Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 48, 27 November 1903 — Page 2
| This text was transcribed by: | Georgina White |
| This work is dedicated to: | Ke-a Ohana |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, NOVEMABA 27, 1903.
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina $1.00
SUBSCRIPTION RATES.
One Year……………………………………..$2.00
Six months………………………………$1.00
O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA. E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEL.
O na Daia apau o ka Pepa nei e hoouna poiolei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu Pa nalaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa E lua
David L. A-I Lunahooponopono
- W. PEARSON, LUNA NUI
- Honolulu, Oahu
POALIMA : : NOVEMABA 27, 1903
KE KIAAINA HOU.
E like me na lono i hoike mua ia mai ia kakou ma na mea i haia no ke Kiaaina hou o kakou ma kahi i waiho hakahaka ia e ka Hon S. B. Dole, ma na uwea moe moana mai, a i ka Poakahi nei e like me ia e puka aku nei ma keia helu, ua malamaia ae na hana hoonoho i ka Hon. George R. Carter i Kiaaina no ka Teritori o Hawaii, a oia ko kakou kiaaina o keia mau la.
He kanaka opio keia i hanau i Hawaii nei nona na makahiki he kanakolu-kumamahiku, he kanaka waiwai a loaa nui ka ike hoohana i na hana hoowaiwai o ka aina, a ke ku ka ninau ma kona hooikaika kino ame na mea like ua aiai loa ia mau haawina me ia no ka mea ua ike nui ia oia maloko o na paani hooikaika kino like ole.
He pua o Carter i puka mailoko mai o kekahi ohana misionari kahiko loa a mahope o na hoonaauao ana, ua au pu aku oia iloko o ke ao nei me ka hapanui, kahi i hoouluuluia mai ai me ia na haawina makaukau no na hana hoowaiwai o ka aina ke kumu i loaa nui ai i keia kanaka opio na ike o na mea e kupona loa e loaa ia Hawaii. Na keia mau haawina i hookupono io i keia kanaka ma kahi ona i hoonohoia aku la.
Na ka Peresidena Rusawela keia hookohu ana mai la ma ka noho Kiaaina no ka Teritori nei i ka la 31 o Okatoba o keia makahiki, a e like me kana olelo i hoike ai ma kona la i hoonohoia e haawi no oia i kona puuwai ame kona uhane no na hana apau o kona oihana kiekie i waihoia mai iloko o kona lima nana e lawelawe.
Wahi hou ana aole e leo nui mai ana kona aina hanau no ka hoohala wale ana iaia iho mai na hana ae no kona aina. E haawi ana oia iaia iho no na holomua o Hawaii Paeaina, a no na Hawaii. Aia ka iini ikaika iloko ona no ka hana aku i ka pono no ke kanaka, wahine a keiki o keia mau mokupuni, a ke hoolalelale nei no ka pono o Hawaii ame na Hawaii e loaa mai ke kuleana o ka nohona mokuaina ana.
Ua maikai na hoike manao o ke Kiaaina hou, a aole no e nele ka loaa o ia ano haawina iloko o ka puuwai o ke kanaka naauao a manao ikaika no ka pono o ka hoakanaka, a ke manao nei makou o Carter kekahi iloko o keia huina, aka e like me ka olelo kaulana a oiaio, na ka hana e hooiaio mai i ka olelo a ke kanaka, nolaila, he mea pono i na Hawaii ame ka lehulehu kupa Amerika e kau aku i na maka no na hua o na hana e hanaia mai ana mai ke Keena Kiaaina mai.
Ke manao nei makou o ke kaulike ke hanaia mai no ka mea oia wale no ke alanui e loaa ai ke kaona o keia manao pookela a ke Kiaaina hou i hoike ai—o ka pono o ke kanaka, a wahine a keiki, a o ka lawa like ana o keia mau mahele ekolu oia lo no ka loaa like o na pomaikai apuni.
Ma ka makou hoomaopopo a oia no ka oiaio he hana paakiki a puikaika ka hoao ana e ka`ipuu like ia ka pomaikai pililaula no ka lehulehu, a o ke kanaka nona na haawina i lawa ke hoohana aku maioko o keia mahele oia auanei ke kanaka nona ka noho a makou i manao ai o Carter kekahi iloko o ia auna.
NOHO POULI MAMUA MAHOPE PUKA I KA MALAMALAMA.
E like me ia e puka aku nei pela ka nui o ka ike i loaa ia kakou e ka lehulehu no ka waihoia ana ae o na paiapaia hoike lilo o ka Hale o na Lunamakaainana o ka Ahaolelo 1903, imua o ka Papa Kiure Kiekie Amerika ke kumu i loa ai ke pana o ke @oomanao nona keia kinomanao.
