Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 47, 20 November 1903 — Page 3

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  John Budisurya Luckman
This work is dedicated to:  To my hula sister, Miss Ligaya, mahalo nui for your aloha!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, NOVEMABA 20, 1903.

 

KA MOOLELO KAAO O LAIEIKAWAI

KA HIWAHIWA O PALIULI, KA WAHINE O KA LIULA.

 

            A pau keia mau mea, laweia aku la laua me ko laua ike oleia. A e like me ka olelo, “o Kaonohiokala ka mea iho mai e ike i ka pno o kou mau hoa,” oia kekahi kumu i haunaele ai ko Laieikawai ma noho ana me kana kane.

            Ia Laieikawai ma ko laua wahi me kana kane, he mea mau ia Kaonohiokala ka iho pinepine mai ilalo nei e ike i ka pono o kona mau kaikuahine, ame kana wahine opio (Laielohelohe), ekolu iho ana i ka makahiki hookahi.

            Elima paha makahiki ka loihi o ko laua noho ana ma ka hoohiki paa o ka berita mare; a i ke ono paha o ka makahiki o ko Laieikawai ma noho pono ana me kana kane, ia manawa, haule iho la o Kaonohiokala i ka hewa me Laielohelohe; me ka ike ole o na mea e ae i keia haule ana i ka hewa.

            I ka ekolu malama o Laieikawai ma Huna, iho mai la o Kaonohiokala e ike i ka pono o kona mau kaikuahine, a oi aku la me Laieikawai, pela i kela ame keia hapakolu o ka makahiki, a i ka ekolu makahiki o ko Kaonohiokala huakai makai i ka pono o kona mau kaikuahine; aia hoi, ua hookanaka makua loa ae la kana wahine opio (Laielohelohe), alaila, na pii mai a mahuahua ka wahine maikai, a oi ae mamua o kona kaikuaana, o Laieikawai.

            Aole nae i haule o Kaonohiokala ia manawa i ka hewa, aka, na hoomaka ae kona kuko ino e hana i ka mea pono ole.

            I Kela hele ana keia hele ana a Kaonohiokala i kana hana mau ilalo nei, a hiki i ka eha makahiki; aia hoi, ua hoomahuahuaia mai ka nani o Laielohelohe mamua o kana ike mua ana, a mahoahua loa ae la ka manao ino o Kaonohiokala; aka, ma kona ano keiki Akua, hoomanawanui aku la no oia e pale ae i kona kuko, hookahi paha minute e lele aku ai ke kuko mai ona aku, alaila, pili mai la no.

            I ka lima o ka makahiki, ma ka pau ana o ka hapaha mua o na makahiki la, iho hou mai la o Kaonohiokala i kana hana mau ilalo nei.

            I kela manawa, ua kailiia aku ko Kaonohiokala manao maikai mai iaia aku a kaawale loa, a haule iho la oia i ka hewa.

            I kela manawa no hoi, iaia e halawai la me kona mau kaikuahine, ame ka Makaula hoi, ka punalua ame ka laua wahine hoi (Laielohelohe). hoomaka ae la o Kaonohiokala e hooponopono hou no ke aupuni, a nolaila, ua hoomaka hou ka ahaolelo.

            A i mea e pono ai ko ke Alii manao kolohe, hoolilo ae la oia i kona mau kaikuahine i poe kiai no ka aina i oleloia o Kealohilan, a na lakou e hooponopono pu me Mokukelekahiki i ka noho ana, ame na haua apau e pili ana i ka aina.

            A ike ae la kekahi o kona mau kaikuahine, ua oi aku ka hanohano mamua o keia noho ana, no ka mea, ua hooliloia i mau alii no kahi hiki ole ia lakou ke noho e lawelawe pu me Mokukelekahiki, nolaila, hooholo ae la lakou i ka ae mamuli o ka olelo a ko lakou kaikuanane.

            Aka, o Kahalaomapuana, aole oia i ae aku e hoi iloko o Kealohilani: no ka mea, ua oi aku kona minamina i ka hanohano mua i loaa iaia mamua o ka hoi ana i Kealohilani.

