Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 45, 6 November 1903 — HE MOOLELO NO RODERIKA O KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAGA. KA U'I NOHEA A HOOILINA OLAIO O KALELOGA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RODERIKA O KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAGA. KA U'I NOHEA A HOOILINA OLAIO O KALELOGA.

(Unnhiia e S. K. Kawaa.) "Aole wau i iohe aku i kona hoopuka ana mai i kekahi mau olelo hoinoino i kona makuakane," wahi a Hiu i ptmai aku ai. "1 kona wa e kamailio mai ana ia'u e pili ana nou, ua hoopuka mai oia ina huaolelo e hoike mai ana i kona manao aloha nou. Aole o'u manao ua komo aku iloko ona na manao huhu." "A, pehea hoi oia i aloha mai ai ia*u a i ka manawa hookahi no hoi ke ku-e mai nei oia ia'u?" "Ke maopopo ole nei ia*u ia mea, hookahi no nae mea a % u e ike nei ua komo aku iloko oua na manao kaumaha." "lialia paha no kona hoopaaia ana.'"Aole." "Malia paha no kona mare aku i ka Lede Magjireta o Kaleloga?* Ua luliluli aku la ko Hiu poo. "Alaila heaha iho la hoi ke kumu o ke kaumaha ana?' 1 wahi a ka eale i ninau aku ai. Ua hooiuau aku la ka eale i kona ninau ana, a pane mai la o Hiu: "Ua kaumaha oia no kona hookonokonoia ana aku e hoolohe ole aku i kona makuakane." "Hookonokono! Pehea iho la i lilo ai i hookonokono?" "E kuu haku. nau no e ninau aku iaia ia ninau. Aole wau i hoao aku e huli i koua mau manao huna. 4 ' Ua hele holoholo aku la ka eale no kekahi mau kapuai, a mahope mai ua huli hou mai la oia a paue mai ia: "E Hiu, ua ike anei oe i ka mea i hele pu mai nei me a'u mai ka ululaau mai i keia la?" "Ae, e kuu haku. M "Ina' pela e lioolohe mal'oe i ka'u kauoha ia oe: aole o'u makemake e paa aku ia oe mai ka ike ana aku i kou haku opio; aka he niea pono ia oe ke lioopua mai malalo o keia olelo hoopaa heiuolele loa. Oiai o Kate Makamuraga e noho iho ana malalo, oka maluuialu o keia kakela aole oe e hoike aku i knu keiki ia mea. Aole loa oe e lioike aku iaia ina kau mau olelo. ole loa hoi kou lioike ana akn iaia ma kau mau hana. aole loa hoi ma kekahi ano okoa, ae. Ke ae mai nei anei oe pola?" "Ma ko'u ano he kanaka oiaio, ke ae aku nei wau e hooko aku pela," wahi a Hiu i pane aku ai. "Ano," i hooiuau aku ai o Bit- Kaniālei, "Ke makemake nei wau e noi aku ia oe i kekahi mea. Ua maopopo no ia'u he wahi liilintti no hoi ko Roderika ia oe. O oe ka hoaloha pili paa loa iaia mai kona mau la kamalii mai a hiki wale i kona nui ana, a aole lioi oia e lioole mai ana i kau mau olelo. Aole anei oe e hoao aku aua iaia e hoololi ae i kona mau noouoo ana mai keia opio wahine mai o W'ikilo?" x -E kuu haku, ua lioao akn wau a ua lilo ia mau lioao ana o'u i mea ole; aka aole wau e haawi pio aku ana i ko'u hoao ana e hoololi ae i koua mau noonoo. E hilinai mai oe ia'u e hana aku ana wau i ka mea i liiki ia'u e hooko koke ia ai kou mau mauao no ka hoohui ana ia Kihulea ame a e like hoi me ka'u mau mea i lia'i mna aku nei ia oe, aole o'n manao e hoahewa mai ana oe ia'u ke liooko'ole ia keia manao ou. v Ua olu iho la ka manao o ka