Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 42, 16 October 1903 — Page 8

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Lori Fitzwilliams
This work is dedicated to:  For the preservation of Hawaiian culture

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Maikai na Hana ma Hilo

 

@ NA HALAWAI REPUBALIKA I MALAMA OHOHIAIA KEL@ AME KEIA.

 

  HILO, Okatoba 1@--Ma ka po Poaainana na na Repubalika ma ka mile @ i Olaa a ua ohohia nui ia.  Ua pau ke kuhihewa o kekahi poe i noho iloko o ka a’o lalau ia mamuli o na hooaiai ana a S. L. Desha ame Kapena Brown, Geo. Williams ame L. Jim Lewis.

  O ka hale i malamaia ai o ka halawai a na Repubalika ua piha ku’i ae i na kanaka a ua ohohia loa ia na moho holo balota luna aupuni kalana.

  Ma Papaikou i keia ahiahi e malama hou ai na Repubalika i halawai makaainana, iwaena o na halolelo o S. L. Desha ame L. A. Andrews kekahi a ua lana na manao e ikaika ana na repubalika ma ia wahi.

  A i ka po nei i malamaia ae he halawai hou no ma Pepeekeo na na Repubalika a o S. L. Desha, Jim Lewis Geo. Williams ame Kapena Brown na @aiolelo.

  O na halawai l@ noo nae keia e malamaia nei ma na mahele like ole aka o ka oi aku o ka halawai e malamaia ana no keia pule hoeueu kalaiaina iloko iho o Hilo oia ka halawai e malamaia ana iloko o ka halekeaka o na @apana ma ka Poaono, hora 7:30.  Ma keia hana ua konoia na mea apau mai na Home Rula na Demokarata ame na Repubalika pu e hele ae ilaila no ka hoolohe ana i na a’o o ka aoao Repubalika.

  O na haiolelo o ka la oia o W. H. Smith, C. A. Stobie, E. N. Holmes, Joe Vierra ame L. A. Andrews.  Eia nae i keia kakahiaka e kani ai ka @ukuniahi mua o ke kau holo balota @ na Repubalika.

  Ia Hilo e komo nei iloko o keia mau @ana aia o Hamakua ke hoolana mai @a i kona mau kini no ka liuliu ana i na noonoo o ka poe kupono i ke @oho balota, eia nae, o na moho no e haiolelo ana i Hilo o lakou no ke hele ana i Hamakua no ka hui ana he alo a he alo.

  E haalele iho ana lakou ia Hilo i ke kakahiaka o ka Poakahi a o J. D. Lewis, S. L. Desha, J. Vierra, L. A. Andrews, E. N. Holmes, C. A. Stobie ame kekahi poe e iho.

 

JOHN LUCAS.

MOHO LUNA KIAI LAULA.

 

KELA AME KEIA.

 

  Ma ka Poaono i komo aihue ia ai ka hale noho o na kauwa hana a Mr. J. W. Mason a lilo ana he pahulole iloko olaila he mau dala ame na waiwai makamae e ae.

  Me ka hoohakalia ole, ua haawiia aku la keia lono i ka olhana makai a emoole aia na hanu mehue mahope o ke kolohe a loaa ka pahu ia lakou ma kahi e ku ana ka mahu wawahi pohaku kokoke i ka uwapo o Wailuku a o ka pahu ka i loaa aku aole nae i loaa na aihue, a o kekahi kume nana i hoopahu’a i keia hanu ana oia no ka nui o ka ua.

  O F. M. Brooks ka lunanui o ka hui kinipopo o ka Elks ua hui aku oia me ko Hilo poe loea ma ka oihana hookahi a mahope o na hooponopono ana ua hooholoia ae ka paani hookuku o kela Elks ame na loea kinipopo o Hilo.  E kau ana na Elks ma ka moku a paani kinipopo i ka Poaha a huli hoi no Honolulu i ka Poalima.

 

OLELO HOALOHALOHA NO VICTORIA KALEIKAIMANA LILIKALANI.

 

  O Makou o na hoahanau o ka Ekalesia Makua o Kawaiahao a ma o ko makou komite malalo iho, ke hooholo nei:

  Ke komo ou aku nei makou me na makua, ame ka ohana o ke kama@ei alii Victoria K. Lilikalani i haalele mai i keia oia ana.

