Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 41, 9 October 1903 — Page 6

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Moanike?ala Yuka Kimura
This work is dedicated to:  No Na Makamaka Kikokiko I Ke Ao Nei

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, OKATOBA 9, 1903.

 

6

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO NA

ONAMILIONA

I LAWE A HUNA MALU IA MA KA AINA MEHAMEHA.

 

            Ma kela po, ua haalele aku la ka Helen Carmody ia Vera Kuruse a hoomaka aku la no kana huakai no Nu Olina nona ka mamao o 900 mile. Ua nui ko lakou maluhiluhi i keia la no ka nui o ka lakou hana a pihoihoi no hoi i ko lakou hui hou ana a hoomaopopo iho e hiki hou ana lakou i ka aina. I ke kakahiaka ae o ka Poaha, ua akoakoa ae la lakou apau ma ka lumiaina no ka ai ana i ko lakou ainakakahiaka. Ua nui ko lakou hauoli i ka hoomaopopo ana ae he mau hora helu wale no i koe alaila hiki aku ma ka aina a lakou i aloha ai. He 14 ko lakou nui ma ka papaaina i keia akoakoa ana a lakou, a no ko Simoa ano makemake ole i ka helu 13, he helu i oleloia i ke ino, he nui kona manawa i helu ai i ko lakou nui mamua o kona noho ana iho e ai i kona ainakakahiaka.

            I ka ike ana o keia poe ia Pence, ua manao ae la lakou e kolohe iaia. Ua ninau mai la lakou i na mea e pili ana i na akua kii a laua me Vincent.

            "I keia manawa," wahi a Kent, "aole olua e pakele mai ka uku ana i kela bila ukana a kakou i aelike ai." "Eia ua mau kii nei maluna o ka moku o Mr. Carmody. Ua hiki iaia ke kau mai i kekahi uku no ka lawe ana ia lakou ma ke ano he ukana."

            "Aole, e hookuu wale no wau ma keia hana ana," wahi a Carmody i pane mai ai. "Aia kakou a hiki aku i Nu Ioka, alaila, e nana pono kakou i ka waiwai io. Ia wa e lawe aku ai e Pence i kona hapa o akahi-hapakolu ma kekahi bila kikoo dala. Mailoko ae o keia huina, e mahele like laua me Vincent, a pela no hoi wau."

            Ua haawi aku la o Vincent i kona ae i keia kumuhana a Carmody me ka hikiwawe. No Pence, ua noonoo loihi iho la oia a me ka ulolohi kona haawi ana mai i kona ae. O ka waiwai io o ke gula a lakou i koho wale ai he $370,000, a ua haawi aku o Pence i kana bila kikoo dala o $123,500. Ma ka ae lokahi ana a na mea apau, ua hooholoia iho la e hookomoia keia huina dala ma ka banako ma ka inoa o Vincent, a ma ia hana ana, ua hiki aku la ko Vincent waihona dala i ka $227,000. Ua hoolilo aku la oia i kekahi o kana mau kii ma ke ano he mau pono hoikeike o na au kahiko, a i ko lakou lilo ana, ua loaa iho la iaia ka huina o $250,000.

            He maikai ka moana ma keia huakai holo moana a lakou, a i ka hiki ana mai o ke ahiahi Poalima, ua ike powehiwehi aku la lakou i ka aekai o Louisiana. I ko lakou nana ana aku ma ka hikina, ua ike aku la lakou i kekahi moku e holo ana ma ke ano e akeakea i ke ala a ka Helen Carmody e holo pololei aku ana. O Chalmers ka mea i hoomaopopo mua i ka hana a keia moku.

            "He ano e maoli ka hana a kela moku," wahi ana kamailio aku ai i kona mau hoa e ku ana malaila. "Ina oia e hoomau ana i ka holo ana pela, e hooku'i no kakou me ia."

            "Aole pela ko'u manao," wahi a ke kaikamahine Helen i pane mai ai, "he kupaa wau mahope o ko kakou moku, a ma ko'u manao iho, e hala no kakou mamua o kona kokoke ana mai ia kakou."

            "Ke manao nei wau he mea maikai e hoololi kakou i ka ihu o ko kakou moku," wahi a Chalmers i hoomau mai ai. I keia wa no hoi ua hele mai la o Kapena Balauwina ma kana wahi e ku ana a olelo mai la ia Chalmers e hookaawale aku laua ma kahi e e kamailio ai no kekahi mea.

            "O ka moku e holo mai la, o ka "Mano" no ia," wahi a ke kapena i kamailio mai ai. Ua huli ino ae la o Chalmers a nana aku la i ka moku e holo ae ana. "He makemake kona e oki i ko kakou holo pololei ana ma ko kakou ala," wahi a ke kapena i hoomau mai ai. "He mea maikai e haawi aku oe i keia lono i na kane, a e olelo aku i na lede e hoi no lalo. Aole i maopopo ia'u heaha ana la ka Heseka mea e hana mai ana, aka, ma ko'u manao wale ae no, aole oia e hookuu mai ana ia kakou me ka loaa ole o kekahi hakaka mawaena o kakou me ia."