eale, nolaila na haalele aku la eia ia Hiu, a hoi aku la oia e paina i kona aina ahiahi. I ka liora eiwa oia po ua kauoha aku la oia i kona wahine malama hale e hele.mai imua ona, a u{\ niuau aku la oia i na mea e pili ana no kana malihini. "Eia oia ke noho mai uei me ka oluolu," wahi a Irena i pane aku ai: "a ke manao nei wau ua makaukau oia no ka hui ana mai me oe" "Ina pela e alakai mai oe iaia iloko nei." Aole i loihi loa ua hoea mai Ia ka opio wahine, a i ka wa i pau ai ka Irena liana e like me ke kauoha i ioaa aku aku iaia mai kona haku, aku ua huli aku la oia a hoi aku la, Ua nana aku la o Sir Kainaki i ka opio wahine a ike aku la oia ua oi ae ka nohea o ua u'i la o W'ikilo i ko ka wa i lmla, a o ka nani hoi o na mea hoohiwahiwa i ua lumi la na mea nana i hooi aku ike onaona ona maka oke kaikamahine a Makamurac;a. Hc oluolu kana mau huaolelo i hoopuka aku ai, a he mau olelo wale fio e ninau aku ana iko ka opio wahine kulana ia manawa. Ua pane ia aku kana mau nlnau ine ka maikai ame ke aloha hoi i oi aku kona kuhohonu, a ua aneane no ua eala Ui e hoopau ae i koua mau manao no ka hooko ana i kana aelike. Xo kekahi manawa kona noonoo ana. a i ka hoi ana mai o kona mau manao ua hoi hou mai la no kela manao paa iloko ona e hooko aku i kana mea i uianao ai. "Lede," wahi a Kamaki i pane aku ai, nie kona puili ana ae.i kona mau liirwv mamua o kona alo, a nana aku la hoi me ke kuoo. "He manao ko'u i makemake e hoike aku ia oe, a ia'u e kamailio aku ai me ke kuoo ame ka oiaio, ke uianao' nei wau e paue m'ai ana no hoi oe me ka oiaio." Ua haalulu ae la ka opio wahine, a lioomaka mai la e haikea kona helehelena i ka wa ana i ike aku ai i ko ka eale mau maka kuoo; aka aole oia i ku]ia u iho i ka pane ana nku: "Aole a'u mea huna e hu-na iho ai, e kuu haku; aole hoi a'u hewa e hu-na iho ai mai ia oe moi." "Alaila e ae mai ana oe e ha'i mai i kekahi mau haina no kekahi mau mea hnna iloko ou?" wahi a Bir Kamaki f ninau aku ai me ka leo oluolu, ame ka nana ana aku me na maka maikai. "Ua hana mai oe no ? u ika mea maikai, e kuu haku, a nolaila e ha'i aku ana au i ua mea apau au e niuau mai ai." "Mai olelo mai oe no ka'u hana maikai ia oe. a hoolilo ae hoi ia niea i mea uana e hookonokono aku i kon naau e ha*i niai i ka'u mau ninau apau; no ka mea, aole o'u makemake v ha'i mai oe 1 ka haina o ka'u mau ninau maluna oia kahua. O ko'n makemake e ha s * mai no oe i kau mau haiua me kon manao |>oiioi, a e like hoi me kou makemake. Iloko oka ululaau i keia la ua ha'i mai oe aok ou home. a aole hoi ou makuakane a makuahine hoi. K ha'i mai ana anei oe ia'u ua hoopaleia mai oe mai kahi o kon !nnkuakane?