ana aku i ua peo nei, a iloko o na minute pokole wale no ua pili aku ia ka waapa ma ka aoao o ka “Iupita Lele” a he mau minute mahope iho ua hoea mai ia o Carmody, Rockwell, Haven ame Morton maluna o ka moku.

            I ke kokoke ana mai o ka waapa ma ka noao o ka moku, ua huro ae na @la ame ka poe apau o luna o ka moku.  I ko lakou kau ana aku, ua haawila ae la kekahi mau lululima pumehana ana.

            “Ua nui kou ahonui no ka huli ana I kou makuakane.”  Wahi a Carmody I kamalilo aku ai i kana kaikamahine mahope o kekahi mau kukalolelo ana.  “Ia wai makou e haawi aku ai i na hoomaikai ana no ko makou loaa ana?  A, eia ae o Mr. Chalmers Pehea oe?  I haawi aku anei wau i ka hoomaikai ana ia oe no ka hoohui hou ana ia’u me ka’u laikamahine aloha?”

            “Aole loa,” wahi a Chalmers I pane mai ni me ka lululima pumehana pu ana me ka onamiliona.  E haawi aku oe i kou mau hoomaikai ana i ka Nupepa Record.  Ka mea nana i alakai a loaa ia makou ka meheu e loaa ai oukou.”

            “Ua huna ola i ka ha’i ana mai i kana mea i hana ai,” wahi a ke kaikamahine i olelo ae ai i ka ike ana mai sole i ha’i aku o Chalmers kekahi i hooikaika e im@ i na onamiliona.  Ua nana mai ke kaikamahine la Chalmers me na maka e hoike mai ana i kona manao ponoi a na ia mea i hooni ae i ka puuwai o ke kanaka kakau pupepa.  “Oia ka mea nana i hookele na mea

 

“UA HUNA OIA I KA HA’I ANA MAI”

 

apau e pili ana i ka imi ana ia oukou.”  Wahi a ke kaikamahine i hoomau aku ai ai i ke kamailio ana i kona makuakane, “a ua hana oia i ke ao ame ka po me ka hoao ana e loaa he wahi meheu e pili ana i ko oukou nalowale ana , a o ka hopena i loaa mai ua ike no me kana i manao ai.

            “Ua maikai loa oe i ka haawi ana mai i keia mau hoohanohano ana maluna o’u,” wahi a Chalmers i kamailio aku ai me ka pil ana ae o ka wela ma kona mau papalina.  “ke kau mai nei o Miss Helen i a hoomaikai ana maluna o’u a ke manao nei wau aohe i kupono kela hanohano maluna o’u.  Ua loaa la’u ke kulana maikai ma kekahi nupepa e hiki ai ke kokua maluna o keia kumuhana o ka huli ana ia oukou a o keia o kekahi hana maikai o ka hana hookele hupepa ana, e ae mai oe lau’u e hoolauna aku i kekahi o na kanaka e komo pu mai ana me a’u iloko o ka hanohano o ka imi ana ia oukou.  E Mr. Carmody, o Simoa keia, a o Kivini keia.”

            Ua luluima pumehana iho la keia poe, a ua hoolaunala aku la no hoi oia me Konela Makinitaea.  Ua puuluulu pu mai la i kela wa o Haven, Rockwell ame Kent ma kahi a keia peo e ku ana a hookahi o ka hui kamailio pu ana.

            No ko lakou piha hauoli no ko lakou palekana ana, ua hooho ae la o Haven i ekolu huro no Miss Carmody, a ua haawi ae la lakou me ka ikaika piha, a i ka lohe ana aku o ka poe oluna o ka “Iupila Lele” i keia huro ua panee mai la lakou.

            “O ka’u mea, e ake nei e maopopo,” wahi a Rockwell, “oia hoi, owai la ka inoa o kela mokupuni e waiho mai la ma o?” me ke ani ana ae i kona lima ma ka aoao hema.

            “O ka mokupuni hea kau e kamailio nei, e Mr. Rockwell,” wahi a Kapena Balauwina i ninau mai ai.

