Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 52, 25 December 1903 — Page 2
| This text was transcribed by: | Janie Brown |
| This work is dedicated to: | to my good friend Matthew Koanui thank you for your love and support |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No na Makahiki - - $2.00
Ne Kono Mahina - $1.00
SUBSCRIPTION RATES.
One Year …………….$2.00
Six months…………….$1.00
O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E KOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.
O na Dala apua o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.
KOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO
Kookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu Pa nalaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa Elua.
DAVID L. A-I Lunahooponopono
A.W. PEARSON, LUNA NUI Honolulu, Oahu
POALIMA: : DEKEMABA 25, 1903
KE KARISIMAKA.
Ua hiki mai la kakou e na makamaka I ka La Krisimaka, o keia la hoi, ka la I nele ole ai ke komo hauoli ana o na kanaka apau o na aina i nohoia e ka malamalama o ka Euanello a e noho hoomaluia nei e ia Olelo.
E like me ka oiaio, i ikeia pela no I ike mau ia ai iloko o keia Paeaina mai ka manawa i komo mai ai ka malamalama a hiki wale i keia la a me kahoohewahewa ole ua loaa like keia haawina hauoli i na mea apauo ka Teritorinei i kela la e like me na hiohiona o na ia i hala koke iho nei no na hana liuliu e makuakua mua mamua o ka hiki ana mai la o keia la.
O kekahi haawina poina ole ia oia ka panai aloha no ka hanohano okeia la oia no hoi ke aloha Krisimaka, kahi hoaloha i kahi aku pela iho la ke ka'ipuu ana i keia aloha o ka la, a oia no hoi ka ke Kuokoa e panai ahu nei i kona aloha Krisimaka i ka Mea Nona ka la a i kona poe heluhelu 'a i ka lehulehu.
Ma na la i hala mua iho nei iloko o ke kulanakuahale nei ua' ikeia ka nui kanaka o na alanui no na mea'hoowehiwehi no ka hoomakaukau ana mamua o ka hiki ana mai i keia ia a i hanaia no keia la.
Mawaho ae o keia ua malama e ae no kekahi poe i ka lakou mau hoomanao ana no keia la e like me kela o Kawaiahao i malama ai no ka hoohauoli ana i na kamalii o ke Kula Sabati, a i ka hoi ana o na mea apau aole i nele ka piha hauoli o na mea apau i hele ae ilaila.
Ma ka hoomaopopo ana no keia la aole e hiki ke alo ae i ka ike iho o ke kanaka i ke ano nui maoli o keia la, oiai, o ka Mea Nona ka la hanau oia ke Alii o na alii apau o ka honua holookoa a pau pu me ko loko o ka lani.
Aole o ia wale aka oia no ke Akua, ka Mea Nana i hana i na mea apau, ka Makua, ka hoaloha o ke kanaka ka. Mea i hanauia mai e hapai hou i ke kanaka iluna mai ke po-ho ana i noho ai mamuli o ka hewa.
He kaiahala Ola no na mea apau a o ka mea e holo ana i ona la oia ka mea e lanakila ana e like me kona Haku i lanakila ai, Honolulu i na mea apau ame na mea no apau i koe aku a i hoakakaia iloko o ka Buke Nui ua lawa la no ka hoike ana i ke kulana kiekie loa o ka Mea Nona ka la ka la kulaia a kukou e hauoli nei a he mea pono no i ke kanaka e hauoli ai no ka mea he kuleana kona ma keia la.
A e like me ke kiekie loa ana o ka Mea Nona ka la peia i lilo ai keia la i la ano nui loa iloko o na aina naauao apau, a e ike io no na aina apau loa i ka la hanau o ke Keiki a ke Akua e pono ai.
Ela nae, he mea pono no i ke kanaka e komo hauoli iloko o na lealea i ku like loa ai e like me ke kulana o ka Mea Nona ka la a ke hana ke kanaka peia aole io i kanamai ka hauoli io o ka Mea Nona ka la.
KA MANA KAUA MOANA AMERIKA O KA PAKIPIKA
Iloko paha o ka moolelo o Hawaii Paeaina o ke ku ana mai o ke Aumokukaua Amerika o ka Moana Pakipika iloko o Honolulu oia ka mua loa o ke komo ana mai o kekahi mana kaua moana ikaika loa iloko o Hawaii a e paa ai ma kona moolelo.
He mea oiaio no, ua nui na mokukaua i komo mai i Hawaii nei, he lehulehu loa na manawa a kakou i ikemaka ai, a aole he hoohalahala a ke Kuokoa ma ia mahele, aka i ka hoomaopopo ana i kela kumuhana, o ka makou e hoomaopopo nei, me ka hoohewahewa ole o keia iho la ka mua loa o ka hiki ana mai o na mokukaua ma ke ano a kulana aumokakaua.