He mea oiaio, o keia mau hoike lilo ua noho aku lakou iloko o ka pouli no kekahi mau ia loihi mahope iho o ka pau ana o ka Ahaolelo i hala iho ia, a ke Kuokoa i komo pu aku ai ma keia ninau hoohuoi i ka nalowale honua ana me ka ike ole ia, a na keia ike ole ia a manaoia ua puhiia i ke ahi i hoaia ae i ka manao kanawai ina he hiki ke nowele aku, ke kumu o kakou i ike ai i kekahi mau manawa i hala iho nei o ke komo lawelawe ana o ka Pupa Kiure Kiekie o ka Teritori o Hawaii a ole ka loaa.
I ka lua o ka manawa o ka hoao ana i keia hana hookahi ma o ka Papa Kiure Kiekie Amerika e like me ia e puka aku nei ma keia heiu o ke Kuokoa a i ka hauoli o ka lehulehu, a oia ko makou olioli piha oia ka waihoia ana ae o ua mau palapala nei i ka malamalama mahope @o o ka noho ana iloko o ka poali.
E like me na mea i loaa mai oiai aole i pau loa ka hana a ke Kiure Kiekie no kela hana, a oia no ua mau palapala la iloko o ko lakou lima no ka noi@ hou aku, ua loaa iho ka ike na nui na @paopa i hauhili pu la aku, aole nae i ka pau loa no ka mea aia no he mau hoike lilo i ku i ka poloiei.
A o keia kulana epaepa oia ke makou e hoike nei, i ke ko o ka makou mau haupu ana, a makou e manapio nei he haawina ikaika ia e hoioila ae ai ia mau epaepa no keia mau mua aku i ka waihoia ana ae ia i ka malamalama.
Ma keia mau makele a elua—o ke epaepa ame ka maikai alaila he elua mahele o na hoa o ka Hale o na Lunamakaainana a oia no na mahele i ho@keia ae la, eia nae aole e hiki ke kuailo mua ae owai la o lakou ka noe i epaepa a owai ia ma ka mahele epaepa ole.
E like ma ia e ku nei i keia manawa, ua like ke kulana o keia mau hoa me na wahine puupaa he umi me na ioukukui e hiamoe ana—elima naaupo a elima naauao, a aole e hiki i kekahi ke kuailo mua ae, oiai na wahime e hiamoe ana, a wae ae owai ia iwaena o lakou ka poe naauao a naaupo, pela keia mau hoa, aole e hiki ke hoike mua ae owai la iwaena o lakou ka poe naauao a naaupo.
Eia nae aole e mau ana ka ike ole ia o keia kulana maopopo ole o keia mau hoa, no ka mea, e pau ana ko lakou mau kulana i ka ahuwale iloko o ka manawa kupono.
I ka wa e hiamoe ana na wahine puupaa aole i hiki ke koho a wae ae i ka naaupo ame ka naauao, aka i ka manawa o lakou i ala ae ai mai ka hiamoe mai, a koli i ko lakou mau ipu-kukui oia ka manawa i maopopo ai ko lakou kulana, a oia ka manawa e hiki loa ai i ka wae ana—o ka poe i pio na kukui, ka poe naaupo, a o ka poe naauao ka poe no lakou na kukui i a mau, a e like me ka oiaio o ia haawina pela no ka oiaio no keia mau lunamakaainana, --oia hoi i ka manawa e noho ana na palapala hoike lilo iloko o ka pouli pela ka nui maopopo ole i ka lehulehu i ka ike aku i ka nui naaupo ame ka naauao, aka, i ka manawa i ala ae ai ua mau palapala nei, a waiho iloko o ka malamalama oia auanei ka manawa e hiki ai ke kuailo ae i ka nui naaupo ame ka naauao, a oia no ka manawa e hiki ai ke wae ae owai la o lakou i epaepa a epaepa ole.
Ua lonoia mai aole i pau ka hana no keia humuhana, a oiai aia no ka waiwai o ka lehulehu iloko o ka lima o ka Papa Kiure Kiekie Amerika alaila aole e maopopo loa na hana e hanaia aku ana mawaho ae o ko lakou loaa ana, a ina e waihoia ae ana iloko o ka lima o ka Teritori alaila oia ana paha ka manawa e maopopo ai.
Aka, no keia manawa he hookahi mea i maopopo loa, oia ka loaa ana ae la o keia mau hoike, na mea a ka lehulehu i ake nui ai e ike. A ke manaolana nei makou e maaio ae ana keia ano epaepa no na kau e hiki mai ana.
KA OKE HOME KA MAKAI KIU NOEAU.