  E uwe pu, a e kanikau pu nona, kekahi o na hoa hana i kokua nui, i na hana pono apau o keia Ekalesia Makua.

  A na ke Akua ko kakou Makua Lani, e hoomama mai i na luuluu, ame na kaumaha o keia noho ana.

ALBERT IOELA KAUWE,

H. MANASE,

JOHN MAHIAI MANIA,

@OSUA NAUHA,

@ W. P. KANEALII,

  Kawaiahao, Oct. 8, 1903

 

HE LETA HOOMAIKAI.

 

  O maua o na makua o ke Kamalei Victoria K. Lilikalani i make aku nei, ke haawi aku nei maua i ko maua hoomaikai nui i ka ohana na makua na hoahanau, na keiki ame na kini makamaka apau e noho mai ia i ka Ua Haao, Waiohinu.  Kau, Hawaii no na hana lokomaikai ku i ke aloha Kristiano oiaio i haawaiia mai maluna o ka maua lei aloha he keiki, ame na hoohiwahiwa pua o ka huakai hoolewa me ka hanohano nui.

  O maua iho no me kaumaha luuluu,

EDWARD K. LILIKALANI,

HANNAH K. LILIKALANI,

  Honu, Okatoba 8, 1903.

 

JOSEPH A. GILMAN.

LUNA KIAI APANA 4.

 

Kauka Sun Yet Sen.

 

  Ma keia ku ana mai nei a ka mokuahi Siberia ma ka Poakahi iho nei mai na awa mai o ka Hikina i hoea mai ai ma Honolulu nei o Kauka Sun Yet Sen, ka Pake nana e hoonaueue nei ka noho kanaunu moolani o ka Emeperesa Kane-make o Kina a o ka mea hoi i we@a e ka poe pili alii a puni ka aina pua.

  Ua hoea palanehe mai oia, aohe oia i hoomaopopoia i kona hiki ana mai, a eia oia ke noho nei me na hoaloha.  Mai Yokohama, Iapana, mai kona holo ana mai nei, a ua loihi kona noho ana maiaila no ka hookele ana i na hana hooulu kipi ma Kina.

  He kanaka opio oia i hoonaauaoia ma Hawaii nei ma ke Kulanui o Iolani, a he hoahanau hoi no S. Ahmi, keia Pake kuonoono o Maui.  He ekolu mahina ana paha ona e noho ai ma Hawaii nei a e hoohala ana paha oia i kekahi manawa me kona hoahanau ma Maui.

  He opio Pake o Sun Yet Sen i hoonaauaoia ma Hawaii nei, a mai nei aku, ua nee aku oia no Enelani no ke a’o ana i ka oihana kauka.  Ua hele kaapuni honua no hoi oia, a i kona ike ana i na ano hooponopono aupuni apau o ka honua nei, ua ulu ae ka manao iloko ona eia ka lahui Pake ihope muliwaa ma na hana holomua o keia au naauao.

  No ia kumu, ua ulu ae ka manao iloko ona e hoi no Kina a e hoomaka i ka hoonaauao ana i na Pake ma na hana holomua, eia nae, ua ku-e mai ke aupuni.  No ia mea, ua ulu ae he paonioni mawaena o ke aupuni ame ka poe e ake ana e hooholomua ke aupuni o Kina a kaulike me na aupuni e ae o ke ao nei, a o ka hopena, ua ulu ae he kaua kipi.

  Iloko o ka mahina o Sepatemaba, 1900, ua lawe ae o Kauka Sun Yet Sen i ke alakai ana i na opio Pake no ka hoala ana i kekahi kaua kipi i ke aupuni.  Manaku o Kina.  I kona hoala ana, ua ikeia iho @a he 600 wale no ona mau koa malalo o kona noho generala ana no ke ku-e ana aku i ke aupuni nona ka heluna  o eha haneri miliona kanaka.

  Ua mano oia e hoala i aupuni Repubalika ma Kina, a o ka hana mua keia.  He 4,000 koa aupuni i hoounaia mai e hakaka me ia, a i kinohi ua lanakila oia.  Eia nae, no ka holopono ole o na hana hoala haunaele ma kekahi mau wahi e ae o Kina, aohe i kau liilii na koa o ke aupuni, a ua iho oolea mai lakou maluna o Kauka Sun.  Ua opa pu ia oia a paa kekahi o kona mau hoa alakai o okiia ke poo.

