Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 40, 2 October 1903 — Page 7
| This text was transcribed by: | Sharon |
| This work is dedicated to: | Puakea Nogelmeier |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, OKATOBA 2, 1903. 7
---------
He Mea Pa-hu ma Mckinley Camp.
---
MAN@ U HOOPAHU I KE KAKIANA A NA KOA I MAKAMAKE @ AI.
---
@ HOOPA-HU MAKE OLE IA @ HE MEA E PAU AI NA @ I KE AHI. HE HANA @ MAKEAKA, WAHI A NA @
---
@a o ka puali pukaua nui o @ Hoomoana Makinele ua hoo@ k@a ma ke kahua hoomoana @ awaho ae nei o a Wikiki ma@ ko lakou hoao ana e hoopa-hu @ mea hoopahu he kumu hoo@ ke ola o Kakina Ekahi Kuntz @ puali helu kanaono-kumamaono. @ nae i lanakila ole. Mamuli o @ ana a loaa ole ka mea oiaio @ hookoia aku keia paniku o ka noho @ ua poe koa nei me ka hele laula @ like me ke ano mau a e mau ike no keia ano no kekahi mau la.
Ma ka loaa ana aku o keia mea @-hu ua nana pono ia ke kumu o @aa ana o ka ike aole he mea @ a oiai he pauda wale, no ko @ aka ua manaoia ina i loaa i ka @ ka uwiki ina ua pahu a o kona @ huna ahi ka mea e poino ai na @ o ke kahua hoomoana no ka @ aole e nele ka a la e ke ahi.
@ olelo ae na kanaka o ka puali o k@ pakaua nui aole ia he mea hoopili@ o@a@ he mea hoopa-hu o ke ano @-hupa-hu a na Pake e kulaia ai @ ia kulaia, eia nae ua loaa aku @ea malalo pono o ko Kakiana E@ Kuntz wahi, he hana hoomakea@ wale no i ke kaki@na Kuntz oiai @ he kanaka oia i huhu a i makamake ole ia e na koa o ia puali.
Ma ka ulia wale no ka loaa ana o k@ a mea hoopa-hu e aneane aku ana @ pahu ae oiai he wahi wale no koe @ ka uwiki e a ana a loaa aku ka @. O Kakiana Best, ke kakiana e k@ kia@ ana ia manawa oia ka manawa @ waena o ka hora 12 ame ka hora 1 o ke aumoe o ka po Poaha o ka pula @ala. Iaia e holoholo ana no ke kiai @ a no, ua maalo ae la oia ma kahi o @ kiana Kuntz e moe ana, oiai o kona @i no ia ua loaa aku la iaia he mea hoopa-hu e lewalewa ana ma ka ni@ ia ana i ka uwea e a ia ana ka @ ma kahi o eha iniha i koe alaila h@ aku i kahi o ke kino. Me ka hookaulua ole iho ua hopu aku la o Mr. Best me ka hehi ana i ka uwiki k@ kumu o ka pio ana.
I ka lohe ana o ka mea nona ke ola @ makemakeia e hoopilikia ua puwa loa oia i ka nakeke ma kona wahi ke kumu o kona puoho puiwa nui ana a @ loa aku ka maikai ole o kona noonoo i ka hoike ia ana aku o keia mau hana.
Ia manawa koke no ua huli koke ia @ ia ka poe na lakou i hana i keia @ na kumakaia i ke ola o ke Kakia@ a ina i holopono ina paha ua poino @ me ke ola ame na waiwai e ae o k@ kahi poe. Eia nae aole i loaa keia @ ke kumu i waiho ae ke kapena @ puali i ke kauoha ame ka lawe @ ana i na kuleana pono o na koa aole lakou e hoohuuia a mahope iho o ka loaa ana o ke kumu o ka ino.
Ma ko ke kakiana aoao ua waiho aku @a i kona palapaia waiho oihana i kona poo, eia nae, aole i aeia mai kana waiho oihana a e noho aku no oia ma kona oihana no ka noho hoomalu ana maluna o kona puali.
Ua oleloia ae ua huhu loa ia keia kakiana e na koa o kona puali mamuli @ o kana mau hana.
-------
Ka Manawalea a C. R. Bihopa i ka Halema'i Moiwahine.
---
Ua haawi ae o C. R. Bihopa he ma@awal@a o kekahi huina kala mahuahua @a nona ka huina o $35,000.00 i ka @apa Malama Waiwai o ka halema'i Moiwahine, a e hoohanaia aku ana @a huina nui no ka @onui hou ana ae i ka Halema'i Moiwahine.
Aole i kala i haawila ai kela makana ma ka olelo aka o ka hokoia ana, iloko iho nei no o Iuiai i hala iho la. Ma no ka manawa i haawi makana pu ia ai ke kula o ka Punahou. Aia keia huina dala nui iloko o ka lima o ka Papa Kahu Waiwai o ka halema'i.