            “O ka mokupuni a makou i noho ai no elua pule,” ka pane a Rockwell.  “Ua hoao makou e hiki ma ka aoao akau o ua mokupuni nei, eia nae, aohe makou i hiki, ala ae nei i keia kakahiaka, oia mau no o ka ikeia aku.”

            “Ae, he mokupuni nui io no keia,” wahi a Kapena Balauwina i pane ano hoomakeaka mai ai.  “O ka aina nui no keia o Amerika Akau.  O ka aekai kela o Mekiko e waiho mai ia.  Ina oe e kaakaa pono i kou mau maka, e ike no oe ina halebele o na halepule o Vera Kuruse ma kou komohanahema.  Ua kaa hope aku o Vera Kuruse is oukou i ka po nei.”

            Ua akaaka ae la o Carmody i kona lohe ana i keia mea.

            “A, iluna no ka paha makou o ka aina kahi i noho ai me ka maopopo ole ia makou?:”  wahi ana.  “eia nae, he maikai no kela noho hupo ana o makou.  Ma ka makou nana iho no nae, me he mea la aia io no makou maluna o kekahi mokupuni.  Ua kihi no, ua nui ka lealea o ka makou huakai.  Eia ae o Kent, Vincent ame Pence.  E noho ana o Sidane maiuna o ka “Iupita Lele” a hiki i ka minute hope loa.  Malia paha, ke halihali mai nei lakou i na kii gula.”  Ma keia wahi, ua haha’i aku la oia i na mea apau e pili ana i ka loaa ana o keia mau kii maioko o kekahi luakini kahiko.

            I ke kau ana mai o Vincent iluna o ka moku, ua hoolaunaia aku la oia la Benada Simoa, a ua lululima iho la laua.

            “Hauoli wau i ka ike ana la oe maluna o keia moku,” wahi a Simoa.  “Aohe no nae i loaa pono aku nei kou inoa ia’u.”

            “O Vincent—L. Sylvester Vincent,” ka pane.

            “O, o oe ke kanaka a’u i hopu ai ma Sana Lui i keia pule iho nei, wahi a Simoa.

            Ua hookahahaia o Vincent i ka lohe ana ua hopuia oia, a i kona lohe ana i ka moolelo piha o ka hopu hewa ia ana o kekahi kahunapule, ua akaaka ae la ola.

            Ua elelo aku la o Carmody ia Kapena Balauwina he nui na ukana makamae maluna o ka “Iupita Lele,” a ua haawi aku la ke kapena i ke kauoha e hoohanaia ka waapa aila no ke kokua ana i ka lawe ana mai i na ukana o keia poe.  Ua hoi hou aku la o Vincent no luna o ka “Iupita Lele” a hoi pu mai ia me Soko, kahi keko.

            I ka hiki ana mai o Kapena Hamona maluna o ka Helen Carmody, ua hookipa ohaoha ia oia, a ua nui kona hauoli.  No ka “Iupita Lele” hoi, ua waihola aku la oia i na ale o ka moana.

 

MOKUNA XXIV

 

HIKI HOU MA KA HOME

 

            “Heaha ko kakou ka-wa mai Vera Kuruse mai e Kapena Balauwina?”

            “He 25 mile paha, e Mr. Carmody.”

            “E holo kakou ano no ia awa, ke kauoha a Carmody.

            Ua kahea aku la o Carmody i kona mau hoa apau i noho ai ma ka aina malihini, a akoakoa ae la maioko o ka lumihookipa o ka moku.

            “O ka hapalua hora 9 keia,” wahi ana.  Ma ka hora 11, e hui kamailio no kakou me Nu Ioka ma ke telegarapa, ma ka manawa o Vera Kuruse, a ma Nu Ioka, o ka hora 1 la.  Aohe he mea waiwai o ko kakou huna ana iho i ko kakou hiki hou ana aku i ka aina malamalama.  O ka’u mea e manao nei, e noi aku kakou ia Chalmers mai ho@komo koke aku i ka meahou e pili ana i ko kakou hiki hou ana ma ka aina nui a o ka mea pono a kakou e hana aku ai, ola ka ha’i ana aku i ko kakou mau hoa lawelawe oihana ame ko kakou mau obana pakahi ua palekana kakou.  He mea olaio ua pilikis na oihana a kekahi o kakou nei ma keia lawe huna malu la ana o kakou, a he mea pono e hoiholia mai keia mau poho.  No’u iho, aohe o’u nana no ia mea.  He mea ua mapopop ia’u o Chalmers ke poo nana i hooikaika e imi ia kakou ana o kona noho ana he lunahooponopono no ka Record, eia nae, ua olelopaa aku wau iaia, aole oia e poho ma la hooikaika ana, a aole no hoi e poho oia ame kana pepa ma ke kaohi ana mai i keia mea a’u e ake nei e loaa.”

