Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 44, 30 October 1903 — Hon. R. W. Wilikoki Ua Hala! KE ALAKAI NUI O NA HOME RULA UA HELE PALANEHE AKU MA KONA HOME MAI KE ALO AKU O KANA WAHINE AME NA KEIKI. E MALAMAIA ANA KONA HOOLEWA I KE SABATI NOVEMABA 3 A NA NA POOLA E MANELE. [ARTICLE]

Hon. R. W. Wilikoki Ua Hala!

KE ALAKAI NUI O NA HOME RULA UA HELE PALANEHE AKU MA KONA HOME MAI KE ALO AKU O KANA WAHINE AME NA KEIKI.

E MALAMAIA ANA KONA HOOLEWA I KE SABATI NOVEMABA 3 A NA NA POOLA E MANELE.

O R. W. Wilīkoki, ke alakal nui o n& Home Rula iloko o na hana k&ial&ina, ua hahi. ua make. ' Aneane ma kahi oka hapalua oka hora umi o ka po Poaiima i hemo aku ai ka hanu hope loa o Hon. R. W. Wilikoki, oiai e waiho ana ma kahi moe ma kona home ma Puowaina. Honoiuiu, Oahu, Hawaii Paeaina. imua o ke alo p kana wahine na kelki a laua, he keikikane a he kaikamahine. a he ku maole no I ka waiohia keia hooena. 0 ka haioieio o ka Poakoiu fho oia ka hope loa o kana haioielo kaiaiaina i haawi ai a hookuu aku ia ka luhl. I kela la ua nawaliwali ioa o Wilikoki a aole he makemake o Oana e heie 1 ka haioielo aka ua hiki ae no na al&kal o ka aoao Home Hula, a ma ka iakou hoonaulu ua hele hou no o Wilikokl e ha'i manao, ka hope lo& hol o kana haioleio ma ka honua nei. He luaiakoko kona ma'i o ka make ana, a ma keia P«alim& ka 1& on& t haalele mai ai he eono manawa on& I luaiakoko ai a i ka hope loa no hol ka hookuu ana o ka hanu iaia. 1 ka ellma o kona lual ana T hoomaka loa mal ai ka~emi ino loa o kona ikalka a loaa ka maka'u i ke Kauka Walters ka mea e lapaau ana iaia ina e loaa hou oia alaila oia no ka mea nana e hoopo&'ole i ola ana. Ma keia manawa o ka nawaliwaii, o kana wahlne ame na keiki a ldua, He keiEflcane ame i ke kaikamahine, o lakou wale no kal Imua o ke alo o ke alakai nui o na Home Rula, a me k& walohia no hoi i oane leo mai ai ka makuakane i kana ohana, iloko no nae o ka nawall o kahi leo:— "E mama, e mama, he kanaka ma'i maoli wau." "Ua ike wau i kela," wahi a ka wahine, "Ua ma'i oe no kekahi wa lolhi. Aole au i makemake ia oe e hele i k& haiolelo. Ua ma'l loa ia oe. Mai maijkai loa ina i hele oie oe." Mahope iho, walawalaau ae la na wajhi keiki, ke kaikamahine ame ke keikl- ' kane, alaila papa aku la ka makuahine i na keiki aole e waiaau loa, no ka mea, he m&'i loa ko laua makuakane. "Ua hiki no kela walaau," wahi a ka makuakane, "e hookuu ia laua pela, He aloha au I ka lohe aku i ka leo o kuu mau keiki." • I kela po aia ka makuahine o ka home ke noho 1& ma ka aoao o ka moe o kana kane me ke kaumaha nui mawaho ae o kekahi poe kakaikahi. 