* , | Ua kuu iho la ko Kate jkm> ilalo. a pnili ae la i kona mau lima mamua iho o kona umauuia. Mahope mai ua ea ae la kmm Imm» ame m maka i kiheahea me na waimaka, uapane aku la oia nie ka haalulu o kona iiiau lehelehe: "Ua lohe oe i ko'u loaa ana i kau keiki iloko o ka ululaau, a nana hoi i hoopakele ae ia'u," "Ae, e ka lede. ua ha'iia mai ia mea ia'u." "Ma ia hanaia ana mai ia'u ua hopuia niai wau e kekahi mau kanaka oiai wau e holoholo ana iloko o ka {tāka, a o ke kumu o keia hana ana o laua pela aole loa i hiki ia*ti ke koho aku; aka i keia kakahiaka, mamua o ke ao ana, ua hiki hou toai la no ua mau kaimka la iloko o ko*u lomi, ua hoopiha iho laua i ko'u walia me ka lole. a nakinaki iho Ia hoi i ko*u maa lima ame na wawae a lawe aku la ia'u mai ka hale ak«. Ua hamama na puka o ka hale m lana, a peia no hoi me ka puka pa. Iko uiakou hiki ana Iloko oka uhilaan aa aneane wan e maule mamuli o ka paa loa o ko'u waaa a r.o kekahi manawa loihi loa mahope mai o ka wehe ia ana o 'u waha ua hiki ole ia'u ke hanu pono. Ilookahi o laua he wahi omole wai kona, a ia laua e kopipi aua i ko*u helehelena me ka wai, ua manao maoli no laua ua j«iu ko'u ike, no ka mea ua hoomaka ae la iana e kamailio a hoopuka hoi i kekahi mao olelo e hiki ole ai ia laua ke hoopaka ae ina na manao lana aole » nalowaie koV noonoo. Aole he hiki ia okeha i aka i »a mea apau a laua i olelo ai. o ka'u wale no e ha'i aku al ia oe oa kamaiho ae laua i ka mea a*u i puiwa nui ioa ai oiai hoi »a Wn makoakane no i kii aku ia lana e hele mai e haaa i keia ham» malaaa oa. , . , **Au%e uv hoi er i hooho aeai ka e«le, "aole loa paha hoi pla. Me lie mea la na kuhihewa ia paha oe ika t*m mau oklo, a i ole aa haaa hoopaaipoiii mal lai» ia oe* «Aole. aole. e km *»ki * *«*<" i J* De taumalM ame ka iaHlnli pu ana wai * kona poo. In * *» e

hilinai ia aku na olelo a keia mau kanaka ua hiki 110 ia'o ke hooiaw akn i ka oiaio a na ka laua mau olelo hoi i hooiaio loa mai 1 oa noik la a'ii e nei." . ■ , . "Ua ike anei oe i ko laua wahi i manao ai e lawe ak« ia oe. "Ke manao nei wau no ke Knahiwi Dysart." ««« n ♦A. malia paha no ka waiho ana aku īa oe ma ka malama ana a I,aia i Th!aioio ae la ka maka'u maluna o ka opio mai la oia me ka leo-hawanawana e hooiaio ana i ke koho a Ka taU '"A.nvo no lioi e'. ke hiki ole nei ia'a ke hoomaopopo nku i ka uiai ao o k.-hi liana." i hooho ae ai ka eale me ka hiki o>e >aia ke liuna ilio i kona pahaohao. -lie manao anei ko kon makuakaue i hann ai i keia mea.? ?? , . Ua -nana aku la o Kate maluna o na maka o ka eale me ka haalulu o kona kino liolookoa» me ka loli ana ae o kona helehelena 1 kinohi a liaikon a mahope mai na pii nuulTrka nla, a puapuai nuu Ia kona mau walmaka. Ca nee aku ia o Bir Kamaki ma ka aoao o l a niiio wahme a liopu aku la i kona mau liina. *'K kuu kaikainahine " wahi ana i.pane aku ai me ka leo oiuo u ? *-inai maka'u oe ia'u. Owai Ia ka mea e hiki ke koho aku malia palia ua hiki no hoi ia*u k<? kokua aku ia oe. •'Aia hoi' t- knu haku . v "K ha'i mai ia'u a e hiiinai mai hoi. Ua-maopopo la oe ua ae mai oe e ha'i mai ana oe i na inea apau me ka moakaka. v \o kekahi manawa ka noho ana o ka opio wahine e paio ana me Vona niau manao nhiku, a makope iho, ua holoi ae la oia i na wai--111 aka e kiheahea ana ma kona papalina, a mahope o ka lioi hou ana mai t* kona mau manao maikai. ua pane aku la oia me ka leo ah.