Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 44, 30 October 1903 — Page 3

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Deborah Takahashi-brady
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

-HE MOOLELO NO-

RODERIKA O KILADEA

KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI.

-:AME:-

KATE MAKAMURAGA.

KA U'I NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA.

(Unuhiia e S.K. Nawaa.)

            "Alaila e kali iho a hiki i ko'u houluulu ana mai i ko'u mau hoa, alaila hoi aku kakou."

            I ka eale i ku ae ai iluna, ua ike aku la oia ua makaukau mua @or a mau hoa a e ku mai ana hoi lakou e kali mai ana iaia.  I ka wa i kau aku ai kona mau maka maluna o ke kanaka ana i pepehi iho ai me kana pahikaua, ua hoi koke mai la ka hoomanao ana iloko on a no na mea i hanaia a ninau koke aku la oia, heaha la ka mea i hanaia aku maluna o ka lua o na kanaka.  Ua kuhikuhi aku la kekahi o na kanaka alakai on a i kahi e waho ana ke kino make.

            "Ua pono," wahi a ka eale i pane aku ai, "e pono ia oukou ke huna aku i ko laua mau kino make iloko o ka ululaau."

            Ua hooko koke ia aku keia kauoha, a mahope mai ua huli aku la ka eale a pane aku la i ka opio wahine:

            "Ano, e kuu lede maikai, e kau oe maluna o ko'u lio, oiai ua ike wau i kona akahai a oluolu no hoi, a e kau aku hoi wau maluna o kekahi lio o keia mau kanaka.  Aole ko kakou alahele he alahele paakiki."

            Iaia e kokua ana i ka opio wahine ma ke kau ana iluna o ka lio ua manao iho la oia ua oi aku ka u'i o kana malihini mamua o kana mea i ike mua ai.  Ae, aole no e nele ka loaa ana aku oia noonoo iloko on a, oiai ua hoi hou mai la ka u'i nohea o na papalina o ka opio wahine o Wikilo, a ua mea iho hoi na waimaka i hoohanini ia iho ai maluna o kona mau papalina palupalu.

            "Ea, e lilo ana oe i malihini hanohano iloko o ko'u kakela," wahi a Kamaki i puana ae ai.

            "No kou kakela?"

            "Ae, e kuu kaikamahine, e lawe aku ana wau ia oe no ke Kakela o Kiladea."

            "A o oe-."

            "Owan o Kamaki Fizigerela."

            "Ka eale?"

            "Ae: aka no keaha kou haalulu ana?  He mea oiaio aole loa he mea e haalulu ai iloko o ka inoa o Fizigerela, e loaa aku ai ia oe ka maka'u.  Kahuku, aole paha e hiki ia oe ke lilo i kaikamahine na kekahi o ko'u man enemi iwaena o na kaukaualii Ailiki!  E ha'i mai -e ha'i mai ia'u-owai la oe?"

            Ina i hoohemahema ka eale i ka paa ana i ka opio wahine in a paha ua holo aku oia mai iaia aku, oiai ua komo aku la ka maka'u iloko o Kate a hoao ae la oia e hemo mai na lima aku o Kamaki.

            "E kuu kaikamahine aloha, mai maka'u mai ia'u: oiai wau e ola ana a ooe hoi ke keiki a ko'u enemi ino loa, e haawi no wau i ka hooko ana i ka'u mau mea i ha'i aku nei ia oe.  Aole anei oe e ha'i mai ana ia'u i kou inoa.

            "Owan o Kate Makamuraga!"  wahi a ka opio wahine i pane aku ai me ka pihoihoi.

            I ka wa i puka aku ai o keia mau olelo mai ka nohea aku o Wikilo, @a kau aku la kona mau maka maluna o Kamaki me kona manao e haawi ana o Kamaki i kona huhu o hoopale aku iaia.

MOKUNA XIII.

            PAA KA MANAO O KA EALE.

"He paa no ka manao i ka la o ka paa,

I ka la lealea walau ko waha."