  Ua haalele aku oia ia Kina mahope o kona hooauheeia ana, aka, aole i pau kona hooikaika ana e hoala hoi i kekahi kaua no ka hehiku ana i ke aupuni nana e paa nei i na Pake iloko o ka hupo nui.

  Eia ka inoa o Sun Yet Sen ke weliia nei e na alii o Kina, a no ia kumu, ua kuahaua ae lakou e haawiia no i puu dala nui i ka mea nana e lawe aku ke poo o ka mea a lakou i maka’u ai imua o ka noho kalaunu o ka Emeperesa Kane-make o Kina.

  Eia oia ke hooikaika nei e loaa kekahi puu dala nui no ka hoala kipi hou ana ma Kina.

  I keia mau la, ua kaulana o Sun Yet Sen a puni ke ao holookoa, a ua kaheaia oia “Ka Hoku Wanaao o ke Au Holomua ma Kina.”

 

  O KE KAHE MAU O KA HUPE, oia no ka hopena e loaa mai ana ma o ka malama pono ole ana i ka wa e loaa ai i ke anu.  Aole e hiki i ka Laau Kunu a CHAMBERLAIN ke hoola i ka ma’i kahe mau o ka hupe, aka, ua hiki iaia ke hoola i ka ma’i anu a pale aku hoi i ke kau ana mai o keia haawina ino. Aole o ka hoola ana i ka mane’o o ka puu ame na akemama kana hana, aka, e hooneeia aku no na kumu i ulu mai ai ka ma’i.  E hoihoi hou ae no oia i ke kino a loaa ke kulana olakino maikai.  E loaa mau no ke ola me ka hikiwawa.  Benson, Smith & Co., na agena nana e kuai kukaa nei.

 

SAMUEL C. DWIGHT

Luna Kiai Apana @

 

Mrs. Ethel Watkins

 

HE EKOLU MALAMA WALE NO E OLA AI KA HOOILOILO  A NA KAUKA.

 

Ua hoolaia Mai ka Ma’i Anaemia Ae e Ka Huaale Akala a Kauka Williams Mahope o ka Haule Ana o na Laau Lapaau e Ae.

 

  Mailoko ae o ke kulana nohona manao luuluu a hooiloiloia e na kauka akamai e make ana oia, o Mrs. Ethel Watkins o Helu @ alanui Parker, Scranton, Peneselevenia, ua puka mai oia a oia a maikai kona olakino, a eia oia ke haawi nei i na kakoo ikaika ana i ka laau nana oia i hoihoi hou a loaa ke olakino maikai.  Ua loo@ia o Mrs. Watkins i ka ma’i anaemia, oia hoi ka ma’i lawa pono ole o ke, kino i ke koko a loaa pono ole i ke kino ka ikaika maikai no ka hoohana ana i na lala apau o ke kino.  E wiwi no ma mikini hana o ke kino, a o ka mea i loohia i ka ma’i, e haikea ano e mai no kona helehelena.  Ina aole e lapaau koke ia keia haawina e loaa mai no ka ma’i i ka anaemia nohopaa, a he ma’i i oleloia he hiki ole ke hoolaia.  Iloko o ko Mrs. Watkins ma’i e like me ka mea mau, aohe i maopopo ke ano o kona ma’i a hiki wale no i ka nui loa ana.  Wahi ana:

  “Ina wau e wa’uwa’u ia’u iho a moku paha wau i kekahi mea oi, aohe e kahe mai ana ke koko – he wai ano hakeokeo ke puka mai.  Ua wiwi au me he a-u pulumi la, keokeo me he uhi keokeo la a aohe he wahi oolea iloko o ke kino.  He ekolu kauka ka i hele mai e lapaau ia’u a o ka lakou olelo hooholo lokahi aohe wau e ola a oi maluna o ekolu mahina mai ia manawa aku.  Aohe he ono mai o ka’u ai.  Nawaliwali mai ka puuwai, aohe he loaa mai o ka maha ma o ka hiamoe ana a ua luuluu mai ko’u manao.

