Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 48, 27 November 1903 — HE MOOLELO NO KE KAUNAWAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUNAWAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA IV. NALOWALE HONUA KA EMEPEKA. "Pela no ko'u manao/' wahi a ke kakauolelo me ke ano pahemohemo no nae o ka olelo ana. /'l liele mai nei au e ike i ka Mea Hanohano ka Akibihopa o Tarevis, M wahi hou a ka Barona me ka haawi pu ana aku i kona pepa inoa manoanoa. Ua lalau mai la ke kakanolelo me ka paue leo ole, a nalo aku la iloko o ka lumi o ka Akihiliopa, a aole no hoi i liuliu ke kali ana a ka Barona ua lioea mai la ua kakauolelo nei me ka helehelena ano e *■ hoike maopopo loa mai ana iaia nei aole i hookoia ka makemake. j "E kuu Haku, ,? wahi ake kakanolelo mahope iho o kona noho ana, 4, ua haawi mai nei ka Mea Hanohano i kona aloha nui ia oe, a ua kaumaha pu i ka hoike mai i ka hiki ole iaia ke hookipa ia oe i keia manawa. Ua manaolana oia.aia oe iloko oke ola maikai oka noh(» ana ame ka holomua o kau mau liaua.'* A i ka maopopo ana o keia nele o kana (Barona) huakai, aole no hoi oia i hooka'ulua ilio a niahope o ka haawi hoomaikai ana ua iho mai fa oia a kahi o kona lio e malainaia ana. a i ke kau ana, 0 ka home ka pahu hopu me ka nui nune no nae iloko o kona noonoo. MOKUNA V. f NA KE ALOHA I WAELE AE I KE ALA. Mahopx» iho o kela holoholo waapa ana o ka Barona ame ka Emepeia ame Konorado i hui aioha ai ua ipo no ka hoike ana i ka oiaio o ke kanaka iaia iho, a mahope iho o ke ki ana o ka Emepera 1 kona himi moe ia i>o na ilio aku la oia kauia o ka pukaaniani a hauu ana i na ea hnihui o ka po. v Ua hele holoholo aku la 110 oia me ka haka pono ana o kona maa maka i kahi o na kukui e po-ha mai ana na knkuna mailoko mai o ka pouli o ka po mai ka lialealii uiai o ka Akibiho|*a, aka, no kona ano kanalua no ka hoohele loa aku malia o hui aku me na kial o ka Akihihopa ua hoohuli ae la oia i kona alahele i kahi o ke kaniika hana i ka hale o ka Biirona i ka muliwai. kahi hoi ona i kipa ai & iiookiiui maikai ia mai ai e Konorado i ko laua halawai hoo ana. "Pehea, v wiihi'a ka Eiuei>era i ninau aku ai, "Ua haalele mai anei ke kanaka panapua i kauhale nei no kana huakai? -Ae, e kuu Haku/ V wahi a ka pane, »u»ahope iho o ka pau ana o ka aiuakakahiaka." "Me kona malialo uoi, i ka'u koho akuf* "Ae, e kuu Haku.^ U A mahea oia i hele ai?" "Wahi ana, ua manao oia e hele i ka muliwai o liine kahi boi au e kuu Hakn i olelo aku ai iaia olaila kahi e loaa ai ka hana. 3 * "Aole no wau e kanalua ika loaa io oka hana ilaila. Kolaila ua liaalele niai oia ia kakou. Ua, ike hou anei oe »a Hitda mahope mai o ka j>o nei?' J "Aole, e kuu walii a ke kanaka opio i pane hon aku ai ine ke kulou aw> iho o k«na i>oo ilalo.