            A no ko Kahalaomapuana ae ole; hoopuka aku la oia i kaua olelo imua o kona kaikuanane. “E kuu Lani, ma kou hoolilo ana ae nei iea makou e hoi i Kealohilani, a o lakou no ke hoi, a owau nei la, e noho ae no wau ilalo nei, e like me kau hoonoho mua ana; no ka mea, ke aloha nei wau i ka aina ame na makaainana, a na maa ae nei no hoi ka noho ana; a ina owau no malalo nei o oe no maluna mai, a o lakou nei hoi iwaena ae nei, alaila, ponoiho no kakou, like loa me ka hanau ana mai a ko kakou makuahine, no ka mea, nau i wahi ke alanui, a o kou mau pokii hoi, hele aku mahope ou, a na`u hoi i pani aku, o ke oki no ia, a oia la.”

            A no keia olelo a kona kaikuahine muli loa, manao iho la oia, na pono ka olelo a kona kaikuahine. Aka, no ke ake nui o Kaonohiokala e kaawale aku oia i kahi e, i mea e ike oleia`i kona kolohe ana, nolaila, hoailona aku la oia i kona mau kaikuahine, a o ka mea e ku ai ka hoailona, oia ke hoi iloko o Kealohilani.

            I aku la o Kaonohiokala i kona mau kaikuahine, “E hele oukou e nou mai i pua Kilioopu, aole e hui i ko oukou hele ana, e hele oukou ma kaawale o kekahi i kekahi, a loaa, alaila, e hoi mai ko oukou mua a haawi mai ia`u, e like me ko oukou hanau ana, pela oukou e hele ai. a pela no hoi oukou ke hoi mai, a o ka mea loihi o kana Kilioopu, oia ke hoi i Kealohilani.”

            Hele aku la ka mea mua, a huhuki mai la elua iniha paha ka loihi o kana, a o ka lua hoi, huhuki mai la, a oki ae la i kana Kilioopu ekolu iniha ame ka hapa paha; a o ke kolu hoi, huhuki mai la i kana Kilioopu, elua iniha paha ka loihi; a o ka eha o lakou hookahi iniha paha ka loihi ok ana, a o Kahalaomapuana hoi, aole eia i huhuki mai ma ke Kikioopu loloa, huhuki mai la oia ma ka mea liilii loa, ekolu kamuai paha kona loa; a oki ae la oia i ka hapalua o kana, a hoi aku la me ka manao o kana Kikioopu ka pokole.

            Aka, i ka hoohalike ana, kiola aku la ka mua i kana imua o ko lakou kaikuanane, ike aku la o Kahalaomapuana i ka ka mua, he mea kahaha loa iaia, nolaila, momoku malu ae la oia i kana iloko o kona aahu, aka, ua ike aku la kona kaikunane i kapa kana, i aku la. “E Kahalaomapuana, mai hana malu oe, e waiho i kau Kilioopu plea.”

            Kiola aku la na mea i koe i ka lakou, aka, o Kahalaomapuana, aole i hoike mai, i mai nae “Ua ku ia`u ka hoailona.”

            A no keia mea, koi aku la oia i kona kaikunane e hailona hou; ia hailona hou ana, ku hou no ia Kahalaomapuana ka hailona; aole olelo i koe a Kahalaomapuana, no ka mea, ua ku ka hailona iaia.

            Oia hoi, he mea kaumaha nae ia Kahalamapuana, ke kaawale ana aku mai kona noho Alii aku, ame na makaainana, no ka mea ua heopouliia ko ke Aliiwahine naau makemake ole e hoi i Kealohilani e ka hailona.

            A i ka la o Kahalaomapuana i hoi ai i Kealohilani, kuuia mai la ke anuenue mailuna mai a hiki ilalo nei.

            Ia manawa ha`i aku la oia i kana olelo imua o kona kaikunane, me ka i aku. “E ku ke alanui o kuu Lani pela, e kali no na la he ami, e hoakoakoaia mai na`lii, ame na makaainaau apau, i hoike aku ai wau i ko`u aloha nui ia lakou mamua o kou lawe ana aku ia`u.”

            A ike iho la o Kaonohiokala, ua pono ka olelo a kona kaikuahine, hooholo ae la oia i kona manao ae; alaila, lawe houia aku la ke alanui iluna me kona kaikunane pu.