            Ua komo koke aku ia ka puiwa nui iloko o Kamaki Fizigerela, me he mea la ua hookomoia aku ka uwila iloko o kona kino holookoa, no keia hoike i loaa aku iaia mai ka opio wahine ana i hoopakele ae ai mai na lima mai o na powa; a no kekahi manawa kona noho ekemu ole ana, a e nana aku ana hoi i ka hoholo ana ae o na helehelena maka'u maluna o ka opio wahine.  No ka wa loihi keia nana ana aku o ka eale, a iloko oia manawa aia kona noonoo ke hoohana la i kona lunaikehala, a i ke kuu ana iho o kona manao puiwa, @a hoholo ae la na manao aloha iloko on a, he aloha i komo mai iloko on a mamuli o na olelo a ka opio wahine a he aloha hoi no ka mea aia imua o kona alo kekahi kii wahine u'i loa ana i ike ole ai mamua.  Na keia aloha i huna aku i na manao ana i hoike aku ai i kana keiki i ka la mamua iho, a na keia aloha no hoi i kono mai iaia e hooko ak@ i kana mau olelo i hoopaa aku ai i ka opio wahine, mamua iho o kona ike ana o keia no ka mea ana i kaupale ai i kana keiki mai ka ike ana aku iaia, a o ka mea hoi nana e wawahi nei i kana aelike me ka Barona Habati Dorano o Kaleloka.  Ua nalo koke aku la ka @ohiona puiwa mai kona helehelena aku a halii iho la na mino aka maluna o kona mau papalina, me he mea la he mau maka anela kona e nana iho ana maluna o ka opio wahine, a hopu aku la oia i na lima o ka opio wahine a huki mai la iaia ma kona poli me ka pane ana iho:

            "E ka lede, ke ole wau e kuhihewa he aie nui ko'u ia oe no ka hoopakeleia ana o kekahi hoaloha pili loa a aloha nuiia hoi."

            "Aole ia'u e kuu haku.  Ina ke kamailio mai nei oe e pili ana @ Boderika o Kiladea, alaila o ko'u makuakane ka mea kupono au e hoomaikai aku ai."

            "Ke maopopo la ia'u ia mea, ua maopopo no hoi ia'u ka Makamuraga mea i hana ai; a ua maopopo no hoi ia'u nui o ka lokomaikai o kekahi mea okoa iho mawaho ae on a.  Ua pau ae la no nae hoi keia.  Pehea e hele anei oe me a'u no Kiladea?"

            Ua noho mumule iho la ka opio wahine no kekahi manawa a aia no hoi kona poo ke kau la maluna o ka umauma o ka eale, a i ka pau ana o kana noonoo ana no kana mea e pane aku ai, ua ea malie ae la kona poo a poha aku la mai kona waha aku keia mau olelo i kiponaia me ka momona o ka waihona meli:

            "Oiai aole o'u mau hoaloha a he mea hoi i hooleiia, ke noi aku nei wau ia oe e hana oluolu mai oe ia'u.  Nau i hoopakele mai ia u mai na lima mai o keia mau kanaka puuwai aloha ole a nau hoi i kaohi mai i ko'u lawe ia ana aku no kekahi halepaahao a'u i maopopo ole ai a i lohe ai hoi eia i waena o keia mau huahiwi, no ia mea ke noi aku nei wau e haawi mai oe i wahi no'u e malu ai a hiki i ka wa e hiki ai ia'u ke komo aku ma kekahi o na hale laa kahi hoi e ike ole ia aku ai na ino ame na mea nana e hoopilikia mai i keia ola ana."