| "A. e kii h<>iiloha. e pili no wao ma kou aoao ma ke ano li. 1 Va hoea n«u la'-aa no k** ku kiai ana a hiki i kou wa e huli h«-j sn i inai ka lanai oka haloalii mai." Aka e Konorado. \w au.« ! no na manao aua o ki'ia ao nolaiia ke kanoha aku nei ; < H IWNAI KA lIANA ALOUA IKA iIANA ALOUA, no ka uk u | K at* anei o*' ika hana aelike nu' a % u no ka ]>auai hana uiaik.> i ~t . ka hana niaikai?" "E like iiie kau mau hana nmikai i hana mai ai no'u k>- k ; , 0 ī ka palekana ana mai ka huhu o kuu llaku a mawaho a*' t» ia lui mai oe ia'u i kou lokomaikai, ko ha*i aku n*»i wau ia , I inai ue i kou makemake ua'u o hana, ua makaukau wau n<< k;» :a ; akue me knn naau aimu. Oia ka'u e kuu Haku. v j "Alaila e hmunaka ana kaua nu» ka maikai. Ta hauoiī ni ; .i» j jka loaa ana ia'u he hoaloha maikai nu» ka nana oh» ae i tu k anu iina he koko o ka ohana hanoliano a he koko uo ke kanaka h.t . tU ĪE like ine ka olelo a ke kanaka lumapua. aia o ke kanaka n ,; , y , t [inea kana i weli nui ia ame ka nui akamai iloko ona ma ka i»ai«. .?u ;l i e inanao ia ai oia ke kanaka nui i loaa iwaeiia o ka h a;»;».m;\ .. j,„ f kanaka oiaio i kana mau mea kaua, {H'la ka maikai U>a onah ». f U > \ kekahi i kekahi ke hele like ko lana mau ano a pilipaa ko lau.» - U \ kekahi i kekahi e like me ka ipo i kana ipo. A no'u nei'e hoik. . wau ia oe e pili ana i kela wahine opio o ka hale ma o o ka mu —oiai nae aolē oia i ike ia'u a aole uo hoi oia e nana mai aua ī k,< hune o ka'wai i ka'u mapuna hoe ke maalo ae oia malaila, a ii; ; 110 kona ike ole a hm>maopo[»o ole no'u me ko ka lehulehu o kvi i k : lanakauhale, aka no*u iho ke uoouoo nui nei au nona. ae oi ak- > ko'n aloha iaia aiue ko'u makemake ke loaa iaia ka ike no > u. ,, M 0 ke Kauuawahine Tekela anei kau mea e mauao nei ma olelo au e kuu Haku?' % "E lvonorado. ua ku aku la ka ma-ka ia oe e like me ka ana oka pua a ka iuea panapua i ka manu i kela po aku nei. r . pololei kau i koho mai la. Ile kaiuailio anei o HiUla ia oe e piii ana nona?" %, l kekahi manawa e kuu Haku.'* wahi a Konorado. /Ta h;s l.i n»ai au aole he maikai iki o ka noho ana o ke Kaunawahine r. > mea ua kaumalia nui oia no kona mare aku ia Kauna lh'iaril . ki kanaka ana i ak)ha ole aV "Alaila lie mau 10-pa kaua. Eku lohaloha wale anei kaua n.i anei me ka nanamaka aku i kela poino a haawi ole aku i ka k i ia kokua no kela wahine opio. Nolaila, e Kononuio o ka'n i maki u .iki" ai ia oe e hana ai no'u oia kou ninau pono aku ia Hilda i kahi t h»!» hookahi ai o ke Kaunawahine i ukali pu ia e IliUla a i kn h«»i . h,m. E iu*i oe ia mau mea, kahi o'u e hiki aku ai i kahi i makemak» i.t. ,» . ha ? i aku oe ia HiUla i kona lilo i hoaloha iuaikai no'u ke h;»na ■uai oia i alaiiui no'u e hui kamailio ai me ke Kaunawahine." "P2 kuu Haku, aia ,he alanui oi aku oka maikai mamua k.m i olelo mai nei, oia ke kauoha a ke Kaunawaliine ia Hilda e h*»ikt- n .u ia'u ke makaukau laua no ka hele aua i ka hololmlo waapa i ka mu liwūi nei i ka po ke holopono ia noonoo ana: a na*u e hoe ana i lo waapa. a ina wau e ike aku ana ia Hihla i keia po e hooikaik. wau i ka paipai aku ia Hilda e ike aku i ke Kauua\Mihine no ka h.o koia mai o keia huakai lioloholo. a e lia'i aku waa e lawe ana h h; i hon kokua no'u nia ka hoe ana, no ka mea, he mea kupono <• l»aa ia'u i kokua oiai he ikaika loa ke an o ka muliwai "

"lve hooluolu loa mai nei'oe i kuu uaau 110 keia trea nou mnikai loa, a i ko'u manao ua makaukau loa kaua e hooko aku i ka hae.nli <

m: wahine opio, a e hele koke aku oe nie ka hakalia <>h i e ike. a « paipai aku oe ia Hilda e hooikaika aku i ke Kaunawahine a«»!r r puiwa i ko'u hui kaiuailio aku me ia ina he mea oluoh. ia i «ion.-» m;i nao. Nolaila, ke pule ikaika aku nei au ia oe e moe imua a 10.i.i U mea i upu ia a o ko kaua noho like no hoi ia i ka hana au i hoonuln» a niai la."

