Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 44, 30 October 1903 — KE KOHO BALOTA KALANA KE KAUPAONA O KA LEHULEHU. [ARTICLE]

KE KOHO BALOTA KALANA KE KAUPAONA O KA LEHULEHU.

O ke Kau Koho Balota KaLana nooa Oihana Kalana o na Kalana aeau 0 Hawaii Paeaina. he kaupaona ia no ka lehutehu. a no ka iehulehti o kela ame kela Kalana pakah! iho, oia hol, olalla kahl anie ka mea nana e holke mal i kō lakou mama ame ke kolkol. O kela man&o o ke kauoaona, ola ka Ikeia o ka mama arne ke kaumaha © ka manao pilllaula o ka lehulehu e Pill ana 1 kona pono plllpaa e hanala mal ma ke alanul maikai. i malkal ioimua o ke ak> o ka lehuleha, a i ole e hanala mal ma ke alanui kekee e nele ole ai ke komohia o na auouni kaiana iloko o ka haawina wiwi a hookaumaha i na makaainana. Ke ikeia ka mama o ke kauoaona oia ke koho o ka lehulehu—o ka ooe 1 kupoiio I ke koho balota, I ka poe I lawa ole na haawīaa makaukau holopono I ka lawelawe oihana ana, he poe e Ic«a ole ai ka hiiinai ana o ka tx>e no lakou na waiwai e hiki ke hoolawa mai ke aupuni kalana ke ku I kalii o ka pilikla, a o ke kaa koikoi ana ma ka aoao kaumaha o ke kauoaona, oia ke kohola o ka poe kupono no lakou na haawina kupono e plha maoli ai ka oihana a e holomua ai na kalana o Hawaii. He ninau nui keia e t>ono ole al i ke kanaka ke hookuukuu wale i ka noon«x> ana, a kekahi poe e waha-a n e l ma na ino piiikino, a poina me ka noonoo nui ole i keia mea. MA-KA HEWA KEKAHI KUMU MAMA AI. < Xa kela mea keia rnea o ke kaiana enoonoo ia mea mamua o ka la koho a e ! hooholo iho 1 na moho e hooko ai, a e akamai ka ma-ka ana no ka mea - ola kekahi mea e waiwal ole ai ka ba»ota l hookomoia. malia oia ka balota e puka ai ka moho i kupono maoli e noho ai ma ka oihana i manaoia. o ka hewa ana o ka ma-kā e ku-e ana I na rula ame na hooponopono o ka oihana koho balota. alaila ua kaa ke koikoi o ka hemahema ma kela lawelawe hemahema ana. he mea hoomama kela I ke koikoi o ke kulana koho balota o ke kanaka e nele ole al ka suka mai o ka manao he kanaka hawawa, a no ka naaupo mal ke kumu, e hikl a| ke olelo ae oia kekahi lala o ka mama ana ma keia kaupaona. ' Ma ka hoike a ka Loio Auouni Andrews e pili ana i na rula ame na hooponopono ana o ka oihana koho balota no na Kalana o Hawaii, e puka aku nei ma keia helu o ke Kilohana ma n a kolamu meahou, ke hoike nei oia aole ma kona manao maoli aka i ka manao maoll o na rula ame na hoooonopono o ka oihana koho balota, e olelo ana ka Pauku 77: •Ina ua oi aku ka nu| o na moho i kohoia maluna o kekahi balota mamua o na kulana e hooplhaia ai a I ole in a paha ma kekahi ano ua kulike ole me na mea i hoakakaia ma keia oauku, alaila oia balota ame na mea .auau i pili ia balota e kiola ia no.' O keia kuhikuhi, e ku nei I keia manawa, mamuli o kekahi kanawai pakul, ma ke Kau Koho Kalana, ua maopopo loa kona ano. Nolalla, ma keia ua maopopo loa o ka balota e ma-ka hewa ia ana a ma-kaia paha na inoa moho i kaa aku ka heluna maluna o na oihana i makemakeia alaila ke plelo maopopo nei keia Pauku ua waiwai ole ia balota am e na mea ai>au iloko o ua balota ia Aole keia na ka manao o ka Loio Aupuni a i ole na kekahi poe e ae paha aka, mai na Rula maoli mai no; a he mea pono e na makamaka-tfca poe i kupono i ke koho balota e kula mua ia oe iho i ke ano o keia hana mamua o ka hooko ana, i ole e mama ke kaupaona o ke koho balota ma kou aoao. i KE KAHUA KALAIAINA KEKAHI KUMU E KOIKOI AI. l I Oiai, he elua wale po aoao kalaiaina ma Hawaii nei e ku nei i keia manawa —o ka Repubalika ame ka Home Rula, a me ka hoohewahewa ole ke ku nei laua maluna o 'ko laua mau kahua, a o keia mau kahua ua kapiliia nie na kumu kakoo i ku ai laua e pono ai. O ke kahua hana o ka Home Rula ua hoohewahewa ola i kona inoa "Home Rula" a o na poo, na alakai, aia ke hana nei i na hana aole he kakoo i ua kahua nei o ka aoao, oia h oi, "no ka 'pono o ka lehulehu," alaila o ke alakai ana