Ma keia helu o ke Kilohana e puka aku nei e hiki aku ai ka makamaka heluhelu i ka panina o ka moolelo o ka u`I o Paliuii, ka wahine o ka Li`ula, o Laieikawai ka pua noho anuenue i ka eheu o na manu.
No ka hoohihi loa ia o keia moolelo Hawaii no kona ikaika ume manao, ua lilo i kaao kaulana iwaena o ka nui moolelo Hawaii, a no keia hiki ana mai o kakou i kona makalua he moolelo hou, ka Makaikiu kaulana o Kaloke Home, ka Makaikiu Pelekane noeau.
Na keia kupueu i hoopau loa ae i na kuhihewa i ulu iloko o ka ohana o na Basekavila, no ka poino kuluma o ia ohana ma o na hana kupua a kekahi Ilio i manaoia he Kuoua.
Aole ma ka ikaika o na mea eha a daua wale no ka lanakila ana, aka ma ka hapanui o na hoohana ana iloko o keia hihia pohihihi, a mamuli no ia o ka noonoo noeau, a he noeau no hoi na hana i hanaia, ma ka huli ana i na mea oiaio apau e pili ana i keia ilio ame ka ohana iloko o ka poino.
Mamua o ka hoao ana ame ka lawelawe ana e hopu i ka lawehala, o na oiaio apau ka i huli ua ia, a ma ka hoomahele ana i na hoolala ana ame ka noonoo ana maluna o ke kumuhana, na lakou no i hoike ae I ka nui noeau o ka noonoo o keia makaikiu, a me he la ua hiki no ke pakuiia mai na haawina ku kaokoa o na uhane kino ole.
Ma ka huli ana ma ka noeau ame ke akahele o ke ano pupuahulu ole, i na mea i manaoia he oiaio, a hiki io no i ka loaa io ana a e like me ka loaa ana o ka oiaio o ka huina o eono, no na huahelu ekolu ame ekolu ke houluulu ae, pela keia poe oiaio i loaa pono ai a i ka hopuia ana aku o ke kalohe ma ka panina o na hana i ikeia ae ai ka lanakila piha o keia kanaka, kekahi o na hihia i lawelaweia e ia a lauia aku ai ka inoa noeau maluna ona.
Ma ka hapai ana i ka inoa o Mr. Home aole e hiki ke hoopoinaia ka inoa o kana hoa lawe hana Mr. Wakekona, he kauka ma ke kulana, aka he hoa paahana o keia hihia hookahi i hooko pololei i na kauoha a kona haku a hiki aku i na mea liiiii.
He nui na haawina a`o maikai e loaa ana i ka mea heluhelu ma na kulana hana o keia Kauka Wakekona, a o kekahi mau haawina o lakou oia no ka hooko e like me ke kauoha, ka hana pololei, hoolohe a hoole iaia iho, no ka manao ana e lanakila ke kumuhana i manao nui ia e hooko.
No ka manawa loihi loa ka mau ana o keia noonoo maluna o na hana a keia Ilio Hanu Meheu i manaoioia he kupua—o ka a mai o ke ahi iloko o kona waha ame ka weli nui o kona mau maka, e i io mai ana i ka mea hookokoke aku ma kona wahi he luahi oia na ke kupua.
O kana aoa ana lioko o ka pouli o ka po a i kekahi manawa o ke ao, e wawalo hele ai iloko o na ea umamalu o ia okana aina, a i ka manawa e kau ai ka make maluna o kekahi mau laia o keia ohana o Basekavila—he make hikiwawe e hiki ai ke hoomaopopo iho o ka lima nui ke kumu o ka make, aole e hiki ke loaa i na kauka na hoolalo o ka make ana, oiai aole he mau hoailona maluna o ka mea i make kahi hoi e kukulu ai na ike kupono.
A mamuli o ka hana noeau o keia lawelawe makaikiu ana ua loaa aku ia ka i`o o keia ilio kupua, a o ka hopena o kona haku he pio na ke kanawai, a oia no hei ka holoi loa ia ana o na manaoio no keia ilio kupua iloko o na noonoo o na kamaaina o keia okana aina, a o ka palekana loa ana no hoi ia o keia ohana kulana hanahano o Basekavila.
Ua manao ke Kuokoa e lilo keia moolelo i mea hoowaiwai i kona mau makamaka heluhelu, aole wale ma ke ano he moolelo aka o ka ikeia o kekahi mau haawina kumau o ke kanaka i maa mau ole i ka hoohanaia e ka nui lehulehu, a o ka hoohanaia ana e kekahi poe kakaikahi, e like me Makaikiu Home i ka hoohana ana i kana mau lalena i lo@a like no i kekahi poe he nui i hoohana ole ia nae e iakou, ke kumu hoi i kau aku ai ka inea maluna o keia kupueu, “ka Noeau o na Makaikiu.”