Ma ka noonoo ana o ka Papa ua hooholo oia e hoohana i keia huina nuia ma ke kukulu hale hou ana ma ka pakui ana ma ka aoao Ewa o ka Halema'i a ke hui me na hooponopono apau e @ha ana ka huina lilo i ke $45,000.00. O ke koena aku i koe e u unuhiia ae ana kekahi mau loaa o ka waihona mau no ka hoopiha loa ana i keia huina lilo nui.
E wawahi mua ia iho ana ka pea e ku nei alaila kukulu aku i ka pea hou, nona ke kiekie i manaoia he ekolu hale a ma kahi o ke kanaha kapuai ka laula a mawaena o kanaono ame kanahiku kapuai ka loa. E loaa ana @oko o keia hale he kanakolu-kuma-maono lumi a o luna loa kahi o na hana oki.
-------
He $7,000 ka Loaa e Keia Kau Kinipopo.
---
O ka huina nui o kela kau kinipopo i pau iho ia i ka Poaono i hala iho la ua hiki aku i ka ehiku kaukani dala, @ ua oi aku keia huina mamua o na huina loaa o na kau kinipopo i hala ae a o keia ka oi i waena o lakou apau.
He akahi-hapaha o keia huina nui i haawila na na hui kinipopo i hooma@awanui ai ma ka naani ana a o ke koena o ekolu kaukani dala ua hook@ia iho ia a hookomoia iloko o ka waihona o ka Pa-kinipopo, ka huina hoi a ka Papa Kahu Waiwai o ka pa-kinipopo e uku aku ai no kekahi hapa o ka aie o ka hanaia ana o ua pa nei.
Ua hiki aku na lilo o keia pa ma kahi o ka eiwa kaukani dala a e kaa ana he akahiki hapakolu i ka ekolu kaukani.
O Paulo Isenberg ka Peresidena o ka Papa ua hauoli loa oia no keia hooikaika hoomanawanui ana o na hui paani me ka lanakila nui a makamake nui hoi oia i ka haawi ana i kona mahalo nui i kela poe hui no ko lakou paani hoomau ana.
-----
He LeoMai Uta mai
---
KA MRS. DOWD OLELO A'O I NA MAKUAHINE HE MAU KAIKAMAHINE KA LAKOU E ULU ANA KE KINO.
"E makaala loa na makuahine i ka lakou mau kaikamahine i ka wa e kokoke aku ai keia mau kaikamahine e loaa ke kulana wahine kanakamakua piha," wahi a Mrs. D. F. Dowd, o Nephi City, Uta. Ua olelo mai oia i kela mea no kona ike i ka haawina i kau mai maluna ona a ua hiki mai i kona wa i kokoke aku ai e lilo i wahine piha. "Mai ka manawa mai i piha ai na makahiki he uni-kumama-ono ia'u," wahi ana, "ua loaa mau wau i ka ma'i wahine, a o ko'u olakino maikai i kela wa, mai ka Huaale Akala mai no ia a Kauka Williams, a e ike no oe i ka mea oiaio. "Ua loaa wau i ke anu a ua kukonukonu ka pilikia i ili mai maluna o'u. Ua lilo ano e ae ko'u ano, a ua pii pu ae no hoie ke ino o ka ma'i e hekau ana maluna o'u. Ia manawa pu no hoi, pii mai ke pana kapalili ana o ka puuwai a ua inoino pu mai no hoi ko'u koko. Pii pu mai no hoi ka maluhiluhi ano makahiamoe i na wa apau, a ua kokoke loa e hiki ole ia'u ke hoonioni ae no ka pihi mai i ka ma'i.
"I ka hoao ana i na ano laau like ole, aohe he wahi pala i loaa mai no na mea e pili ana i ka pono ae o ko'u olakino. Ua kokoke loa wau e haawipio ia'u iho malalo o ka hana a ka ma'i i ko'u wa i lohe mai ai mai ko'u makuakane hanauna mai e noho ana ma Logoch, Manitoba, o Mr. J. Branson kona inoa, a ua olelo mai oia o ka huaale Akala a Kauka Williams ka mea maikai no ka ma'i paupauaho a naenae. I ko'u lohe ana ua hoao wau e lawe a ua loaa mai no hoi ka pomaikai ma ia hana ana a'u. Mahope o ka lawe ana i elua poho, ua pii mai la ko'u maikai a i ka pau ana o kekahi mau poho iho ua pau loa ae la ko'u ma'i nui, a i keia manawa ua like au me kekahi kanaka i hanau hou ia. I keia manawa ua hiki ia'u ke hana i ka'u hana me ka loaa ole i na haawin o ka popilikia. Ua maopopo no i na mea apau e hiki mai ana ma ka lawe a hoohana ana i ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea, a o kana mea i hana ai no'u, e hanaia no maluna ou ma ka hoao ana."
O na wahine apau e loaa i ke ano ma'i e pili ana i ko lakou kino, e hoao lakou e lawe i ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea. Aoha he mea i loaa i keia au malamalama e like me ka laau i hoikeia ae la. Ma o ka hana koke ana maluna o ke koke ame na aalolo, hooolea hou ana i ke kino, hoohalikelike i ka lawelawe hana ana a na mikini hana o ke kino, e hoihou hou mai no lakou i ka ikaika ame ke oiakino o ka ma'i i ino ke kulana i ka hana a ka nawaliwali mahope o ka haule pahu ana o na hana apau no kona pono mai ke kauka mai.
O ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Pe Haikea, ke lauahea nei kona inoa apuni ke ao holookoa no ka holopono o kana mau hana. Aohe he like o keia laau me kekahi ano laau e ae a aehe hoi he hiki ke hoohalikelikeia. I mea hoi e hiki ole ai ka lehulehu ke apuhiia, e loaa no ka ino mawaho o na poho huaale apau. E loaa no lakou ma na halekuai laau lapaau apau, a i ole, ma ke leta ma ke kanalima keneta o ke poho; eono poho no elua dala me ka hapalua, mai ka Dr. Williams Medicine Company, Schenectady, N. Y.
-------
Hoike Kula Sabati o Kawaiahao.
---
Ma ke Sabati, Setp. 27, i malamaia ai na hana hoike o ke Kula Sabati o Kawaiahao. Ua lohi iki no ka akoakoa aua mai o na papa a ua hoomaka na hana mahope o ka manawa i paa ma ka papa kuhikuhi o na hana. He 17 ka nui o na papa i paa ma ka papa kuhikuhi, he 14 no nae papa i hoikeia a he 3 i haule mamuli o na pilikia. Eia na papa i hoikeia:
Kula Hanai o Kawiahao, Papa Pokii o Kawaiahao, Papa a Kakela, na Apana o Pauoa, Kaehukai, Kekahi, Pawaa, Maunakiekie, Manoa, Kamoiliili. Lunalio Home. Papa o na Makuahine ame ka Ahahui Hooikaika Pono Kristiano o Kawaiahao.
He maikai na hana hoike o keia la a ua hoike mai na kumu papa i ko lakou eleu nui a malama hoi i ka manawa. O ka manawa i lilo ma ka hoike ana ame ka hoohana ana i ka pa@ kuhikuhi a hookuuia na hana he 1 hora ame 49 minute. O ka nui o na haumana ame na kumu iloko o keia mau papa he 282 a o ka nui o na dala i luluia mai he $9.05.
O keia ae la na mea ano nui o keia hoike Hapaha Ekolu o kela makahiki a ke Kula Sabati o Kawaiahao i malama ai, a o kela no hoi ka hoike i oki ole ia ai ka papa kuhikuhi. Ina pela mau e hana ai na papa o keia kula alaila e pau ana ka hoohalahala o na papa i makaukau a hoike ole ia no nae e like me ko na wa i hala ae nei.
S. K. NAWAA.
-------
Aha'i Kamehameha i ke Eo.
---
Ma ka Poaono nei i malamaia ae ka paani hope loa o ke kau kinipopo o keia makahiki mawaena o na Kamehameha ame na Elks. Oiai no nae, o ka paani o ka Poaono mamua aku ka mea nana i hooholo o Kamehameha ka hui nana i aha'i ka lanakila o ke kahua huina-ha o ke kinipopo, ua paani aku la lakou me ka Elks i mea e hoopu-ipu-iia ae ai ko lakou waihona dala Ma o ko lakou lanakila hou ana maluna o ka Elks, ua pii loa ae kona kulana pakeneia.
I ka uniki ana mai o ua mau hui nei, ua hele like a like na ai a pela ko laua nee kaulike ana a hiki i ke komo umikumamakahi loaa la Kamahameha he i holo a o ka panina la o na hana me na aipuni o @ la 3 no ka pono o na Kamehameha.
O Kaai ka nou popo o ka Elks a ua maikai kana mau hana a ua nui no hoi kona mahaloia. O Gorman ka hopupopo ma kahi o Cunha a o Cunha hoi, ua hoihoiia aku oia no ka pahu ekahi.
Ma na aoao o na Kamehameha, ua hookomo mai oia i kona mau keiki mau.
Ua nui ka ikaika o na Elks i ke kaomi ana i kona hoa paio, a he nui na manawa i kokoke ai e kaa aku ka lanakila ma ko lakou aoao.
He nui ka poe i hele ae e ike i na hana hope o keia kau, a malaila ae no hoi ka bana aupuni i paani ae ai i kekahi mau leo mele hou loa.
-------
Na Anoai o ona He@.
---
Ma ka Poano la 5 o keia mahina i hopula ai o David Beka no ka hewa wawahi hale a o kana wahine hoi no ke kokua hewa a lawe ia no Hookena e hookolokolo ai ma ia la no. O ka hale a Beka i wawahi ai nona ke kumu hoopii, oia na halekula o Alae, e noho kumu ia nei e Thos. N. Haae, ame Geo. Kauhaihao. I ka pule mua o ka hoomaha ka wa a Beka i komo ai i ua mau halekula nei, a lawe ae la i ka hoomalu ana ma ka poho o kona lima na mea apau ame ka pakuia. Hoolilo iho la oia i ua mau hale nei i home noho nona ame kona ohana. O ke kumu mai o keia hana, he hoopaapaa mawaena o Beka ame ka papa hoonaauao, no ka pa e ku nei na halekula.