Mamua aku he ku mai na mokukaua ma ke komo pakahi ana mai a komo paiua mai a pakolu paha aole nae iloke o ka huina nui o ka lawa piha pono o ke kaona o ka manao o ka huaolelo "aumokukaua."
O kela aumokukaua Amerika e ku mai nei, ola ka piha pono o ke ano "aumokukaua" oiai, ala he huina o na mokukaua e hele auna ana aole malaio o ka hookele a alakai o elua a lehulehu mana, aka ala malalo o ka mana alakai o ke kanaka hookahi a malalo iho na mea apau.
O ka Akimarala Evans, ola ke kanaka laia ka mana piha o ka hoomalu ana i na mokukaua Amerika apau iloko o ka moana Pakipika a o kona komo ana mai ia ala kona mana ke holopapa nei iwaena o keia mau mokukaua apau a e hooloheia kana mau kauoha e pono ai.
Ua oleloia o keia aumokukaua Amerika e ku mai nei ola ka mana ikuika loa iloko o ka Moana Pakipika, he olelo ana paha ia e hoike ana i ka helu kahi iwaena o na mana kaua moana o ka Pakipika, olai, aole e hiki ke hoole ae i ka lehulehu o na mana kaua moana mai na aupuni e ae o ka honua nei e holoholo nei iloko o ka Pakipika, a i ka nana lo aku 'no ka hana i keia mau mokukaua, me he la he olaio io no ka olelo i waha-ala, no ka mea he pukopakona io no keia mau pilikua o ka moana Pakipika, e hiki ole ai kekahi mea lo hoomaloka kona noonoo no ka mokonakona lo, aka, o ka mea nana e hoike loa ae i ka olaio o na mea apau oia no ke komo maoli iloko o ke kaua hahana o ke kulana keikikane aole o ke kulana kaikamahine.
Eia no hoi kekahi, aia no he auna nui o ka mana kaua moana iloko o na kai o Hawaii nei mamua o ka hiki ana mai o kekahi mokukaua a moku o na ano e ae i Hawaii nei ka wa ia Kamehameha ma ame na alii e ae o Hawaii Paeina oia no hoi ka manawa e noho ana ka aina iloko o na mana alii lehulehu a e noho hoomalu ana maluna o ka ikaika o no alii like ole, -oia ka wa i nele ole ai ka ikeia o ua auwaakaua o na kupuna o kakou aka he waa kela a he moku hoi keia ke kumu o ka like ole a malaila wale no ka like ole.
A maluna o keia mahele makou i olelo ai o keia ku ana mai la o keia aumokukaua Amerika ka mua loa i komo i Hawaii a o ke auwaakaua o na alii o kakou i ka wa i hala loa-aohe hoi he olelo ana, no ka mea, no ka aina nei no lakou.
HAWAII AME KONA, LAHUI
O ka moolelo e puka aku nei ma ka inoa e kau ae la maluna oia no hoi ke poomanao o keia kinomanao, oia ka moolelo e lawe ana i ka makalua o ka moolelo Roderika, no ka mea, ke aneane aku nei oia e hiki aku i kona panina, a mamua o kona malele mua ana ua loaa ia makou ka olioli no ka pomaikai o ka poe heluhelu e hoomahele mua la lakou ma keia moolelo hou mamua o ka pulelo loa ana aku o ke koa Roderika.
Ma ka aoao o ke Kuokoa, ua loaa iaia ka iini ikaika e hana aku e like me ka hiki iaia ke auamo no ka pomaikai kaulike o ka lehulehu, iwaena o na Hawaii ame na lahui e ae, a o ka waiho ana aku imua o ka mea heluhelu i na moolelo hoonanea maikai. (aole o ka moolelo inoino), ua loaa ia makou ka manaoio oia kekahi o na alanui hoonui ike ma ka hoomau ana i ka heluheluaole e nele ka loaa o na haawina a'o maikai e nele ole ka hookanakaia o kekahi mea e hoomau ana i ka heluhelu a loaa maoli ke ano o ka hele ana o ka moolelo.
He nui no na kumu o ka hoopuka moolelo ana e like no me ka loaa o na kumu i na wahaolelo e ae, aka o kekahi o ia mau kumu a makou i makemake ai e hooaiai aku i ka lehulehu oia no ka lini nui e hookanakaia kekahi a hoonaauaoia mamuli o na haawina maikai e loaa ana iloko o keia mau moolelo e hoopukaia nei.