            A i Ka ami o ka la, kuuia mai la ua alanui nei imua o ke anaina. a kau aku la o Kahalaomapuana i luna o ke alanui ulili i hoomakaokania nona, a huli mai la me ka naau kaumaha, i hoopihaia kona mau maka i na kulu wai o Kulanihakoi, me ka i mai. “E na`lii, na makaainana, ke haalele nei wau ia oukou, ke hoi nei wau i ka aina a eakou i ike ole ai, owau, ame o`u mau kaikuaana wale no kai ike; aole nae no ko`u makemake e hoi ia aina, aka, na ko`u lima no i ae ia`u e haalele ia oukou mamuli o ka hailona a kuu kaikunane Lani nei. Aka hoi, ua ike no wau he mau Akua like ko kakou apau, aole mea nele, nolaila, e pule oukou i ke Akua, a e pule no hoi wau i ko`u Akua, a ina i mana na pule a kakou, alaila, e halawai hou ana no kakou ma keia hope aku. Aloha oukou apau, aloha no hoi ka aina, oki kakou la nalo.”

            Alaila, lalau ae la oia i kona aahu, a palulu ae la i kona mau piaka imua o ke anaina, i mea e huna ai i kona manaonao i`naluakaainana ame ka aina. A laweia aku la oia ma ke anuenue iloko o na ao kalelewa ma ka Lanikuakaa.

O ke kumu nui o ko Kaonohiokala manao nui e hookaawale ia Kahalaomapuana, aia kekahi ike iaia, he ike hiki ke hanaia kekahi hana ma kahi ma lu; a he kaikamahine manaopaa no, aole e hoopilimeaai. O manao auanei o Kaonohiokala o ha`ila kana hana kolohe ana imua o Moana lihaikawaokele, nolaila oia i hookaawale ai i kona kaikuahine, a ma ke ano Akua o Kaonohiokala, ua lilo ka hailona ia Kahalaomapuana.

            A kaawale aku la kona kaikuahine, a i ka pau ana paha o ka hapaha elua o ka lima o ka makahiki, iho hou mai la oia ilalo nei e hooko i kona manao kuko ia Laielohelohe.

            Aole nae oia i hooko koke ia manawa; aka, i mea e pono @i oia imua o Kekalukainokewa no kona Kuhina Nui.

            A hoonohoia aku la o Mailehaiwale i Kiaaina paha no Kauai; ia Mailekaluhea no Oahu; o Mailelaulii no Mau ame na moku e ae; ia Mailepakaha no Hawaii.

 

MOKUNA XXXII.

 

            Hele o Kekalukaluokewa i ke kaapuni ma na mokupuni – Na ka mailio a Kaonohiokala me Laielohelohe – Hele o Kaonohiokala e noi ia Kapukaihaoa no Laielohelohe – Hui o Kaonohiokala me me Laielohelohe a hoi o Kaonohiokala i Kahakaekaea – Holo o Laielohelohe e imi i kana kane ia Kekalukaluokewa – iho hou mai o Kaonohiokala aole nae i loaa o Laielohelohe iaia.

 

            A no ka ike ana o ka mea kakau moolelo ua hoonohoia na kaikuahine o Kaonohiokala ma na mokupuni pakahi, ua kapa aku oia he mau Kiaaina.

            A lilo ae la o Kekalukaluokewa i poo kiekie ma ke aupuni, alaila, hoouna aku la o Kaonohiokala ia Kekalukaluokewa e hele e kaapuni ma na mokupuni apau e lawelawe i kana oihana Moi, a hoonoho iho la ia Laielohelohe ma ko Kekalukauokewa wahi ma ke ano he Moi.

            A no keia mea, lawe ae la o Kekalukaluokewa i kona Kuhina Nui (ka Makaula), ma kana huakai kaapuni.

            I ka la i haalele ai o Kekalukaluokewa ia Pihanakalani, a hele aku la ma kana oihana kaapuni. Ia la no hoi ka haalele ana o Kaonohiokala ia lalo nei.

            Ma keia hoi ana o Kaonohiokala, aole nae oia i hiki loa iluna, aka, ua ike nae oia ia la e holo ana na waa o Kekalukaluokewa i ka moana.