He mau pule mahope mai, ua hele ae ka Agena Kula Miss Paris, ka Hope Makai Nui Geo. P. Kamauoha ame na makai e kipaku la laua, a ua hoole loa ia mai ma na ano apu. Ma ka Poaono la 5 o Sepatemaba nei i hopuia ai laua a lawe ia i Hookena e hookolokolo ai e like me ia i hoike mua ia ae nei. I ka hala ana i Hookena, ua hoea ae ka Agena kula ma ka halekula me kekahi makai, ke kamana Geo. Smith no ka hana ana i na noho ame na puka, ka makai kula Pilipo Haae, ame na kiai i manaoia no ke kiai ana i k halekula a ku-e ia Beka ma ke hoao paha laua e komo iloko o ka pa ame ka hale.
E noho ana o Pahini kana wahine ame na keiki ma ka halekula ia manawa, a hoomaka aku ia ka makai John Machado e kipaku ia lakou, ua hoole la mai. Mahope iho ua hoea aku ke Kapena Makai O. M. Kekuewa, a hoao na makai elua e kipaku aku i kela poe, he ole ka neeu aku mailoko aku o ka halekula. No ka hiki ole ia laua ke kipaku ua hoounaia ka makai kula e kii ia Kamauoha ma Hookena. Oiai ka makai kula ma ke ala, halawai aku la oia me Beka ma e holo mai ana me ka puahia nui, oiai ua lohe aku laua no keia mau hana maalea.
Hiki ma ka pa halekula, ua hooi loa ia aku ko Beka ma inaina ma ka ike ana aku e noho mai ana kela poe ma ke ano hookohu ma ka halekula. Ua hele a enaena Kilauea i ke ahi a ka wahine. Hoomaka aku la o Beka ma me ka leo nui e kipaku i ka poe e hookohu mai ana i ka halekula. Owai no hoi ia mea hoonaukiuki ole i ka hookohu mai. Mea ole ke kulana ihiihi o na lede e noho mai ana. Aohe nana ia o ka mana hooko kauoha a na makai, lele liilii ke kamana iwaho o ka pa. Nui ka hanu o ke kumukula Haae i ke kipakuia. Aohe mea lanakila, aohe leo
ku-e mai, pau loa i ka lele iwaho o ka pa. Me he makani puahiohio ikaika la i pa mai a puehu liilii ana i o a iane na mea apau, pela ka mea i ike ia ia manawa. Kohu ai hoi keia wahi laina mele,
"Pa ana ka makani lele liilii."
No ka hiki ole i ka oihana makai o S. Kona e hoonee ia Beka ma mai ka halekula aku, ua hoouna mai ka Luna Makai Kiekie Brown i ekolu mau haole wikani oolea e hooko aku i kela kauoha, a iwaena o lakou he elua mau haole kakele o ka lina hakaka. Ia lakou nei hoi ua like pu me ke ku'i ana a ka hekili a me ka olapa ana a ka uwila he mau kapuai wale no mai ka ili honua ae, pela ka hikiwawe lua ole o na mea i hanaia noho ana o Beka ma iwaho o ke alanui aupuni me na wahi opeope. Eia ka hoi ke hiki wale no ke hooko ia ka kauoha. Eia ke kiai paa ia nei na halekula e na makai.
Ua lilo i mea nune ia ka hoolaha e pili ana i ka "Olelo Hooholo" a lunakanawai Kaai. O ka mea pololei aohe he wahi oiaio iloko oia hoolaha. O ka pololei he hihia ona ka mea i lawe ia mai imua o ka lunakanawai, a mamuli o ka lawa ole o na ike, ua hookuuia
I ka hookuuia ana, ua i ae kekahi poe e himeni ae oia no kona hookuuia ana, a no ke ano mahiehie o ua wahi kaaka nei, ua himeni io no me ke ano hula no, oiai nae aohe aha ia wa. Nana no hoi ka mea nana kela hoolaha hoopunipuni E! mai hoolaha wale i na mea oiaio ole.
Ua pau i ka wae ia na moho Papa Kiai no Kona Hema nei e na Aoao Kalaiaina, o Keawehaku ko ka Aoao home Rula, a o S. Lazaro Esq. ko ka Repubalika. E na poe koho nana pono ia ka ulu i paki kapau lou ana ilaila.
Ua makana mai nei o Henry E. Cooper he hae Amerika a he hae Hawaii no ka uwapo nani o Hookena ma o S. W. Kaai la, a ma ka la 16 iho nei ua welo pulelo ae ua mau hae la i ke aheahe lau makani. Lilo ka eo ia Hookena ka oi. Sure kela!
MOKUOLALI.
Hookena. Sepatemaba 18, 1903.
-------
Lilo i na Ale o ka Moana.
---
Ekolu kanaka i lilo i na ale o ka moana, eha ke kapena, malamamoku ame elua @ela a pau na pe'a i ka nahaehae, ola ka mea i ili mai maluna o ka moku lawe aila Marion Chilkott i keia holo ana mai nei ana mai Kapalakiko mai.