Ua manao ke Kuokoa i ka hoopuka ana i keia mau moolelo e hoowaiwai ana lakou i ka poe heluhelu a makou e olioli nei no na ohaoha i hoikeia mai, a e like me ia ano pela makou i hookomo aku la i keia, "HAWAII AME KONA LAHUI" aole ma ke ano kaao aka o ke kumu hoonaauao ana ia ia kakou Hawaii opio i loaa na hiohiona o ka noho ana o Hawaii mua.
Ke manao nei ke Kuokoa ua pomaikai loa ka lehulehu i ka loaa ana o keia moolelo, ka moolelo ponoi maoli o keia Paeaina ame kona lahuikanaka, kumu ka lakou hana o ka wa kahiko o na ano like ole-ke kukulu hale ana, ka oihana lawaia, ke kuauhau, na anuu like ole o na alii o ka aina, ka papa kahuna, ka lapaau ana, na laau lapaau like ole, ka oihana mahiai, na oihana a na wahine, ka hoolewa o ke kino kupapau, ame na mea like e hiki ole ai ke hooleia ka noeau o na kapuna o kakou o ka wa i hala loa.
O keia kekahi o na mea i minamina loa ia a kekahi poe e imi daia mai nei ma ka hoopake'o iki mai, a e hu-na maopopo ia mai nei, a makou e manao nei, he hana hawawa loa ma kekahi ano-o ka waiho ana i ka pouli aole o ka waiho ae i ke akea no ka lehulehu e hoonaauao ia kakou hoakanaka.
He nui no na moolelo Hawaii i hoopukaia, a e like ole ana paha na kukai ana, aka aole o makou kanalua no keia, oiai o keia moolelo e puka aku nei, ua ohiia na oiaio apau aole i keia mau la koke iho nei e like me kekahi mau moolelo i pukaia iho nei, aka he mau oiaio koinei i ohiia he aneane ekolu-hapaha kenekuria i hala ae nei a makou e manao pu nei aole e nele ka hoowaiwai o keia moolelo ia kakou Hawaii a e hoonaauao ke kanaka Hawaii iaia iho ma na mea o kona aina e pono ai.
E KUKAKUKA ANA O MAKAPOLENA AME CARTER, E PILI ANA NO KA FEA O SANA LUI
Ua kukalaia mai o F.W. Macfarlane, ke Komisina Hawaii no ka Fea i Sana Lui; e Kakauolelo Reeves o ka Hui Komisina o ka Fea, ke koho haahaa loa i loaa mai iaia no ke kukulu ana i ka Hale Hoikeike Hawaii ma Sana Lui he umi tausani a oi dala, a he pa-lua hoi maluna ae o ka hoolilo i manao ia e na poe nana i kaha ke kii o ka hale Hawaii. Ua telegarapa koke aku o Macfarlane i ke kakauolelo e hoololi hou i na mea i manaoia a e hooemi mai 'i ka lilo a hiki mai i ka elima tausani dala. Ina keia he mea aole e hiki ke hooemi mai i na hoolilo, e haule pa-hu ana na manaolana o Hawaii e komo hou i na hana koikeike ma Sana Lui.
Ka huina nui o na dala e manaoia ana no na hoolilo ana i ka hoomakaukau ana no ko Hawaii nei, e hoomaopopoia ana i keia pule i ka manawa e hui kukakuka ai o Mr. Macfarlane me Kiaaina Carter. Ina e liilii loa ana ka huina dala e waihoia ana no keia mau hana, a ina aole e hiki ke hoouluia kekahi mau dala e ka poe kupono o Hawaii nei ma ke ano haawi manawalea, aole e hiki ia Hawaii ke komo i na hoikeike ma Sana Lui; no ka mea, ua kukala mua ia aole e hiki ia Hawaii ke komo i na hana koikeike ina aole e loaa ko Hawaii nei hale holookoa e waiho ai na mea hoikeike.
Ua nui na mea hoikeike i makaukau i Honolulu nei no ka hoouna ana aku no Sana Lui, a ina e haule pa-hu ana keia manaolana o Hawaii, nei he mau lausani dala ke poho o ka Teritori nei no ka hoomakaukau ana iho nei i na mea i loaa iho nei, a o ka mea kupono wale no e kokua like la no ka hooholomua ana i na hana e like me ka mea i manao mua ia, me ka houuku ana mai i ka lilo, a ina aole e hiki i ke aupuni ke auamo i ke koikoi o kela hana, e pono na kokua e komo mai no ka hooholomua ana aku i na hana ma ka hooulu manawalea ana, no ka mea he hana no ia e hoohanohano ana ia Hawaii ame ko Hawaii apau.
Aole i nele ka nui o na paina puaa o ka ponei no ke Kalikimaka a pela no poi i keia la holookoa no ka hauoli kulaia ana mawaho ae o na lealea o ae.