E puka aku ana keia moolelo o Kaloke Home ka Makaikiu ame ka hihia i Hulila me ka Noeau,” ma keia helu ae.
Na Lunakauawai Apana.
MA KE KANAWAI KALANA E MAU ANA NO LAKOU MA NA O@HANA A PAU KO LAKOU MAU MANAWA I HOOKOHUIA AI.
O na Lunakanawai o na Apana e mau aku ana no lakou a hiki i ka wa e pau ai ko lakou manawa`I hookohuia ai. O keia ka mea i hoakakaia ai ma ke Kanawai Kalana, a mahope aku, ua hiki i ka Papa Lunakiai ke hookohu aku, e like me na mea i hoakakaia ma ua Kanawai ia.
Penei ka mea i hoakakaia ma ka Pauku 48:
“O na luna aupuni o kela ame keia apana, hookahi a oi paha mau lunakanawai apana, hookahi a oi aku mau hope luna makai, na luna alanui, ame na luna aupuni paalalo iho e hoomaopopoia ana e ke Kanawai. Aole i pili na hoakaka ana o keia pauku i ka manawa oihana e nee nei, o na lunakanawai apana.”
Ma keia ke ike nei kakou aole e loaa ana he manawa a kekahi mau Papa Lunakiai e hookohu aku ai apau loa na lunakanawai oia kalana, koe wale no a loaa he mau kuia. O ka hapanui o na lunakanawai e pau ana ko lakou mau hookohu i keia makahiki ae. Eia iho na lunakanawai apana ame ka loihi o ko lakou manawa i koe:
MOKUPUNI O HAWAII.
R. H. Atkins, Kohala Akau, e pau ana i Augate 31, 1904.
Thomas Aiu, Kona Akau, e pau ana i Aperila 30, 1905.
Geo. Clark, Kona Akau, e pau ana i Aperila 30, 1905.
G. W. A. Hapai, Hilo Hema, e pau ana i Aperila 30, 1904.
Wm. Hookuanui, Kohala Hema, e pau ana i Aperila 30, 1905.
Henry Hall, Hamakua, e pau ana i Sepatemaba 9, 1904.
J. Waiohinu, Hamakua, e pau ana i Aperila 30, 1905.
Wm. Kamau, Puna e pau ana i Augate 31, 1904.
S. W. Kaai, Kona Hema, e pau ana i Augate 31, 1904.
H. S. Rickard, Hilo Akau, e pau ana i Sepatemaba 1, 1904.
W. P. McDougall, Kohala Akau, e pau ana i Novemaba 26, 1904.
Thos. Ridgway, Hilo, Hema, e pau ana i Augate 3, 1905.
J. H. Waipuilani, Kau Hikina ame Komohana, e pau ana i Augate 31, 1904.
MOKUPUNI O MAUI.
Chas, Copp, Makawao, e pau ana i Augate 31, 1904.
John H. Hanuna, Hana, e pau ana i Iulai 14, 1904.
D. Kahaulelio, Lahaina, e pau ana i Augate 31, 1904.
G. K. Kunukau, Honuaula, e pau ana i Mei 1, 1905.
J. K. Piimanu, Kipahulu, e pau ana i Augate 31, 1904.
W. A. McKay, Wailuku, e pau ana i Dekemaba 31, 1904.
MOKUPUNI O MOLOKAI.
J. H. Mahoe, Molokai, e pau ana i Iulai 30, 1904.
Thos. K. Nakanaela, Kalaupapa, e pau ana i Aperila 15, 1904.
MOKUPUNI O LANAI.
S. Kahoohalahala, Lanai, e pau ana i Augate 31, 1904.
MOKUPUNI O OAHU.
E. P. Aikue, Koolaupoko, e pau ana i Augate 31, 1904.
L. B. Nainoa, Koolauloa, e pau ana i Aperila 12, 1905.
L. A. Dickey, Honolulu, e pau ana i Augate 17, 1905.
Alex. Lindsay, Honolulu, e pau ana i Augate 17, 1905.
Sam. Hookano, Ewa, e pau ana i Augate 31, 1904.
Alfred Kaili, Waialua, e pau ana i Iulai 23, 1904.
S. Kekahuna, Waianae, e pau ana i Augate 31, 1904.
MOKUPUNI O KAUAI.