            Mai hooman aku ka eale i kana mau ninaninau ana i ka opio wahine, eia nae ua huli ae la oia a ike aku la i kona mau hoa e ku kokoke mai ana me laua, nolaila ua hoopau ae la oia i kona manao e ninau hou aku i ka opio wahine, ua ha'i aku la no nae oia e loaa ana i ka opio wahine na malama maikai ana.  Ua lawe mai la oia i kona lio a mahope o kona kokua ana aku i ka opio wahine ma ke kau ana iluna o ka lio, ua lekei koke ae la oia maluna o kona lio a holo aku la ma ka aoao o ka opio wahine.  Ia lakou e hele nei aia na maka o Kamaki maluna o ka opio wahine, a ke makahehi la oia i ka hookele ana o ka opio wahine i kona lio, ame ko ia la noho kilakila mai iluna o ka lio, a ma ka ike aku a ka eale, aia he mea i oi aku mamua o ka mea e hiki ana iaia ke ike aku iluna o ka opio wahine.  He kanaka ike o Kamaki i ka nana ana i ke kulana o ke kanaka, a ua lilo mai o Kate i mea nana e noonoo nui ai a e kanana iho ai hoi i kona ike.  Ua nana aku la oia i ko ka opio wahine makaheki ana i kona lio e kau ana, a aia hoi kona mau lima palupalu ke pa'ipa'i iho la ma ka a-i o ka lio a e pu-a mai ana hoi mai na papalina wai o ka opio wahine ka ula ohelohelo me na mino aka e mahalo ana iki holoholona nana oia e lawe nei.  Ua ike pu aku ia no hoi oia aia ka lio ke hoolohe pono la i na kuhikuhi ana a ka mea nana oia e hooholo ana, a ma kana noonoo aku ua komo ke aloha iloko o keia holoholona no ka opio wahine; a in a ua loaa i'o aku ia ike i ka mea i nele me ka ike i like aku me ko ke kanaka, pehea hoi ke kanaka, ka mea uhane e nele ai i ke aloha?  I kona houluulu ana mai i kona mau noonoo, me he mea la ke poha olu mai la ma kona mau pepeiao kekahi mau huaolelo e puana mai ana,-he opio wahine puuwai waipahe, he u'i puuwai aloha, a he nohea hoi aole he hoopunipuni iloko o kona naau.

            Mahope mai ua hiki aku la lakou nei i kekahi ihoua, a ia manawa akahi no a kamailio aku o Kamaki i ka opio wahine-ua kamailio aku oia i na mea e pili ana no ka ululaau ame na mea like ole e ikeia ana, na puu ame na awawa ame na wai owe.  Ua panai mai o Kate me ke kunana ana a mahope mai ua hoomaka mai la oia e kamailio a ha'i mai la hoi i kana mau mea i makemake ai a i hoowahawaha ai hoi iloko o ka ululaau.  Ua hoopoina iho ka eale i kona mau noonoo ano e e pili ana no ka opio wahine, a ua hui pu aku la oia ma ke kamailio ana a hoopiha iho la hoi oia i kona naau me ka anoi nui ka u'i o kona hoa papaleo.  O keia ka mea nana i hoihoi mai i kona mau noonoo o na la opio ana e hapai ana i ka ihe a paio aku ma ke kahua mokomoko i mea e olu iho ai ka naau o kana mea e aloha ana ia manawa a noonoo ana hoi e hoolilo mai iaia i hoa pupuu pu i ke anu ame ke koekoe.  No Kate Makamuraga hoi, aole he wahi mea a loaa aku o ka noonoo iloko on a eia-oia ke hoike nei i kona mau manao apau imua o ka mea nana oia e hookaawale ae mai kona aloha no Roderika, oiai iloko o ka ulumahiehie o kona mau manao hauoli, ua hoopoina iho la oia i kona kulana ame ke kulana hoi o kona hoa ha'iha'i olelo, a huna a nalo loa ia aku na manao maka'u mai iaia aku.

            Aole i loihi loa keia mau papaleo ana o laua, oiai ua hiki aku la lakou nei i kahi e hiki ai i ka lio ke holo, a oia no hoi ka wa i kaohi like mai ai o kela ame keia i na kaulawaha o ko lakou mau lio, a he puahiohio wale no ia o lakou a hiki wale i ka ikeia ana aku o na paia pa nana e hoopuni ana ia Kiladea.  I keia manawa a lakou i komo aku ai iloko o ka pa aia no he wahi malamalama ke kau la, a e anehe mai ana hoi ka eheu malumalu o ka po.  I ko lakou hiki ana aku i ka hale ua lele iho la o Kamaki ilalo a hele loa aku la e kokua i kana malihini opio i ka lele ana iho ilalo, a alakai loa aku la no hoi oia iaia a hiki i kona halawai ana me Irena, kona wahine malama hale, a waiho aku la oia i ka opio wahine malalo o kana malama ana.