E Lilo Ana o Kahoolawe i Aina Hanai Hipa
UA HOOLIMALIMA O CHRISTIAN CONRADT (KONALA) HE 50,000 EKA MAI IA B.F. DILLINGHAM MAI.
Ua lilo 50,000 eka o Kahoolawe i ka hoolimalimaia e C. Konala mai ia B.F. Dillingham mai. Ke waiho nei keia mokupuni mawaho ae o Maui e pili pu ana me Lanai, a he waiwai hoi no ke Aupuni Hawaii. aka, aia nae malalo o ka hoolimalima a B.F. Dillingham. Ua hooimalima mua ia keia mokupuni no kanalima makahiki e Mr. Kinsley, a ua hoao no oia i ka hanai hipa ana malaila a ua holomua no ma kana hoohana ana. Mai iaia aku hoolimalima aku oia me B.F. Dillingham, a ua manao o Mr. Dillingham e hoolilo aku ia Kahoolawe i aina mahiko.
Ua oleloia mai ua aneane paha ma kahi o 5,000 hipa ma Kahoolawe i keia manawa, a he mau pipi ame lio. Ua manao o Mr. Konala e hooulu i mau laau nunui ma kahi makani i mea hoolulu a e kanu mauu ma kahi lepowale no. E nui ana ka hoolilo ma ke kukulu pa ana.
Ua aneane piha ka 15,000 dala ka uku hoolimalima o Kahoolawe a Mr. Konala i uku ai.
Ina e holomua ana keia hana a Mr. Konala i ka hooulu ana i ka hana hanai hipa ma Kahoolawe. He ekolu aina o ka Paeaina o Hawaii nei iloko o ka hana hanai hipa-o Niihau, Lanai ame Kahoolawe.
No na makahiki loihi mamua he hoounaia mai ka hipa mai Aukekulia ame Amerika Huipuia, aka ke manaoia nei ua lawa no na makeke o Hawaii nei i ko Hawaii nei hipa no, ke holopono keia mau hoolala ana.
E Haalele Ana Paha O Iaukea
Ma ka halawai a ka Papa Lunakiai o ke Kalana o Oahu i malamaia i ka auwina la o ka Poalua nei i maopopo loa ai ka nui o ka bona o ka Luna auhau ame ohi ame ka Puuku o ke Kalana, oia hoi no ka mea hookahi he ekolu haneri tausani dala bona.
Ua oleloia ae ua hoike manao ae o Mr. C. P. Iaukea ka moho Home Rula i puka lanakila no ka oihana luna auhau ame ohi no ke Kalana o Oahu, aole e hiki iaia ke lawe i kela heluna bona.
Ina nei no ka hiki ole iaia ke hoopiha ia bona a ka Papa Lunakiai i hooholo ai a waihoia aku ia hiki ole imua o ka Papa Lunakiai alaila e kaa ana ka hoopiha ana ia makalua ma ka aoao o ua Papa Lunakiai la e like me ka olelo a ka Pauku 59 o ka Mokuna 13 o ke Kanawai Kalana e olelo ana no ke komo hana ana o ua luna aupuni la:
O kela ame keia luna aupuni o ke kalana ame apana mamua ae o kona komo ana ma'ka oihana o kona keena e kauohaia oia e haawi bona i ka Panalaau o Hawaii no ka huina i kauohaia e ke kanawai a e hoopaaia hoi ia bona no kona lawelawe hoopono i na hana apau o kona oihana e like me ka hoakaka o ke kanawai a e malama maluhia hoi oia i na dala apau e komo ana ma kono lima mamuli o kona oihana. Nolaila ma keia aole he luna aupuna e hoomaka i ka hana ke ole e maopopo mua kona bona. Alaila i ka manawa e haule ai a waiho hakahaka keia oihana a oihana e ae paha o ke kalana alaila e komo mai ka Papa Lunakiai no ka wae ana i kanaka e hoopiha makalua ai e like me ia i hoakakaia iloko o ka Mahele 15 o ka Pauku 22 o ka Mokuna 8.
Mawaho ae o keia ninau he nui no na hana i koe e makemakeia e hoolawa pono a o kekahi o lakou i hanaia ae oia ke noi a ka Lunakiai Harvey a hooholoia e huli aku i mau keena kupono no na hana o ke Kalana iloko o ka Hotele Young.
Ua hookuuia keia halawai no ka noho hou ma keia Poalua ae, a o kekahi i manaoia e hanaia ana ia manawa oia no ka makemakeia o na kokua ma na keena hana.
O keia malolo iho na Lunakiai i noho ma ia halawai:
Messrs. Gilman, ka mea ma ka noho hoomalu, Robinson, Lucas, Hocking, Harvey, Mahoe ame Kealoha.