i na hana i loaa mai ai ka papamoho no na oihana kalana ua lawe kaokoa ia maluna o ke ala kai ana a keia poe alakai a ina he kapakahi ka lakou hana alaila he epaepa no ka papamoho. He ike keia i loaa i ke Kuokoa mamuli o na hana a na alakal, a makou i manaoio ai ke alakai ia. nel ka lahui ma ke alanui kekee. O ka Repiubalika hol, ua hoohewahewa ole 'kona inoa i kona kahua, no ka mea o ka inoa "Repubalika" oia hoi, "aupuni makaainana" ua kulike no ia me kona kahua, "aupuni" no ka lehulehu kukuluia e ka lehulehu no ka pono o ka lehulehu a na ka lehulehu no e hoohana." A o na hana a na alakai o ke Komike Kuwaena o na Repubalika, e like me ia e ku nei, ua hiki ke ike maopopoia aku he mau hana e hoike*. ai i ka īehulehu aole he a'eku i ka hana e pono e hanaia e ka lehūlehu, aka ua hana aku no lakou ma na mea a ka lehulehu i haawi mal ai na lakou e hana. O keia- na oiaio i loaa ia makou, alaila o ka wae moho ana, ; aole mamuli o ka mana kakauha a na alakai aka mamuli o ka leo kukahi o kela ame keia mahele koho 1 hoounaia ae 'ai no ka Ahawaemoho, he mea oiaio no paha»ka hana ia o kekahi mau epaepa, eia nae aole i ikaika ia mau epaeaa e uhi i ka oiaio o ka hooko ana na ka lehulehu e hana I ka hana a aole einele ka Ike'o ke kan'aka noOnoo maikai a ano malamalama ike koikoi oke kaupaona ma ko lakou aoao ke kauoaonaia me na papamoho a na Home Rula. Aole o ka hana pili aupuni a na Luna Aupni o kakou nei, he -.poe Repuhalika ma ke kulana kalaiaina no nae i hele maoli malalo o na kuhikuhi 0 na kāna>rfr'al o ka aina, e' like me ia e waha-a ia nei o na hana a ke/Kiaaina ame kekahl poe Uiha aupuni e'ae, aole o ia aka o na kanaka kuonoono Repubal)ka e pili ana no ko lafcou mau pono ponoi iho maloko ona hui, a e hoopillia nei na alakai Repubalika ia mau hana ( a na ka aoao ia, ke manao nel ke Kuokoa ua kaa ia niau a'o ana maluna o ke kahua hoomii ino. Ua maikai ia ulakolako ana ame na hoohana Ana a keia no ka mea ua hanaia maloko o ke alanui kalepa o ke kupono—o ka hoolilo aku ame ka hoolilo mai, a maluna 6 ka puka o ke kalepa ana I ulakolako al a o ka hoomau ana pela i pii mau ai ka puka a hiki wale i ka mahuahua māoli ana a lilo maoli kekahi poe i poe kuonoono a no keia kuonoono ana ua waha-a wale ia aku a hoopilipili ae no ka aoao Repubalika. Ina e hookoloia kela mau hoino wale ana e hiki aku ana k!e kanaka ke kāhua aohe io a malana wale kana kukaliki hoino wale. A ina paha e-noho ana keia poe kuonoono ma ka aoao Home Rula heaha la ka pane e hiki kukulu kupale. Nolaila i ka hookuku ana 1 na hana a na alakai aoao kalaiaina, ke manao nei makou ua kaa ke koikoi i na Repubalika, a mama na Home Rula. KE KULANA O NA MOHO KEKAHI KUMU KOIKOI. E lawe e ,ka makamaka i na oaoamoho o na aoao kalaiaina a kukulu maluna olaila ka wae ana a koho iho i ka poe e hoopiha ai i na oihana o ke aupuni hou o kakou—ke kalana. He hana hiki ole i ke kanaka ke alo ae no ka mea o īakou ka i hoopuka manaia mai e ka. Teritori no ka }akou lilo i poe moho a o lakou wale n» na moho e pono e kohoia. , Alaila he hana kupono loa i kela' ame kela mea kuleana koho balpfa e nana ma ke kulana ona moho. . , Ua maopopo ae nei ala ke koikoi o ka paona ma ka aoao Repubalika--ma ke kahua a ma o na alakal la, alaila o ke kulana o na moho kekahi kumu e koikoi al ke kulana koho balota, ke kaupaona hoi, alaila aia ma ka aoao Repubalika ka poe I hoonaauaoia, he poe ua maa lloko o na oihana, he ooe 1 hilinaiia a e hikl ai ke hilinaia, he poe e neie ole ai ka loaa o ka manao i ka lehulehu e huā mal ana ka lakou mau hana no ka oomaikai o ke kalana, a he mea maopopo loa aole i li ke na moho Home Rula ma k,ekahi mau mea ke kumu hoi 1 mama ai. | Nolaila o ke koho ana a ka lehu lehu kupono i ke koho balota mi. ka Poaiua e hiki mal ana i na moho malana wale oia ka mama o ka lehulehu ma ke kaupaona, aka, ke naauao ka hana ana mā ke koho anā i ka t>oe kupono aole e nele ke koikoi. »