            Ua ku kok@ ae la o Chalmers i ka pau o ka Carmody kamailio ana.

            “He nui ko’u hauoli i ka hana ana aku i kekahi mea no oukou e pono ai,” wahi ana i kamailio ae ai.  “He mea maopopo, ua komo ka nupepa Record iloko o kekahi hihia, aole ma o kona lunahooponopono Ia, Mr. Robert Van Horne, aka, mamuli no ia o ka hana apiki ana a kekahi o kona mea kakau nupepa.  He mea maopopo o kekahi keia o na neahou ano nui iloko o na makahiki he loihi i hala ae nei, a he mea hoi i kupono no ka hoolaha akeaia ana ae ma ko makou pepa.  Eia nae, e hooko no wau i ko oukou makemake.  Aole wau e hoouna aku ana i kekahi lono i ka Record a hiki i ka paniia ana o ka Hale Kudala o Nu Ioka i keia ahiahi.  Mahope o kela hora, ke manao nei wau e hui mai no oukou me a’u i mea e hiki ai ia’u ke ha’i aku i ko oukou haawi ana i ka oukou mea e makemake ana e hoikeia ae.”

            “Oia ke ano o ke kamailio ana.” Wahi a Morton.  “Oia ke ano o ka lawelawe oihana ana.  E hahaki no wau i ka’u rula a e ha’i aku ia oukou i na mea apau i maopopo ia’u.  Ua makaukau wau i na wa apau no ka hui ana aku me oukou no ke kamailio ana.

            “He mau kanaka kakau nupepa makaala a akahele o Simoa ame Kivini,” wahi a Chalmers.  E loibi no ka manawa e hooponopono ai i kekahi moolelo ano nui e like me keia.  O ka’u e noi aku nei, e ae mai oukou e hana koke laua maluna o ka moolelo, a owau ka mea nana e nana aole e puka kekahi mea e pili ana no oukou maua o ka hora 3 ma no alanui o Nu Ioka.”

            E loaa no ia laua ka manawa,” wahi a Carmody.  “E hoolilo no kakou i keia lumi i keena kakau nupepa.  E kii aku ia Simoa ame Kivini a e hoomaka koke ka hana i keia wa.”

            “Owau kekahi mea i manao e lilo i mea kakau nupepa,” wahi a Hamona i kamailio ae ai, “ua hiki ia’u ke kakau i kekahi mau mea i hanaia maluna o ka mokupuni.”

            Ua kena ia aku ia o Kivini ame Simoa e hele mai a ua hoomaka koke iho ia laua e kakau i na olelo e puka mai ana mai na waha mai o ka poe onamiliona i huna malu ia.

            Iloko o na minute pokole, ua paa ae la na poomanao o ka moolelo, a maluna o keia mau mea laua i hana iho ai i ka moolelo piha.  I keia manawa no hoi ua lawelawe hou o Chalmers i ka oihana kakau meahou, a he mau makahiki loihi kona noho ana me ka lawelawe ole ana i keia apana hana.

            Malalo o kanahoakaka ana, ua ae aku na onamiliona e hanaia kekahi palapala hoike akea i kakauinoaia e na kanaka he ewaluka peo i huna malu ia.  I ka manawa i ku aku ai ka moku ma Vera Kuruse, ua paa ae la na mea apau e pili ana i ka moolelo, a ua hele koke aku la keia poe no na keena telegarapa.  Ua loaa aku la ka lunanui o ke telegarapa ia lakou nei a ua hana iho la o Chalmers i kekahi aelike me ia no ka haawi ana mai i na uwea apau malalo ona mahope iho o ke kani ana o ka hora 1 o ka auwina la.  Ua hoouna aku la o Morton ame kona mau hoa i ka lakou mau hoike ame na kauoha i ko lakou mau hoahana ame na ohana e noho ana ma Nu Ioka.