            Ua huli ae la o Chalmers a hele aku la ma kahi a Mr. Carmody e ku ana me kana kaikamahine.

            "O ka 'Mano' kela moku e holo ae la," wahi ana i kamailio aku ai me ka leo malie. "Ua ike aku nei o Kapena Balauwina iaia. Aole i manao ke kapena e ulu mai ana kekahi hakaka, eia nae he makemake kona e hoi aku na lede no lalo o ka moku."

            "Aole o'u makemake e hoi no lalo," wahi a ke kaikamahine i pane mai ai me ke ano pihoihoi, "aole o'u maka'u e ae mai no ia'u e noho iluna nei o ka oneki, a he makemake no hoi ko'u e ike i ke ano o kela Hesaka lapuwale, ame kona kapena."

            "Ua pololei ke kauoha a ke kapena," wahi a Mr. Carmody i kamailio mai ai i kana kaikamahine, "he mea maikai loa e hoi aku oe me Mrs. Walia no lalo o ka moku a hiki i ko'u wa e kahea aku ai ia olua e pii mai no luna nei o ka oneki."

            Ua huli aku la oia e nana ia Chalmers me ka manao e kokua mai ana o Mr. Chalmers i kona manao hoopaakiki, aka, aole o Chalmers i haawi mai i ke kakoo ana i kona manao a i kona ike ana i keia mea ua hoi aku la oia e like me ka mea i kauohaia aku ai.

            I keia manawa ua ike aku la o Sidane i ka Mano a ua holo mai la oia e ha'i i keia lono i ka hapanui o na kanaka o ka moku, a ua nui kona pihoihoi.

            "O ka 'Mano' keia!" wahi ana i hooho ae ai, "ano e hoomakaukau kakou no ka hakaka! He pupule o Heseka a he mea pono e makaukau kakou nona i kona wa e hana mai ai i keia mau hana kolohe. Aia ihea na pu raifela?"

            O Kent, Morton, ame Pence, e hiamoe ana lakou ma ko lakou mau lumi pakahi iho, eia nae, ua hoalaia ko lakou hiamoe I ko lakou lohe ana eia ae ka "Mano," ua ala koke ae la lakou a pii aku la no luna o ka oneki. No Pence iho hoi, ua nui kona maka'u a ua naka haalulu ae kona mau kuli i ka lohe ana eia ae o Heseka, ke kanaka a lakou i makemake ole ai e halawai hou. No Kent iho, ua pii ae kona okaikai, a olelo ae la e ki pu aku no oia ia Heseka a i ole i kona mau kanaka ina e hoao mai ana lakou e lawelawe lima maluna o lakou. Ua lalau aku la oia i kana pu raifela e kau ana maluna o kekahi mau kui a puka aku la no luna o ka oneki.

            He 20 ka heluna o na pu raifela, maluna o ka moku. No kona manao no e hiki mai ana kekahi hakaka, ua kuai mua aku la o Kapena Balauwina i 12 pu ma Vera Kuruse. O keia mau pu, ua haawiia aku la i na kanaka o ka moku. A kohoia aku la o Sidane Hamona ke alakai no ke pale ana ia lakou iho-ina e hiki io mai ana ka manawa no ko lakou hana ana ia mea. Ua puuluulu aku la lakou ma kekahi wahi me na mea kaua e waiho kokoke ana a kali malie no ka hiki mai o ka wa e hoohanaia ai.

            E hekau ana maluna o na kanaka he helehelena e hoike mai ana i ko lakou piha huhu i ka hana a Haseka i hana ai maluna o lakou i ko lakou ike ana aku eia ke holo mai nei ka moku o ka lakou mea i huhu ai. Ua nana aku lakou i ka "Mano" me he la he moku powa ia e holo hele ana ma ka moana. Ua manao ae la lakou apau loa o Heseka kekahi o luna o ka "Mano" a ua ulu ae no hoi ka haupu ana e hana mai ana o Heseka i kekahi mau hana kolohe.

            I ka hookokoke loa ana mai o ka "Mano," ua ike maopopo aku la lakou i ka hulalilali mai o kona mau kinohinohi keleawe i ka la. Mamua o kona ihu, e hulali mai ana kekahi apana hao kila nui, a ua ike koke aku la o Kent i keia mea.

            "Aia kela pu ki pinapina'i," wahi ana i puana malie ae ai.

            "Ua kunou mai la ke poo o Morton me ke kamailio ole mai.