  “Aohe he wahi pomaikai i hoea mai maluna o’u ma ka lawe ana i ka laau a na kauka a aohe no hoi ma kekahi mau mea e ae a hiki wale no i ka olelo ana mai a kekahi makamaka i hoolaia mai ka ma’i anaemia ae e ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea e hoi aoao o ke kino, hulaku’i a ao i ka lawe ana i ua ano huaale nei, a ua hoomaka wau e lawe.  Ua loaa koke mai no ka pono ma ka lawe mua ana, a i ka pau ana o na poho he ehiku, ua palekana loa ae la wau.  U hauoli no wau i ka haawi ana aku i na homaikai ana i na Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea i ka poe okoa aku.”

  He nui hewahewa wale na hoike e pili ana i ka mana hoola o ka Huaale Akala a Kauka Williams i na ma’i o ke koko ame na aalolo, a mailoko ae ia o na ma’i he mau haneri ka nui i ola ole i ka lawelawe ana a na laau ano okoa.  O keia laau i loaa ia Kauka Williams, oia hoi, ma ke ano o keia mau huaale a ke kupaianaha nui wale ua hoolaia na ma’i hookuanui e like me ka locomotor ataxia, lolo o hookahi aoao o ke kino, hulaku’i a St. Vitus, sciatica, rumatika, nalulu wawahi poo, ke naluea garipa, pana kapalili o ka puuwai na helehelena haikea a hohoma ame na ano ma’i like ole no apau e kau iho ana maluna o na kane ame na wahine.  Ke kuaiia nei ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea e ka poe kaui laau lapaau apau, a i ole, e hoounaia mai no ma ke eke leta ke loaa mai ke kumukuai, kanalima keneta o ke poho: eono poho no elua dala me ka hapalua, ma ke kauoha ana aku ia Dr. Williams Medicine Company, Schenectady, N. Y.

 

Hoike Kula Sabati ma Waioli, Hanalei, Kauai.

 

  E ka Nupepa Kuokoa e, aloha oe:--Ua hiki ae ma ka luakini o Waioli i ka la 27 o Sept., hora 10:30 kakahiaka na mahele he 10 o na Kula Sabati o Kauai Hikina me ke ohohia nui.

  Hoike mai ke alakai o na hana hoike o ka la Mr. S. W. Kauanoe, kahu Kula Sabati Apana o Waioli, Hanalei, e hoomaka na hana, ma ke mele ana ma ka aoao 17 Hoku Ao Nani, me ka pule wehe a Rev. S. K. Kaili.

  Na ke Kahu Ekalesia o Waioli he mau olelo hoolaha ame ke koho ana i ka Elele Ekalesia o Waioli i ka Ahahui Euane@o e noho mai ana i ka pule ekolu o Oct. ma Lihue.  Kohoia o D. Kanealii ame W. K. Kamuela, elele Kula Sabati o Waioli.

  Na Rev S. K. Kaili i mau komite nana no na hana hoike Kula Sabati o Kauai Hikina ame ka haawi ana i na makana hoeueu o na Kula Sabati ma na Papa e hoike ana.  Kohoia ke komite: Mr. S. Kanewanui, S. P. Kaleikini, Ed. Kuapuhi, C. H. Wills ame Wm. Huddy.  Eia na makana e haawi ia ana.  Makana helu 1—E @ai @ ia ka Papa Kula Sabati Helu 1. a hoounaia i ka Nupepa Ka Hoaloha o Nov. 1903. Makana 2—Umi @uke Himeni Leo Hoonani.  Makana 3—Elima Nupepa Kula Sabati Ka Hoaloha no 1 makahiki e loaa aku ai ia Papa Kula Sabati.”

  Himeni Hui.—

1.        Na ke aiakai o ka la i ka Papa Opio o Wanini Waiole, he 21 haumana i kula ia e Mr. W. K. Kamuela.

2.        Ka Papa Pokii o Wainiha Waioli, @ kulaia e Mrs. Lilia Halemanu, he 27 haumana a ma ka olelo Beritania a unuhiia ma ka olelo Hawaii.

3.        Ka Papa Opio o Haena Waioli, @ kulaia e D. Laamea, he 21 haumana ma ka olelo Beritania, a unuhiia ma ka olelo Hawaii.