            Ma ke kuka ana me Chalmers ua hooholo iho la lakou aole e haalele ia Vera Kuruse a hiki i kela ahiahi.  Ua hoolala iho la lakou e holo pololei lakou no Nu Olina, a malaila aku maluna o ke kaaahi no Nu Ioka.

            Ma ka hora 12:40, ua hoouna aku la o Chalmers i kana moolelo nupepa no Nu Ioka, a i ka hora 10 o ka po ka pau ana o keia moolelo.

            I ka loaa ana aku o na telegarama a na onamiliona ma Nu Ioka, ua kuai niu ia ae la na kea waiwai o na ano like ole.  No ka maopopo pono ole o na mea’e pili ana i ka loaa hou ana o na onamiliona i na kanaka, ua ano kanalua ka hapanui i ke kuai ana me ka maka’u o poho.  Eia nae, ua pii malie ae la ke kumukuai, a hiki wale no i ka loheia ana o ka mea oiaio.

            Ma ke telepona i loaa mai ai ka lohe e pili ana ka pii ana ae o ke kulana o kahi kudale.  O Mr. Sharp, ka mea e noho hooponopono ana no ka manawa no ka Nu Ioka Record, e noho malie ana oia me ka makaala piha.  Ia wa hookahi no hoi e pii mau ae ana kona pihoihoi no ka loaa mai o kekahi lono mai a Chalmers mai, a i ole, mai kekahi mai paha o kona mau kokua.

            O ka nupepa Nuhou Ahiahi, ua puka ae la he meahou malaila e hoike ana ua loaa aku no onamiliiona nalowale ma Aferika Hema.  Ua pii loa ae la ko Sharp pihoihoi.  Ua kani ae la ka hora 2, a eia no ke alanui Wall iloko o ka pouli no na mea e pili ana i ka loaa ana o na onamiliona. 

            He pule a oi ka waiho malie ana o kekahi mau hua poo nunui no ka hoike ana aku ma ka nupepa i ka loaa ana o ma onamiliona, a he makemake kona e hoohana koke ia keia poo.  Ua ha’lia mai lala ka lohe ua holo aku ka “Helen Carmody” no ka imi ana no na onamiliona nalowale ma ke ala o Havana, a ua maopopo no hoi iaia ka pahupopu.

            Iaia e noonoo ana no kela mea, ua loaa mai la kekahi telegarama mai a Chalmers mai He mau minute mahope mai, ua puka aku la ka Record me kekahi meahou ano nui loa i ike ole ia no kekahi mau pule.  Me keia ka heluhelu ana:

            “Vera Kuruse, Mekiko, Mel 26.

            Ua hoopakeleia e ka huakai malalo o William Chalmers, ka lunahooponopono hookele o ka Nu Ioka Record, o Palmer J. Morton, John M. Rockwell. Andrus Carmody, R. J. Kent, Simon Pence, Hiram Haven, Sidane Hamona ame L. Sylvester Vincent.

            O ka laweia ana o keia mau onamiliona e huna malu, ola kekahi o na karaima ano koikoi loa i lawelaweia iloko o ka moolelo o ka honna nei.  Ma ke ahiahi o ka la 10 or Mei, ua hoowalewaleia he ihiku o keia mau kanaka maluna o ka mokuahi hololealea “Mano” i onaia e Walter B Heseka, ke kanaka kakau nupepa kaulana.