            " E Irena," wahi a ka eale, "nau e nana a e malama i keia lede.  I keia manawa oia iho no kona wahine lawelawe a nana no e hoike mai ia oe i kana mau mea i makemake ai."

            Huli ae la ka eale a pane aku la ia Kate:

            "I kou wa e oluolu ai, a mahope hoi o kou hoomaha ana, e ike hou aku ai wau ia oe.  Ke manao nei no hoi wau he mea pono no e kali ko kaua hui ana a hiki i ka la apopo."

            "E hooko no wau i kou makemake i keia ahiahi, in a ua makemake oe e ike ia'u," wahi a ka opio wahine i pane aku ai.  "Aole no hoi wau i luhi loa.  O kau mau hana maikai i haawi mai ai ia'u oia ka mea nana i hoopau koke ae i ko'u miuhiluhi."

            "Na ka manawa e hoike mai.  E pono ia oe ke hoomaha iho no ka manawa, a aole hoi he mea nau e hopohopo ai i ka hoike ana mai i kau mau mea i make make ai."

            I ka pau ana o keia mau olelo, ua alakai aku la o Irena i ka lede opio, a hoi aku la no hoi ka eale no kona lumi, kahi hoi i lulumi iho ai maluna on a na noonoo like ole.

            "Kahuhu," wahi a ka eale i puana ae ai, me kona noho ana iho iluna o ka noho me ka puili aua ae i kona mau lima ma kona mau kuli, "o keia kau huakai hahai holoholona kupaianaha loa, a ke maopopo ole nei ia'u in a paha wau e hauoli ana a i ole e kaumaha paha.  Eia ua opio wahine nei malalo o ka malu o ko'u hale, a he mea pono ia'u ke malama loa aku iaia a hiki i ka wa e loaa ai kekahi wahi nona e noho aku ai.  Pehea no la hoi e nele ai ke aloha aku o Roderika i keia opio wahine  Ua oluolu oiai ia Roderika ma na auo apau, ua malama hoi iaia i kona wa e waiho ana iloko o ka poino, a ke ike maopopo aku la no hoi wau aole he wahi manao iloko on a no kekahi mea okoa o ka malama wale ana no iaia, no ka mea in a aole he maemae iloko o kona naau, alaila ua hewa ka'u ike.  Aka aole  he mea pono e ike aku ka'u keiki iaia.  No ka opio wahine, ke manao nei wau e hoolohe mai ana oia a kanana ana hoi me ka maikai maluna o na kumu kupono.  I ko'u wa e ha'i aku ai iaia i na mea apau e hoopau ana oia i kona aloha ana no Roderika, a e hoi aku ana oia a noho ma kekahi o na home i hookaawaleia no na wahine.  O keia wale no ka hana maikai ana e hana aku ai.  Ina he mau pilikia kona ma kona home, e like hoi me ka'u i lohe ai, nana no ia e hoomaopopo aku.  Aka e ike aku ana no wau ma keia mua aku.  O, in a no hoi wau he kanaka opio i keia manawa-."

            Aole i hoopau pono aku o Sir Kamaki i kana mau olelo.  Ua hoopau koke ae la oia a luliluli ae la kona poo, a ku koke ae la me ka awiwi, a hoomaka aku la e holoholo iloko o kona lumi.

            "E paa i kou mau manao, e kuu haku," wahi ana i hoopuka ae ai, me kona pa'i ana ae i kona umauma.  "Mai ae wale aku i kekahi mau mea hana aloha e komo mai iloko ou a hoololi ae i kau mea i manao ai e hooko aku.  E hoomanao i ka aelike.  E kupaa-e kupaa-kupaa!"