4.         Ka Papa Makua Wainiha Waioli, i kula ia e M. Pualei ma ka olelo Hawaii, he 25 haumana.

5.         Ka Papa Makua o Haena Waioli, i kulaia e John Kalue, ma ka olelo Hawaii, he 18 haumana.

6.         Ka Papa Opio o Poni-Moi, Koolau, i kula ia e Mrs. T. Huddy, ma ka olelo Hawaii, he 12 haumana.

Himeni Hui.—

Lulu dala no na hana Kula Sabati he $12.25 i loaa.

7.         Ka Papa Pokii o Waioli i kula ia e Mrs. E. W. Werner, ma ka olelo Beritania, he 24 haumana.

8.         Ka Papa Makua o Waioli i kula ia e Mr. W. Werner, ma ka olelo Hawaii me na himeni Hawaii i unuhi ia a aponoia a ono i ka puu ke moni aku he 18 haumana.

9.         Ka Papa Makua a Opio o Kilauea Koolau, i kula ia e George Huddy ma ka olelo Hawaii, he 14 haumana.

10.     Ka Papa Opio a Pokii o Kalihiwai Koolau i kula ia e e Miss E. Mahikoa, ma ka olelo Hawaii, he 16 haumana.

  Na manao paipai mai a J. Aiu ka haiolelo o ka Ekalesia o Koolau ame S. K. Kaili ke Kahu o ka Ekalesia o Waioli.

  Himeni hui Hoku Ao Nani.

  Ka hoike a ke komite nana i na Hana Hoike Kula Sabati o ka ia S. Kanewanui.  Lunahoomalu o ke komite penei:

  Ka helu ekahi ma na hana o keia, Ka Papa Pokii o Wainiha i kuiaia e Mrs. Lilia Halemanu, ka helu 2 ma na hana o keia la, ka Papa Opio o Wanini Waioli i kula ia e Mr. W. K. Kamuela, ka helu 3 ma na hana o keia ia, ka Papa Opio a Pokii o Kalihiwai Koolau, i kulaia e Miss E. Mahikoa, aponoia ka hoike a ke komite.

  Ka manao lau@a o ke komite o ka Papa Makua o Waioli ka oi ma na hana o ka la, aka, o ka manaolana no na hana ma keia mua aku, oia na Opio ame @ Pokii, oi ka oi e like m@ keia ae la, paipaiia.

  Ua pai ia ke kii o ka Papa Ilelu 1, a e hoounaia ana i ka Nupepa Kula Sabati Ka Hoaloha.

  Heluheluia ka moolelo o na hana o ka la e ke Kakauolelo, aponoia.  Noi ia mai e hooiaha ma ka nupepa/Kuokoa.

  Hookuunia na hana me ka pule a ke Kahu Kula Sabati nui o Kuaiai Hikina Wm. Huddy.

  Ua hoopiha ia na papaaina elua ma loko o ka luakini me na laulau puaa a bipi 800, me na poke Nanue, Kumu, a Oio, ua ai a lawa e ko’u ai ka puu.

  Ua makana mai ka Luna Nui o ka

 

GEO. F. RENTON.

MOHO LUNA KIAI LAULA.

 

Aina o Hanalei i Bipi momona o 500 paona a oi.

  Ke hoomaikai nui nei na komite malama ola o ke Kula Sabati o Waioli no keia mau makana aloha, Mr. W. Werner.

  Me ka mahalo nui i na kumu papa na Makua, na Opio, ame na Pokii o na Kula Sabati o Kauai Hikina.

  No na keiki oniu hui kepau o ka Papa pa’i ka hoomaikai nui o na Luna nui o ke Kula Sabati.

W. P. AARONA,

Kakauolelo o ke Kula Sabati o Waioli Hanalei, Oct. 1, 1903.

 

NA KA AHAHUI HOOIKAIKA PONO KRISTIANO.

 

  O makou o na lala apau o ka Ahahui Opiopio Hooikaika o na Hana Pono Kristiano o Kawaiahao, ke komo pu aku nei makou, me na makua ame ka ohana apau, o VICTORIA K. LILIKALANI i make aku nei, e kanikau pu oiai he lala hoa hana kupaa no ko makou Ahahui, he ho@ peresidena a he lala i hooikaika no ka pomaikai a me ka holomua o na hana apau o keia Ahahui, a hiki i kona waiho ana mai la i ka hana a ka Haku, me ka minamina nui loa ia.