            Na Heseka i hoolala keia hana karaima a hooko aku e like me ka ike i loaa i kekahi kanaka pupule.  Ua kono aku oia la Morton, Kent, Rockwell, Carmody, Haven ame Pence maluna o ka “Mano” no ka hui ana ma kekahi ahaaina i hoomakaukauia a kuka ana hoi no kekahi kumuhana ano nui.  Ua konola mai o Sidane Hamona e hele aku ma ke ano he loio no Heseka.  Ua hiki aku o L. Sylvester Vincent ma keia wahi no ka hui kamailio ana me Mr. Carmody.  I ko lakou holo ana aku a hiki pono maluna o ka moana Atelanika. Ua hoole o Heseka i ka hoihoi ana mai ia lakou no Nu Ioka.  Ua ae oia e h ouna lakou i mau leta i na ohana a holo loa aku no ka hema.  Ua waiho aku oia ia lakou ma ka aekai o Mekiko—ka la eono ia—ma kekahi wahi ma ka aoao hema o Vera Kuruse.  Maanei, ua hoomakaukau mua o Heseka i kekahi hale ma ke ka’e o kekahi lokowai, a i kokoke hoi i ke kaikuono o Mekiko.  I ka po iho, ua haalele aku o Heseka ia lakou maluna o kona moku.

            “Ma o ka hoopapau ana o ka Nupepa Nu Ioka Record, ua hanuia aku keia hana a loaa ke kolohe, oia no o Walter B. Heseka.  O kona puali makaikiu, malalo o ke alakai ana a Jack Kivini ua loaa aku kahi i ku ai ka hale.  Ua ili aku ka mahalo o ka loaa ana o keia mea maluna o Benada Simoa, ka makaikiu kakau nupepa kaulana o Kikako, ma o kona akamai a ahonui.  Ua loaa aku ka mea nana i kukula ka hale—Konela Makinitaea o Havana.  Ma ka Poalua, ka la 16 o Mei, ua waiho mai o Miss Helen Carmody, ke kaikamahine u’i a ka Onamiliona Carmody, i kona moku i kapaia ma kona inoa e hoohanaia e ka Record, a me ka ukali ana a kona makuahine hanauna.  Mrs. Waita, ua holo aku lakou no Havana.  O William Chalmers, ke poo lunahooponopono o ka Record, oia ke alakai o ka huakai.  Ma Havana, ua hui mai o Benada Simoa, John Kivini ame Konela Makinitaea me lakou a holo aku no Vera Kuruse.

            Ia manawa no hoi aole na kanaka huna malu ia i palaualelo.  Ua kukulu ae lakou i kekahi moku i kupono no ka holo ana ma ka ilikai a ma ka moana lakou loaa aku ai a hoopakeleia e ka “Helen Carmody,” he 30 mile ma ka aoao hikinaakau o Vera Kuruse a holo aku lakou no ia wahi.  He maikai ko lakou olakino, a o ko lakou poino, ma ko lakou manao aole no ia a aole ma no kino.  E haalele mai ana lakou i keia po no Nu Olina, a malaila aku maluna o kekahi kaaahi hole manawa.

            Nu Ioka.  Eia no hoi ke hoounaia aku nei he hoike e akeia e hoike akea ia ae e na kanaka i hoopakeleia!

            “I Na Mea Apau e Ike Mai Ana i keia!

            “Ua makemake makou e hoike akea aku i ko makou hoea hou ana mai i ke ao malamalama, me ke olakino ame na manao maikai.  Ke manao nei no makou i’ke lokomaikai o ke Akua mana loa, ka mea nana makou i kiai a hoopakele mai na poino mai he nui.  Ke @ nei makou @ keia manawa no ka hoike akea ana aku i ka hana maikai a ka nupepa Nu Ioka Record no ko makou pono, me ko makou mahalo piha, a nana i hookele na hana no ko makou hoopakeleia ana.  Ke haawi aku nei makou i na hoomaikai kieke ana no William Chalmers.  Benada Simoa ame John Kivini.  Ma ko makou manao iho, ua hanaia keia hana e keka kanaka i maikai ole kona noonoo a aole hoi i hanaia ma ke ano he hana e hoopilikia pilikino mai ana ia makou.”

            Ua kakauinoaia keia leta e ka poe apau i huna malu ia.

            (Aole i pua.)

 

Mrs. Neheula Pahukula ua Hala.

 

            “Kukilakila i ka wai e Punamoe,

            Moe aoao no me Kapukapuakea,

            Kapukapu ko’u hoa i ke kai e,

            Kaiaka.”