J. K. Burkett, Koloa, e pau ana i Aperila 30, 1905.
D. K. Kapahee, Koloa, e pau ana i Dekemaba 15, 1903.
J. Kakina, Hanalei, e pau ana i Aperila 30, 1905.
H. K. Kahele, Lihue, e pau ana i Aperila 31, 1904.
S. Kanewanui, Kawaihau, e pau ana i Maraki 16, 1904.
G. L. Kopa, Waimea, e pau ana i Augate 18, 1904.
MOKUPUNI O NIIHAU.
E. Kahale, e pau ana i Augate 18, 1904.
Haalele Ukana.
HOOLE KA HUI MOKUAHI PAKIPIKA I NA UKANA O NA AINA HIKINA.
No elua mahina i haia ae nei, he mea maa mau i na mokuahi o ka Hui Mokuahi Lawe Leta Pakipika ame Toio Kisen Kaisha ka haalele ana i na ukana o na awa o Kina ame Iaoana. O ke kumu oia no ka olohaka o keia mau ukana a ua nui hoi kahi i ilio ia lakou, a ma ia ano na mama pu ka moku ke hiki mai i keia awa. Ua iaulahea pu ae no hoi, mamuli o ka nui loa o keia mau ukana i haaleleia, e kii aku ana keia hui i kekahi moku nana e halihali mai i keia mau ukana i mea e pau ai ka waiho ana o keia mau ukana ma na wahi hoolulu moku. I ka wa e hoomaka mai ai na mokuahi Manakuria ame Momogole e holo mawaena o na kai o Kina ame Kapalakiko me he mea ia e pulumiia ana na ukana apau e waihoia aku ana na keia hui e lawe. Ma ke kulana o keia mau moku a kakou i ike ai ma na helu i halu, ua hiki i kekahi o laua ke lawe i ka manawa hookahi i hookahi piha ukana o ka mokuahi Korea a pakui aku k@ Kina piha ukana, lawa ka piha hookahi, a ma keia ano ua hiki ia kakou ke hoomaopopo i ka nui maoli no o keia mau moku hou, a ma keia no hoi a @e@paha e haalele hou ana keia hui mokuahi i na ukana.
Elemakule Kino Ikaika.
KA ELEMAKULE I LAWE AI I NA HUAALE AKALA A KAUKA WILLIAMS.
WAHI A MR. KINDRED UA HOOLA MAI NA HUAALE AKALA IAIA MAI KA RUMATIKA MAI? KE KUMU O KONA IKAIKA HOU ANA.
I ka manawa aoo a elemakule o ke kanaka oia ka manawa a na kauka e ike ai me ka paakiki e puka lanakila ai ka ma`I ma ka lapaau ana mamuli o keia ano kahiko o ke kanaka.
O keia oiaio i hoikeia ae la ua kulike loa ia i ko Mr. Amos Kindres, o Worcester, Mass., o ke aianui Jacques helu 82, ka elemakule nona na makahiki he kanawalu-kumamaha e noho hauoli ana iloko o ke ola i puka mai mamuli o na Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea.
Aole wale oia i lawe i keia mau huaale ma ke ano he mea hooikaika kino, ke kumu i loaa ole ai ka lua o keia laau, ma ia ano aka he mea i hoola maoli mai iaia mai ka ma`I ikaika maoli no, e like me kana i hoike ai malalo iho. Eia kana olelo:
“He mea wau i loohia i ka rumatika no kekahi manawa i hala aku nei. Ua noho ia ano ma`I iloko o kuu mau lima, kuu mau wawae, ame kuu kua, ke kumu manene loa o ka i`o ke hooaaia mai.”
“Ua pehu ino loa ae la kuu mau lima a ua hoopilikia loa mai hoi kuu kua ia`u, a no ka eha ua hiki ole loa ia`u ke holoholo hoolana. Ma kekahi manawa a`u i kulou iho ai no ka lalau ana i kekahi mea, a i kuu mea ana ae e ea iluna he hana paakiki loa ia o ka hooikaika ana e ku pololei.”
“Mahope o ka pau ana o elua pule, o ka hoomanawanui ana aole i hiki ia`u ke ku pololei. He ma`I weliweli loa keia a aole kauka a mea laoaau e ae e hiki ke hooia i hoao e haawi mai i ka oluolu no kuu kino. Pela iho la ka mau ana o keia pilikia o`u a hala kekahi manawa ua hiki ole ia`u ke hoohuli ae me ko`u wahi ikaika wale no ke kokua ole ia mai e kekahi lima kanaka no ka hoohuli ana.”
“Alaila, hoomaka iho la wau e hoao Williams no ka Poe Haikea. Me ka hoohewahewa ole ua ku pololei kana mana hoola no`u a ua ola io wau ma o ko lakou mana la. Aole i hoi hou mai ua mai`i rumatika la i ka manawa i malele aku ai ia mai o`u aku.”