Piha Makaikai na Mokukaua i ka Lapule Nei.
I ka Lapule i hala iho la i piha ku'i ae ai na Mokukaua Kenetake ame Wisconsin ame na Manuwa, i ko Honolulu nei poe makaikai a ua piha hauoli lakou i ka' ike ana i na ano mea kupaianaha o na mokukaua.
Ma ka la i hoikeia ae nei aole he manawa i hoohala wale ia ma ke ano waiwai ole aka ua piha mau i na makaikai me he mau anoanona la ka pipili i kahi i makemake nui la.
Ma ka aoao o ka poe oluna o ka moku ua hookipa ohaoha mai lakou i na maka kai a ua hele ia na wahi apau o ka moku i komo iloko o na ano kupueu e like me na pukaniahi nunui a hiki aku i na pu liilii.
Ma ka hookuu laelae ana mai o na alii o na moku no na makaikai e hele ai ma na wahi apau no ka makaikai ana, ua hookoia aku e like me ia a ua hiki ke hoomaopopoia ua hiki aku ka poe i hele aku maluna o ke kaukani. O haki wale no i koe ma keia makaikai ana oia no na keena moe o na alii.
O keia na mokukaua i hoopihaia i ka lanahu a pau i ka hoomaemaeia a o na moku manuwa hoi aole lakou i paumaele i ka eleele o ka lanahu no ka mea aole i hoomaka ko lakou hoopihaia ana a hiki i ka la i hookuuia ai i ka lehulehu no ka makaikai ana.
O ka mokukaua Oregon, i ka pau ana o kono hoopihaia ana me ka lanahu ola no ka manawa i hoomaemaeia ae ai, a i ka pau ana o la mau hana ua kolo koke ia aku la ola e na moku-kolo o ke awa o Kou nei a ku ana ma ka laina e ku mau ai na mokukaua.
Ma ke Kahua Hoolulu Mokukaua i kukuluia ae ai kekahi hoikeike kukui no na koa o na mokukaua a elua, ke Kenetake ame ka Wisconsin a o na kii i hoikeia ola ka mea nana i huki mai i ka noonoo o ka lehulehu e piha aku malaila a ua hauoli maopopo maoli na mea apau.
Ma na la ku moku o Honolulu nei o kela pule i hoea mai ai kekahi mau kumukula o na kuaauina mai na mokupuni mai, a o ko makou hoaloha kekahi Mr. William K. Makakoa o kekula o Hilea, Kau, Hawaii, i hoonumoe ae ma Hotele Young a e huli hoi aku ana i keia la ke holo o Mauna Loa.
Eia ko Oukou Makemake Maanei.
NA KEKAHI KAMAAINA O HONOLULU NEI E HOOLAKO IA OE ME NA KUHIKUHI.
Ua oi hewahewa aku na hoohalahala maluna o na ma'i puupaa mamua o na ma'i e ae.
O ka hoailona mua o ua ma'i puupaa la oia no ka akiaki liilii ma ke kua, a he maeele ikaika ka hope o la ma'i ma ka puhaka, a ke ole e lapaau koke ia alaila e lilo ana ia i mea nui loa. Na ia eha koikoi, ke loaa io oia, e kono aku iaia e huli i awahi e oluolu ai. E hoao wale no i na laau kau no keia ano ma'i, aole no e loaa ia ano haawaina e loaa kona hoopakele? Ina pela, alaila e uhai aku i na kuhikuhi a keia keonimana.
Eia ka pane a Mr. S. Hanoland kekahi luna o ka Hale Kuke Awa: Mamuli o ko'u loaa ana i ka haawina o ka eha nui ma kuu kua no kekahi mahana, ua hoao iho la wau i na Huaale Kuahaneenee a Doan ma kuu kuai ana ma ka Halekuai Laau o Hollister ma a ua loaa ia'u ka oluolu a pau loa kumneha,. Ua maopopo loa la'u he mau huaalelo no lakou no ka ma'i kuahaneenee. Doan i ka poe kuai laau apau no 50 keneta o ke poho hookahi, 6 poho i ka $2.50 E hookoia no na kauoha apau ma ka leta ma ke kuike ke hoouna mai i ka Halekuai Laau o Hollister ma, na agena o ka Paeaina. E lawe i ka Doan me ka nana ole i ka ha'i.
Hoao Lakoue Mahuka
NA SELA O KA AUMOKUKAUA AMERIKA E KU NEI I HONOLULU NEI
Eono ka nui o na sela no ka mokukaua Kentucky i hoao e mahuka i keahiahi o ka Poakolu no a lakou i ku mai ai i Honolulu nei, aka ua paa hou no lakou a ua hoihoi hou ia iluna o ka moku. Ua loaa mai no ka lono mawaena o na aliikoa o na moku e ae, ua hana no na sela o ko lakou mau moko me ia.