            O Benada Simoa, ua nana pono loa iho la oia i kana pu, kau ae la i kana pu ma ka poohiwi i mea e loaa ai ke ka-wa kupono nona e hoopololei ae ai i kana ki ana. Ua kamailio hawanawana aku la oia ia Sidane, a i ka loaa ana mai o ke kunou, ua hele aku la oia no mua a ku iho la ma ka ihu o ka moku.

            Haawi aku la o Kapena Balauwina i ka hoailona oeoe e hele aku ana oia ma ka akau. Aohe he pane i loaa mai ka "Mano" mai.

            Ua haawi hou aku ka "Helen Carmody" i ka hoailona, a o ka mea i ikeia aku, e welo mai ana he hae hoailona e noi mai ana e hookokoke aku ka "Helen Carmody" iaia. Ua ano ku nana iho la o Kapena Balauwina no kekahi mau sekona, a haawi aku la i ke kauoha i ka wiliki e kuupau i ka holo o ka moku no mua. Mamua aku e holo malie ana lakou no ko lakou makemake ole e hooku'i me ka "Mano." Ia wa pu no hoi, ua haawi aku la o Kapena Balauwina i ka hoailona oeoe e kaalo aku ana oia ma ka akau. Ia manawa no hoi ua holo kokoke mai la ka "Mano" ia "Helen Carmody" me huli pu ana ae o kona ihu me ka ihu o ka "Helen Carmody."

            I ke kaulike ana o ko laua mau ihu, he 150 i-a wale no ke ka-wa mawaena o laua. Ua ike aku la ka poe o ka "Helen Carmody" ia Kapena Wata e ku ana maluna pono iho o ka lumi ku-hoe, a e puuluulu ana na luina mamua o ka ihu.

            Ikeia aku la ka pii ana ae o kekahi mea me ka paalole keokeo holomoana a ku ana ma ka aoao o Kapena Wata. Ua hoomaopopo koke aku la o Sidane iaia, o Walter B. Heseka no oia, a ikeia aku la no hoi kona hapai ana ae i kekahi ohe kamailio hoonui leo.

            "E ku iho, he makemake ko'u e kau aku maluna o kena moku!" wahi ana i uwa mai ai.

            "Ua loaa anei kekahi popilikia i kou moku?" wahi a Kapena Balauwina i ninau aku ai.

            "Aole oia i pilikia!" ka pane i loaa mai.

            Ua pili kokoke loa aku la na moku i keia manawa a he mea makehewa wale no ke kamailio ana me ka ohe kamailio.

            "E ku kaawale aku oe! e ku kaawale aku! Aole e hiki ia oe ke pii mai maluna o keia moku. He moku keia e onaia nei e kekahi mea kuokoa, aole keia he moku lawe ohua o na ano apau. E holo aku ana makou no Nu Olina, a ina aole oe e hoolohe mai ana, e hooku'i aku no makou i kou moku!"

            "Helo, e Mr. Rockwell!" wahi a Heseka i hooho ae ai i ka ike ana mai i ke ku aku o ka poe ana i lawe huna ai ma ka oneki o ka "Helen Carmody," a wehe ae la i kona papa kapu. "Ua loaa anei ia oe he manawa maikai maluna o ka mokupuni a'u i waiho aku ai ia oukou? A, Mr. Morton, pehea oe? Mr. Morton, pehea kou olakino i keia mau la? Ma ko'u manao he maikai ka mokupuni no kou olakino. Helo, Sidane! E olelo aku oe i kou mau hoaloha he makemake ko'u e hele koke mai lakou no luna nei o ka "Mano" ano. Eia lakou ke hoopuhili nei i ka'u mau hoolala ana. E hoopaa iho i ka holo o kou moku a e hoouna aku wau i waapa no ka hali ana mai lakou no luna nei o ko'u moku. O, Sylvester Vincent! O oe ko'u hoa hele kula mamua. Pehea oe i keia mau la? O oe ke kanaka kulana maikai maoli. Aole keia he hana liilii e Sidane! E hoopaa iho i kona holo, a i na aole, na'u no e hoopaa aku i kona holo!"

            "E hookaawale aku oe mai ke akeakea ana i ko makou ala!" wahi a Sidane i pane aku ai. "Aohe he makemake o keia mau keonimana e ike ia oe. E hele aku oe ma kou ala a e waiho mai ia makou. Ina oe e hoao mai ana e kolohe ia makou, e ili aku no kekahi haawina o ka popilikia maluna ou! E Kapena Wata, ua pupuleia kena kanaka. He mea maikai loa e hoopaa oe i kena kanaka me ka hao a lawe aku iaia no Nu Olina. O oe anei ke kapena o kena moku powa? O ka moku keia o Mr. Carmody, a he mau lede kekahi maluna nei. Ke noi aku nei makou ia oe e hooko aku i ka makou noi, a e haawi aku iaia ma ka lima o ke aupuni. He kanaka oia lawelawe i kekahi hana karaima a i ole he hehena paha."