Ma ka hora 10 o ka po o ka la 10 o Sepatemaba ka haalele ana aku o keia moku ia Kapalakiko, a mamua o ka nalo ana aku o ke kukui o ka halekukui o ka Iouka Gul@, ua loaa iho la lakou i kekahi makani ino e pa ana mai ke kukulu komohana akau mai.
I ka pii ana mai o na ale maluna o ka moku, ua lilo aku ia he ekolu o na sela a pau loa ko lakou ikela ana. Ua loaa pu mai no hoi ka haawina o ka ehaeha maluna o Kapena Williams ame ke malamamoku ame elua sela.
I ke ao ana ae, ua niniui aku lakou he eha halala aila iloko o ke kai a na ia mea i hookanahai i ka haki ana a na ale malua o ka moku.
He elua la ka loiki o ka manawa o lakou i loaa ai i ka ino, a i ka pau ana, ua hoomaka lakou e hana hou i na wahi i poino a pohopoho hoi i na pe'a weluwelu.
Aia maluna o keia moku he 67@alani aila, a ma ke kakahiaka Poalima nei oia i hoomaka ai e wehe i kona ukana.
a ke Kauoha.
---------
KOA KAUA KOHO BALOTA
---
OIAI, ma ke Kanawai 31 o ke kau kumau o ka Ahaolelo o ka Panalaau o Hawaii ua haawiia mai ke kuleana e malamaia kekahi kau koho balota ma ka la ekolu (3) o Novemaba, A. D. 1903, no ke koho ana i na Luna Kalana, a iloko hoi o kanaono la mamua o ka la ekolu (3) o Novemaba, A. D. 1903, e hoopuka aku ai ke Kiaaina i kekahi kuahaua no ua kau koho balota la:
ANO, NOLAILA, i kulike ai me ia. OWAU O SANFORD B. DOLE, KIAAINA O KA PANALAAU O HAWAII, ma keia ke hoolaha aku nei e malama ia i kau koho balota kuikawa no na Luna Kalana o na Kalana like ole o ka Panalaau o Hawaii, ma ka Poalua, ka ia ekolu (3) o Novemaba, A. D. 1903, mawaena o na hora S A. M. ame 5 P. M., iloko o na Kalana pakahi a puni ka Panalaau, a koe ke Kalana o Kalawao a i huiia o Kalaupapa, Kalawao am Waikolu, iloko o ka Mokupuni o Molokai.
O na Kalana, oia keia malalo iho:
KALANA O OAHU: Ka Mokupuni o Oahu ame na mokupuni e ae apau o ka Panalaau i komo ole maloko o kekahi kalana.
KALANA O MAUI: Na Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe me na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o ekolu mile ana moana mai ko lakou mau kapakai aku, a koe no nae keia hapa o ka Mokupuni o Molokai i maopopoia o Kalaupapa, Kalawao ame Waikolu.
KALANA O HAWAII KOMOHANA: O na Apana o Kau, Kohala Akau, Kohala Hema, Kona Akau ame Kona Hema, maluna o ka Mokupuni o Hawaii ame na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o ekolu mile ana moana mai ko lakou mau kapakai aku.
KALANA O HAWAII HIKINA: O na Apana o Hilo, Puna ame Hamakua, maluna o ka Mokupuni o Hawaii, ame na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o eono mile ana moana mai ko lakou mau kapakai aku.
KALANA O KAUAI: O na Mokupuni o Kauai ame Niihau, ame na Mokupuni e ae apau e moe ana maloko o ekolu mile ana moana mai ko laua mau kapakai aku.
Na Luna Kalana e kohoia aku ana:
NO KE KALANA O OAHU.
Ehiku Lunakiai, he elua e kohoia mai ka Apana Lunamakaainana Eha mai, elua mai ka Apana Lunamakaainana Elima mai, a ekolu e koho laula ia mai ke Kalana ae:
Luna Makai, oia ka Luna Koronero ma ke kulana;
Kakauolelo o ke Kalana, oia ka Luna Kakau Kope ma ke kulana;
Luna Hooia:
Luna Helu me Ohi Auhau;
Loio Apana:
Puuku, oia ka Luna Ohi Auhau Laikini ma ke kulana:
Ana Aina.
NO KA KALANA PAKAHI O MAUI,
HAWAII HEMA, HAWAII HIKINA AME KAUAI.
Elima Lunakiai;
Luna Makai, oia ka Luna Koronero me ke kulana;
Kakauolelo o ke Kalana, oia ka Luna Kakau Kope ma ke kulana;
Luna Hooia;
Luna Helua me Ohi Auhau;
Loio Apana;
Puuku, oia ka Luna Ohi Auhau Laikini ma ke kulana;
Ana Aina.
O na Mahele Hoopaainoa, oia keia malalo iho:
APANA EKAHI.
Puna, Hilo ame Hamakua, Mokupuni o Hawaii.
Mahele Ekahi.--O kela wahi apau o Puna koe o Keaau ame Olaa.
Mahele Elua--Na aina o Keaau ame Olaa.
Mahele Ekolu--Kela hapa o Hilo e moe ana mawaena o Puna ame ke Alanui Ponahawai ame ke alanui ame ka laina e moe la a hiki i ke kai.