            Mahope o keia mau olelo ana a ua eale nei ua hele loa aku la oia e hui me Hiu.

            I keia manawa ua hiki ae o Culena Kilala i ke kakela, a ua hele aku oia me ka awiwi e hui me Hiu.  Aia maluna on a na nanaina kaumaha no Kate Makamuraga.

            "Mai noonoo hou oe no ia mea," wahi a Hiu i pane aku ai.  "Eia ua lede la iloko nei o ke kakela, a aia hoi oia malalo o ka malama ana a kekahi hoaloha, oia no ka eale."

            "Auwe, pehea iho la i hiki ai iaia ke hiki mai ianei?"  wahi a Kilala i pane aku ai me ka puiwa nui.  "Ke ole wau e koho hewa ole aku aole na ka eale i lawe mai iaia ianei."

            "Aole peia.  Ua maopopo no hoi ia oe ua loaa aku oia ia Roderika ame a'u no hoi iloko o ka ululaau i kekahi manawa i hala aku nei."

            "Ae, ke maopopo la ia'u ia mea."

            "Welll, ua loaa aku nei oia ia Sir Kamaki i keia la e like no me kela loaa ana ia maua, a nana no hoi i kokua aku iaia e like no hoi me ka maua i hana aku ai, aka ma kahi o ka hoihoi ana aku iaia no kona home ua lawe mai nei oia i ua lede la no Kiladea nei, a ma kahi o ka hookuu ana aku i na mea nana i lawe mai i ua opio la, ua pepehi iho oia ia laua a make loa."

            "Ea, he mea pahaohao loa keia."

            "Heaha kau mea e pahaohao nei?"

            "Oia hoi ka lilo ana o ka Makamuraga papahana i mea ole i na Naita o Kiladea," wahi a Kilala i pane aku ai.

            "Pehea iho la?  Ke manao nei anei oe na Ducana Makamuraga no i hana i keia mau hana kakauha maluna o kaua kaikamahine?"

            "Aole oia ka'u mea i olelo aku nei ia oe."

            "Pela i'a no, aka ma kau mau olelo me he mea la e olelo mai ana oe ua Makamuraga no i hana aku i keia hana."

            "Ina pela alaila e hoopau ae i kou noonoo ana no ia mea, no ka mea ke ha'i aku nei wau ia oe ua hoopuka wale no wau ia mau olelo ia'u iho no."

            "He mea pono ia oe, e Kilala, e hana mai i ka oiaio ia'u, no ka mea malia paha o makemake oe i na kokua ana mai ia'u aku ma keia mea aku.  Ke manao nei wau he nui loa na mea au i ike ai a i ha'i ole mai ai hoi.  Me he mea la aia kekahi mau mea pohihihi ma keia mea."

            "E akahele, e Hiu.  Eia ae ka eale, a ke manao nei wau ua ike mai la kela ia oe.  Ina ua aloha oe i kou haku opio, e hilinai mai ia'u a in a e komo mai na manao ano e iloko ou no keia mea, e pono ia oe ke ike iho e hana aku ana no wau i na hana maikai apau no Kiladea no ka hapai ana ae iaia ma ka noho mana nui.  Eia ka eale ke huli mai nei no onei.  E halawai hou aku ana no kaua i keia ahiahi."

            Ua makemake mai ka eale e ohe in a ua hui aku o Hiu me kona haku opio ia ia, a ua ha'i aku no hoi o Hiu ua hui laua.  Ua makemake hou mai la ka eale e ike in a ua hoike mai ka opio i kona manao e hoopau ana i kona hoopaakiki ana, a ua hoole aku la o Hiu.

            "Ke manzo nei wau ua nui loa kona huhu," wahi a ka eale i pane aku ai."

            Ua luliluli aku la ko Hiu poo.

            "Malia paha ua hoopuka mai oia i na huaolelo e hoinoino ana i kona makuakane," wahi hou a ka eale i pane aku ai.