            "Oia, he oiaio anei?" wahi a Heseka i hooho ae ai me ka leo nui, kiloi iho la i ka ohe kamailio iluna o ka papahele a lele aku la no kahi a ka pu ki pinapinai e ku ana. Ua haawi koke ae la o Kapena Wata i kekahi kauoha, a aohe hoi i pau pono, ua ikeia aku la ka pua ana ae o ka uwahi mai ka waha ae o ka pu. Ua holo mai la he ekolu o na sela a paa mai la ia Heseka.

            Ia manawa hookahi no hoi i loheia aku ai ke poha ana mai o kekahi pu mai ka ihu mai o ka "Helen Carmody."

            Ua haule makawalu mai la na poka ma ka puka o ka hale huila a ia wa no hoi i ikeia kau ai ka hina ana aku o Sidane Hamona ilalo a moe malie. Ua huli ino ae la ka "Mano" no ka aoao akua a kuupau aku la i kona holo me kona ihu e kau ana no ka hikina. Ua hikiwawe keia mau ha- "O KENT KA MEA I HIKI MUA MA KA AOAO O SIDANE." na a mamua o ka hoomaopopo ana ae o na kanaka o luna o k Helen Carmody, ua ka-wa loa aku la ka "Mano" mai a lakou aku. Ua une ino ae la ke ku-hoe i ka moku no ka aoao hema.

            O Kent ka mea i hiki mua ma ka aoao o Sidane. Maluna o kona poohiwi ua ikeia aku ua pulu kona lole i ke koko a e ulaula mai ana. Ua hoomaka koke aku la lakou e wehe i kona kuka me ka palule. Ia lakou e hana ana keia mea, ua kaakaa ae la na maka o Sidane a ku ae la iluna o kona mau wawae.

            "He wahi mea liilii wale no keia!" wahi ana i kamailio ae ai. He eha wale no keia ma ke ku ana ma ka io. Ua maule wale no wau i ko'u piha pihoihoi. Ua pau ko'u pilikia i keia wa."

            I ko lakou nana ana aku i ka "Mano" ua mamao loa aku la oia, a o ka "Helen Carmody hoi, ua hookokoke loa aku la oia i ka waha o ka muliwai Misisipi. Ma ka hora 7 o ke ahiahi, ua kau mai la ke pailaka maluna o ka moku, a ua hooneeia aku la o Sidane mamua o ka moku a ua akoakoa mai la na mea apau ma kona wahi e noho ana a kamailio i na mea i hanaia ma kela la.

            "Ua hikiwawe maoli no ka lawelawe ia ana iho nei o keia hana," wahi a Kent i kamailio ae ai me ka nana ana iho i ka moku maluna o kona lima ma o ka pa ana i kekahi mau apana aniani.

            "Owai ka mea nana i ki aku nei kekahi poka mai luna aku nei o ko kakou moku?" wahi a Sidane i ninau aku ai me ka wili ana ae i kona aoao, no ka mea, ua ano pii mai la ka eha o kona kino i keia manawa. "Oia ka'u mea hope loa i lohe ai."

            "Na'u i ki aku nei," wahi a Benada Simoa, "a ua loaa pono aku hoi ka'u kanaka i makemake ai. Aole anei oukou i ike i ka hina ana o Heseka?"

            "Ua ike aku nei wau i kona hina ana a paa ia e elua o kona mau sela, na mea i holo mai e hopu iaia i kona wa i holo mai ai ma kahi a ka pu e ku ana," wahi a Morton.

            "Ua lohe anei oukou i kekahi kauoha i puka ae mai ka waha ae o Kapena Wata?" ka ninau a Carmody.

            "Owau ka mea i lohe i na olelo a pau i hoopukaia e ia," wahi a Helen Carmody i olelo ae ai.

            "O oe ka mea i lohe?" wahi a ka makuakane i hooho ae ai me ke ano kahaha. "Ua haawi aku wau i ke kauoha ia oe e hoi no lalo o ka moku, eia nae, ua hooko ole ka paha oe i ka'u kauoha?"

            "Ua hoi aku no wau no lalo e like me kau kauoha, e papa," wahi a ke kaikamhine i pane mai ai, "eia nae aole oe i kauoha mai aole wau e kiei iwaho ma ka pukaaniani. Mai ka pukaaniani wau i ike ai a i lohe ai i na mea apau i hanaia maluna o ka 'Mano.' I ka wa a Heseka i lele mai ai mai luna mai o kahi ana e ku ana me ke kapena a haule ilalo a holo no kahi a ka pu e ku ana, ua kahea mai o Kapena Wata i kona mau sela, "E paa mai iaia! E hopu mai iaia!" Ia manawa no hoi ua kahea aku la oia i ke kanaka ku-hoe e hoohuli i ka moku no ka aoao akua a holo mai hoi no ka oneki o lalo. Mamua no nae o kona paa ana i na kanaka, ua hoomaka mai la na poka o ka pu e lele. Mahope iki mai ua ike aku la wau i kona kiloi ana i kona lima iluna a haule aku la a paa mai la i ka lima o kona mau kanaka. Ma ka'u hoomaopopo iho, me he mea la ua ike aku wau i ke koko e kau ana maluna o kona papalina."