 

            Mr. Lunahooponopono, ame ke Kilohana Pookela.  Aloha nui: I hele kohana mai no au mai ka opu mai o ko’u makuahine, a e hoi kohana aku no au ilaila.  Ma Waialee, Koolauloa,, Oahu: a ma ka Poalua la 15 o Sept. nei hora 12:40, haalele mai la ka’u wahine ia’u me na kini makamaka he nui, i na iho

            Honolulu, i Koolaupoko, i Waianae, Ewa i Waialua, a puni ka aina; e hai aku ana au aohe keike, aohe moopuna, aohe kaikunane, aohe mau kaikuaana, aohe mau kaikaina, aohe mau makua, aohe mau kupuna ame na hoaloha e kipa mai ai he ai he i’a he kipa ana, ua hala o Meheula nui no ka mea, ua uhi kapa eleele ua kau ka puaahea i ka nuku.  Po wale hoi.

            Ua loaa iaia he makapo i ka makahiki 1892, a ua nui no ka imi ana i ke ola i kahuna kanaka aohe wahi a makili mai, o ka maua ka i pau aku, nolaila ua ku ka noonoo a hoopau loa, ua kaumaha pu mai la ke kino a iloko wale no o ka hale e kolo ai a huli ke alo iluna me ia ano a hala wale aku la.

            Ua hoopihaia e ia na makahiki he kanaono, a ua loaa no me kana kane mua he umi—kumamalua keike ua pau wale no i ka make, a i ka umi—kumamakolu ola he kaikamahine, i na iho paha i Kona i ke au a ka wawae.  I ka makahiki 1888 i ka la mua o Ianuari, ua hoohui hou ia oia me kana kane hou ua noho aloha pu laua i na makahiki he 15 me ka manao maikai ke akahai ke aloha kuio; a kil wale mai ia no ka Haku ka mea nana ka malawaina.

                                                                                                            J. L. PAHUKULA.

                                                                                    Waialee, Koolauloa, Sept, 21, 1903

 

HALAWAI NA BULUGARIANA ME NA TUREKE

 

SOFIA, Sept. 22—Ua loaa mai ka lohe he 500 ka heluna o na Tureke e make i ke dainamalta ma kekabi hooili kaua ma ke ko-wa o Krene.  Ua hakaka na Tureke me na Bulugariana ma ka Poaono nei ma kekahi puu e kokoke ana i ka palena.  Ua houluulu ae na Tureke he 40,000 koa ma na palena aina, a o na Bulugariana, he 4,000 koa.

 

WEST POINT, Sept. 22—Ua hiki mai o Koa Kau Kio Davis maanei mai Okalahoma mai maluna o ka lio keia huakai ma ke ano hoao, iloko o 39 ia.  He 16,000 mile ka mamao o kela holo lio ana.

 

            Sept. 21—Ua haawi ae ka Hui Hooulu Pua (Florist Club) he wahi paina luau o ka piha ana o ka mahina o keku ana o ke kalapu, ma Puiwa Nuuanu a ua kipa ae na hoaloha ame na makamaka ma ia paina, a ua ai no iala o ke kalapu me na hoaloha i ka wa hookahi a o ka hoaloha haole kakauolelo o ke Keena haawi laikini malalo o Amerika kekahi i kipa ae ma ia paina Mr. Cousin.

 

            MA KE KAUOHA

 

NA MOHO NO NA KULANA LUNA KALANA

 

            O kela ame keia moho holo kulana luna Kalana iloko o na Kalana o Hawaii Hikina, Hawaii Komohana, Maui ame Kauai, e waiho i knan palapaia koho ma ke keena o ke Kakauolelo o ka Teritori, iloko o Honolulu, a aole o lohi mahope o ka hora elima (5) o ka auwina la o ka Poalua, Okatoba, 13, 1903, me ka ukali pu ia mai e kekahi waihona o Iwakalua-kumamalima Dala.

            E kakauinoala na palapaia koho e kekahi poe aole e emi iho ka heluna malalo o iwakalua-kumamalima i loaa ka mana piha no ke koho balota o ke Kalana e malamaia ai ua koho balota nei.