  A ke pule nei makou i ke Akua Kiekie loa, e hoomama mai i na kaumaha, ame na luuluu e kau nei maluna o ka ohana, ame kakou apau na lala o keia Ahahui.

Ma o ko makou komite la.

JAMES H. HAKUOLE.

CHARLES KAUHAIHAO

JOSUA NAUHA

HATTIE K. AYAU.

MRS. MARY BREADE.

Kawaiahao, Oct. 8, 1903.

 

NA KE KULA SABATI.

 

  O makou o na haumana kuia Sabati o Kawaiahao, ke komo pu aku nei maku apau, e kanikau pu me ka ohana o Victoria K. Lilikalani i make aku nei ma ka ia 20 o Sepatemaba. M. H. 1903 ma Waiohinu Kau Hawaii.

  Ke pule nei makou i ke Akua Mana Loa e hoomama mai i na kaumaha ame na luuluu apau maluna o na makua, ame ka ohana e noho u nei no ko makou hoa hana, kumu kuia Sabati i waiho mai @ i ka hana me ke aloha nui loa ia.

            L. W. P. KANEALII.

            JOSUA NAUHA.

            J. MAH@AI @AN@A.

            KALAIOKAMOKU ANAHU.

HATTIE K. AYAU.

 

  Koho ia Moses K. Nakuina ka @o@o Kuokoa no ke Kakauolelo ame Luna Kakua Kope o ke Kalana o Oahu.

 

  1. HOCKING.

LUNA KIAI APANA 4.

 

PANE A A. S. MAHAULU IA C. P. IAUKEA.

 

Hoomauia mai kela Pule mai

 

  E kuu hoaloha e he oiaio anei kau e kaena nei ua hanaia kela palapala a ua kakauinoaia ua palapala ia e na makamaka a hoaloha o kaua me kou ike ole: a ua haalele io lakou mamuli o ka hoopihaia ana o kou makalua e a’u ma ke ano he Peresidena hou no ka hui, a i ole ia, ua hana ia no ua palapala ia me kou ike no, a maloko no o kou home ponoi i kakauinoaia ai ua palapala la e kekahi mau hoa kakaikahi o ka Repubalika, au hoi e ke hoa e uhiuhi-lau-mamane mai nei i ka i ana ae, “o ka lohe wale no ka i hoike ia aku ia oe.”  Nui kou epa, a imiapa a poholalo no hoi e ke hoa, a hoomanao ae la i neia mau wahi lalani mele:

            “Ko mea poholalo lae, lae ana,

            “I loheia i ka nakeke lae, lae ana.

 

KA LUA O NA HUA I IKEIA.

 

  O ka lua o na hua au i hoike ae ai oia no ka heluna balota o na Elele Wae Moho o ko makou aoao i holo ai ma ka ia 29 o Augate, ma keia mahele ko@o, a mamuli ka o ka loaa ana ia’u o ka heluna balota haahaa loa, ua olelo ae oe, ma ke ano e hoaiai ae@ na makamaka heluhelu o na nupepa. “Ke Kilohana” ame “Ke Aloha Aina” aohe au he kanaka i ohohia ia, a ole loa aku hoi ka hilinaiia mamuli o ka haahaa loa o ko’u mau heluna balota, nolaila, e ikeia mai ana au e ko waho, ma ke ano he kanaka i ohohia ole ia a he kanaka hoi i loaa ole na hilinai ana o ka apana; malia paha ua pololei io no oe.

  I lohe mai nae hoi i kahi Alae kani leo lea i ka wai,

            “Eia Ewa la ua haunaele i ka Moae.