            "Malia paha o ko Heseka hopena keia ma ka lawelawe ana i ka oihana powa ma ka moana, a i ole, o ka hopena paha o kona noho ana ma ke ano he pupule," wahi a Morton. E loaa koke aku ana no ka 'Mano' i na moku kiai kapakai o ke aupuni. He mea akamai maoli no ka hoi oe i ke ki pololei e Simoa."

            "Aia ko'u maka maluna o keia pu ki pinapina'i i na wa apau," wahi a Simoa i pane mai ai. I kinohi, ua manao wau hoomaka'uka'u wale mai ana no ia o Heseka ia kakou. I kona ki ana ua ike iho la wau ua makemake oia e kaua mai ia kakou. Ina oia i noho aku mahope o ka pale, aole no paha oia e loaa aku ia'u, a ua manao wau e ki aku i ke kanaka e kuhoe ana a pela pu no hoi me ke kapena. Eia nae, ua o-i ae ko Heseka poo iwaho no ka nana ana mahea la kana poka e lele ana a oi ko'u wa i haawi aku ai iaia i kekahi poka o ka'u up. Ua lawelawe no wau i kekahi mau hana ki pu mamua. He hakaka Ilikini ka'u hana mamua a ke manao nei wau oia no ke mau nei ka maikai o ko'u maka ki pu. Ke manaolana nei no nae wau aole oia e make."

            I waenakonu o keia po, ua hekau aku la ko lakou moku ma ka uwapo o Nu Olina a ua hele loa aku la lakou no kekahi hotele.

            Ua kahea koke ia aku kekahi kauka no ka hele ana mai e nana i ka eha i loaa maluna o Sidane. Mahope o kona hana ana i na mea apau no kona pono ua haalele mai oia me ke kauoha e noho malie ma kona wahi moe no kekahi mau la. I ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua hoouna aku la o Chalmers i na mea apau i ka Nupepa Record e pili ana i kela meahou ano nui i lawelaweia maluna o lakou.

            I ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua ala ae la o Simoa mai kona hiamoe ae a hele holoholo aku la ma na alanui o ke kulanakauhale o Nu Olina, a i ka pau ana o kana puhi kika ana, ua hoi aku la oia e ai i kona ainakakahiaka. Ua kuai aku la oia i na pepa puka kakahiaka a puka aku la mawaho o ka lanai a hoomaka iho la e heluhelu i na meahou. I kona wehe ana ae i ka nupepa mua, ua ike iho la oia i kona kii e kau ana me ka inoa malalo, "Beneda Simoa, ka makaikiu kakau nupepa kaulana." Ia wa ua kau mai la ka lima o kekahi mea maluna o kona poohiwi.

            "Pehea oe e Mr. Simoa?" Nui maoli ko'u hau'oli no ko'u hui hou ana me oe! Pehea oe! Pehea oe!"

            "Helo. Kapena Paka! Pehea oe i ke Same Waka?"

keia mau la?" Hauoli wau i ko kaua hui hou ana. Pehea kou moku maikai.

            "He maikai no," ka pane a ke kapena a ua lululima ae la laua. O, he kanaka kaulana maoli no oe i keia manawa, eia kou kii ma na pepa apuni ke kulanakauhale nei. Eia ka he makaikiu kakau nupepa oe. Aole wau i maopopo mua i keia mea i ko kaua hui mua ana."

            O ko Kapena Paka hiki ana mai e ike i ka makaikiu, he kumuhana ano nui no kana, a he nui kona wa i hoomaka mai ai e kamailio, eia nae, ua kaomi iho oia, aka, no ka loihi loa o kana kali ana, akahi no a puka ae kona manao a olelo ae:

            "E Mr. Simoa, he manao no hoi ko'u o ka hele ana mai nei e ike ia oe. He kanaka kakau nupepa oe a he mea hiki anei ia oe ke hookomo iho i ko'u inoa ma kekahi wahi e pili ana i keia meahou ano nui? Aohe no o'u nana no komo ana aku o ko'u inoa iloko o na nupepa, aka, o ka'u wahi luahine ua piha pupule oia e ike i ko'u inoa iloko o na nupepa. Ma ko'u manao iho, aole oia e minamina ana i ka ike ana iho ma na nupepa i ka inoa o ka "Same Walker" ame ko'u no hoi ina ua poholo makou ma ka moana. Pololei kela! Pehea, ua hiki anei ia oe?" O, sua kela!" wahi a Simona i pane aku ai. "Ua lohi loa oe, ua hala aku nei ia mau mea e pili ana nou ame ke "Same Waka" i ka nupepa Nu Ioka Herald. Ua hoouna aku nei wau i kekahi hoakaka ana e pili ana ia oe, a malia paha e loaa aku ana kekahi kii ou ia lakou. E kopeia no kou kii e na pepa apau o ka aina nei. He mea maikai e hele aku oe e pa'i i kii nou, no ka mea, oiai wau ke haku nei i kekahi moolelo piha pono maluna o keia hana a he makemake ko'u e hookomo i kii maikai nou maloko olaila."

            Ua nui loa ko Kapena Paka lohe ana i keia mea, a ua kokoke ko Simoa lima akau e haki i ka lulu ikaika ana a ke kapena i kona lima.

            "O, e hauoli piha no kahi luahine ke ike iho i keia mau mea," wahi ana. "He 30 makahiki ka loihi o ko'u holomoana ana a aohe he wahi mea ano nui i loaa ia'u no ka hookomo ana aku ma na nupepa. Pehea ka loihi o 1,000 huaolelo ma ka nupepa? He hookahi kolamu piha? Aia! Ke haawi makana aku nei wau i keia kika ia oe. E lawe aku oe i keia pahu holookoa. O keia ka mea ano nui loa i loaa i ka ohana Paka."

 

Hoohalahala na Home Rula i na Rula Kanahoa.

 

            E like me ka lonoia mai ua hoohalahala loa kekahi mau Home Rula ke kumu i oleloia ae ai e haalele ana kekahi mau Home Rula ano nui oloko o ka aoao kalaiaina mamuli o na rula kauahoa o ka aoao kalaiaina Home Rula.

            Ua oleloia ae e haalele ana keia poe a komo kokua aku i na moho o ka aoao Repubalika. O ka hana ana i keia ano oia no ka hoolei ana i na rula a ka poe kakaikahi e hookoia ai, a nana ole ia ka hana a ka lehulehu i hooholoia ai.

            O na hana keia a kahi hui uuku mawaho ae o ke kahua kalaiaina o ke kua kaumaha hoi a Kalauokalani ame Wilikoki e kau kakauha nei maluna o ua aoao kalaiaina nei.

            O kekahi o na Home Rula o ke kulana maikai ua hoohalahala loa oia i ka lilo o keia wahi hui uuku i mea mana a alakai i na hana o ka aoao kalaiaina a o ka hookanaia hoi i o ka aoao kalaiaina e ka poe kakaikahi, a aole hoi i hanaia ko ka lehulehu makemake.

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

 

WAIWAI O HARRY NUNN.

            Mamuli o ka hookohuia ana o ka mea nona ka inoa malalo iho he Lunahooponopono i ka Waiwai o Harry Nunn, o Makaweli, Kauai, i make kauoha ole, nolaila ma keia ke ha'i ia aku nei ka lono, o ka poe apau he mau koi ka lakou, e waiho mai ia mea ma ko'u wahi noho ma Makaweli, Kauai, a i ole ia, ia Henry Smith, ma Aliiolani Hale, Honolulu, Mokupuni o Oahu, mamua o ka pau ana o na mahina eono, o hoole loa ia auanei.

            A o ka poe i ale i ka mea i make, ma keia ke kauoha ia aku nei lakou e hookaa koke mai ano i ka mea nona ka inoa malalo ma Makaweli i oleloia, a i ole ia Henry Smith, ma kahi i olelo mua ia ae la maluna.

            Kakauinoaia ma Makaweli, Kauai, Sepatemaba 12, 1903.

            HELEN NUNN,

            Lunahooponopono Waiwai.

            2981 - Sept. 18, 25. - Oct. 2. 9. 16.

 

HOOLAHA KUMAU

 

He Huaale Maikai

Aole he like o na

Huaalo a Ayers"

 

me na huaale e ae no ka mea he mau huaale kokua keia i ka hana a na naau, a he laau hoomaha maikai loa hoi. Ina he paa kou hanalepo o na

"Huaalo a Ayers"

ka laau e hemo maikai ai, a e hemo maikai mau ana hoi mahope aku oia manawa.

            Aole loa he hiki i kekahi kanaka ke Olelo ae he maikai kona ola kino ina aole he hemo o kona hanalepo he hookahi manawa o ka la, a oi aku paha. Ina i maopopo keia kanawai o ke ola i na kanaka apau, aole loa e like ka nui o ka poe ma'i me ka mea e ike ia nei i keia mau la.

            Ua hana ia owaho me ke kopaa he maikai loa ka lawe ana.