                                                                                                G. R CARTER

                                                                                    Kakauolelo o ka Teritori.

C.R. Buckland,

Mea Hoopaainoa Koho Balota.

Honolulu, Sept, 12, 1903

            2981.—Sept. 18, 25—Oct. 3

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

 

WAIWAI O HARRY NUNN

 

Mamuli o ka hookohuia ana o ka mea nona ka inoa malalo iho he Lunahooponopono i ka Waiwai o Harry Nunn, o Makaweli, Kauai, i make kauoha ole, nolaila ma keia ke ha’i ia aku nei ka lono, a ka poe apau he mau koi ka lakou, e waiho mai ia mea ma ko’u wahi noho ma Makaweli, Kauai, a i ole ia, ia Henry Smith, ma Alilolani Hale, Honolulu, Mokupuni o Oahu, mamua o ka pau ana o na mahina oeno, o hoole loa ia auanei.

            A o ka poe i aie i ka mea i make, ma keia ke kauoha ia aku nei lakou a hookaa koke mai ano i ka mea nona ka inoa malalo ma Makaweki i oleloia, a i ole ia Henry Smith, ma kahi i olelo mua ia ae la maluna.

            Kakauinoaia ma Makaweli, Kauai, Sepatemaba 12, 1903.

                                                                                                            HELEN NUNN

                                                                        Lunahooponopono Waiwai.

                                                                        2981—Sept. 18, 25.—Oct. 2, 9. 16.

 

            HOOLAA LUAKINI.

 

            E hoolaaia ana ka Luakini o ka Lanakila o ka Malamalama o ka Ekalesia o ka Hoomana Naauao ma ka Mokupuni o Lanai ma ka la eha o Okatoba. 1903, no ka inoa o Iehona ke Alii ame ka Haku o na Haku.  E poni pu ia ana ia la a Loka Kealoha Maui i kahunapule ha’i euanelio no ka Ekalesia o ke Ala o ka Malamalama ma Keokea, Kula Maui.

            E hoike pu ana na Kula Sabati a na Ekalesia o ka Hoomana Naauao ma ka Mokupuni o Maui ma ka Luakini o ka Lanakila o ka Malamalama ma Lanai ma ka la elima o Okatoba, A. D. 1903.

            E noho ana ka Ahahui Mokupuni o na Ekalesia o ka Hoomana Naauao o ka Mokupuni o Maui ma ka Laukini o ka Lanakila o ka Malamalama ma Lanai ma ka la eono o Okatoba, 1903.

            Nolaila, ke poloai ia aku nei ka poe apau i kuleana i na hana i hoikeia ae nei maluna ae akoakoa ae lakou mamua o ka manawa i hoikeia ae nei maluna.

Owau iho no me ka haahaa.

                                                                                    REV. J. J. MATHEWS,

                                                            Luna ha’i Euanelio o na Ekalesia i hiuua.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Owau, o Mrs. Annie Poepoe o Kahuku Plantation, Koolauloa, Oahu, ke kaikamahine ponoi a Henry Kalaiwaa i make.  Ke knon aku nei au i na mea apau ina ua aie aku ka mea i make ia lakou, e hele mai a hui me a’u ma Kahuku, ko’u wahi noho, me na kumu kupono a oiaio hoi, a i ole, he mea a mau mea paha i aie i ka mea i make, e hookaa pololei mai ia’u aole i kekahi mea okoa ae, a i ole, he poe e noho ana maluna o ka aina o ka mea i make ma ke ano hoolimalima, a i ole, he mau aina paha e paaia ana e ka mea i make ma ke ano moraki, e hookaa pololei mai ia’u.

            Ke manao nei au mai ka la 11 o Sepatemaba a hiki i ka la 16 o Okatoba e koi mai ai ka poe a ka mea i make i aie aku ai, a ina e hola ka manawa i hoikeia ae la, alaila, e hoole ana wau i na koi mai mahope olaila.

                                                                                    MRS. ANNIE POEPOE

                                                                                    Kahuku Plantation

                                                                        2980.—Sept. 11, 18, 25,--Oct. 2

 

OLELO HOOLAHA

 

            Ma keia ke haawi aku nei wau i ka hoolaha aole e ili mai maluna o’u na aie apau e hoopaaia ana ma ko’u inoa e ka’u wahine mare, Mary Kaia.