            “Ke ohi wale ia mai la, ka I’a hamau-leo o ka aina a oia hoi keia; nau no i a’o aku i ka poe koho e hele lakou a e koho i kekahi mau inoa e iho, a e haalele i ko’u inoa, i kumu e haule loa ai ko’u mau heluna balota, alaila loaa hoi kau mea e kakau ai ma ka nupepa e pili ana no’u e hoohaahaa ana i ko’u wahi kulana, eia no hoi keia ilalo e naku ae nei, aohe paha oe i lawa iho la ia, a aia paha au a moe iloko o ke ki’o lepo alaila paha oe hauoli; awaawa no paha kau mau hana e ke hoa.  Ua a’o pu aku oe i kekahi o keia poe e hele a e Koho ia A. Cox wale no a e haalele i na inoa e ae, a ua olelo kekahi o keia poe, ina aole oe i hana i keia mau hana poholalo owau paha ka moho kiekie loa o ka heluna balota, a i ole like a like me ko A. Cox.  A auhea oe e ka hoaloha ke minamina nui nei au i kou hana pela, a he hana hoohaahaa maoli keia au i kou kulana naauao, hanohano a keonimana no hoi, mai hoohaiki i kou mau noonoo maikai a laula, mai hoemi ilalo aka e hapai iluna; aole loa ma na hana imiapa a poholalo e loaa ai ia oe ka lanakiia, aka, ma na hana i ku maoli i ka pono ame ka oiaio, a ina ua manao oe, ma na hana oiaio ole e loaa ai ia oe ka lanakila, e ae mai ia’u e hoike aku ia oe, ke lanakila ia no ka manawa—a he lanakila pau wale, a i ka ike a hoomaopopo ana o na makamaka i kau mau hana poholalo a imiapa e lilo an@ oe i mea hoowahawaha ia.

  Ke hoomanao nei no auanei oe i kau i kamailio mai ai ia’u a me kekahi mau makamaka haole Republika o kaua oiai e Repubalika ana no @e ia wa ma ka lanai o mua o ka Hokele Haleiwa no ka mea e pili ana i ka moho nona ka heluna balota kiekie loa o makou ma keia holo balota (primary election) ana iho nei—malia paha ua poina ia oe, a ina pela, e ae mai ia’u e hoala hou mai iloko o ka waihona o kou papa hoomanao i keia mea au i kamailio ai—a oia hoi keia, “aohe ou hilinai i ua keonimana ia (ka mea nona ka heluna balota kiekie) no ka mea, wahi au, aole e hiki iaia ke hoakaka i kona mau manao ma ke ano naauao imua o kekahi anaina na

 

FRANK PAHIA

Luna Kiai Apana 5

 

auao—a o ka lua ina oia e puka ana i moho-elele e noho mana ana o Brown maluna ona a o ke kelu no hoi @ ku-e oe i ka holo o na l@ aupuni ma ke ano moho-elele: ua poina hou auanei oe i kou noi ana aku i ua keonimana @a mamua o kou haalele ana mai i ka aoao, a mamua ne hoi o k@ makou holo ana i mau moho-elele aole ua keonimana ia e holo i moho-elele no kekahi o na kumu au i hoike mai ai ia makou: a no’u hoi ua kupono au ma na ano apau wahi au a @ hookahi wale no ou kumu ku-e ia’u oia no ko’u lilo ana i luna aupuni a ina pela io no keaha mai keia a o ana ou i na makamaka e hana i ka mea au i ku-e ai—ka mea hoi au i olelo ai aole ka he kupono—a e haalele hoi ia’u ka mea au i olelo ai “ua kupono ma na auo apau” nohea mai hoi keia hololua ana o kou manao.  E kuhi ana hoi au.

            “Ua pili aloha ia kaua me ka Mokila-ula i ke kai.

            “Maalo pulelo i ka wai o Maluaka e

            “He aka ua makani kaili hoa la.

            “Kaili ino ka lau Maluakela, uhopu hewa i ka hoakanaka,

            “Koe ana no nae ka u me ka minamina ia loko;

            “O ka uwe wale iho no i Moomoo-iki e-he-a,

            “He moolelo na ke kuhi wale, aole mai ka wa ae:

            “E hewa ai ia hoi au e ke aloha e

            “Owau ka paha ka ke aloha i lualele ai:

            “Ua kuewa i ke ala me ka waimaka

            “Aohe wa ua uku i ko haia, hewa au e.”

 

KA HOA PAIO.

 

  Ua manao au ua kuhihewa iki paha oe e ke hoa i kou hoike ana owau kou hoa paio o ke kalana, aole pela, o J. W. Pratt paha kou hoa paio, ka moho a ka aoao Repubalika no ke kulana luna Auhau a luna Ohi o keia Kalana aole owau.