1 "U& wela loa i& wau," wahi a Wilikoki i pane ae ai. "ua hele mai la wau a ikiiki, e ho mal i haupaa." A mahope iho no o keia mau olelo u& hoomaka hou iho la ka lu&i, o ke ono ia, a mahope o la ua hemo aku la kona hanu & oia no hoi k& hanu hope loa. : Mai ka la I haia ai oke Alakai nui 0 na Home Rula ua holopun! ae 1& ka haawina kaumaha maluna o kona home iwaena o ka wahine kane-make ame na keiki ame ka ohana. f Iloko oke kaumaha nui o Mr*. Wllikoki u& hele aku kekahi hoaloha noho kokoke o laua o Mr. Dow e hoomalielie «I k& wahine kaumaha ei& nae ua hiki ole ke uumi iho i ka haawina kupilikii, •e hoohalahala nui loa jana hoi 1 ke koi ikaika ia o kana kane e hele I ka hai- | olelo kalaiaina i kona manawa e mal j ana. ! 1 Malqko o kekahi o kana mau olelo kumakena e hoike ana oia i ke kuio a kupaa o ke alakai ma ka aoao o ka i j Lahui. a ma ka manawa ana i hel£ ai i Waklnekona ma ke ano Elele t«ahui a hiki wale no I ka hoi ana mai he kanaka ma'i oia a ua hooikaika oia (wahine kane-make) e hoomaha \ kela V-iu holo balota luna aupunl kalana, a ua aejrnai no oia, aka, mamuli 0 ke koi ikaika o kona aoao ua hlkl ole iaia ke hoole aku, a o ka ae aku la no ia e komo iloko o ka h&na. ' O &na (wahine kāne-make) I hooikaika ai oia ka haawiia mal o ka manawa mua nana e haiolelo aole o ka waiho a mahope loa, aka, aole no i holopono loa ia hoolala ana olai o ka ; Eiele no ka mea i kau nui loa ia e na kanaka. j Wahl aka wahine kane-make fie kakaikahi loa ka poe I maopopo loa 1 ka nawaliwali io, aka ma k& ao&o o ke al&k&i he nui kona poe hoaloha a he mea maopopo ka nui -o ka ooe lke 1 kona kino w&ilua. | M& na hebedom& I hala aku ua hele imau aku o WlUkoki ame kana Ewa i ka x>ule. O WILIKOKI MA KA HŌKUA NEI. He kan&ka o R. W. Willkoki ! k&ma&lna loa iloko o Hawaii Paeaina ma ke ano he alakai kalaialna. ma ka aoao Kalaiaina Home Rul& Kuokoa ana ame kekahi poe f kukuiu ai. a ola no hol ke alakal nui iwaena o ka hapanul o ia po&L t He kakaikahi loa paha ka poe I loaa piha pono kon& moolelo mai k& wa kamalii mal olai he nui na hooalai ana o kona ola &n& iioko o n& nupepa like ole o k& paeaina. nei. U& hanauia o R. W. Wilikoki ma Kaholu> Honuaula. Maui. Paeaina Hawaii. 0 W. 8. Willkoki kona makuakane. he k&maalna hoi no Newport. Rhode liland. Amerik& Huipuia. He kapena moku k& h&na & kon& makuakane a he k&naw&lu-kumamahiku k& nui o kona mau m&k&hiki I keia manawa a ua holo mai I Honolulu nei no k& uwe pu &n& 1 k& m&ke o kan& keiki. i O Kaiua Makoleokal&ni kona makua» ( hine, he w&hine Hawaii, he piii maopopo lo& t ke koamoo o Lonom&k&lhonu& k& hoah&nau ponoi o k& Moi Kaluhea o Mtol l I ka ewaln o kon& m&u makwhikl I , hoomak& «i oia i ka heie ana i ke kula & m& k» kula o Walluku oia 1 hel« ai, a no k& make aoa o kona makuahtee I hol &! k& oh«o& 1 Makawao he eiu& m&knhikl mahop# m&L Mmhop* » hoona&aaoia ana o» noho k«t* mukula oia no Honuaula. i ka makaklkl WW & I k& mak&hiki u& 100 I* ola I hom. ahaoteio mai k* Aoaaa % aku o WaOnko.