Mahele Eha--O kela hapa apau o Hilo e moe la mawaena o ka Mahele Ekolu ame ke Kahawai o Honolii.
Mahele Elima--Kela hapa o Hilo e moe la mawaena o ke Kahawai o Honolii ame ka aina o Makahanaloa.
Mahele Eono--Kela hapa o Hilo e moe la mawaena o ka Malele Elima ame lalo o ke A@wa o Waikaumalo
Mahele Ehiku--Kela hapa o ka Apana Koho Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Eono ame lalo o ke Awawa o Kaula.
Mahele Ewalu--Kela hapa o ka Apana Koko Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Ehiku ame ka aina o Kalopa.
Mahele Eiwa--Kela hapa o ka Apana Koho Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Ewalu ame lalo o ke Awawa o Malanahae.
Mahele Umi--Kela hapa o ka Apana Koho Ekahi e moe la mawaena o ka Mahele Eiwa ame Kohala.
APAN ELUA.
Kohala, Kona ame Kau, Mokupuni o Hawaii.
Mahele Ekahi--Kohala Akau.
Mahele Elua--Kohala Hema.
Mahele Ekolu--Kela hapa o Kona Akau e moe la ma ka aoao akau o ka palena akau o Holualoa ame ka laina e holo la mai ke kihi akau o Holualoa a hiki i ke kihi hema o Puuanahulu.
Mahele Eha--Kela hapa o ka Apana Koho Elua e hoopuniia la e ka Mahele Ekolu, Hamakua, Kau, ka palena o Keauhou mai Kau a hiki i Honaunau ame ka palena akau o Honanau a hiki i ke kai.
Mahele Elima--Kela hapa o Kona Hema e moe la mawaena o Keel ame Olelomoana.
Mahele Eono--Kela hapa o Kona Hema e moe la mawaena o ka Mahle Elima ame Kau.
Mahele Ehiku--Kela hapa o Kau e moe la mawaena o Kona Hema ame Panai@.
Mahele Ewalu--Ka hapa i koe o Kau.
APANA EKOLU.
Na Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe.
Mahele Elua--Kela hapa o ka Mokupuni o Molokai, koe o Kalaupapa, Kalawao ame Waikolu.
Mahele Ekolu--Kela hapa komohana o Maui e moe la mawaena o na aina o Waikapu ame Honokawai.
Mahele eha--Kela hapa komohana o Hanakaoo ame Waihee a i ikeia o Kaanapali.
Mahele Elima--Mokupuni o Lanai.
Mahele Eono--Kela hapa o ka Apana o Wailuku e moe komohana la, a me ke komohana-akau o ka laina e holo la mai ka waha mai o ke kahawai o Wailuku ma ka aoao hema ma na puuone a hiki i ke Awa o Maalaea hulia me ka Mokupuni o Kahoolawe.
Mahele Ehiku--Kela hapa o ka Apana o Wailuku i apoia e ka Mahele Eono, na aina o Puluhunui, Kelialinu, Kailua, Hokuula ame Hamakuapoko ame ke kai.
Mahele Ewalu--Kela hapa apau o Kula, Maui Hikina, e moe komohana la ma ka laina e holo la mai Holuaula a hiki i ka palena akau e Pulehunui ma ka laina o na puu a elua, Puu o Kali ame Puu o Koha.
Mahele Eiwa--Ka hapa i koe o Kula ame kela hapa o Hamakualoa e moe komohana-hema la o ke Awawa o Maliko, a mauka o ke Alanui e holo ana mai Kaluanui a hiki i ka Halepaahao o Makawao ame ka laina e moe loa la.
Mahele Umi--Ka hapa i koe o Hamakuapoko ame kela hapa o Hamakualoa e moe komohana la o ke Kahawai o Kahalehaku.
Mahele Umi-kumamakahi--Kela hapa o Maui Hikina e moe la mawaena o na Kahawai o Halehaku ame Opuloa.
Mahele umi-kumamalua--Kela hapa o Maui Hikina e moe la mawaena o na Kahawai o Opuloa ame Kapaula.
Mahele Umi-kumamakolu--Kela hapa apau o Maui Hikina e moe la mawaena o ka Mahele Umi-kumamalua ame Kipahulu.
Mahele Umi-kumamaha--Kipahulu a me Kaupo.
Mahele Umi-kumamalima--Kela hapa o Maui Hikina e moe la mawaena o ka Mahele Umi-kumamaha ame na mahele Ewalu ame Eiwa huiia me kahikinui ame Honuaula.
APANA EHA.
O kela hapa apau o ka Mokupuni o Oahu e moe hikina ana ame hema o ke Alanui Nuuanu ame ke laina e moe loihi ana malaila a ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Mokapu.
Mahekle Ekahi--Kela hapa apau o ka Apana Koho i'oleloia e apo la i ka apana o Honolulu, e moe hikina ana ka laina e holo ana mai ka uwapo loihi o Ala Moana a hiki i ka huina akau o na Alanui Moi ame Punahou,--o ka hoakaka oiaio, oia ka Akau 30∫ 30' Hikina holo ma ke Alanui Punahou a hiki i ka hoomaka ana o ke Alaloa o Manoa; a malaila aku ma ka aoao mauka holo ma ke kae komohana o ke Awawa o Manoa a hiki i ka piko o ua kae la.