            (Aole i pau.)

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

HOOLA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

GOO HOY.

 

            Ma keia ke haawila aku nei ka hooiaha mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma Sepatemaba 14, 1901, i hanaia e Goo Hoy, ma ke ano he mea moraki mai, o Honolulu, Mokupuni o Oahu Teritori o Hawaii, ia Annie S. Parke, ma ke ano he mea paa moraki, o Honolulu i oleloia, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, iloko o ka Buke 227 ma na aoao 94-97, ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no ke kumu i uhaila, e hoike ana: o ka uku oie ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha mahope o ka pau ana o ekolu pule mai ka la i hoopukaia aku ai keia hoolaha, e hoolahaia aku no ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia no ke kuai kudala la ma ke akea, a e malamaia ua kuai nei ma na iuna kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu i oleloia ma ka Poaono, Novemaba 7, 1903, ma ka hora 13 o ka la i oleloia.

            O ka waiwai i hoopaaia ma ka moraki i oleloia a i manaoia e kuai e like me ka mea i hoikeia ae nei maluna, ua hoakakaia e like me keia malalo iho:

            O kela mau apana a mau mahele o ka aina e waiho la ma Kauluwela, Honolulu i olelo mua ia ae nei, a ho mau hapa hoi o ka Palapala Sila Nui Helu 6817 L.C.A. Helu 2177 ia Nika, a i hoakaka pono loa ia e like me keia malalo iho:

            Akahi.  E hoomaka ana ma ke kihi hikina-hema o keia apana aina ma ka aoao Akau o ke alanui-olowi a holo ma na kuhikuhi makeneki:

            1.  Hema 47 00' Komohana 66 kapuai holo ma ke alanui-olowi;

            2.  Akau 54 00' Komohana 105 kapuai;

            3.  Akau 22 50' Hikina 6 5-10 kapuai;

            4.  Akau 39 15' Hikina 61 2-10 kapuai;

            5.  Hema 53 00' Hikina 116 7-10 kapuai  a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina o 6423 kapuai kuea, a oia no hoi ka aina i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia ma ka palapala kuai aina a J.H. Kunewa, i hanaia ma Aperila 19, 1901, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i olelo mua ia iloko o ka Buke 222, ma na aoao 183-184.

            Elua:

            1.  Akau 43 32' Komohana 165.6 kapuai;

            2.  Akau 44 58' Hikina 80.3 kapuai;

            3.  Hema 47 02' Hikina 167.3 kapuai;

            4.  Hema 39 28' Komohana 24.1 kapuai;

            5.  Akau 42 32' Komohana 1.6 kapuai;

            6.  Hema 48 53' Komohana 60.3 kapuai;

            7.  Hema 33 18' Komohana 6.5 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina o 14.168 kapuai kuea, a oia no hoi ka apana aina i hooliloia i ka mea moraki mai ma ka palapala kuai aina a J.H. Kunewa, i hanaia ma Iune 19, 1901, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Hoona Aina, iloko o Honolulu i olelo mua ia ae nei, iloko o ka Buke 223, ma na aoao 267-268.

            O na apana aina i hoakakaia ae nei maluna, ua huila laua iloko o hookahi apana, a nona ka iliaina o 20,591 kapuai kuea.

            Ma ke kuike a ma ke dala gula Amerika ka makemake a ma ka aoao o ka mea kuai mai ka lilo o na palapala kuai.

            No na mea aku i koe, e loaa no mai a W.C. Parke mai, ioio iloko o keia moraki o Annie S. Parke, mea paa moraki.

            Hanaia ma Honolulu, Okatoba 9, 1903.

            ANNIE S. PARKE, Mea Paa Moraki. 

            Ma o kona loio iloko o keia hana, W.C. PARKE.