Mah<>p* o ktMA ka h«x-ar v? t jXula a'o kau* l luiia » :rah cU n k ' imakahlki mu* oka n «h.j k«u\n* s a«ia aku *>t* e komo t Kl , u v |Koa AM m» Turln» t* a ht»rr„> ma- . T |i ka 15X5 a hookohuU i tu:aT>u , iPuall Pukau* nuK M;thop,- 0 k*U " , komo oia i ke Kula Aiii n > k- k "-, (aUlkoA pukauA «une ana A :na. A % Jman«wft « hootn*n«iranut ana t t ' ihaawina ht>p« lloko o ua kuH [kauohala «ku la ota * k* Aii;nr V" jwaU « hol mal. Ika m A kAh ; k{ ihana la an« o k*ia kauoha. Mamua o kona huU hot Ht , A . [ua raar*> 04« hr xv»hint> opio lu' * iOhana HanohAno o Colonr.a <V <?■ , jno, a aote i loihi k* nah... , U v/ " • ~ .wall net ua ho! aku Uiua an. h \ * [palakiko, kahl a Wlllkoki \ ,alna al a noho hoi ka wjh: n . n-i"V* |a o olelo Farani amo Ualia. | Ika makahlki IS5$ ua hoi r r.v u . [llkoki ! Hawall nel a hun h«t ;Ki: ī ; wahine Ital(a I kona at?m hiuv*n | I ka mukahlki ISS9 tta komo k« u s ua Wilikokt nei me kt*krthl rv* lUv. "• \e Iho a lawe ae ia i k& itJ #a 14 „ 'Kaiakaua ka Mo!. t>U na*. i [o ua la ola ka !a 3*> o luui t {^JV al. a noho ma ke ano o ka hih i V-, |kiekle» aka. ua hookuu k* t t |Mahope mal he eIUA ona kau ■ i noho ai a | ke kau ahaoU>lo o k v kahiki ISSS ua puka mai oia t ho . ,\Vj. olelo ma ke anoT« aiakai no Ka > L4berala. I ka makahikl 1595 kona kipt am ; k>> Aupuni Kufkanra o Hawaii a t;uhr»> 0 ke kaua ana 1 Dalmana HHa r. > .«i' t pule ua hopu plo la ola a ho«>k.>t >kf>! . la ma k« kanawai koa n o ka aka ua haawi hoopa i wale la no » M Kiaalna t>ole no 35 makahlki hoopaahao no ka hana ana ma ka hana oot«-» ame $10.900. Ika makahiki i<s« k*: x ia oia aole nae t ka plha pono loa. t 1 ka makahikl IS3W ua haawi mal ka Vvresidena Dole I ke kala piha ana. I ka 1855. olai oia «oko o ka Ha!*«paahao ua haawl ae la ka Pope Leo XIII 1 ka pono I kana wahine ltalla e hoopai* ana I ko laua ber!ta mare me ke apon<v pu ana mal o ka Xha Kukamalu o It«lia. I kahl makahllel mai ua hoooaala Iho kela mea e ke Kanlkola luTT* »nr' ka Bihopa o Honolulu net a mare hou aku la o Wilikoki f ka wahine u Mrs_ Oana Theresa Cartwrlfht kekahl o n.\ oiwi alii o Hawaif ne?7 Ma ke kaua hahana o ke kau koh> baiota o ka makahlk! 1900. ua lito ** la o H. W. Wilikoki I Elele Lahu( I k 1 Ahaolelo Nul o Amerlka Hulpufj\. moho na ka aoao Home Rula Kuokna. ka hakoko ! haule ai ke Keikialii K*wananakoa ame Samuela Paka. pii nae, ua haule ola 1 I&fitUlil Kalanlanaole ka Moho Repuballka n.> ki noho Elele Lahui no ka Ahaolelo N'ui - Amerlka Hulpula 'ma ka paio koho balota o ka makahiki 1902. NA NA POOLA E MANELE AXA. Eia ke klno wallua ke waiho m»l m ? ka home, a ma na mea e hoolalaia n+L e malamaia ana kona hoolewa i k? Snbatl Novemaba 8 a na na Pn<>'< > e hukl I ke kaa kupapau no ka il!ra Nana Home Hula keia hoolala <* manao nel na na Poola « hukl t ke k«a. a he hana hol 1 waihoia Iloko o ka Knui o ke Komlke, a o Senatoa Kalauokalanl, Jamea H. Boyd ame Curtia P. Taukea. A. Fernande* ame kekahl noe iho na lala o ke komlke.