Mahele Elua--Kela hapa apau o ka Apana i oleloia a e moe la mawaena o ka palena komohana o ka Mahele Ekahi ame ka laina e holo ana mai kahakai ma ke Alanui Sheridan, Alanui hou o Piikoi i hoomoeia iho nei ame Alanui Piikoi, a malaila aku ma ka palena komohana o na aina o Lunalilo Home a hiki i ke kihi hema o Kalawahine, a ma ka palena hikina o Kalawahine holo a hiki i ka hui ana o ka aoao komohana o ka Mahele Ekahi ma ka maka aneane 1400 kapuai mauka o Tantalus.
Mahele Ekolu--kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e na palana komohana o na Mahele Ekahe, Elua ame Ewalu, na Alanui Nuuanu ame Kala ame ka laina e holo ana mai ke huia o na Alanui Kula ame Puowaina a hiki i ka pahu hae kahiko iluna o Puowaina ame ka piko o ke Kuahiwi o Konahuanui.
Mahele Eha--Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e ka Mahele Ekolu ame Ewalu, a e na Alanui Beretania ame Nuuanu.
Mahele Elima--Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e ka Mahele Ewalu ame na Alanui Beretania, Puowaina, Moi ane Mililani ame ke kuapanalu.
Mahele Eono--Kela hapa apau o ka Apana i oleloia i apoia e na Alanui Mililani, Moie, Puowaina, Beretania ame Nuuanu ame ke Awa-kumoku.
Mahele Ehiku--Kela hapa apau loa o ka Apana i oleloia e moe la mawaho o ka Apana o Honolulu.
Mahele Ewalu--Kela hapa apau o ka Apana i oleloia e moe la mawaena o ka palena komohana o ka Mahele Elua ame ka laina e holo ana mai kahakai mai ma na Alanui Hema, Moi, ame Alapai, a mai ke poo mai o ke Alanui Alapai a hi@ i ka pahu hae kahiko iluna o Puowaina malaila aku holo ma ke ka'e hikina o ke Awawa o Pauoa a hiki i ka hui ana i ka laina komohana o ka Mahele Elua ma ka maka makai koke iho o ke kuamoo o ke kualapa ma ke kumu o ka puu o Tantalus.
APANA ELIMA
Kela hapa apau loa o ka Mokupuni o Oahu e moe la ma ke komohana ame ka akau o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e moe loihi la mailaila aku o ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Mokapu.
Mahele Ekahi--Kela Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Koolaupoko e moe la ma ke komohana ame ka akau o ka laina e moe ana mai ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Mokapu.
Mahele Elua--Ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Koolauloa.
Mahele Ekolu--Ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Waialua.
Mahele Eha--Ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Waianae.
Mahele Elima-Kela hapa o ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Ewa, hulia na aina o Hoaeae ame Honouliulu.
Mahele Eono-Ka hapa apau i koe o ka Apana Hookolokolo ame Ohi Auhau o Ewa.
Mahele Ehiku--Kela hapa apau o Honolulu a o Kona hoi e moe a ma ka aoao makai o ke Alanui Moi mai ka laina Ewa mai a hiki i ka uwapo o ke Alanui Moi, ame ka aoao mauka o ke Alanui i oleloia mai ka laina Ewa mai a hiki i ke Alanui nui iuka o ke Awawa o Kalihi.
Mahel Ewalu--Kela hapa apau o Honolulu a o Kona hoi, e moe la mauka o ke Alanui Moi mai ke Alanui nui iuka o ke Awawa o Kalihi a hiki i ke Alanui Liliha, ame ka laina e moe la mai ke poo mai e moe loihi la o ka laina o ke Alanui Judd, malaila aku a holo ma ke kualapa e waiho la ma ka aoao komohana o ke Awawa o Nuuanu.
Mahele Eiwa--Kela hapa o Honolulu a o Kona hoi e moe la mawaena o ka Mahele Ewalu ame ke Alanui Nuuanu, a ma ka aoao mauka o ka laina e moe la ma Alanui Kuia, ke Kahawai o Nuuanu ame Alanui Beretania.
Mahele Umi--Kela hapa o Honolulu a o Kona hoi i apoia e na Alanui Moi, Liliha ame Kula, ke Kahawai o Nuuanu, na Alanui Beretania ame Nuuanu ame ke Awa-kumoku.
APANA EONO.
Na Mokupunui o Kauai ame Niihau.
Mahele Ekahi--Mokupuni o Niihau.
Mahele Elua--Kela hapa o ka Apana o Waimea e moe ana mai ka Mahele Ekolu a hiki i ka Lae o Puanaaue.
Mahele Ekolu--Kela hapa o ka Apana o Waimea e moe ana mai Hanapepe a hiki i ka laina mawaena o Waimea ame ka Mahiko o Kekaha e moe loa ana ma ka laina moe loihi o ka palena i oleloia a hiki i ke kai.