            A no ia mea, hoi hou mai la o Kaonohiokala mai luna mai a hiki ilalo nei, a launa iho la me Laielohelohe, aole nae i hanaia ka hewa ia manawa.

            Ia laua me Laielohelohe e halawai la, noi aku la o Kaonohiokala ia Laielohelohe e hookaawaleia na mea e ae, a ma kona ano Mea Nui, ua hookaawaleia ko ke Aliiwahine mau aialo.

            Ia Laielohelohe e halawai la, noi aku la o Kaonohiokala o laua wale no ma ke kaawale i aku la, “O ka ekolu keia o ko`u mau makahiki (puni) o ka makemake ana ia oe, no ka mea, ua ulu kou nani a papale maluna o kou kaikuaana (Laieikawai). A nolaila, ma na la hope iho nei, ua hiki ole ia`u ke hoomanawanui e pale aku i ke kuko no`u ia oe mai o`u aku.”

            “E kuu Lani e,” wahi a Laielohelohe, “pehea la e kaawale ai ia kuko ou mai ia oe ae? A heaha la ka manao o kuu Lani e pono ai ke hana?”

            “E launa kino kaua,” wahi a Kaonohiokala, ‘Oia wale no ka mea e pono ai ke hanaia imua o`u.”

            I aku la Laielohelohe, “Aole kaua e launa kino e kuu Lani, no ka mea, o ka mea nana i malama ia`u mai kuu wa uuku mai a loaa wale kuu kane, nana ka olelo paa ma o`u la, aole e haawi i kuu kino me kahi mea e ae e hoohaumia; a nolaila, e kuu Lani e, na ka mea nana ka hoohiki paa ia`u e ae aku i kou makemake e kuu Lani.”

            A lohe o Kaonohiokala i keia mea, akahi no a hoomohalaia ke kuko ino iloko, alaila, hoi aku la oia iluna me kana wahine (Laieikawai.) Aole nae i anahulu kona mau la iluna, uhi paapu houia mail a oia e na hekili o ke kuko ino, a hiki ole ke hoomanawanui no ke kuko.

            A na keia kuko, kaikai kino jouia mai la oia mailuna mai e halawai hou me Laielohelohe.

            A no ka lohe mua ana o Kaonohiokala “na ka mea nana i malama” iaia ka “hoohiki paa e ae aku.” Nolaila, kii mua aku la oia ma o Kapukaihaoa la, e noi aku e ae mai i ko ke Alii makemake.

             A no laila hoi, hele mua aku la oia a olelo aku ia Kapukaihaoa. “Ua makemake wau e lawe ia Laielohelohe e pili me a`u i keia manawa, aole nae no ke kaili loa mai, aka, i mea e hoomama ae ai i ko`u naau kaumaha i ke kuko i kau milimili, no ka mea, ua noi mua aku wau i ua milimili la au i kuu makemake; aka, ua kuhikuhi mai kela nau e ae aku, a nolaila, kii mai nei wau ma ou la.”

            I aku o Kapukaihaoa, “E ka Lani o na lani, ke ae aku nei wau ma kau noi e kuu Lani, he mea pono nou e komo aku oe me ka`u milimili; no ka mea, ua ike au i ko`u pomaikai ole no ka`u mea i luhi ai, ua upu aku hoi ko maua manao me ka mea nana i malama kau wahine (Laieikawai.) o Kekalukaluokewa ke kane a ka`u hanai, ua pono no, aka, i keia noho aupuni ana, ua lilo ka pomaikai i na mea e ae, nolaila, ua nele wau. No ka mea hoi, ua haawi ae nei kela i na moku apau i ou kaikuahine, koe hoi wau ka mea nana kana wahine i wahine ai, a nolaila e aho hoi ke ka i ka nele lua, a nau ka wahine a olua.”

            A pau keia mau kamailio a laua ma ke kaawale, hele aku la o Kapukaihaoa me ke Alii pu a hiki i o Laielohelohe la.

            I aku la. “E kuu luhi, eia ke kane, nohoia, he lani iluna he honua ilalo, keehi`a kulana a paa, a nana mai i ka mea nana i luhi.”

            Alaila he mea kanalua ole ia ia Laielohelohe; a lawe ae la o Kaohonohiokala ia Laielohelohe, a hui oluolu iho la laua.