            Aohe mau Huaale i oi ae ka maikai mamua o na

"Huaale a Ayers'

            Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayer & Company, Lowell, Mass. U. S. A.

            E loaa no keia mau Huaale ma ka Hale Kuai Laau o Holilater, alanui Papu.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

 

M. G. SILVA.

 

            Ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e M. G. Silva o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ka Mea Moraki Mai, ma ka la 7 o Mei, 1902, ia'u i ka mea nona ka inoa malalo iho o Ernesto Machado o Honolulu i olelo mua ia ae nei, ka Mea Paa Moraki, he moraki i kakau kopeia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o Hawaii Paeaina, iloko o ka Buke helu 237 aoao 48 a ka aoao 50. Owau o Ernesto Machado i oleloia ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu e hoike ana i ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau loa i hoopaaia iloko o ka moraki i oleloia e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, i olelo mua ia ae nei ma ka Poaono, ka la 24 o Okatoba, 1903.

            O ka waiwai i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia a e kualia aku ai e like me ka hoike maluna ae oia keia palapala o ka hoolimalima helu 170, i haawiia ia John H. Brown e ke Komikina o na Aina Leialii ma ka la 25 o Maraki, 1891, e hoolilo pau loa ana i keia mahele a apana o ka aina e waiho ia i Auwaiolimu, Apana o Kona, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, a i hoakaka pono loa ia e like me ia malalo iho:

            E hoomaka ana ma ke kihi Hikina o ka apana kahi o ka ma-ka nona ke ana Akau 50 deg. 25 min. Kom. 376.8 kapuai mai ka pou i kukulu paa ia ma ke kihi Hikina-hema o na Alanui Kinau ame Alapai e holo ana hoi na palena e like me keia malalo iho:

            1. Hema 55 deg. 49 min. Kom. oiaio 389.5 kapuai holo ma ka aina Leialii;

            2. Akau 31 deg. 3 min. Kom. oiaio 318.5 kapuai holo ma na apana o Brown ame Davidson;

            3. Akau 60 deg. 24 min. Hik. oiaio 445.5 kapuai holo ma ka apana o ka Halema'i Moiwahine a hiki i ke kihi o ia apana no;

            4. Hema 18 deg. 30 min. Hik. oiaio 253.2 kapuai holo ma na Aina Leialii a hiki i kahi i hoomaka ai a nona hoi ka iliaina o 2.68 Eka, no ka manawa o umi-kumamalima makahiki mai Aperila 1 aku, o ka makahiki 1891, no $100.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi (koe nae mawaho o keia hana ka hapa o ka aina i oleloia i hoolimalimaia e Catherine K. Brown ia J. G. Faria ma kekahi palapala i hanaia ma ka la 15 o Mei, makahiki 1900, a i hoakakaia e like me ia malalo iho: e holo ana 112 kapuai ma ka apana o Onterio Guwai ma ka aoao mauka; 112 kapuai ma ka aina hoolimalima o Kapiolani Estate ma ka aoao Waikiki; 112 kapuai ma ka aina o W. J. Smith Estate ma ka aoao makai, ame 120 kapuai ma ka apana o C. K. Brown ma ka aoao Ewa: a pela no hoi kekahi apana o ka aina i oleloia i hoakakaia e like me ia malalo iho; E hoomaka ana ma ke kihi o keia mau apana ame ka aina o ka Halema'i Moiwahine a holo ma ka aina o Martha Swinton he 207 kapuai; malaila aku holo ma ka aina i hoolimalima ia Faria he 120 kapuai; malaila aku holo ma ke koena o keia mau aina he 51 kapuai; malaila aku holo ma ka aina e paaia nei e Silvetra Fernandez he 94 kapuai a ma ia wahi hookahi no he 140 kapuai; a holo loa aku no ma ko ka Halema'i Moiwahine aina a hiki i kahi i hoomaka ai he 16 1-2 kapuai.)

            Pau pu me na ukuhoolimalima apau loa ame na hoolimalima liilii maluna no o ia aina hookahi a o ua poe hoolimalima liilii nei oia keia malalo iho:

            M. G. Silva ia Albina Ferreira hanaia i Sepatemaba 10, 1901, $40.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Aperila 1, 1906.

            Catherine K. Brown ia J. M. Vivas i hanaia Nowemaba 25, 1898, $40.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Aperila i, 1906.

            Catherine K. Brown ia Antone Silva, i hanaia i Ianuari 26, 1895, $45.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi e pau ana ka manawa i Ianuari 1, 1903.

            Ctherine K. Brown ia Antone Louis i hanaia i Mei 11, 1895, ukuhoolimalima $20.00 no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Aperila 1, 1905.

            Catherine K. Brown ia Antone Louis Fernandez ame Antone Gomes Vesquel i hanaia i Dekemaba 1, 1894, $20.00 ukuhoolimalima no ka makahiki e pau ana ka manawa i Ianuari 1, 1905.