Mahele Eha--Mai Kaiaheo mai a pau pu me Kalaheo i oleloia, a hiki i Hanapepe a pau pu me Hanapape.
Mahele Elima--Ka Apana o Koio@ mai kona huina me Lihue aku a hiki i ka aina o Lawai a pau pu me ua aina la i oleloia.
Mahele Eono--Ka Apana o Lihue.
Mahele Ehiku--E moe ana mai ka aina mai o Papaa a hiki i ka aina o Wailua a pau pu me ka aina o Wailua i oleloia.
Mahele Ewalu--E moe ana mai ka Muliwai o Kalihiwai a hiki i ka aina o Papaa a pau pu me Papaa i oleloia.
Mahele Eiwa--E moe ana mai ka Muliwai o Kalihiwai a hiki i ka palena akau o ka Apana o Waimea.
I HOIKE NO KEIA, KE KAU NEI
au i ko'u pulima ame ka
(Sila) hoopili pu ana i ke Sila o ke
Panalaau o Hawaii.
Hanaia ma ka Hale Mana
Hooko ma Honolulu, i keia
la 31 o Augate. A. D. 1903.
SANFORD B DOLE.
Na ke Kiaaina.
G. R. Carter.
Kakauolelo o ka Panalaau.
---------
HOOLAHA KUMAU
---------
Poe Akepau i loaa hou ke Ola Kino Maikai.
Ke hoike mau mai nei na Kauka la makou mai na wahi like ole mai o ke ao nei no ka nui o ka poe i aneane e loaa i ka ma'i Akepau i hoopakele la mai keia ma'i mai mamuli o ka laau
"AYER'S CHERRY PECTORAL."
Ke loaa i keia laau e loaa ana i ka ma'i ka maha no ka wa mau loa, a aole no kekahi manawa pokole e like me kekahi ano laau okoa ae.
Aohe Laau Kunu i oi ae o ka maikai mamua o ka LAAU KUNU
"AYER'S CHERRY PECTORAL."
He mea maikai e ike kakou i kela, no ka mea ua hoola keia laau i ka poe i loaa i keia haawina no aneane kanaono makahiki. E malama mau i kela laau. Ina aole au omole laau kunu o kela ano, e kuai koke mamua o ka loaa ana i ke kunu. Ina ua loaa kekahi iloko o ka ohana i ke anu e hooinu i kela laau a e loaa no ka maha.
Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayer & Co., Lowell, Mass., U. S. A.
E loaa no kela mau Huaale ma na helakuai laau a pau.
---------
---------
Mamua o ka Hiki ana ia Makou
ke hoohana ia lakou, o ke ano hao ame gula na mea mua e hoioi mua ia mai ka pauku hao ao. O ia rula hookahi ka mea hiki ke hoopoilia i ka aila akepaa o ka i'a cod. O ka ikaika o keia laau aole ma ke momona o ke akepaa. O na kumu hoomailo ame na kumu hoohaeha i ulu mai na ma'i like ole hoomailo kino ua loaa mai na haawina maikai ma ka hoopau ana i kela mau ino e ke cod liver oil. O na ano ikiiki mai na aalolo mai, ke ano maikai ole mai ka opuaiai mai, o na mea hohono hoonaluea i ka ihu ame ke poo, ua lawa la no ke kaomi ana i ka ikaika maikai i loaa iloko o ka laau no ka hapanui o kanaka. O kela aohe he mea e kamailio ai @ ka opu. Aia no he manaolo i loaa p@ne e pili ana i na mea waiwai nui iloko o kela aila o ke akepaa o ka i'a cod, he mau mea waiwai nui hoola hoi. Aka he mea kupono loa e mawehe ae i na ano lilina i hoohuila me la. A ua pau la i ka hooponopono ia a maikai e ka
WAMPOLE'S PREPARATION
a ma keia laau waiwai nui a i ano likekona ai ana me ka hone (meli) ua loaa pono la makou ka waiwai io o ka Pure Cod Liver Oil i hoohulia me ke Compound Syrup o ka Hypophophiles, Extracts of Wild Cherry. O kela huina, he waiwai hooulu kino ia a hoomaemae koko a he mea hoano hou i ke kanaka e hiki ole ai ke hookuku ia me kekahi ano laau e ae. He haawi pio wale na ano ma'i apau i kela ano laau a me ka hikiwawe no hoi kana hoola ana, ke kumu o ka hoopuiwa la o kekahi poe kauka e like me ka hauoli i loaa aku i ka poe i ma'i i hoolala e la. Aole e haule kana mana hooluolu a he ola maoli no ma ka holoi ana ae i na ma'i like ole o ka alaala, koko ino, la gripa, hanapilo o ka leo, ame na ma'i o ke akemama, a pela aku. Ela ka olelo a kauka Louis W. Bishop: "Ke hauoli nei au ma ka olelo ana o ka loaa ana ia'u o kekahi laau i hoomakaukauia he laau, loaa na waiwai io apau o ke ano hoola kino a he laau ono maoli no i ka ai ana." O ianei ka mea oi loa i na laau e ae apau. He loaa ka oluolu i ka oolopu mua, a he kuai ia ma na halekuai laau lapaau apau.