Aka, mawaena o ka hapanui o lakou ua kupono no lakou e noho no iluna o na moku, a ua lawa no lakou i na mea apau. Aole e pau na makahiki kepa o na kanaka apau o keia mau moku i ko lakou manawa e noho ai lanei, a e hoi hou ana no lakou no na kai melemele o Iapana; aka e nui ana no ka poe o lakou e hoohihi ana ia Hawaii nei a i makemake ole'e hoi hou i Iapana.
I ka manawa e pau ai na sela i ka'uku ia, e makaala loa ia ana ka poe makemake e holo malu, aka ke manaoia nei no aole e nele ka noho o kekahi poe o lakou i Honolulu nei. He umi dala ($10.00) ka makana i ka mea e loaa ana kekahi sela i holo malu a hoihoi aku iaia i kahi o na moku manuwa i ko lakou manawa e noho ai i Honolulu nei, a he manawa keia no na makai makaala e ohi wahi kenikeni ai.
Hoopiiia No Ka Hana Kahuna
I ka Poaha o ka pule i hala aku la i komo ai ka palapala hoopii a hake (Hattie) Haumea no ka hopu ana aku ia Kapule (w) no na hana kahuna hana kilokilo.
Ua hoike mai ka mea hoopii ua hoao ka mea i hoopiiia e hoola i kona ma'i ma na hana kilokilo ana. I ka manawa keia i kuhohonu loa ai o kona ma'i a hiki ole hoi iaia ke hele aku i ka hale o ka wahine kahuna, ua hele mai o Kapule i ka hale o ka mea e kaa ana i ka ma'i kohohonu e lapaau ai iaia. I ka wa ana e hana ana i kana hana lapaau, inu oia i ka rama barani a ua kahuna la i kauoha ai no ka mea ma'i. I ka ike ana o ka mea ma'i i keia mau hana a ke kahuna ona, ua hoao aku ka ma'i e hoopau aku i ka hana ana a ke kahuna iaia a kipaku aku i ke kanaka e hoi, eia nae ua hooiloilo aku ka wahine kahuna e make ana ka mea ma'i.
Na Mea Hoikeike Pili i ka Hoonaauao
Ke komo a ke hoea liilii mai nei na mea hoikeike mai na kula aupuni mai he nui iloko o ke keena o ka Papa Hoonaauao i neia mau la pokole, no ka hoouna ana aku no ke kahua hoikeike nui ma Sana Lui: E hoomakaukau ia ana iloko iho o neia mau la iho i mea hoi no na lehulehu e hiki ai ke makaikai i nei mau mea mamua o ka hoounaia ana i Sana Lui.
O Miss Rose Davidson, ka agena o na kula aupuni ame kekahi o ka poe kumukula , ke hoomakaukau nei no na mea hoikeike no ka pomaikai o ka lehulehu e ake nei e ike i keia mau mea mamua o ka hoounaia ana aku iloko.
Ua manaoia a ua hoomaopopoia aole mamua iloko o ka moolelo o Hawaii nei i ohohia loa ai na kula aupuai i ka hooikaika ana i ka huli ana a i ka hoomakaukau ana i keia mau mea no ka pomaikai ame ka hanohano nui o Hawaii nei ame ko Hawaii.
Ke manaoia nei a ke oleloia nei ua aa o Hawaii i ka olelo ana aole e hiki i ke kula o kekahi mau apuni e ae ke hookuku mai me ko Hawaii nei ma ka ui a ma ka nani o na mea hoikeike.
Hopuia he mau Wahine me na Kane
I ke ahiahi Poaono iho nei i hoolalahu ae ai ka Hope Makai Kiekie Kiliniwoki a paa ana kekahi mau wahine me na kane i Kuapapanui.
Ua hanaia ae keia hopu lawehala ana ma ke alanui Beritania kokoke i Kamaki Kuea. O Mrs. Howard ka mea malama hale ola ka i hopuia no ka malama hale haumia, ka poe i noho pu me ia ame kekahi poe kane e iho.
Aole i hoopilia na wahine eha i oleloia a hiki ka manawa e maopopo loa ai ko lakou kulana ma ka noii pono ana. Ma ka hookolo pono ana i keia kulana hopu i na lawehala ua komo mai ia o Mr. E. H. Paine, he kalaiwakaa, a paa ana i ka hopuia. Ua noho ae ka hihia o Mrs. Howard ame Mr. Paine iloke o ka Aha Hookolokolo Apana i ka Poakahi nei.