            Catherine K. Brown ia Virginia Peugdly i hanaia i Mei 11, 1896, $40.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Aperila 1, 1906.

            M. G. Silva ia Manuel Garcia Cordeira i hanaia i Sepatemaba 15, 1901, $50.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Aperila 1, 1906.

            Catherine K. Brown ia Jose Aveiro, i hanaia i Ianuari 14, 1897, $25.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Ianuari 1, 1905.

            Catherine K. Brown ia Antone Gomes Vesquel i hanaia i Iune 29, 1895 $10.00 ukuhoolimalima no ka makahiki hookahi, e pau ana ka manawa i Ianuari 1, 1905.

            ERNESTO MACHADO,

            Mea Paa Moraki.

            Ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.

            No na mea aku i koe e ike ae ia Holmes & Stanley na Loio o ka Mea Paa Moraki.

            Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 25, 1903.

            2983 - Oct. 2, 9, 16, 23.

 

AOHE HE OPIUMA OLOKO O KA LAAU KUNU A CHAMBERLAIN.

 

            He nui wale o na laau kunu i huila me ka opiuma. O ka maha e loaa mai keia ano laau mai, oia ka hoemi ana mai i ka pii nui ana o ka male, a o ka maha e loaa mai ana no ka manawa wale no. I ka manawa e pau ae ai ka hana a ka opiuma, oia ka wa e hoi hou mai ai ka ma'i me ka piha oolea. E emi pu mai no hoi ke oolea o ke kino a oia ke kumu e loaa koke ai i ke anu. Aohe he opiuma oloko o ka Laau Kunu a CHAMBERLAIN, ma na ano apau. E loaa koke no ka oluolu a e waiho iho i ke kino me ka ikaika maikai. He ola mau ka ma'i iaia a he emoole no hoi kana hana. E loaa no ma kahi o Benson, Smith & Co., na agena nana e kuai kukaa nei.

 

HOOLAHA KUMAU

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupalenaia

Na Mea Hookomo mai a Kuai aku

i na

LAKO HANA HALE

 

O Kela ame Kena Ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:

 

            NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

            NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

 

            O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.

 

LEWERS & COOKE

 

Hui Alahao ame Ainao Oahu

MANAWA HOLO

Mei 1, 1903.

 

MAI HONOLULU AKU

 

No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alanao - *9:15 a. m., *3:30 p. m.

No Pearl City, Ewa Mili, ame na wahi hoolulu ma ke alahao - @7:30 a. m., *9:15 a. m., *11:05 a. m., *@:15 p. m., *3:20 p. m., @4:15 p. m., *5:15 p. m., @9:30 p. m., @11:15 p. m.

 

MAI WAHO MAI.

 

Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai *8:36 a. m., *5:31 p. m.

Ku i Honolulu mai Ewa Mili ame Pearl City mai - @6:50 a. m., @7:46 a. m., *8:36 a. m., *10:38 a. m., *2:05 p. m., *4:31 p. m., *5:31 p. m., *7:41 p. m.

 

*@5:31 p. m., *7:40 p. m.

*Kela ame keia la,

@Sabati wale no.

@Koe ke Sabati.

 

G. P. DENISON,

            Lunahoohana,

            F. C. SMITH.

            G. P. & T. A.

 

Kakela me Kuke

[KAUPALENAIA]

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

 

A HE

 

POE LAWELAWE KOPAA

 

Poe Agena no na Wahiko Lehulehu

 

KAUKA T. MITAMURA

 

Alanui Kukui Ololi Helu 68, Honolulu.

Na Hora Hana:

            Hora 8 a 10 kakahiaka: hora 1 a 3 ame hora 6 a. m. 8:00 p. m. Sabati Hora 6 a 8 p. m.

Telepona Blue 2366    P. O. Box 842

 

JOHN M KEA.

 

            He Notari no ka Lehulehu: he mea hana i na Palapala Kanawai, a he mea huli i na kuleana aina. O @a kauoha mai na mokupuni mai e hookoia no me ka pololei.

            Keena Hana: Ma ka Loio Kuhina,

            Hale Mana Hooko.

Honolulu, Mei 22, M. H. 1903.

 

HE

 

Kuai Hoopau Loa

 

MA KO'U HALEKUAI

 

ma Alanui Hotele

 

            E hooliloia aku ana na PALULE, PALEILI, KIMONA, PAPALE ame na pono Iapana ma na kumukuai i loaa mai ai no ka pomaikai o ka poe paa i ka hana i ke ao a hiki ole hoi ke hele e kuai i ka lakou mau mea e makemake ai.

            E hamama no i na ahiahi apau, a e hele mai apau loa e nana loa aoia makou e ha'i ana i ka oiaio.

 

S. OZAKI,

 

Waverly Block

Alanui Hotela