            Ekolu mau la o lana ma ka laua mau hana, hoi aku la o Kaonohiokala i Kahakaekaea.

            A mahope iho oia mau la kaawale, ua aaki paaia ke aloha wela ilana o Kaonohiokala, a ano e kona mau helehelena.

            La manawa, hoopuka aku la o Kaonohiokala i olelo hoopunipuni imua o Laieikawai, oia ka ha o na la kaawale o laua, me ka i aku. “Haohao hoi keia po o`u, aole wau i moe iki, i ka hoopahupahu waleia no a ao wale.”

            I aku o Laieikawai, “Heaha la?”

            I aku Kaonohiokala, “Ua pono ole paha ka noho ana o lakou la o lalo.”

            “Ae paha,” wahi a Laieikawai, “aole no la hoi e iho.”

            A no keia hua kena a kana wahine, he mea manawa ole noho aina i lalo nei o Kaonohiokala, a launa no me Laielohelohe. Aka, o Laielohelohe aole i loaa iaia kona pilikia ma ka manao, heaha la ia mea i kona manao ana.

            Ia laua e hui ana ma ka makemake o ke Alii kane, ia manawa, ua ike ole o Laielohelohe i kona aloha ia Kaonohiokala, no ka mea, aole no o ke Aliiwahine makemake iki e hana i ka hewa  me ke Alii nui oluna; aka hoi, mamuli o ka onou a kona mea naua i malamawale no ka hooko ana.

            Hookahi anahulu paha o ko laua hana ana i ka hewa, hoi aku la o Kaonohiokala iluna.

            Ia manawa, ulu mai la a mahuahua ke aloha o Laielohelohe ia Kekalukaluokewa no kona haule ana i ka hewa me Kaonohiokala.

            I kekahi la ma ke ahiahi, olelo aku la o Laielohelohe ia Kapukaihaoa, “E kuu haku nana i malama maikai, i keia manawa, ua poina loa ia`u ka manao no Kaonohiokala iloko o na manawa o maua i hana iho nei i ka hewa, a ke hoomahuahua mai nei ke aloha o kuu kane (Kekalukaluokewai) ia`u, no ka mea, i ka noho iho nei no ka i ka pono me ke kane, me ko maua maikai, alalau wale no i ka hewa, aole no ko`u makemake, no kou makemake wale no. Heaha no la hoi kou hewa ke hoole aku, i kuhikuhi aku hoi wau i kou ae ole no kou hoohiki ana, aole au e launa me kekahi mea e ae, ka i no he hoohiki paa kau, aole ka.”

            I aku o Kapukaihaoa, “I ae aku au e lilo oe i ka mea e, no kuu nele i ka haawina waiwai o ko kane; no ka mea, ma kuu maka ponoi nei no ka waiwai a ko kane i haawi ae ai, a owau no ke ku nolaila, lilo oe, aole hoi au i manaoia ka mea nana ka wahine i wahine ai oia.

            I aku o Laielohelohe i kona kahu nana i hanai. “Ina o kou kumu ia o ka haawi ana i kuu kino e hoohaumia me Kaonohiokala, alaila, ua hewa loa oe; no ka mea, ua ike oe, aole na Kekalukaluokewa i hoonoho na mea maluna o na aina; aka, na Kaonohiokala no, a nolaila, apopo e kau wau maluna o na waa a holo aku e imi i kuu kane.”

            I ke ahiahi iho, kena ae la oia i na aialo kane ona, na mea malama waa hoi o ke Alii, e hoomakaukau i na waa no ka holo aku e imi i ke kane.

(Aole i pau)

 

HE MOOLELO NO

 

RODERIKA O KILADEA

KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA ME ANA I ALOA AI.

AME

KATE MAKAMURAGA.

KA U`I NOHEA A HOOILINA OIAIO O KALELOGA.

(Unuhiia e S.K. Nawaa.)

 

            “Pehea e ike no anei oe iaia ina paha ia e hele mai ana?”

            “Ae, e kuu haku. Ua hiki ia`u ke kiai aku i ka manawa e hele aku ai ka opio wahine a aole hoi e nele ko`u hoomaopopo e halawai aku ana laua iloko o ka ululaau.”