Ua hoomau aku la no wau i ka lawe ana i keia mau huaale ma ke ano he mea hooikaika kino, i na manawa a`u e lawe ai, a ma keia mea aole au i ike he hoola e ae no`u mawaho ae o keia mau huaale.’
He elua mahele hana hoola o keia laau lapaau, iloko o ke koko a iloko o na aalolo, a ua hoolaia na nawaliwali ma`i i ku loihi, e laa ke ano lolo, eha aaki ino, rumatika, nalulu o ke poo, ke ano mahope iho o ka hoola ana ae o ka la gripa, ke kapalili o ka puuwai, hohoma o ka helehelena ame na ma`i wahine ame ko kane.
E loaa no na Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea ma na halekuai laau lapaau apau, a mai ka poe kuai laau lapaau aku, a loaa pu no hoi ke kauoha aku mai ia Dr. Williams Medicine Company mai Schenectady, N. Y. ke loaa aku ke kumukuai o kanalima keneta o ke phho hookahi a eono poho no elua dala me ka hapalua.
KE AUPUNI KALANA.
(Hakuia e Kila Kauahola.)
Hanohano kou nani e Haweii, I ka noho i ke Aupuni he kalana, --He oiaio, he oia, he oiaio.
Na ka mana nui a o Amerika, Lula nei i ka Moana Pakipika, --Ua ike na mana nui Ii ka nohona Hawaii.
Ua ike oukou e ka lahui,
Na hana noeau a ka Aeko, --Au ana i ke kai me he manu la.
Na ka nui o ka Repubalika,
Hooholo inei pila kanawai, --Hoohoioia, ua holo, holo io.
I ka wa o ke kau Ahaelelo
Ma na paia a o Iolani Hale, --O ka home o na`lii, ua pau ia mau pono.
Ike ai kakou apau loa
He loaa e ka pono i ka lehulehu, --He oiaio, he oia, he oiaio.
Na makaainana o ka aina,
Mai Hawaii a ka la i Lehua, --Olioli wale, olioli wale ka nohona.
I ka la Eha o Januari
Noho mai e ka Papa Lunakiai, --Me ka hoopono ma ka hana o ke Kalan.
Me na luna nui o ke aupuni,
Malalo o ka mana koho balota, --O ka mana pono kivila ou e Hawaii.
Ilaila kakou e ike ai,
Elima kiai pono ke Kalana, --Na mana o ke Aupuni ua noho i ka hanohano.
Aole makou e poina ana.
Ia Kalanianaole noho i ka iu, --Ka Elele a ka Lahui ua siiaia a paa.
Keike kaulana o ka aina,
He alii opio puuwai olu, --Ka Haku o Hawaii, ka lehua kau a ka manu.
Na ka mana kahikolu e kokua,
Noho hou Hawaii i ke kanaunu, --Uwila ko hae Hawaii, pookela o ke ao nei.
Hainaia mai ana ka puana,
Repubalika no e ka oi, --Sua, hiu a lilo i ka Repubalika.
MR. KIOI OPIO.
Kokua Manawaiea i ka Wahinekanamake Mr.s Mahelona.
Eia ke houluuluia nei kekahi puu dala no ke kokua ana i ka wahine kanamake, Mrs. Mahelona, keia makai i lilo aku ai kona oia no ka hoao ana e hopu i ka Pake aihue moa. O ka huina dala i loaa i keia manawa he @. Ua ai aku ka pono o keia mau dala kokus, no ka mea o ke kanaka i`haia aku la ua make oia no ka maiuhia o ka lehulehu.
O KA PAA O KA LEO O KA BEBE i kaa malalo o ka naeoa`iku he hoailona ia o ka puka mai o ka ma`i. Ina e hoohana koke ia ka laau kunu CHAMBERLAIN’S COUGH REMEDY i ka manawa no e hookaka ai e paa ka leo o ka bebe a i ole mahope iho o ka puka ana o ke kunu alaila aole he olelo ana no ka mea he mea maopopo loa ka hemo o ia ano pilikia. Aole hala keia laau kunu mana hooia a he hala hakalia ole no hoi. O Benson, Smith & Co., Ltd., na Agena Kuai Kukaai ka poe e kuai nei i keia laau.
Ma ke Kauoha.
HOOLAHA HUI I HOOHUIIA.
TERITORI O HAWAII.
KEENA O KA PUUKU, HONOLULU, OAHU.
MA KA HANA O KA HOOPAU LOA ANA I KA BITUMINOUS ROCK PAVING COMPANY, LIMITED, (KAUPALENAIA.)