Ke hooikaika nei ka Ohana Makai e wawahi i ke ko'a a na kaiaiwa kaa e hoo'walewale nei ke kumu hoonui i keia ano ino e ulu mai nei.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MDRAKI.
HAWAII LAND COMPANY.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kulike ai me ke kanawai a ma ka pono o ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki i hanala e ka Hawaii Land Company, Limited, he Hui Hawaii ia Peter C. Jones, Limited, he hui o ia ano like, i hanaia i ka la ekahi (1) o Novemaba, 1899, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o ke Aupuni iloko o Honolulu, Teritori o Hawaii, iloko o ka buke helu 196, aoao 454 a hiki i ka 458, o Peter C. Jones Limited. i oleloia, ka Mea Paa Moraki ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i hoikeia e olelo ana o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka uku-pane'e i ka manawa e uku ai.
Ma keia ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o na aina pakahi apau loa ame na pahale apau loa i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia i hoakakaia iloko olaila a e hoakakaia nei malolo iho, ame na hana hou maluna o na aina i oleloia e kuai kudalaia aku ana ma ke'akea e ka Mea Paa Moraki i oleloia ma ke keena kudala o James F. Morgan iloko o Honolulu i oleloia, ina ka Poaono, ka la eiwa (9) o Ianuari, 1904, ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia.
O ka waiwai apau loa i hoopaaia maloko o ua moraki nei i oleloia a i manaoia e kuai kudala ia e like me ia i olelo mua ia ae nei oia no na aina apau i hoakakaia malolo iho nei ma na apana, mahele, ame na palapala hoolimalima o na aina e waiho la a iloko o ka Teritori i oleloia oia keia malolo iho nei: WAIWAI PAA.
O kela mau apana e waiho la ma Kapalama, Honolulu, a i ike maopopo loa ia hoi na Apana Helu Akahi (1) a hiki i ka Helu Elima (5), pau pu me ka apana helu elima, iloko o keia mau aina i ikeia na Apana o Kalaehao, a o lakou no hoi na hapa o kela mau aina i hoakakaia iloko o ka Palapala. Sila Nui Helu 692, L.C. A. Helu 1283, a o lakou no hoi na aina i hooliloia i ka Hawaii Land Company, i oleloia ma ka Palapala Kuai Aina a W.C. Achi, i hanala ma ka la iwakalua (20) o Aperila, 1899, a i kakau kope ia iloko o ka Buke helu 191, aoao 352.
NA HOOLIMALIMA.
(a) Palapala Hoolimalima o J.F. Colburn ia Akana, i hanaia i ka la kanakolu (30) o Sepatemaba, 1897. Ua kakau kope ia ka Palapala Hoolimalima iloko o ke Keena Kakau Kope Aina, Honolulu, iloko o ka Buke helu 202, aoao 94, nona keia mau aina malolo iho nei e waiho la i Kapuukolo, Honolulu: Akahi: 41-100 o ka eka ma ke Aianui Moi i hoakakaia iloko o ka palapala Sila Nui Helu 1646. L C. A. Helu 670; Elua: 90 anaana kuea i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 7593, L. C. A. Helu 2944, (i hooliloia ia J.F. Colburn ma ka palapala kuai aina o P.F. Manini, i kakau kope ia iloko o ka buke 85, aoao'52-53); Akolu: 50 anana kuea ame 25 kapuai kuea o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui helu 1910, L.C.A. 151, (i hooliloia ia J.F. Colburn i oleoia ma ka palapala kuai aina a Kama i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 133, aoao 224-225). Manawa Hoolimalima: He 25 makahiki mai ka la ekahi (1) aku o Okatoba, 1897, no ka ukuhoolimalima o $3,000 no ka makahiki hookahi.)
(b) Palapala Hoolimalima o W. R. Castle, Mea Hooko, ia J.F. Colburn, i hanaia ka la 31 o Iulai, 1890, i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 128, aoao 136-138. (Oia no hoi ka Hoolimalima o ka pahale ma ka aoao Komohana o ke Alanui Maunakea, Honolulu, i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2096, L.C.A. Helu 46. Manawa Hoolimalima: 20 makahiki mai ka la ekahi (1) mai o Augate, 1890, "ke mau ke ola o ke keike hope loa a J.R. Williams." Ukuhoolimalima, $35 no ka mahina hookahi.)
(d) Palapala Hoolimalima o Cecil Brown ia J.F. Colburn, i hanaia i ka la 28 o Sepatemaba, 1897, (i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 202, aoao 90. 3-100 o ka eka o ka aina e waiho ia i Kapuukolo, Honolulu, i hoakakaia iloko o ka Palapala Kuai Aina ia C. Afong, i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 49, aoao 1 ame 2. Manawa Hoolimalima: 20 makahiki mai ka la ekahi (1) mai o Iulai, 1886, no $20 ukuhoolimalima no ka mahina hookahi.)