 

KA HILINAI O NA MAKAAINANA O KA APANA.

 

  A ke i hou mai nei oe e ke hoa “ilaila aku e ike ia ai owai la o maua ka i hilinai ia e na makaainana o ka Ehukai” e kuu hoaloha e, ina o kau ninau ia i hoaia ai i kinohi, aole loa nu e pane iki, ua @la mai oe i kuu waha no ka wa pau ole a ua hoololo mai oe i kuu lima ma ka pane ana i kou manao pepa, a no ka mea, he ninau hoopaapaa ole ia ia.  O oe no o kaua ka mea i hilinaiia, a hilinaiia ka hoi oe e na’lii a kakou, ke hele ia a kau i ka pane poo o ka hanohano a ka makaainana e ake ai e kau, a hilinai ka hoi o Kilinahama ia oe ka mea

 

MAKA P. ROBIKANA.

MOHO LUNA KIAI LAULA.

 

nona ke Alahao o Oahu, a he nui wale o la poe, a hookohuia mai ka hoi oe i Luna Nui no Haleiwa—nawai hoi e ole kou hilinaiia—a ina e hoomaopopoia ko kaua mau kulana iloko nei o ka apana ua maopopo nou no na hilinai ana—huipu me kou kulana lunahoomalu o ka Papa Alanui o keia apana, nau e haawi aku ka hana i na makaainana, oi loa aku kou hilinaiia a aohe i hoomaopopo na makamaka o kaua ma kou ano Repubalika i hilinai mai ai ka Mana Hooko ia oe, a ina he aoao kalaiaina okoa kou, alaila aohe loaa ia oe ia mau hilinai ana (ma ke ano kalaiaina) huipu me kou lele ana aku nei ma ka aoao i ohohia nu@ e kakou na Hawaii pilikia loa au heaha auanei ka’u mea e hana aku ai: aka hoi ina oe i lele aku nei iloko o ka aoao Kemokalaka a i mai oe owai o kaua na mea hilinaiia iloko o ka apana, ha’i aku au ia oe pilikia oe la’u aole hoi e hihi lele e aku nei no oe a kau i ka lapa manu (aoao hilinaiia e na Hawaii) heaha anei ka’u, ua haalele iho la no oe la’u i ka lapa manuole (aoao niniia e kakou na Hawaii) o ka hele wale iho no paha ka’u la.

            “Hele hihiu pili noho i kanahele.

            “O kuu noho wale iho no i Kahu’a e.

 

E WEHE ANA KA PAHA KA PILI KO-O KE ALOHA

 

            “E kuu Aikane mai ka ia o lalo e.

            “A po Kaena i ka ehu a ke kai.

            “Kipu ae ia i ka lau o ka Al.

            “E ehu i ka ia ka lau o ka Ulu o Poloa e.

            “E hoopo mai ana ka paha oe la’u.

            “Ko hoa o ka ia, ka ua ke anu me ke koekoe.

  E kuu hoaloha he hookahi a’u mea minamina mamuli o keia manao kakau pepa o kaua, ua ku-e aku kekahi i kekahi ma na mea pili kalaiaina, a ma ko’u kilobi ana i kou mau manao kalaiaina a makaikai hoi mai ka mua a hiki i ka hope, ua hoomaopopo iho au me he mea la “e wehe io ana paha ka pili, ko-o ke aloha,” na ke kalaiaina ka e hoo@wale i ko kaua noho hoaloha ana, mahope wale mai nei no hoi neia mea he kalaiaina, mamua loa aku no ko kaua noho hoalaoha ana ke i mai nei nae oe ma kou manao pepa “kuu hoaloha o na la i hala” minami-na wale.  Ina no au i ike mua o ka hopena iho la keia aole loa au e ae e pane i keia manao pepa o Ke Aloha Aina (Editorial) nolaila ke hoopau nei au i ko’u pane ana ma ka nupepa me ka lana o ka manao e mau ana no ko kana noho hoaloha ana mawaho ae o na hana kalaiaina.

  Owau iho no o kou hoaloha i na wa apau,

A.S. MAHAULU.

  Waialua, Oct. 4, 19@