Oiaia ka Bituminous Rock Paving Company, Limited,, he hui i hoohulia a i ku malalo ame ka malu o na kanawai o ka Teritori o Hawaii, mamuli o ua Kanawai la, a e like me ia i hoikeia malaila, ua waihoia mai ma keia keena he Palapala noi e hoopauia ua hui la, me ka Palapala Hooia i hoopili pu ia i kulike ai me ke Kanawai.
Nolaila, ma keia ke hoolahaia aku nei i ka mea a i ka poe apau i kule ana a e kuleana nei ma na ano apau iloko o ua hui la i oleloia e waiho mai i na kumu ku-e i ka aeia o ua noi la i oleloia ma keia keena ma ka ia a mamua ae o ka Poaha, Ianuari 7, 1904, a o keia ame keia mea e makemake ana e loheia ma ia hana e hele kino ae ma ke keena oihana o ka mea nona ka inoa malalo iho ma ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 a. m. o ua ia la i oleloia e hoike mai no ke aha ia e ae ole ia ai ia noi.
- N. KEPOIKAI,
Puuku Teritori o Hawaii. Honolulu, Okatoba 26, 1903.
2987—Oct. 30—Nov. 6, 13, 20, 27.
HOOLAHA AINA AUPUNI.
KOMIKINA O NA AINA AUPUNI.
Aia he laikini aina no ka manawa o kanalima makahiki no ke kuai, hoololi, a ohi, i ka ili wai ame ka mana i puka mailaila mai, maluna a mai na aina Aupuni mai e waiho la ma ka Mokupuni o Hawaii, e moe ana mawaena o ke kai ma ka aoao akau o ke awawa o Waipio ma ka aoao Hikina; ke awawa o Waipio ame ka palena, ka iaina e moe la mawaena o na aina o Laupahoehoe 1 ame 2, Nakooka, Apua, Waikapu, ame Honopue ma kekahi aoao a ma kekahi aoao na aina o Puukaou ame Kawaihae 1, a holo ua laina palena la a hiki i ke kiekie mai ka ili kai ae o 4,200 kapuai, a mailaila aku he laina ouli o 4.200 kapuai mai ka ili kai ae e holo ana i Honokane ma ka aoao hema, ame ka aina o Honokane ame ka aina ilikahi o Awini ma ka aoao Komohana, i kaa malalo o na pono pilipaa o ka poe i komo iloko oia mau waiwai e waihoia aku ana ma ke kudala akea ma ka poakahi, ka la 30 o Novemaba, 1903, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo.
O ka poe i kupono ma keia kuai, e koho lakou maluna o ke kumu pa-ke-neta o ka puka o na loaa o ka hana i hoohanaia malalo o na kumu o ua laikini aina la , e ukuia i ke Aupuni o ka Teritori o Hawaii i kela ame keia makahiki, mai a mahope aku o ka makahiki ekolu o ka manawa o ua laikini nei.
Aia he bona o $10,000 e kauohaia ai no ka hoopaa lawa kupono ana no ke Aupuni, a maluna o na kahua o keia kauoha e hoohanaia ai a hoolilo ma na hana kukulu i ka $10,000 maioko o 18 mahina. Ma ka hoomaka ana o ka manawa o keia laikini aina he $500 e ukuia e ka mea e paa ana i ua laikini nei i ke Aupuni, e uku mua ai i kela ame keia hapa-makahiki (eono mahina) me ka nana ole ae i ka uku pa-keneta; o ka hookaa mua o ka $500 e ukuia ia i ka manawa e haule ia i ke Komikina o na Aina Aupuni.
He 5 pa-keneta ke kumuwaiwai koho maluna o ka puka o na loaa. O na koho mawaho ae o ka uku pa-keneta o ka puka o na loaa aole ia e nanaia.
O na mea e ae e pili ana i keia ano laikini e hoolakoia aku no ia mai ke Keena aku o ke Komikina o na Aina Aupuni.
E. S. BOYD,
Komikina o na Aina Auouni.
Keena o na Aina Aupuni, Okatoba 22,
2987—Oct. 30—Nov. 6, 13, 20, 27.
HOOLAHA AINA AUPUNI.
Ke hoikeia aku nei ua hookohuia aku o Mr. W. G. Smith i Hope-Agena no na Aina Aupuni no ka Apana Aina Eono, Mokupuni o Kauai, oia hookohu e hoomaka ana ma ka la 1 o Novemaba 1903.
O ke Keena Aina aia no ia ma na wahi noho Mr. A. S. Wilcox, i ikeia ma ka inoa “Kilohana” ma ke alanui nui mai Lihue aku a hiki i Koioa, ma ka Apana o Lihue, Mokupuni o Kauai.
E. S. BOYD,
Komisina o na Aina Aupuni.
Keena o na Aina Aupuni, Honolulu, Nov. 10, 1903.