O na Palapaia Hoolimalima i oleloia (b), (d), ame (f), ua haawiia aku e J.F. Colburn ia Akana ma kekahi palapaia i hanaia i ka la 30 o Sepatemaba, 1897, a i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 202, aoao 92, a o ua mau hoolimalima nei i oleloia (pau pu me ka palapala hoolimalima (a) i oleloia) ua haawiia aku e Akana i oleloia i ka Hawaii Land Company, Limited, i o leloia ma kekahi palapaia i hanaia i ka la 31 o Okatoba, 1899, a kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 193, aoao 469-470.
O ke kulana o ke kuai: Ma ke Dala Kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi, a ma ka dala gula Amerika no hoi, a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala kuai apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Peter C. Jones, Esq. a i ole ia Smith & Lewis, na Loio o ka Mea Paa Moraki, Judd Building (Hale), Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, Novemaba 27, 1903.
PETER C. JONES LIMITED, Mea Paa Moraki. 2992 Dec. 4, 11, 18, 25-Jan. 1, '84.
AOLE HE MEA PONO e paani wale i ke kunu ino. Aole he mea i maopopo i ka hopena e loaa mai ana. O ka numonia, eha me ke poo me ke kahe o ka hupe, hanapilo ame ke akepau oia no na ano like ole e loaa mai ana ma o ke anu kunu ame ka wela a aole he lua e like ai me ka Chamberlain's Cough Remedy. He olaio he ola no he ola hikiwawe hol. O Benson, Smith & Co. Ltd. oia na Agena nana e kuai nei.
HOOLAHA KUMAU
LEWERS & COOKE
LUI AME KUKE, Kaupaleoala
Na Mea Hookomo mai a Kuai aku i na
LAKO HANA HALE
O Kela ame Kena Ano. Malaila e loaa ai na mea malolo ihei
NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA LIEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.
NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.
O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.
LEWERS & COOKE
Hui Alahao ame Aina o Oahu
MANAWAHOLO
Mei, 1, 1903.
MAI HONOLULU AKU
No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu me ke alahae-
*9:15 a.m., *3:30 p.m.
No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao * 7:30 a.m., *9:15 a.m., * 11:05 a.m., *3:15 p.m., *3:20 p.m., +4:15 p.m., *5:15 p.m., +9:30 p.m., +11:15 p.m.
MAI WAHO MAI.
Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai *8:36 a.m., *5:31 p.m.
Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai- +6:50 a.m, +7:46 a.m., *8:36 a.m., *10:38 a.m., *2:05 p.m., *4:31 p.m., *5:31 p.m., *7:40 p.m.
*$5:31 p.m., *7:40 p.m.
* Kela ame keia la.
++Sabati wale no.
+Koe ke Sabati.
G.P. Denison,
Lunahoohana
F.C. Smith.
G.P. & T. A.
Kakela me Kuke
[KAUPALENAIA]
Poe Kalepa ma ke Komisina
::A HE::
POE LAWELAWE KOPAA
Poe Agena no na Wahiko Lehulehu
KAUKA T. MITAMURA
…
Alanui Kukui Ololi Helu 68, Honolulu. Na Hora Hana:
Hora 8 a 10 kakahiaka; hora 1 a 3 ame hora 6 a.m. 8 p.m. Sabati: Hora 6 a 8 p.m.
Telepone Blue 2366 P.O. Box 842
Poe Akepau i loaa hou ke Ola Kino Maikai.
Ke hoike mau mai nei na Kauka la makou mai na wahi like ole mai o ke so nei no ka nui o ka poe i aneane e loaa i ka ma'i Akepau i hoopakele la mai keia ma'i mai mamuli o ka laau "Ayer's Cherry Pectoral."
Ke loaa i keia laau e loaa ana i ke ma'i ka maha no ka wa mau loa, a aole no kekahi manawa pokole e like me kekahi ano laau okoa ae.
Aohe Laau Kunu i oi ae o ka maikai mamua o ka LAAU KUNU.
"Ayer's Cherry Pectoral."
He mea maikai e ike kakou i keia, no ka mea ua hoola keia laau i ka poe i loaa i keia haawina no aneane kanaone makahiki E malama mau i keia laau. Ina aole au omole laau kunu o kela ano, e kuai koke mamua o ka loaa ana i ke kunu. Ina ua loaa kekahi iloko o ka ohana i ke anu e hooinu i keia laau a e loaa no ka maha.
Hoomakaukau ia e Kauka J.C. Ayer & Co., Lowell, Mass, U.S.A.
E loaa no keia mau Huaale ma na halekuai laau a pau.