 

AOHE HE OPIUMA OLOKO O KA LAAU KUNU A CHAMBERLAIN.-He nui wale o na laau kunu i hulia @e ka opiuma.  O ka maha e loaa mai keia ano laau mai, oia ka hoemi ana mai i ka p@ nui ana o ka male, a o ka maha e loaa mai ana no ka manawa wale no.  I ka manawa e pau ae ai ka hana a ka opiuma, oia ka wa e hoi hou mai ai ka ma'i me ka piha ooiea.  E emi pu mai no hoi ke oolea o ke kino a oia ke kumu e loaa koke ai i ke anu.  Aohe he opiuma oloko o ka Laau Kunu a CHAMBERLAIN, ma na ano apau.  E loaa koke no ka oluolu a e waiho iho i ke kino me ka ikaika maikai.  He oia mau ka ma'i iaia a he emoole no hoi kana hana.  E loaa no ma kahi o Benson, Smith & Co., na agena nana e kuai kukaa nei.

 

Poe Akepau i loaa hou ke Ola Kino Maikai.

            Ke hoike mau mai nei na Kauka ia makou mai na wahi like oie mai o ke ao nei no ka nui o ka poe i aneane e loaa i ka ma'i Akepau i hoopakele la mai kela ma'i mai mamuli o ka laau "AYER'S CHERRY PECTORAL."

            Ke loaa i keia laau e loaa ana i ka ma'i ka maha no ka wa mau loa, a aole no kekahi manawa pokoie e like me kekahi ano laau oko@ ae.

            Aohe Laau Kunu i oi ae o ka maikai mamua o ka LAAU KUNU "AYER'S CHERRY PECTORAL."  He mea maikai e ike kakou i keia, no ka mea ua hooia keia laau i ka poe i loaa i keia haawina no anoano kanaono makehiki.  E malama mau i keia laau.  Ina aole au omole laau kunu o keia ano, e kuai koko mamua o ka loaa ana i ke kunu.  Ina ua loaa kekahi @oko o ka ohana i ke anu e hool@ i keia laau a e loaa no ka maha.       

            Hoomakaukau la e Kauka J.C. Ayer & Co., Lowell, Ma@. U.S.A.

            E loaa ao keia mau Huale ma ao halekuai laau a pau.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

S.K. KANE.

 

            Ma kela ke haawi ia aku nei ka hoolaha:

            Ma ka pono o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia i ka la elua (3.) o Aperila, 1900, i hanaia e S.K. Kane ame Kealoha Kane (w). kana wahine mare, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ia A. Lidarare, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o ke Aupuni iloko o Honolulu i oleloia, iloko o ka Buke Helu 236, aoao 115, et seq., o A. Lidgate i oleloia, ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia, no na kumu i hoopaaia iloko o ka moraki i oleloia, e hoike ana, i ka uku ole la o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o kela aina ku pakahi ame na aina apau loa, na halenoho ame na mea apau i hoopaaia a i hoakakaia iloko o ka moraki i oleloia e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma ke keena kudala o James F. Morgan, iloko o Honolulu i olelo mua la ae nei, ma ka Poaono, ka ia iwakalua-kumamawalu (28) o Novemaba, 1903, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.

            O ka waiwai i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia oia keia apana a mahele o ka aina apau loa e waiho ia ma ka aoao Komohana-hema o ke Alanui Kula, iloko o Honolulu i oleloia, i apoia a i hoakakaia e like me ia malalo iho:

            E hoomaka ana ma ke anahuina-kolu Hikina o keia apana ma ke Alanui Kula a holo mailaila aku ma ka Meridiana Makeneti:

            Hem. 46 deg. 30 min. Kom., 113 kapuai;

            Hem. 49 deg. 00 min. Kom., 48 kapuai;

            Hem. 43 deg. 00 min. Kom., 90 kapuai;

            Akau 38 deg. 00 min. Kom., 51 kapuai;

            Akau 12 deg. 00 min. Kom., 10.5 kapuai;

            Akau 42 deg. 30 min. Hik., 133.5 kapuai;

            Akau 47 deg. 00 min. Hik., 98.3 kapuai;

            Hem. 46 deg. 45 min. Hik., 66 kapuai holo ma ke alanui Kula a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina o 0.35 o ka eka.  Oia no hoi ka aina i lilo ia S.K. Kane i oleloia ma kekahi palapala kuai aina a Henry Waterhouse i hanaia ma ka ia umi-kumumalima (15) o Maraki, 1893, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina i oleloia, iloko o ka Buke 141, aoao 189, et seq.