2989—Nov. 13, 20, 27.
HOOLAHA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poaono, Dekemaba 12, 1903, ma ka hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o ka Hale Hookolokolo, e kuai kudala ia aku ana ma ke akea, i na hoolimalima o keia mau aina malalo iho n3i:
- Na Aina Aupuni o Pohakuhaku ame Kemau ma Hamakua, Hawaii, nona ka ili-aina o 80 eka, oi aku a emi mai:
- Mana Hoolimalima Elima makahiki (5)
- Uku-hoolimalima haahaa: --$2.50 no ka eka, no ka makahiki hookahi e hookaa mua ana i keia ame keia hapa makahiki.
- Ka Aina Auuni o Kaohe, ma Hamakua, Hawaii, nona ka ili-aina o 185 eka, oi aku a emi mai.
- Manawa Hoolimalima: --Elima makahiki (5)
- Uku-hoolimalima haahae: --$2.50 no ka eka, no ka makahiki hookahi e hookaa mua ana i keia ame keia hapamakahiki.
- No ke kii ame na mea aku i koe, e ike ae ma ke keena o na Aina Aupuni, Honolulu.
E. S. BOYD,
Komisina o na Aina Aupuni,
Keena o na Aina Aupuni, Honolulu, Nov. 10, 1903.
2989—Nov. 13, 20, 27.
HUI HOOLEWA HONOLULU.
Ke hoolalo nei keia hui i kana mau hana kokua i kona mau iaia. I keia wa ua ai mamua o @ lala, e ke @ mau nei i keia ame keia la.
J. H. TOWNSEND, Kakauolelo.
124 Alanui Beritania Tel. Main 411.
HOOLAHA KUMAU
LEWERS & COOKE
LUI A ME KUKE, Kaupale@aia
Na Mea Hookomo mai a Kuai aka i na
LAKO HANA HALE
O Keia ame Kena Ano.
Malaila e loaa ai na mea malalo @
NA PAPA N. W., NA PAPA HOL@, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.
NA PENA LIKE OLE AME N@ HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.
O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.
LEWERS & COOKE
Hui Alahao ame Aino Oahu
MANAWAHOLO
Mei 1, 1903.
MAI HONOLULU AKU
No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahae – 9:15 a.m., 8:30 p.m.
No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao--@7:30 a.m., 9:14 a.m., 11:05 a.m. 3:15 p.m., 3:20 p.m., @4:15p.m., 5:15 p.m., 9:30 p.m., @11:15 p.m.
MAI WAHO MAI.
Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai 3:34 a.m., 5:31 p.m.
Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pear City mai – 5:50 a.m., 7:46 a.m. 8:35 a.m., 10:38 a.m., 2:05 p.m., 4:31 p.m., 5:31 p.m., 7:40 p.m.
@5:31 p.m., 7:40 p.m.
@Kela ame keai la.
@Sabati wale no.
@Koe ke Sabati.
G. P. DENISON.
Lunahoohana
F. C. SMITH,
G. P. @ T. A.
Kakela me Kuke
[KAUPALENAAIA]
Poe Kalepa ma ke Komisina
:: A HE ::
POE LAWELAWE KOPAA
Poe Agena no na Wahiko Lehulehu
KAUKA T. MITAMURA
Alanui Kukui Ololi Helu @, Honolulu, Na Hora Hana:
Hora 8 a 10 kakahiaka; hora i a 3 ame hora 6 a.m. 8:00 p.m. Sabati: Hora @ a 8 p.m.
Telepone Blue 2366 P. O. Box 842.
Ina He Makemake
--KOU I KA—
Lauoho Maikai
E HELU HELU I KEIA.
Maila paha ke pau nei kou lauoho ka helelei, a koe kakaikahi. E kau i ka laau mamua o ka pau loa ana i ka helelei, e hana i laau e uiu hou ai. O ka laau
“Laau Hooulu Lauoho a Ayere” ka mea e ulu hou ai. He mani ka lauoho ke ulu mai, a he nui hoi. Ina he nawali ka ulu ana o kou lauoho, e ka
“Laau Hooulu Lauoho a Ayera: ka mea e manaanoa ai ka ulu ana, a ke loaa i keia laau pau loa ka helelei ana. I na he piha kou poo ke Kepia, o ka
“Laau Hooulu Lauoho a Ayere” ka laau e pau ai a maemae koa poo. Ke loaa i keia laau e hoi hou ana ka ulu ana o kou lauohe a like me kekou wa bebe.
Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ay@ a Company, Lowell, Mass., U. S. A. E loaa no keia mau Huaaie ma ke Hale Kuai Laau o Hollister, Aiau@ Papu.