-ahe malie i ku nae i ke aloha: "Ua hana mai oia pela. i mea no u e kaawale aku ai no ka v>& imiii loa 'mai ke ala aku o Rodei"ika o Kihulea. _ . t . "Heaha!" i hooho ae ai o Bir Kamaki me ka pmwa nm. & i mai ana anei oe aole e ae mai ana o Dueana Makamura£a e mare mai kana kaikamaline i ka hooilina o Kilaeiea?" „ "Ua 01010 mai oia e ike koke no ia ia'u iloko o ka luakupapau, wahi a Kaie i pane aku ai ine ka leo kaumalm. "Ua i mai oia ia u nana ponoi no e eli iho i ko'n luakupapau, ame kona mau lima ponoi no e kanu iho ia'u. ua oi aku hoi ia mamua o kona īke ana mai ia'u e lilo ana i wahine na Roderika Fizigerela!" Ua ku ae la ka eale mai kona nolio, a hele hololiolo ae la iloko oka lumi no kekalii manawa loihi. Ua hiki no ke ikeia aku aia oia ke hakoko la me kekahi ninau nui iloko o kona naau; aka mahope mai ua kuu iho la koua nopnoo, a ku iho la hoi ma ka aoao 0 ka opio wahine. # "K ka wahine," wahi a Kamaki i pane iho ai me ka leo haalulu, ' ke manao nei wau ua aloha oe i**k-uu kieiki." Opea ae la o Kate i kona mau lima ma kona umauma a nana aku la i ka eale me he mea la e liooia aku ana ua aloha io no oia. ' "Ke-kaumaha nei.wau—piha maoli no i ke kaumaha —no ka hoeīi ana mai o keia mea. No Roderika ka ." "Aole, aole, aole," i hoolio ae ai o Kate. "0, mai hoahewa aku iaia. Owau kai pono e hoahewa ia mai." hoi e kau aku ai ka hoahewa ana maluna 011?" Mai pono loa ina aole " 4, Mai hookaumaha ia oe iho, e kuu kaikamahine, a hoao hoi e imi i mau kumupale ma kou aoao, oiai no nae aole he mau kuinu kupono. Ua ike no o Roderika ua paa mua kona lima ika lede o lvaleloga. Mawaena o Sir Habati ame a'u ua hanaia kekahi olelo lioopaa naue ole he mau makahiki i hala ae nei, a he mea hiki ole hoi ko lioopau ia ae me ka lilo ole aku oka hanohano. Ke manao nei wau ke ike mai la oe ia mea. ?, "Ae, e kuu haku." '•Aole lioi oe e hoahewa mai ana ia'u i ko'u paa ana i ko'u manao e ae aku i—i —" Ua kahamaha koke iaka Kamaki man olelo, oiai ia manawa i ku koke ae ai ka opio wahine iluna, amē kona mau lima uwalo ua pane aku la oia: "O, e kuu haku, e alolia mai ia ? u! aloha mai ia ? u! Ua maopopo no ia'n he mea waiwai ole ko'u aloha! Aole a'u mea e koi aku ai maluna o kau keiki, no ka mea e hoololie aku ana no oia i kona makualeane. He oiaio ua aloha w ? au iaia—O, oke Akua wale no ka mea i ike i ka nui o ko'u alolia nona! aka he mea pono e lilo ole aku keia aloha o ? u i palulii mawaena o Roderika auie oe. Iloko o ko'u puuwai e hoopaa iho no wau ia mea i kia hoomanao, e noho pu mai hoi me a'u i ko'u mau la e ola ana, a e make pu hoi me a'u ke make wau! Aole o'u home —aole hoi he mau lioaloha! Ena lani. e aloha mai ia'u!" .1 ka opio wahine e kunewa aku ana e noho iho malun o kona noho, ua liopu aku la ka eale i kona mau lima, a hookau mai la 1 ke poo maluna o kona uniauma. %i E kuu kaikamahine, e nalo koke aku no kou mau manao kaumaha, Ua maopopo n« ia ? u he mea kaumaha loa keia—ua maopopo no hoi ia'u lie mea hiki ole ia ke pale aku; aka he mau liaawe ka kela ame keia o kakou a o ka poe koa a oiaio, a i kupono hoi e loaa na pomaikai i hookaawaleia, ho lakou ia a hiki i ka hopena. Ke ike mai nei no ke Akua e liookau aku no wau i na hooj>omnikai ana maluna ou ktj hiki —"■ "Uwoki!" wahi a Kate me kona hookaawale ana aku iaia, ame kona paa ana ae i kona liina ma kona'lae a noonoo iho la no kekahi manawa. 