            “Ina pela e hele koke aku oe a e kiai hoi, a e hoike koke mai hoi ia`u ina e hiki io mai ana ua haku la o na powa.”

            Ua ae aku la o Kimona e hooko ana oia i ke Kauoha i haawiia aku iaia, a mahope koke iho ua haalele iho la oia i kona haku.

            “Ano,” wahi a ka eale i puana ae ai i ka wa i hala aku ai o kona kapena, “e ike aku ana wau i ka mea i oi aku o ke ino. O no keaha la i ili mai ai keia mea kaumaha maluna o`u! Heaha hoi ka`u i hana aku ai i kau mai ai ia mea maluna o`u! Heaha la hoi ka na lani i haawi mai ai ia`u i keia kaikamahine moonihoawa! Ua pono maoli no ka hala ana aku o ka`u wahine aloha ma kela aoao mau o keia ola ana mamua o kona ola ana iho a kaumaha hoi e like me ko`u i keia manawa!”

            He mea oiaio ua ili aku na haawina o ke kaumaha manluna o Habati Durano, he kaumaha nana e wawahi ana i kona puuwai, no ka mea ua hana aku kana kaikamahine i ka hana aloha ole maluna ona; ua a`e aku hoi maluna o ka mana o ka makua, a maluna hoi o kona aloha; a ua wawahi iho hoi i na anuu apau o ka oiaio, a haawi aku hoi i kona hanohano e lulumi ia iho e na hana hoohaahaa i ka inoa maikai e hiki ole ai hoi ke huna ia aku mai ke alo aku o na kanaka apau. Ua kaumaha ka eale no ka manawa loihi; a ua oi aku hoi kona kaumaha no ka mea ua hoao oia e pulama iho i na mea apau me ka ike ole ia mai e kekahi mea. ae, he mea oiaio, ua hoao oia ma na ano apau e huna iho iloke ona i ka mea oiaio e pili ana no kaua kaikamahine, a hiki i ke kokoke ana mai o ka mauawa e hoohui ia ai kana kaikamahine me ka hooilina o Kiladea, me ka manaolana na ia mea e hoanoe ae i ke kulana o kana kaikamahine a hoolilo ae iaia i mea maikai. Ua lawe aku oia i ua kaikamahine la ana imua o Kamaki Fizigerela, me ka manao, e hooko koke ia ka laua mea i hoopaa ai, aka ua loaa mai iaia kekahi puupuu ikaika loa. I kona ike ana i ko Roderika hoole ana, ua komo koke mai iloko ona ka manao huhu, a ua paa kona manao he mea pono e hooko ia ka olelo aelike; aka iaia i hoi mai ai no Kaleloga, a noonoo pono iho i ke ano o kana kaikamahine, ua loli ae kona manao. Ua ku iho oia a ninau iho iaia iho no na manawa lehulehu, -- “Heaha la ka`u e hana ai ina no hoi owau ma ko Roderika makalua?” a ua ha`i no hoi oia i ka haina oia ninau i kulike aku me ko Ronerika manao.

            No kekahi manawa loihi mamua aku o keia manawa, ua loaa ka hoohuoi iloko o Sir Habati eia kana kaikamahine ke hui launa nei me kekahi mea okoa aku mawaho o Kaleloga. Ua manao oia i kinohi he kanaka Nomana no ka mea a kana kaikamahine e hui nei, a i ole o kekahi paha o na kanaka hahai holoholona; aka, i kona wa i hoike aku ai, i keia manao hoohuoi ona i kana kaikamahine, ua pane ia mai me na olelo ikaika, me ka lelele ana kohu pupule. No kekahi manawa mahope mai, ua loaa aku ka manao iloko o ka eale malia paha eia kekahi o na kaukaualii o ka poe Ailiki ke hui nei me ia, a ua ninau aku oia i kana kaikamahine; aka ua hoomaka`uka`u mai oia a hiki ole iaia ke hoomau aku i ka ninau ana. Hoko no nae oia mau hana a kana kaikamahine aole i ala mai ka inaina iloko ona.

            I ka hiki ana mai i ke ahiahi, a mahope hoi o ka ai ana o ka eale i kona aina ahiahi, ua huli hoi aku la ka eale no kona lumi, a maiaila i hoi hou mai ai na noonoo ano e iloko ona. Mahope mai ua ua hoea aku la o Kimona imua o kona haku.