            O ka waiwai he pa-hale kumuwaiwai nui ia ma ke Alanui Kula, mawaena o ke alanui Nuuanu ame ke Kahawai o Nuuanu.

            Kuike a ma ke dala gula Amerika ka makemake, a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala kuai apau.

            Hanaia ma Honolulu, Okatoba 20, 1903.

            A.LIDGATE, Mea Paa Moraki.

            No na mea aku i koe e ninau ae ia W.O. Smith, Judd Building, Honolulu.

            2986-Oct. 23, 30-Nov. 6, 13, 20.

           

HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO

 

            ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI O KA APANA KAAPUNI ELUA TERITORI o HAWAII.  MA KE KEENA HOOPONOPONO WAIWAI HOOLINA.

 

            Iloko o ka Hana o ka Waiwai o J. Kamakele i make.  Ke kauoha no ka Hooiaha o ka Palapala Noi no ke kuleana Lunahooponopono Waiwai.

            Ma ka heluheluia ana mai ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Mrs. Kaaihala Kamakele, no Kula, Maui, i ha'lia mai ai me ka pololei o ka make kauoha ole o J. Kamakele o Kula, Maui, i oleloia, ma Keokea, Kula Maui, ma ka la 18 o Novemaba, A.D. 1902, a waiho iho he waiwai iloko o Hawaii Paeaina i kupono e noho lunahooponopono waiwaiia a ke noi aku nei e hoopukaia mai i mau Palapala Hookuleana Lunahooponopono Waiwai ia Mrs. Kaaihaia Kamakele.

            Ke kauohaia aku nei o ka Poakolu, la 4 o Novemaba, A.D. 1903, a ma ka hora 10 a.m. o ua Paokolu ia i oleloia, oia ka manawa maoli i hooholoia ai no ka hoolohe ana i ke Noi i oleloia ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha Hookolokoio ma Wailuku, Maui a ma ia wahi a ma ka manawa i hoikela ae nei e akoakoa ae ai na mea apau i pili iloko o keia hana, a e hoike ae i na kumu o ka hiki oie ke aeia ua Palapala Noi la, in a he mau kumu kekahi a he hoolaha o keia kauoha e hoolahaia iloko o na olelo Hawaii ame Beritania no ekolu pule neepapa iloko o na nupepa o Honolulu, Kuokoa ame Hawaiian Gazette.

            Hanaia ma Wailuku, Okatoba 2, 1902.  (Kakauinoaia) JOHN W. KALUA.  (Sila)

            Ikemakaia L.R. CROOK.  (Kakauinoaia)

            Kakauolelo o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua.

            2934-Oct. 9, 16, 23, 30.

 

HOOLAHA KUMAU

 

JOHN M. KEA.

 

            He Notari no ka Lehulehu: he mea hana i na Palapala Kanawai, a he mea huli i na kuleana ai@.  O na kauoha mai na mokupuni mai e hookoia no me ka pololei.

            Keena Hana: Ma ka Loio Kuhina, Hale mana Hooko.

            Honolulu, Mei 22, M.H. 1903.

 

-HE-

            Kuai Hoopau Loa

            MA KO'U HALEKUAI

Ma Alanui Hotele

 

            E hooiiloia aku ana na PALULU, PALEILI, KIMONA, PAPALE ame na pono Iapana ma na kumukuai i loaa mai ai no ka pomaikai o ka poe p@ i ka hana i ke ao a hiki ole hoi ke hele o kuai i ka lakou mau mea o makemake ai.

            E hamama no i na ahiahi apau, a e hele mai apau loa e nana ioa aole makou e ha'i ana i ka olalo.

            S. OZAKI, Waverly Week  Alanui Hotela.