''He mea oiaio e hana no wau e like me ka ikaika i loaa ia'u • kuu Haku," wahi a Konorado i pane.aku ai iaia i haalele iho ai ia Kodolofo a hoe aku la 110 kekahi aoao o ka muliwai no ka hui ana nukana ipo. A hala kela, alaila. holoholo iho la ua Eme|K*ra nei me ka noonoo nui ana i na liana o'ka po e hana aku ai. o ka mua no k«' ak«' e hui kamailio laua oia ame ke Kaunawahine, a ina he mea liiH «' li«u«pakele no'oia e like me ka hiki iaia 110 ka pono o ka wahine opio e ;ike me kana.J manao ai e uialele aku mai ke kanaka ana i make make ole ai a hoowahawaha e hooliuiia me ia ma ka berita inaemae o ka mare. Ua liooi loa ia ae keia noonoo ana maluna o ke kuinulian:» ma kona hoomauao ana ae i kekahi himeui e hoohikilele ana i ka manao 0 ke kanaka e l%\awi i kona ola 110 ka hoopakele ana i keia wahine Alaila uiha iho la ka noonoo o ka Emepera no ka hoi koke ole īuai <» Konorado i loheia aku ai ka mea hou a me ia nanauki no me kona n;anao aia no ke kanaka ke hoolualai la i ka lanai o ka halealii ni« kana aloha eia nae ua hoohikileleia kona noonoo i ka lohe ana i k« kainumu oka waa ma ka ipuka o kahi waiho waapa. Aole i liuliu ua i«ii mai la o Ivonorado a hui pu ine ka Emepeia. "Ua hoi mai la ka oe," wahi a ke kiai uwapo, "heaha ka inea h->u o kau huakai." <% Aohe la." Aolie ke Kaunawahine i hoike mai nei ia Hihla. a ua hooikaika aku nei wau ia IliUla 110 ka hooikaika aku i ke Kauna w;ihine. a ma ka la apopo e hui hon ai maua a ia uiauawa e hoik«mai ai oia no ka pono ame ka holomna o keia huakai a kaua »• '** • ! nui nei e hookoia." "Alaila me keia mau inea hon an i ha'i mai la y hoolu«»lu i • kaua i ko kaua noonoo nui ana, a e hoomanawanui kaua a k.* !.* apopo e lohe hou ia mai ai. Aia a hiki mai ia manawa ** l>iki !i ,m mai no wau eku kiai nou. No keia manawa no nae e oluolu » p«a aku i keia lei a haawi aku no llilda ma ke ano he makana n i nana. ke ike aku oe iaia ikapoo ka la apopo. No ka inii loa k- '• liauoli i keia iuea hou au i hoike mua ilio nei ia'u ke kuniii o - īpoina ana i keia luea 110 ka lawe aku i kau hele ana aku nei. I oluolu oe e kau i ke kukui ma ka :»ukaaniani inaluna. a o ke al- h. ahiahi no kou." la manawa ua haawi aku la oia i ka lei a-i a nalo aku la ilok«> <• ka puuli. t Ma keia manawa hookahi o kekahi po ae i hiki hou aku ai Emepera a hookipa alolui ia hoi e Kouorado. •*Ano mai hoohakalla oe i-kau hana o ka liui aku me ka wamu» opio, no ka mea. ua ikaika loa kuu noom>o e lohe aku i k« ia hu.ik i holoholo waapa o ka po maluna o ka iliwai o keia niuliwai kauiaii;'. -Ke kanalua nei au e kuu Haku." wahi a Kon<»rado, m.- k»- u. • ana iho o kona lima iloko o ka pakeke a unuhi ae !a i ka lei a i 'ka haawi makaim aua i keia inea kumukuai nui no Hilda e 1« i ai. kmanao nei au a ke noi aku— ——" "Tasa U\ml Mai ku oe nmlaila e namunamu wale ai no na r i liiMi. Ua hoopaa wan i keia na Hi!da me keauo he nuih« h* • ka wahine maie. E ha*i aku wau ia oe e Kouoradt» he ao kupaian iii. ioa keia; aohe he hoomaoi>opo i na mea e hiki nuii ana. malia •* aku ana olua a e ike ole ana olua ia'ii. no ka mea, i liea' la wau ia " |:I nawa aole he hiki ke ike e aku ia mea. Ona inea i haawiia aku *• aiK> aloha mai ka hana maikai. t) kekahi 110 hoi aole keia he maua wa hoohala ma ke kamailio ana. E pouo e liele koke. Eha i aku w Hi!da. e hu-na i keia lei a ka nianawa kupouo e hiki ai ke M." Ua iho aku la o Konorado e kau aku i ka waapa a ualowale 1a iloko o ka i>ouli a oia no hoi ka manawa a Kodolofo i hele holeli""iho ai ma ka uwapo no ke kali ana ame ke ku kiai ana, a me he la li«f mau hora ka i hoohahiia e ia, eia nae f me kona kuaki nui <> ka 'liiki koke mai o kona hoaloha, aia hoi, ua kamnniu ae la ka 1 ka hookui a ka waapa a hoomanao koke ae la oia eia kona lioul"» ;l me ia. no oe i hele akn nei/* wahi a ka EmejH*ni, ' hele mai ai, e hal koke iiiail** **Ao!e e hiki ia'u ke ha'i maoj>o|K> aku ia o€\ e kuu,Haku." **He ken ke kupaianaha! Ahea h* e hiki mai ai ka hopeua o inea. Heaha ka Hilda i ha'i mai nei ia oeV* "Ua uinau āku anei o Hilda i ke Kaunawahine i ka waj*ea e hookoia ai kela holoholo waapa, a e hookoia ane» a aole |wiha." «Ua hoike mai ke Kaunawahine aole i maopopo iaia ka manawa aka e makaaia k*a wau i ka manawa e hoikeia mai al oo ko'u koke i\kn iaia. Ika Hilda nana ua kaomaha loa ke Kaunawahim- a n»e ke ano ha uha'u oia i kamailio ai ia Hilda/ ? wahi a Konorad<» 1 paneakuau/ K hooman aku i ke kamailio ana, no ka n»ea, aia he mau ooea aku kabi i koe. w (Aole ! pan.)