            “A, e kuukapena, heaha na mea i hoea mai i keia manawa?”

            “Ke Hoomakaukau nei o Lede Magareta e haalele iho i ke kakela nei.”

            “Oia hookahi wale no anei ke hele aku ana?”

            “Ae, e kuu haku.”

            “Ke manao nei anei oe e hele aku ana oia e hui me kana aloha o MaunaDysart?”

            “Pela ko`u manao. He mea maikai nou he hoomakaukau koke iho ia oe a e hahai mai ia`u a e haele ae hoi kaua mahope ona a e ike aku hoi i kana wahi e hele nei. He mea pono ia oe ke komo iho i kou lole hele ululaau, a i kou wa e makaukau ai, e loaa ae no wau ia oe ma ka puka pa uuku. E akahele hoi oe i kou wa e hele ae ai, a mai kamailio oe i kekahi mea a hiki i kou wa e ike ai ia`u.”

            I ka hala ana aku o Kimona ua komo koke iho la o Sir Habati i kona lole hahai holoholona, a mahope o kona hookomo ana iho i kekahi pahi pokole iloko o ka pulima o kaua kuka ua puka aku la oia iwaho a hele aku la e hui me kona kapena. Aole he mahina i keia manawa, aka aole he mau ao nana e huna aku i ka olinolino mai o na hoku, a aole hoi oia i koho hewa i kona kapena i ka wa ana i hiki aku ai i ka puka pa uuku.

            “E akahele, e kuu haku,” i hawanawana mai ai o Kimona, “o ka hala ana aku la no ia o kau kaikamahine, a ua hiki mai hoi kaua i ka wa pono.”

            “Ina pela, e hele aku kaua, e Kimona. E makaala loa ana wau no`u iho.”

            Ia laua i puka aku ai iwaho o ka pa, na ike aku la ka eale i kekahi mea kino pouliuli e hele ana mamua o laua a iloko o ka wa pokole ua nalo aku la ua mea la mai kona mau maka aku.

            “Ae, e kuu haku. Ua ike wau i ko laua wahi e hui nei, nolaila aole a kaua mea e hopohopo ai, aka e makaala loa kaua i ko kaua hele ana aku.”

 

MOKUNA XV.

 

PAU KE POHIHIHI.

 

“Ma ko oe poli no wau e hiolani ai,

Puili pu iho ai, i ke anu, koolua o kani mehameha.”

 

            Ma kahi o ka hapalua mile mai ka paia aku o ka pa e ulu ana kekahi mau laau mapela, a i ka wa i ike hou aku ai o Sir Habati i ke kino pouliuli e hele ana mamua aku o laua, ua maopopo iho la iaia o keia ululaau mapela ka pahu hope o kana hoakai, a o kahi hoi a kana kaikamahine e hele aku nei. ua alakai aku la kona kapena iaia ma kekahi alanui okoa aku, olai he mea pono no laua e hahai ole aku mahope o na kapuai wawae o ka laua mea e manao nei e hoohalua aku; no ka mea aole i ike ia aku kekahi mea e noho mai ana e nana i ka lakou nei hele ana aku a loaa hoi ka mea nana e hoopalakai mai i ka laua nei huakai. Ia laua nei i kokoke aku ai ma kahi e ulu ana o keia mau laau mapela, ua noe aku la laua nei me ka makaala loa, a aole hoi i liuliu iho ka laua nei hele ana aku, ua lohe aku la laua nei i ka walawalaau mai o kekahi mau mea. Ua hoomau aku la laua nei i ka nee ana a hiki i ko laua nei lohe pono ana i na mea e kamailioia ana, a he eha paha anana mai kahi aku o na mea a laua nei e hoohalua ana, ua hookuu aku la o Kimona i kona haku mamua. Ua ike pono aku la ka eale i na mea elua e noho mai aua, a ua ike maopopo aku la no hoi oia o kana kaikamahine kekahi, o keia mau mea, a o Raraina Duna hoi ka lua. Ua ike aku la oia i ke kau mai o ke poo o kana kaikamahine ma ka umauma o keia haku o na powa, a aia hoi kona mau lima ke apo ia maluna o ke kino o kana mea