 

                                                                                                SAM KAIA

                                                                                    Honolulu, Sept, 15, 1903

                                                            2981—Sept, 18, 25,--Oct. 2.

 

HOOLAHA KUMAU

 

INA HE MAKEMAKE

 

KOU I KA

 

LAUOHO MAIKAI

 

E HELUHELU I KEIA.

 

            Malia paha ke pau nei kou lauoho ka helelei, a koe kakaikahi.  E kau i ka laau mamua o ka pau loa ana i ka helelei, e hana i laau e uiu hou ai.  O ka laau

 

Laau Hooulu Lauoho a Ayers

Ka mea e uiu hou ai.  He nani ka lauoho ke uiu mai, a he nui hoi.  Ina he nawali ka ulu ana o kou lauoho, o ka.

 

“Laau Hooulu Lauoho a Ayers”

Ka laau e pau ai a maemae kou poo.  Ke loaa i keia laau e hoi hou ana ka uiu ana o kou lauoho a like me ko kou wa bebe.

Hoomakaukau ia e kauka J. C. Ayer & Company, Lowell, Mass.  U.S.A.

E loaa no keia mau Hualle ma ka Hale Kuai Laau o Hollister, alanui Papu.

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, KAUPALENAIA

Na Mea Hookomo mai a kaui aku i na

LAKO HANA  HALE

O Kela ame Kena Ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo ibo;

 

NA PAPA N.W., NA PAPA HALE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE.  PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

 

            O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko koke la no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.

 

LEWERS 7 COOKE

 

Hui Alahao ame Ainao Oahu

MANAWA HOLE

Mei 1, 1903

 

MAI HONOLULU AKU

 

No Waianai, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahao—9:15 a.m., 3:30 p.m.

No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao—7:30 a.m.

9:15 a.m., 11:05 a.m., 8:15 p.m.,

3:20 p.m., 4:15 p.m., 5:15 p.m.,

9:30 p.m., 11:15 p.m.

 

MAI WAHO MAI.

 

Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai 8:36 a.m., 5:31 p.m.

Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai—6:50 a.m., 7:46 a.m.,

8:36 a.m., 10:38 a.m., 2:05 p.m.,

4:31 p.m., 5:31 p.m., 7:40 p.m.

 

5:31 p.m., 7:40 p.m.

*Kela ame kela la.

#Sabati wale no.

^Koe ke Sabati.

 

G.P. DENISON

Lunahoohana.

 

F. C. SMITH

G.P. & T. A.

 

Kakela me Kuke

(Kaupalenaia)

Poe Kalepa ma ke Komisina

 

Poe Agena no na Wahiko Lehulehu

Kauka T. Mitamura

 

Alanui Kukui Ololi Helu 68. Honolulu, Na Hora Hana:

Hora 8 a 10 kakahiaka; hora 1 a 3 ame hora 6 a 7:30 p.m.  Sabato: Hora 6 a 8 p.m.

Telepone White 152     P.O. Box 842

 

JOHN M. KEA,

 

He Notari no ka Lehulehu; he mea hana i na Palapala Kanawai, @ he mea huli i na kuleana @.  O na kauoha mai na mokupuni mai e hookoia no me ka poloiel.

Keena Hana: Ma ka Loio Kuhina, Hale Mana Hooko.

Honolulu, Mei 22, M. H. 1903.

 

HE

Kuai Hoopau Loa

MA KO’U HALEKUAI

Ma Alanui Hotele

 

            E hooliloia aku ana na PALULE, PALEILI, KIMONA, PAPALE ame na pono Iapena ma na kumukuai i loaa mai ai no ka pomaikai o ka poe paa i ka hana i ke ao a hiki ole hoi ke hele e kuai i ka lakou mau mea e makemake ai.

            E hamama no i na ahiahi apau, a e hele mai apau loa e nana ina aoie makou e ha’i ana i ka olalo.

S. OZAKI,

Waverly Block                 Alanui Hotele