4> E pono ia kaua.e waiho iho i keia ninau no keia manawa,—ae, e lioopoina aku kaua ia mea no ka wa mau loa, no ka mea ke ike maopopo aku la wau i kou mau manao, a aolo hoi o'u inanao e hoahewa aku. Hookalii a ? u mea e noi aku ana ia oe: Aolo i loihi mai Watafoda aku, ua ha'iia mai ia ? u, he home no na waliine wilikina a oia ka'u wahi e makemake nei e lmi akn. E oluolu mai oe e noho iho wan maanei a hiki ika loaa ana mai ia'u ka ae no ka hoi ana aku ila|la a nolio akn lioi ma kona man paia kapu. Ke manao nei wau dole loa oe e hoole mai ana i ka'u noi." <k Aia i kau mea i makemake ai. ?! wahi a Kamaki i pane aku ai me ka hiaai nui. "E hana no wau i na mea apau nou i hiki ia'u.ke hana aku. Maanei oe e noho iho ai a e kaawale no hoi oe mai kou mau enemi mai, ina no lakou o kou mati hoa lahui a i ole 0 kekahi ano okoa ae. e noho iho no oe maanei e like me ka loihi au i manao ai; a ina oe e huli aku ana e komo aku iloko o kahi ona wahine wilikina, na ? u ia e nana a e ike hoi ika 'hooko ia oia manao on. Ke manao nei wau no Saint Mary Priory kou makemake e hoi aku. Ua ika makuahine oia hoine, aua ike no hoi wau oia kekahi ona makuahine maikai. Iloko ona e loaa ana ia oe ka hooiaio ana he makuahine aloha oia. ,? "Ke liaawi aku nei wau i ko'u mau hoomaikai ana ia oe, e kuu liaku; ano, ina he mea hiki ia'u ke hoi aku Me ke kali ole iho no ka hoopau ana aku o ka opio wahine i \kana mau olelo, na hookani aku la ka eale i ka pele e kau ana mahiua o kona pakaukau. a iloko o ka mauawa pokole ua komo mai la o Imm. ''Aloha ahiahi oe, e ka lede. ke Akua e hoopomaikai mai ia" oe a nana no lioi e hoomaha mai i kou mau manao kaumaha," wahi a ka eale. Ua nana aku la o Kate, aole no nae oia i pane akn. I keia manawa ua puka aku la oia iwaho a ua maikai mai hoi kona mau noonoo, no ia mea aole oia i makemake e kamailio hou aku o hoi hou mai kona man kaumaha. Ūa kalele aku la oia maluna o ka wahiue malauia hale ia laua e hele ana. a aia hoi he wahi leo hanehaue e pu*a mai ana mai kona waha mai e hoike ae ana i kona kaumaha i hiki ole ai hoi iaia ke paa iho. He hookahi hora mahope mai ua hoi aku la o Sir Kamaki no kona lumi moe % eia nae aole i hiki iaia ke hiamoe iho. He manawa e hoopuka ae ana oia i kona manao paa e hooman aku i kana mea 1 manao ai. a i kekahi manawa na lilo akn la kona noonoo ma ke ah)ha ana aku la Kate Makamtiraga. Maho|>e iho ua hiamoe aku Ja oia aole «o nae ia o ka mea nana e hoopoina iho i na hoao ana i •'loaa mai iaia ia la. Ua moeuhahe aku oia ua hiki mai o Magareta o Kalelo}*a imua o kona alo e like me kekahi holoholona ahin; a iaia e inaka'u ana no keia mea, ua hoea mai la kekahi anela me kowa mau maka aloha a knpale ae la mawaena ona ame Magareta. O keia mea nana i hoopakele ae iaia aole ia he mea okoa aku a he k ; no okoa aku hoi, aka oka nohea ul oikelakela aJVlkilo! (Aole i pau.)